MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKĐM 2010-DÜZCE PAZAR YÖRESĐ AÇIK-YEŞĐL ALANLARINDA KULLANILAN BĐTKĐ MATERYALLERĐNĐN TESPĐTĐ VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Mine EYÜPREĐSOĞLU 1 Aysun REĐS 1, Tuğba BÜYÜKTERZĐ 1, Asiye ÇAKIR 1, Büşra YAVUZ 1 1 Pazar Meslek Yüksekokulu Rize Üniversitesi RĐZE ÖZET mineyupreisoglu@gmail.com.tr Bu çalışmada; Rize Đli Pazar ilçesi açık-yeşil alanlarında (parklarda, resmi kurum bahçelerinde, refüjlerde, yol ağaçlandırmalarında ve konut bahçelerinde) yerinde inceleme ve etütler yapılarak kullanılan bitki materyali tespit edilmiş, bitki sayıları, kullanım amaçları, kullanım yoğunlukları ve bitkisel tasarım yönünden analizleri yapılıp, uygulamaya yönelik sorunlar ortaya konularak gerekli çözümler önerilmiştir. Çalışmada olup bunların 13 ü cins, 91 i tür, 6 sı kültivar olmak üzere 110 adet bitki türü saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Açık-yeşil alan, Bitki materyali, Bitkisel tasarım, Pazar ilçesi. 1.GĐRĐŞ Ülkemizdeki hızlı nüfus artışı, düzensiz ve çarpık kentleşmeyi beraberinde getirmiştir. Kentsel yeşil alanlar kentlerin yerleştiği doğal çevrenin kent içerisindeki uzantılarıdır ve ekolojik yönden var olan ana işlevleri yanında rekreatif, sosyolojik ve psikolojik açıdan da kent içerisinde önemli işlevler üstlenirler. Bitkisel materyalin eksik olduğu kentler, estetik değerden yoksun yapı yığınlarına dönüşmektedirler. Kentlerin daha yaşanılabilir ortamlara dönüşmesi için yeşil alan sistemlerinin doğru oluşturulması gereklidir. Çevrenin sağlıklı hale kavuşturulması ve kentlerin daha iyi yaşanabilir mekânlara dönüştürülmesi sağlayan yeşil alan sistemleri oluşturulurken; bitkilerin rolü büyük olmakta yapısal anlamda kullanılan sert malzemeler ile doğal çevre arasında denge sağlayarak, onları doğa ile entegre edip insana yakın duruma getirmektedirler [1]. Estetik açıdan; plastik bir eleman olan bitkiler çizgi, şekil, doku, renk, tekrar, değişkenlik, denge, ölçüde uyum ve vurgu yönünden, fonksiyonel açıdan ise; görsel kontrol, iklim kontrolü, gürültü kontrolü, kirlilik kontrolü, erozyon kontrolü ve çevre kalitesini arttırmak gibi yararları sebebiyle özellikle kentsel mekanlarda insan konforuna yönelik katkı sağlayıcı etkileri bulunmaktadır [2]. Yeşil alan sistemlerinin ve içerdikleri bitkisel materyalin, kendilerinden beklenen tüm bu işlevleri her zaman ve tam olarak yerine getirebilmeleri için, uygulama alanı doğal, kültürel ve özellikle ekolojik yapısının incelenmesi ve bu yapıya uygun tür seçimlerinin yapılabilmesi gereklidir. 1
2. MATERYAL VE METOT 2.1. Araştırma Alanının Topoğrafik Özellikleri Araştırma alanı olarak seçilen Pazar ilçesi, Doğu Karadeniz bölgesinin Rize ilinde, 40º 52' 42''- 41º 12' 10'' kuzey enlemleri ile 40º 45' 20''- 41º 03' 10 '' doğu boylamları arasında yer almaktadır. Rize Đli ne ortalama 38 kilometre uzaklıkta olan Pazar ilçesi, Hopa-Rize devlet yolu üzerinde doğu batı istikametinde, doğusunda Ardeşen, batısında Çayeli, güneyinde Hemsin ve Çamlıhemşin ilçeleri yer almakta olup karadeniz e kıyı bir yerleşim yeridir.. Pazar, derin vadilerden oluşan hareketli bir topografya üzerinde 315 km²'lik bir alana sahiptir [3]. 