PERKOLASYON İNFİLTRASYON YÜZEYSEL VE YÜZETALTI AKIŞ GEÇİRGENLİK
Toprak yüzüne gelmiş olan suyun, toprak içine girme olayına ve hareketine denir. Ölçü birimi mm-yağış tır.
Doygunluk tabakası. Toprağın yüzündeki serbest su tabakası tarafından oluşturulan tabakadır. Geçiş bölgesi. dolgunluk bölgesinin altında, doygunluk derecesine yakın ıslak bir bölgedir. Taşınma bölgesi profil boyunca suyun aşağılara doğru sürekli olarak sızdığı ve madde taşınma olaylarının meydana geldiği kısımdır. Islanma bölgesi. Henüz ıslanmamış alttaki kuru toprakta, üstteki ıslanma bölgesi arasında kalan kısımdır.
İnfiltrasyon oranı Birim zamandaki toprağa giren su miktarıdır. TEKSTÜR İNFİLTRASYON ORAN (mm/saat) Kumlu topraklar > 20 Kumlu ve tozlu topraklar 10-20 Balçık toprakları 5-10 Killi topraklar 1-5
Toprak içine girmiş bulunan suyun, profilde düşey yönde aşağılara doğru hareket etmesi olayına denir. Üst topraktaki tuz, kil, humus ve besin maddeleri aşağılara doğru taşınır ve belirli bir yerde birikebilir. Örneğin Ae (yıkanma) horizonu meydana gelebilir.
Perkolasyon olayı ile belirli bir zamanda ve miktarda sızıntı suyu meydana gelmesi sürecine denir. Toprağın nicel anlamda su geçirgenliği ise; su ile doygun topraklarda birim alandan (cm2), birim zamanda ( saniye, dakika, saat) sızarak geçen su miktarıdır.
Yatay veya eğik yönde perkolasyon demektir. Taban suyuna varan su miktarını azaltır ve yamaç arazide geçirimsiz tabaka üzerinden yüzeye çıkarak yamaç durgun suyunu meydana getirir.
Eğimli arazilerde toprak yüzünden eğim yönünde suyun akması olayıdır. Toprak yüzünün sert olup kabuk bağlamış olması veya yağış şiddetinin infiltrasyon oranından yüksek olması durumunda yüzeysel akış meydana gelir.
Bir ekosistemin su ekonomisi, o sisteme giren ve çıkan suyun, ekolojik ilişkilere göre açıklanabilir miktarıdır. Su ekonomisinin giderleri üzerinde etkili olan hidrolojik süreçler: İntersepsiyon Evaporasyon Transpirasyon Yüzeysel akış Yüzey altı akış Derin sızıntı suyu Su ekonomisinin gelirleri üzerinde etkili olan hidrolojik süreçler: Yağışlar Toprakta depolanan su Taban suyundan kapillar yükselme
Su ekonomisini şekillendiren faktör grupları Klimatik faktörler Yağış Sıcaklık Hava nemi Hava hareketleri Edafik faktörler Toprağın tekstür ve strüktürü Toprağın organik madde miktarı Toprak derinliği Relief faktörleri Enlem derecesi Arazi eğimi Bakı Denize uzaklık Denizden yükseklik Yeryüzü şekli Biyotik faktörler Bitki örtüsü Toprak canlıları İnsanlar
Vejetasyonun toprak üstü kısımları tarafından tutulan yağış sularının bir kısmının buradan buharlaşması veya absorbe edilmesiyle meydana gelen yağış kaybına denir.. Bu yolla meydana gelen yağış kaybı miktarına «intersepsiyon miktarı» denir. İntersepsiyon miktarı= (Açık alana düşen yağış miktarı-orman toprağına düşen yağış miktarı) bu fark açık alana düşen yağış miktarının % sidir.
Serbest su yüzeylerden ve katı cisimlerin nemli yüzeylerinden sıcaklık etkisiyle suyun buharlaşarak atmosfere karışması olayına denir. Evaporasyon üzerinde klimatik ve edafik faktörlerin etkisi vardır. Topraktan meydana gelen buharlaşmaya ise evapotranspirasyon denir.
Bitkilerin kökleri ile topraktan aldıkları sıvı haldeki suyun, yapraklarından buhar halinde atmosfere verilmesi sürecidir. Yaprak transpirasyonu Stoma transpirasyonu Kutikular transpirasyonu Gövde ve dal transpirasyonu
Transpirasyonda harcanan su miktarı (T) ile üretilen kuru organik madde (A) arasında bitki türlerine göre değişen orana (T/A) transpirasyon katsayısı denir. 1 gram mutlak kuru organik maddenin üretilmesi için çeşitli bitkiler tarafından transpirasyonla harcanan su miktarları (T/A) aşağıdaki gibidir: Tarım kültür bitkileri 300-900 gr Orman kültür bitkileri 170-340 gr Gölge ağacı türleri 170-230 gr Işık ağacı türleri 260-340 gr
Yağış sularının bir kısmı toprağın içine girmeden eğim yönünde akarak mevcut akarsulara karışması olayıdır. Yüzeysel akış üzerinde etkili olan en önemli faktörler: Yağış şiddeti ve miktarı Arazi eğimi Toprak özellikleri Bitki örtüsü
Yüzeyaltı akışı ile derin drenaj sonunda taban suyuna ve oradan da yeraltı akar sularına karışan su miktarını belirlemek için bir yağış havzasında yapılan akım ölçmeleri bunlara dayanarak çizilecek hisrograflardan yararlanılır.
Su tutma kapasitesi ile toprak türü arasındaki ilişkiler Toprak türleri 10 cm (100 mm) toprak derinliği için toprağın su tutma kapasitesi Total su tutma kapasitesi (mm) Yararlanılabilir su tutma kapasitesi (mm) Kum toprakları 10 7 Balçıklı kum 20 14 Kumlu balçık 30 20 Balçık 35 20 Balçıklı kil 40 17 Kil toprağı 45 13 Kaba tekstürlü topraklarda total su tutma kapasitesi düşük; ince tekstürlü topraklarda yüksektir. Kaba tekstürlü topraklarda yararlanabilir su kapasitesi yüksek; ince tekstürlü topraklarda düşüktür.
horizon Toprak türü Organik madde % İskelet hacmi % Su biriktirme kapasitesi Total mm Yararlanılabilir mm Ah 0-20 Balçıklı kil 5 7 52 37 Ah/B 20-50 Kumlu balçık 3 20 74 58 Bv 50-90 Balçıklı kil - 10 144 61 270 156
TOPRAK VARSA HAYAT DA VARDIR!!!