Diabetes Mellitus ve Mikrobiyota Dr. Okan Bülent Yıldız Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı 4. Ulusal Bağırsak Mikrobiyotası ve Probiyotik Kongresi 19-22 Ekim 2017, Antalya
Dünyada diyabet www.idf.org
Tip 1 diyabet görülme hızında artış Harjutsalo et al. JAMA, 2013
Türkiye de diyabet Diyabetli birey sayısı > 7.000.000 Tip 2 diyabet > %90 Diyabetli bireylerin yarısı hastalığının farkında değil Toplam sağlık harcamalarının yaklaşık %25 i www.diyabet.gov.tr
Dagogo-Jack S, Diabetes Care, 2013
Diyabet için çevresel faktörlerden biri: Mikrobiyota?
Diyabet için çevresel faktörlerden biri: Mikrobiyota? Sanz et al. Pediatr Res 2015
7000 Mikrobiyota yayınları: 2001-2017 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
400 Mikrobiyota ve diyabet yayınları: 2001-2017 350 300 250 200 150 100 50 0 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
İntestinal mikrobiyota, diyabet ve etkileşen faktörler Diabetes Allin et al. EJE 2015
Patterson et al. PMJ, 2016
Tip 1 diyabet ve mikrobiyota Rodent çalışmaları Non-obese diabetic (NOD) mice Bio-breeding diabetes-prone (BBdp) rat Kompozisyon / kolonizasyon / antibiyotik çalışmaları İntestinal mikrobiyota tip 1 diyabet gelişimi ile ilişkili Mikrobiyota modülasyonu «protective gut flora transfer» diyabet gelişimini geciktirebilir / önleyebilir Tai et al. REMD 2013
Tip 1 diyabet ve mikrobiyota İnsan çalışmaları Sınırlı sayıda prediyabet ya da tip 1 diyabetli bireyde erken veriler Gözlemsel çalışmalar (ilişki analizleri) İnsanda preklinik ya da tip 1 diyabet için mikrobiyota ile neden sonuç ilişkisi gösteren çalışma henüz yok Teknik ve analitik metotlar hızlı bir gelişim içinde
Tip 1 diyabet ve mikrobiyota Takipli vaka kontrol çalışması (otoantikor pozitifliğinden tip 1 diyabete ilerleyen 4 vaka ve 4 sağlıklı kontrol) 16s rrna sekanslama Bacteriodes Firmicutes oranında artış Bakteri çeşitliliğinde azalma Giongo et al. ISME J 2010
Tip 1 diyabet ve mikrobiyota Otoimmünite ile pozitif korelasyon gösteren bakteriler Otoimmünite ile negatif korelasyon gösteren bakteriler Giongo et al. ISME J 2010
Tip 1 diyabet ve mikrobiyota Kostic et al. Cell Host Microbe 2015 Kallionpaa et al. Clin Immunol 2014
Tip 1 diyabet ve mikrobiyota Tip 1 diyabete gidişte başlangıç süreci yaşamın ilk yıllarında (aynı dönemde intestinal mikrobiyota da dinamik gelişim içinde) Mikrobiyotanın hastalık başlangıcında rol oynadığına dair yeterli veri yok Hastalık predikte eden otoantikorların gelişimi sonrası tip 1 diyabete ilerleyen çocuklarda bakteri çeşitliliğinde ve bütirat ve laktat üreten bakterilerde azalma İntestinal mikrobiyota hangi mekanizmalarla beta hücresi otoimmünitesinden klinik hastalığa serokonversiyona katkıda bulunuyor?
Tip 2 diyabet ve mikrobiyota Germ-free (GF) C57BL6 farelere normal microbiota transferi ile azalmış gıda tüketimine rağmen 14 gün içinde %60 vücut yağı artışı ve insülin direnci gelişimi Backhed et al., PNAS 2004
Tip 2 diyabet ve mikrobiyota Tip 2 diyabetlilerde: Firmicutes ve Clostria da azalma Bacteroidetes / Firmicutes oranı plazma glukozu ile pozitif ilişkili (p=0.04) Larsen et al., PLOS One 2010
Tip 2 diyabet ve mikrobiyota NGT bireylerde prediyabetlilere göre A. Muciniphilia daha fazla Prediyabetli ve diyabetlilerde NGT grubuna göre Verrucomicrobiae daha az Zhang et al., PLOS One 2013
Tip 2 diyabet ve mikrobiyota Qin et al., Nature 2012 Le Chatelier et al., Nature 2013 Karlsson et al., Nature 2013 Ridaura et al., Science 2013
Tip 2 diyabet ve mikrobiyota Munoz-Ganach et al. Endocrinol Nutr 2016
Tip 2 diyabet, insülin direnci ve mikrobiyota «Leaky gut» Düşük düzeyde inflamasyon Enerji homeostazı Lipid ve glukoz metabolizması Neden sonuç? Allin et al. EJE 2015
December 2015 784 gut metagenomu (Danimarka, İsveç, Çin, T2DM:199) Hasta ve kontroller arasında taksonomik ve fonksiyonel profil farklılıkları (Üç çalışma birbiriyle tümüyle uyumlu değil) Metformin, insülin, statin ve antihipertansiflere göre sınıflandırma Yalnızca metformin mikrobiyota kompozisyon ve fonksiyonunu değiştiriyor
Tip 2 diyabet, mikrobiyota ve metformin Metformin kullanan hastalarda Escherichia da artış, Intestinibacter de azalma Forslund et al., Nature 2015
Tip 2 diyabet, mikrobiyota ve metformin Escherichia da artış ile SCFA / intestinal glukoneogenez artışı (terapötik etkiye katkı) Escherichia da artış ile gaz üretiminde artış (GI advers etkiye katkı) Forslund et al., Nature 2015
Diyabet Mikrobiyota ilişkili tedaviler? Patterson et al. PMJ, 2016
Diyabet Mikrobiyota ilişkili tedaviler? Probiyotik kullanımı ile glukoz değerlerinde istatistiksel anlamlı düşüş Örneklem büyüklüğü, çalışma dizaynı, metodoloji Sun & Buys, BJN 2016
Diyabet Mikrobiyota ilişkili tedaviler?
Kılavuzda yer almayan kelimeler: Microbiota Microbiome Probiotic Prebiotic FMT
Diyabet ve mikrobiyota çalışmaları: Mikrobiyota kompozisyonu Diyet Probiyotik - prebiyotik FMT Antihiperglisemik ilaç
Diyabet ve mikrobiyota - Sonuçlar Diyabet görülme sıklığı tüm dünyada artmaktadır Hayvan deneyleri intestinal mikrobiyota kompozisyon ve fonksiyon değişikliklerinin diyabet gelişimine katkı sağlayabileceğini düşündürmektedir İnsan çalışmalarında mikrobiyota değişiklikleri tip 1 ve tip 2 diyabet ile ilişkili görünmekle birlikte nedensellik için henüz veri bulunmamaktadır Mikrobiyota ilişkili tedavilerin kanıta dayalı tıp perspektifinde diyabet yönetiminde bugün için yeri bulunmamaktadır Mikrobiyotanın daha iyi anlaşılması, gelecekte diyabet tanı, izlem ve tedavisinde yeni seçenekler geliştirilmesine imkan tanıyabilir