2.1.2. Toprak Özellikleri Rize ilinde, iklim, topografya ve farklı anakayalar nedeni ile farklı büyük toprak gurupları bulunmakta olup arazi varlığının %62,07 si kırmızı sarı podzolik topraklar (243351 ha), %10,31 i kireçsiz kahverengi orman toprakları (40446 ha), %0,54 ü alüvyal topraklardan (2134 ha) oluşmaktadır [4]. 2.1.3. Đklim Özellikleri Şekil 1.Pazar ilçesi coğrafi konumu Ülkemizin en fazla yağış alan yerlerden biri olan Rize ilinde yazları serin, kışları ılıman ve her mevsim yağışlı iklim tipi hâkimdir. Pazar ilçesinde uzun döneme ait (1965 1998) meteorolojik verilere göre yıllık ortalama yağış 1953 mm, yıllık ortalama sıcaklık 13.8 ºC dir. Pazar meteoroloji istasyonunun iklim verileri kullanılarak, Thornthwaith yöntemine göre su bilançosu hesaplanmış ve bu bilançoya göre iklim tipi belirlenmiştir. Buna göre araştırma alanı çok nemli, megatermal, hiçbir mevsimde su noksanı olmayan, diğer bir ifadeyle her mevsim su fazlası olan okyanus tesirine yakın bir iklim tipidir [5]. 2
2.1.4. Bitki Örtüsü Pazar, bitki coğrafyası yönünden Avrupa-Sibirya flora alanının kolşik bölümünde yer almaktadır. Deniz seviyesinden itibaren 750 m ye kadar yaprağını döken ormanlar hakim durunda iken 350-400m den sonra yer yer Picea orientalis Lipsky karışmaya başlar.750-1300 m yükseltiler arasında saf ve ya Castanea sativa Miller ile karışım yapan tahrip olmuş Fagus orientalis lipsky türleri alana hakim durumdadır.1300 m yükseltiden itibaren orman sınırına kadar bölgenin hakim türü Picea orientalis olup 1300-1500 m yükseltiler arasında münferit halde Fagus orientalis Lipsky ve vadi boylarında Alnus glutinosa ssp.barbata türleri görülmektedir (Yüksek ve Kurdoğlu, 2006). 1500-1700 m yükseltilerinde Picea orientalis ormanlarının arasında yer yer Pinus sylvestris L. ve orman üst sınırına yakın yerlerde (1600-1800 m.) Abies nordmanniana (Stev) Spach. Subsp nordmanniana bulunmaktadır (Yüksek, 2001). 1800 metre yükseltiden itibaren görülen subalpin ve alpin vejetasyonunda ise Betula recurvata (Ig. Vassil) V. Vassil, B. litwinowii Doluch., Rhododendron caucasicum Pallas, Juniperus communis subsp. saxatilis Pall., Vaccinium myrtillus L., Daphne glomerata Lam., Acer trautvetteri Medw., Sorbus aucuparia, Ribes biebersteinii Berl. ex DC., Rubus idaeus L., Sorbus umbellata (Desf.) Fritsch. var. cretica (Lindl.) Schneider, Lonicera caucasica Pallas subsp. caucasica, Salix caprea L. ve Viburnum lantana L. gibi odunsu taksonlar ile Sibbaldia parviflora, Nardus strica, Caltha polypetala Hoschst. ex Lorent, Silene alba subsp. divaricata (Reichb.) Walters, Delphinium flexuosum Bieb., Rumex tuberosus L. subsp. horizontalis (C. Koch) Rech, Primula auriculata Lam., P. elatior (L.) Hill. subsp. pseudoelatior (Kusn.) W.W. Sm. & Forrest, Alchemilla sintenisii Rothm., Potentilla cappadocica Boiss., Gentiana septenfida Pallas, Scutellaria orientalis L. subsp. orientalis, Stachys macrantha (C.Koch) Stearn, Pedicularis atropurpurea Nordm., Rhynhocorys stricta (C.Koch) Albov, Veronica peduncularis Bieb., Inula helenium L. subsp. orgyalis (Boiss.) Grierson, ve Scilla siberica Haw. subsp. armena (Grossh.) gibi otsu taksonlar bulunmaktadır [3]. 2.2. Materyal ve Metot Çalışmanın materyalini, Rize Đli Pazar Đlçesi açık yeşil alanlarında kullanılan bitkisel materyal, ve ilgili belge ve bilgiler oluşturmaktadır. Araştırma alanının yetişme ortamı çevre koşulları incelenmiştir. Pazar ilçesinde mevcut parklarda, resmi kurum bahçelerinde, refüjlerde, yol ağaçlandırmalarında ve konut bahçelerinde bulunan mevcut bitki türleri yapılan etüt-analiz çalışmaları sonucunda saptanmış, yerinde incelemeler ve literatür taramaları ile teşhis edilmiş ve hem fonksiyonel hem de estetik açıdan değerlendirilmiştir. Araştırma alanı içerisinde 4 adet park, resmi kurum bahçeleri (Kaymakamlık Binası, Pazar Devlet Hastanesi, Đlçe Jandarma Komutanlığı, Halk Eğitim Müdürlüğü, Sahil Cami, Pazar Spor Kulübü, Haberal Đlköğretim Okulu, Zübeyde Hanım Anaokulu, Pazar ve Kirazlık Çay Fabrika bahçeleri), kent merkezinde yer alan konut bahçeleri ve yol ağaçları ile refüjler incelenmiştir. 3. BULGULAR Araştırma alanı içerisinde 13 ü cins, 91 i tür, 6 sı kültivar olmak üzere toplam 110 adet bitki saptanmıştır. Tüm çalışma alanında sayılan 1555 adet bitkiden 308 i Rosaceae 223 ü Cupressaceae, 162 si Pinaceae familyasına ait olduğu tespit edilmiştir. 3
Tablo 1. Marina Park ta yer alan bitkisel materyal ve adetleri Aceraceae Acer negundo Dişbudak Yap.Akçaağaç 63 Celastraceae Euonymus japonica Taflan 4 Cupressaceae Cupressus macrocarpa Goldcrest Limoni Servi 5 Cupressaceae Cupressus sempervirens Akdeniz Servisi 13 Cupressaceae Juniperus chinensis Çin Ardıcı 34 Cupressaceae Juniperus communis Globosa Küremsi Adi Ardıç 1 Cupressaceae Thuja orientalis "Aurea" Altuni Doğu Mazısı 2 Hippocastanaceae Aesculus hippocastanum At Kestanesi 2 Lythraceae Lagerstromia indica Oya Ağacı 7 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 5 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 38 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 6 Rosaceae Photinia serrulata Alev Çalısı 1 Rosaceae Rosa sp. Gül 24 Salicaceae Salix babylonica Salkım Söğüt 3 Tablo 2. Belediye Parkı nda de yer alan bitkisel materyal ve adetleri Aceraceae Acer negundo Dişbudak Yap.Akçaağaç 43 Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 6 Araliaceae Hedera helix Orman Sarmaşığı 1 Arecaceae Chamaerops excelsa Çin Yelpaze Palmiyesi 3 Berberidaceae Berberis x thunbergii Kadın Tuzluğu 1 Berberidaceae Berberis x thunbergii"atropurpurea" Kadın Tuzluğu 2 Betulaceae Alnus glutinosa Kızılağaç 2 Buxaceae Buxux sempervirens Şimşir 2 Caprifoliaceae Symphoricarpus sp. Đnci Çalısı 2 Caprifoliaceae Vibirnum tinus Herdem Yeşil Kartopu 7 Caprifoliaceae Weigela corraensis Gelin Çiçeği 3 Celastraceae Euonymus japonica Taflan 5 Cupressaceae Cupressus macrocarpa Goldcrest Limoni Servi 4 Cupressaceae Cupressus sempervirens Akdeniz Servisi 40 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 1 Ericaceae Azalea japonica Açelya 2 Fabaceae Acacia dealbata Mimoza 5 Fabaceae Robinia pseudoacacia Yalancı Akasya 2 Fabaceae Wisteria sinensis Morsalkım 5 Hippocastanaceae Aesculus hippocastanum At Kestanesi 5 Lythraceae Lagerstromia indica Oya Ağacı 3 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 2 Pittosporaceae Pittosporum tobira Yıldız Çalısı 1 Platanaceae Platanus orientalis Doğu Çınarı 2 Rosaceae Pyracantha coccinea Ateş Dikeni 7 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 2 Rosaceae Rosa sp. Gül 3 Salicaceae Salix babylonica Salkım Söğüt 2 Saxifragaceae Deutzia scabra Havlu Püskülü 3 Scrophulariaceae Paulownia tomentosa Pavlonya 2 Theaceae Camelia japonica Kamelya 1 Tiliaceae Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur 4 4
Tablo 3. Spor Parkı nda yer alan bitkisel materyal ve adetleri Agavaceae Yucca gloriosa Avize Ağacı 1 Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 7 Caprifoliaceae Viburnum tinus Herdem Yeşil Kartopu 4 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 2 Rosaceae Spiraea vanhouttei Gelin Tacı 5 Rosaceae Pyracantha coccinea Ateş Dikeni 2 Tablo 4. Meydan Parkı nda de yer alan bitkisel materyal ve adetleri Buxaceae Buxux sempervirens Şimşir 5 Cupressaceae Cupressus sempervirens Akdeniz Servisi 5 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 4 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 2 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 2 Rosaceae Eriobotria japonica Yeni Dünya 2 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 2 Rosaceae Rosa sp. Gül 7 Salicaceae Salix babylonica Salkım Söğüt 1 Tablo 5. Kaymakamlık Bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Caprifoliaceae Weigela corraensis Gelin Çiçeği 1 Cornaceae Acuba japonica Akuba 3 Cupressaceae Cupressus sempervirens Akdeniz Servisi 7 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 1 Oleaceae Ligustrum japonicum Japon Kurtbağrı 4 Pittosporaceae Pittosporum tobira Yıldız Çalısı 4 Rosaceae Rosa sp. Gül 7 Theaceae Camelia japonica Kamelya 2 Tablo 6. Pazar Devlet Hastanesi bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Cupressaceae Juniperus communis Globosa Küremsi Adi Ardıç 3 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 3 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 2 5
Tablo 7. Jandarma Komutanlığı bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Agavaceae Cordyline indivisia Kordilin 1 Celastraceae Euonymus japonica Taflan 1 Ebenaceae Diospyros kaki Trabzon Hurması 1 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 2 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 2 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 4 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 3 Rosaceae Rosa sp. Gül 7 Tablo 8. Halk Eğitim Müdürlüğü bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 3 Caprifoliaceae Weigela corraensis Gelin Çiçeği 1 Celastraceae Euonymus japonica Taflan 3 Celastraceae Euonymus japonica "Variegata" Taflan 2 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 1 Fabaceae Wisteria sinensis Morsalkım 1 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 4 Juglandaceae Juglans regia Ceviz 1 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 1 Moraceae Ficus carica Đncir 1 Oleaceae Syringa vulgaris Leylak 1 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 3 Rosaceae Rosa sp. Gül 5 Rosaceae Spiraea vanhouttei Gelin Tacı 3 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 1 Rosaceae Kerria japonica Kanarya Gülü 1 Saxifragaceae Deutzia scabra Havlu Püskülü 1 Ulmaceae Ulmus sp. Karaağaç 1 Tablo 9. Sahil Camii bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Cupressaceae Cupressus sempervirens Akdeniz Servisi 2 Moraceae Morus sp. Dut 7 Moraceae Ficus carica Đncir 3 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 1 Rosaceae Prunus cerasus Kiraz 1 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 3 Rosaceae Prunus domestica Erik 1 Taxaceae Taxus baccata Porsuk 5 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica Japon kadife Çamı 5 6
Tablo 10. Pazar Spor Kulübü bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Caprifoliaceae Viburnum lucidum Parlak Yapraklı Kartopu 2 Celastraceae Euonymus japonica "Variegata" Taflan 2 Cupressaceae Thuja occidentalis Batı Mazısı 4 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 1 Fabaceae Robinia pseudoacacia Yalancı Akasya 9 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 4 Rosaceae Photinia serrulata Alev Çalısı 2 Rosaceae Cotoneaster franchetii Dağ Muşmulası 1 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 1 Tablo 11. Haberal Đlköğretim Okulu bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 1 Arecaceae Chamaerops excelsa Çin Yelpaze Palmiyesi 2 Caprifoliaceae Viburnum tinus Herdem Yeşil Kartopu 13 Celastraceae Euonymus japonica "Variegata" Taflan 1 Küçük Meyveli Trabzon Hurması 1 Ebenaceae Diospyros lotus Ericaceae Azalea japonica Açelya 1 Fabaceae Cercis silliquastrum Erguvan 1 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 14 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 2 Moraceae Ficus carica Đncir 2 Moraceae Morus sp. Dut 1 Oleaceae Jasminum fruticans Yasemin 1 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 6 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 1 Rosaceae Rosa sp. Gül 3 Rosaceae Prunus domestica Erik 1 Küçük Yap. Dağ Muşmulası 2 Rosaceae Cotoneaster microphylla Rosaceae Eriobotria japonica Yeni Dünya 1 Tamaricaceae Tamarix hispida Ilgın 2 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica Japon Kadife Çamı 4 7
Tablo 12. Zübeyde Hanım Anaokulu bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 1 Apocynaceae Vinca major Cezayir Menekşesi 30 Araceae Calla sp. Gala 1 Buxaceae Buxux sempervirens Şimşir 1 Caprifoliaceae Lonicera periclymenum Hanımeli 2 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 2 Cupressaceae Chamaecyparis leylandii Yalancı servi 1 Cupressaceae Cupressus arizonica Arizona Servisi 3 Fabaceae Acacia dealbata Mimoza 6 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 7 Đridaceae Iris sp. Đris 5 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 1 Pinaceae Pinus sp. Çam 2 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 1 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 8 Pinaceae Pinus nigra Kara Çam 1 Rosaceae Rosa sp. Gül 5 Rosaceae Kerria japonica Kanarya Gülü 1 Rutaceae Citrus sinensis Portakal 1 Salicaceae Salix babylonica Salkım Söğüt 3 Salicaceae Populus sp. Kavak 5 Saxifragaceae Philadelphus coronarius Filbahri 1 Taxaceae Taxus baccata Porsuk 1 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica Japon kadife Çamı 5 Tablo 13. Kirazlık Çay Fabrikası bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Agavaceae Agave americana Sabır 1 Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 5 Araceae Calla sp. Gala 3 Arecaceae Chamaerops excelsa Çin Yelpaze Palmiyesi 1 Buxaceae Buxux sempervirens Şimşir 2 Celastraceae Euonymus japonica "Variegata" Taflan 3 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 4 Cupressaceae Cupressus sp. Servi 4 Geraniaceae Pelargonium zonale Sardunya 1 Đridaceae Iris sp. Đris 1 Magnoliaceae Magnolia grandiflora muşmulası 2 Magnoliaceae Magnolia x soulangeana Saray Manolyası 1 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 1 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 2 Rosaceae Eriobotria japonica Yeni Dünya 4 Rosaceae Rosa sp. Gül 12 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 5 Rosaceae Spiraea vanhouttei Gelin Tacı 3 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 4 Salicaceae Salix babylonica Salkım Söğüt 1 Saxifragaceae Philadelphus coronarius Filbahri 4 8
Tablo 14. Pazar Çay Fabrikası bahçesinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 26 Arecaceae Chamaerops excelsa Çin Yelpaze Palmiyesi 3 Arecaceae Phoenix dactylifera Hurma 2 Buxaceae Buxux sempervirens Şimşir 8 Caprifoliaceae Lonicera periclymenum Hanımeli 2 Celastraceae Euonymus japonica "Variegata" Taflan 2 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 42 Fabaceae Acacia dealbata Mimoza 2 Fabaceae Wisteria sinensis Mor Salkım 2 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 5 Juglandaceae Juglans regia Ceviz 3 Lauraceae Laurus nobilis Defne 3 Liliaceae Ruscus aculeatus Tavşan Memesi 7 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 1 Moraceae Ficus carica Đncir 2 Pinaceae Pinus sp. Çam 7 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 1 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 14 Pinaceae Abies sp. Göknar 2 Rosaceae Rosa sp. Gül 23 Rosaceae Prunus persica Şeftali 2 Rosaceae Prunus domestica Erik 2 Rosaceae Spiraea vanhouttei Gelin Tacı 2 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 30 Rutaceae Citrus reticulata Mandalina 5 Salicaceae Salix babylonica Salkım Söğüt 1 Taxaceae Taxus baccata Porsuk 2 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica Japon Kadife Çamı 13 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica "Elegantissima" Japon Kadife Çamı 5 Vitaceae Vitis vinifera Üzüm 1 Tablo 15. Kent içi trafik yeşillerinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Aceraceae Acer negunda Dişbudak Yap. Akçaağaç 7 Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 18 Arecaceae Phoenix dactylifera Hurma 2 Arecaceae Chamaerops excelsa Çin Yelpaze Palmiyesi 1 Betulaceae Alnus glutinosa Kızılağaç 20 Cupressaceae Juniperus sp. Ardıç 15 Cupressaceae Cupressus sp. Servi 6 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 23 Fabaceae Robinia pseudoacacia Yalancı Akasya 13 Moraceae Ficus carica Đncir 1 Musaceae Musa cavendishii Muz 2 Oleaceae Ligustrum japonicum Japon Kurtbağrı 4 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 9 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 6 9
Pinaceae Abies sp. Göknar 1 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 1 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 2 Platanaceae Platanus orientalis Çınar 5 Rosaceae Prunus cerasus Kiraz 1 Rosaceae Pyracantha coccinea Ateş Dikeni 7 Rosaceae Rosa sp. Gül 10 Rosaceae Eriobotria japonica Yeni Dünya 2 Rosaceae Spiraea vanhouttei Gelin Tacı 1 Rosaceae Prunus domestica Erik 1 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 4 Scrophulariaceae Paulownia tomentosa Pavlonya 1 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica Japon Kadife Çamı 6 Tiliaceae Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur 3 Vitaceae Vitis vinifera Üzüm 1 Tablo 16. Konut bahçelerinde yer alan bitkisel materyal ve adetleri Apocynaceae Nerium oleander Zakkum 2 Araceae Calla sp. Gala 1 Arecaceae Chamaerops excelsa Çin Yelpaze Palmiyesi 1 Asteraceae Chrysanthemum sp. Kasımpatı Betulaceae Alnus glutinosa Kızılağaç 8 Betulaceae Corylus avellana Fındık 1 Betulaceae Alnus glutinosa Kızılağaç 1 Buxaceae Buxux sempervirens Şimşir 17 Celastraceae Euonymus japonica "Variegata" Taflan 2 Cornaceae Cornus mas Kızılcık 2 Cupressaceae Thuja orientalis Doğu Mazısı 2 Ebenaceae Diospyros kaki Trabzon Hurması 3 Ericaceae Azalea japonica Açelya 6 Ericaceae Rhododendron ponticum Orman gülü 2 Fabaceae Wisteria chinensis Mor Salkım 6 Fagaceae Castanea sativa Kestane 2 Geraniaceae Pelargonium zonale Sardunya 3 Hydrangeaceae Hydrangea macrophylla Ortanca 34 Đridaceae Iris sp. Đris 6 Juglandaceae Juglans regia Ceviz 5 Magnoliaceae Magnolia grandiflora Manolya 1 Malvaceae Hibiscus syriacus Hatmi 3 Malvaceae Althea sp. Altea 33 Mimosaceae Albizzia julibrissin Gülibrişim 1 Moraceae Ficus carica Đncir 15 Moraceae Morus sp. Dut 5 Oleaceae Jasminum fruticans Yasemin 1 Oleaceae Syringia vulgaris Leylak 4 Oleaceae Olea europaea Zeytin 2 Pinaceae Picea orientalis Doğu Ladini 10 Pinaceae Pinus pinea Fıstık Çamı 2 Pinaceae Cedrus sp. Sedir 1 Punicaceae Punica granatun Nar 2 Rosaceae Eriobotria japonica Yeni Dünya 5 Rosaceae Laurocerasus officinalis Karayemiş 8 10
Rosaceae Photinia serrulata Alev Çalısı 2 Rosaceae Prunus ceracifera "Atropurpurea" Kırmız Süs Eriği 1 Rosaceae Prunus cerasus Kiraz 2 Rosaceae Prunus domestica Erik 9 Rosaceae Pyrus comminis Armut 11 Rosaceae Rosa sp. Gül 32 Rosaceae Spiraea vanhouttei Gelin Tacı 3 Rosaceae Malus sp. Elma 3 Rosaceae Chaenomeles japonica Japon Ayvası 12 Rosaceae Prunus persica Şeftali 1 Rutaceae Citrus reticulata Mandalina 5 Rutaceae Citrus sinensis Portakal 21 Salicaceae Salix sp. Söğüt 4 Saxifragaceae Bergenia cordifolia Kış Ortancası 9 Taxcodiaceae Cryptomeria japonica Japon Kadife Çamı 17 Theaceae Camelia japonica Kamelya 1 Tiliaceae Tilia tomentosa Gümüşi Ihlamur 3 Tiliaceae Tiliasp. Ihlamur 2 Ulmaceae Ulmus sp. Karaağaç 1 Vitaceae Vitis vinifera Üzüm 10 4. SONUÇLAR VE ÖNERĐLER Çalışmada Pazar Đlçesinde yer alan 4 adet parkın alansal olarak yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Marina Park: Park genel olarak dış kenarlarda Pinus pinea ve Acer negundo ların çevrelediği monotonluk hissettiren simetrik bir bitkisel tasarıma sahiptir. Park içerisinde yer alan bitkisel materyalin gelecek dönemlerdeki boylanmaları göz önüne alınmadan uygulanmaları günümüzde parkın çok kapalı bir yapıya kavuşmasına neden olmuştur. Ayrıca ilçede yer alan tüm diğer parklar gibi Marina Park ta da bitki formlarında bozulmalar göze çarpmaktadır. Belediye Parkı: Mevcut bitkisel doku tür sayısı açısından oldukça zengin olmakla beraber belirli bir tasarım bütünlüğü görülememekte ve alanda karmaşa algılanmaktadır. Alana sonradan eklenen çalılar da alanın olduğundan çok küçük algılanmasına neden olmaktadır. Spor Parkı: Park içerisinde sadece çalı türleri mevcut olup çok etkisiz ve eksik bir bitkilendirmeye sahiptir. Meydan Parkı: Park düzenlenmesinde oturma meydan fonksiyonu üstlendiği için yeşil alanlar parkın sınırında ve küçük ölçeklidirler. Yeşil alanlarda yer alan boylu sedir ağaçları sınırlama ve gölgeleme işlevlerinin yanı sıra kaligrafik formlarıyla parka ve meydana çekici bir siluet kazandırmaktadırlar. Kent Đçi Trafik Yeşilleri: Çalışma alanında bulunan trafik akslarındaki orta refüj kavşak ve yol kenarı düzenlemelerinde belirli bir tasarım anlayışından uzak gelişi güzel bir uygulama görülmektedir. Orta refüjde yer alan bitkiler süreklilik ve yönlendiricilik ilkesinden uzak, çok 11
farklı türler kullanılmış olup karşılıklı far ışıklarını önleyecek çalı dokusu da bulunmamaktadır. Kurum Bahçeleri: Đlçede yer alan kurum bahçeleri, profesyonel yapısal ve bitkisel tasarıma sahip olmayıp bitkiler gelişi güzel konumlanmıştır. Kirazlık Çay Fabrikaları ise bitkisel tasarım açısından olumlu bulunmuş olup 23 farklı familya ya ait 28 tür bulunmakta ve toplam 245 adet bitki ile zengin bir bitki dokusuna sahiptir. Konut bahçeleri: Çalışmada 22 konut bahçesi incelenmiş olup genellikle değerlendirmeye alınan 334 adet bitkiden 89 adeti Rosaceae familyasına ait olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca 22 konut bahçesinden 10 nunda Ficus carica, 6 sında Punus domestica ve Rossa sp. olduğu görülmüştür. Mevcut yeşil alanlarda göze çarpan en önemli sorun; yaşayan bitkisel dokuya herhangi bir bakım uygulanmaması sonucu oluşan deformasyonlardır. Yeşil alanların bakımlarının uzman kişilerce periyodik olarak yapılması gereklidir. Pazar ilçesi içerisinde yer alan yeşil alanlar hem alansal büyüklükleri açısından hem de yapısal ve bitkisel tasarım açısından yetersiz durumdadır. Büyüklük bakımında yetersiz olan yeşil alanların nitelik açısından da eksiklikleri söz konusudur. Yeşil alanlarda oluşturulacak bitkisel tasarımda seçilecek türlerin yörenin ekolojisine uygun olmasına dikkat edilmelidir. Kent içi peyzaj düzenlenmesi gerekli olan yeşil alanların tasarımında ve uygulanmasında ilgili uzman kişilere görev verilmelidir. 5.KAYNAKLAR [1] Eroğlu E., Akıncı Kesim G., Müderrisoğlu H., 2005. Düzce Kenti Açık ve Yeşil Alanlarındaki Bitkilerin Tespiti ve Bazı Tasarım Đlkeleri Yönünden Değerlendirilmesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (3): 270-277. [2] Kelkit, A. 2002. Çanakkale Kenti Açık-Yeşil Alanlarında Kullanılan Bitki Materyali Üzerine Bir Araştırma. Ekoloji Çevre Dergisi, Yıl:11, Sayı:43, ISSN:1300-1361. Đzmir. [3] http://www.pazar.bel.tr [4] Yüksek, T., 2001. Rize-Pazar Deresi Yağış Havzasında Farklı Arazi Kullanım Koşulları Altındaki Toprakların Bazı Özellikleri Đle Aşınım Eğilimi Değerlerinin Araştırılması, Doktora Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. 12
[5] Yüksek, T., Kurdoğlu, O., Rize Yöresindeki Yayla Kullanımlarının Toprak ve Su Kaynakları Üzerinde Oluşturduğu Sorunlar, Ulusal 1. Rize Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, S:250-255, Rize.2006. [6] Anşin, R. ve Terzioğlu, S. 1998 Doğu Karadeniz Bölgesinin Özellikle Trabzon Yöresinin Egzotik Ağaç ve Çalıları, Karadeniz Teknik Üniversitesi Genel Yayın No: 192, Orman Fakültesi Yayın No: 29, Trabzon. [7] Anşin, R. 1994 Tohumlu Bitkiler, Gymnospermae. KTÜ Basımevi,Trabzon Anonim 2010, meteor.gov.tr/veridegerllendirme/il_ve_ilceler_istatistik=rize,pazar 13