PAZARLAMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. BROİLER (ETLİK) PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ PROJESİ BOLU İLİ, MUDURNU İLÇESİ, ÖRENCİK KÖYÜ, SIĞIRKIRAN MEVKİİ EK: III ANKARA - 2013 Enova Grup Çevre Teknolojileri Mühendislik Danışmanlık ve Dış Ticaret Ltd. Şti. Bağlar Cad. No:58/A Seyranbağları Çankaya/ANKARA Tel Fax: 0312 433 22 82 Web: www.enovagrup.com Mail: info@enovagrup.com INNOVATIONS yaseminkoray ENVIRONMENTAL
BAŞLIK SAYFASI PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI E-POSTA BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM PAZARLAMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Vakıfgeçitveren Köyü, Kabakçıkırı Sokak No: 4, Merkez/BOLU Tel: (0374) 243 91 51 (8 Hat) Faks: (0374) 243 84 42 GSM: 0533 730 78 65 nihataltunal@beypilic.com.tr PROJENİN ADI PROJE BEDELİ 4.360.000 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖR, ALT SEKTÖR) PROJENİN NACE KODU RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN / KURULUŞUN ADI BOLU İLİ, MUDURNU İLÇESİ, ÖRENCİK KÖYÜ, SIĞIRKIRAN MEVKİİ 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı ÇED Yönetmeliği Ek-1 Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Madde 21- Hayvan Yetiştirme Tesisleri d) Kanatlı yetiştirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk(civciv, damızlık, piliç, vb.) veya eşdeğer diğer kanatlılar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk esas alınmalıdır)]. NACE KODU: 01.47.01 (Kümes Hayvanlarının Yetiştirilmesi ve Üretilmesi) ENOVA GRUP ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ MÜHENDİSLİK DANIŞMANLIK VE DIŞ TİCARET LTD. ŞTİ. ADRESİ BAĞLAR CAD. NO: 58/A SEYRANBAĞLARI, ÇANKAYA/ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI BAŞVURU DOSYASININ SUNUM TARİHİ TEL : 0312 433 22 82 FAKS: 0312 433 22 82 30/10/2013 i
İÇİNDEKİLER Sayfa No PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 1 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ... 2 a) Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği... 2 b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları... 17 BÖLÜM II: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 19 Proje Alanının ve Önerilen Proje Nedeniyle Etkilenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, Atmosferik Koşullar, İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Benzeri Özellikleri... 19 BÖLÜM III: PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 47 Projenin;... 47 a) Çevreyi etkileyebilecek olası sorunların belirlenmesi, kirleticilerin miktarı, alıcı ortamla etkileşimi, kümülatif etkilerin belirlenmesi... 47 b)sera gazı emisyonların belirlenmesi ve iklim değişikliğine etkileri... 83 c) Projenin Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerinin Azaltılması İçin Alınacak Önlemler... 84 ç) İzleme Planı (İnşaat Dönemi)... 103 BÖLÜM IV: HALKIN KATILIMI... 104 a) Projeden Etkilenmesi Muhtemel İlgili Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler... 104 b) Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar... 104 NOTLAR VE KAYNAKLAR... 108 EKLER: Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası Hazırlanmasında Kullanılan Bilgi ve Belgeler İle Raporda Kullanılan Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayan Belgeler.... 109 1- Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları... 109 2- Proje İçin Belirlenen Yer ve Alternatiflerinin Varsa; Çevre Düzeni, Nazım, Uygulama İmar Planı, Vaziyet Planı veya Plan Değişikliği Teklifleri... 109 3- Proje İle İlgili Olarak Daha Önceden İlgili Kurumlardan Alınmış Belgeler... 109 ii
TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Tesiste Planlanan Ünitelerin Alanları... 3 Tablo 2. Haftalara Göre Su Tüketim Miktarları... 16 Tablo 3. İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Tüketim Miktarları... 16 Tablo 4. Proje Alanı Koordinatları... 18 Tablo 5. Bolu İli ne Ait Nüfus Verileri... 21 Tablo 6. Bolu İli Arazi Dağılımı... 25 Tablo 7. Yer altı Suyu Rezerv Bilgileri... 26 Tablo 8. Bolu İli Su Kaynakları Potansiyeli... 26 Tablo 9. Ortalama Basınç Değerleri... 27 Tablo 10. Maksimum Basınç Değerleri... 28 Tablo 11. Minimum Basınç Değerleri... 28 Tablo 12. Ortalama Sıcaklık Değerleri... 28 Tablo 13. Maksimum Sıcaklık Değerleri... 29 Tablo 14. Minimum Sıcaklık Değerleri... 29 Tablo 15. Yağış Değerleri... 30 Tablo 16. Maksimum Yağış Değerleri... 30 Tablo 17. Ortalama Nispi Nem Değerleri... 30 Tablo 18. Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı... 31 Tablo 19. Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı... 31 Tablo 20. Sisli Günler Sayısı Ortalaması... 31 Tablo 21. Dolulu Günler Sayısı Ortalaması... 32 Tablo 22. Kırağılı Günler Sayısı Ortalaması... 32 Tablo 23. Orajlı Günler Sayısı Ortalaması... 32 Tablo 24. Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri... 33 Tablo 25. Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması Değerleri... 33 Tablo 26. Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Değerleri... 33 Tablo 27. Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı... 34 Tablo 28. Yönlere Göre Rüzgarın Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı... 35 Tablo 29. Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Verileri (m/sec)... 38 Tablo 30. Yönlere Göre Mevsimlik Ortalama Rüzgar Hızları... 38 Tablo 31. Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri... 41 Tablo 32. Maksimum Rüzgar Hızı Değerleri... 41 Tablo 33. Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı... 42 Tablo 34. Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı... 43 Tablo 35. Kirleticilerin Potansiyel Etkileri... 47 Tablo 36. Bölgesel Katı Atık Verileri... 52 Tablo 37. Emisyon Faktörleri... 55 Tablo 38. İş Makinelerinden Kaynaklanan Emisyon Miktarı... 58 Tablo 39. Teçhizat Tipi ve Bunların Net Güç Seviyelerine Uygun Olarak Tanımlanan Ses Gücü Seviyeleri... 60 Tablo 40. Araçların Ses Gücü Seviyeleri... 61 iii
Tablo 41. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı (db)... 61 Tablo 42. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 62 Tablo 43. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 62 Tablo 44. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 63 Tablo 45. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 64 Tablo 46. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri (dba)... 65 Tablo 47. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Tablo 5: Şantiye Alanı İçin... 66 Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 66 Tablo 48. Bölgesel Katı Atık Verileri... 67 Tablo 49. Evsel Nitelikli Atık Suların Bazı Tipik Özellikleri... 68 Tablo 50. Tavuk Gübresinin Bazı Özellikleri (Kaynak. www.tarimnet.com)... 70 Tablo 51. Yanma Kaynaklı Emisyon Hesabı... 73 Tablo 52. Isınma Amaçlı İthal Taş ve Linyit Kömürünün Özellikleri ve Sınırları... 73 Tablo 53. Kümes Hayvanları Cinsinden, Hayvan Yeri Sayısını Canlı Hayvan Kütlesine Dönüştürme Faktörleri... 74 Tablo 54. Tesiste Kullanılacak Olan Araç/Ekipmanın Sayıları ve Ses Gücü Seviyeleri... 75 Tablo 55. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı (db)... 77 Tablo 56. Mesafelere Bağlı Olarak Atmosferik Yutuş Değerleri... 77 Tablo 57. Oktav Bantlardaki Düzeltme Faktörleri... 78 Tablo 58. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 78 Tablo 59. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 79 Tablo 60. İşletme Aşamasında Kullanılacak Araçların Toplam Ses Düzeyleri (dba) (L gündüz) 80 Tablo 61. Havalandırma Fanları Ses Basıncı Düzeyi (dba)... 81 Tablo 62. Havalandırma Fanları Ses Düzeyi(dBA) (L akşam ve L gece)... 81 Tablo 63. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Ek-VII, Tablo 4:Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri... 82 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. İş Akım Şeması ve Kirletici Kaynakların Gösterimi... 4 Şekil 2. Civciv Girişi Öncesi Kümesin Hazırlanması... 5 Şekil 3. Civcivlerin Kümese Yerleştirilmesi... 6 Şekil 4. Bazı Kümes Ekipmanları... 7 Şekil 5. Spiral Piliç Yemliği... 8 Şekil 6. Örnek Yem Silosu... 8 Şekil 7. Otomatik Piliç Suluğu ve Nipel Çanağı... 9 Şekil 8. Örnek Tünel Havalandırma Sistemi... 9 Şekil 9. Örnek Seramik Radyant Sistemi... 10 Şekil 10. Örnek Soğutucu Pet... 11 Şekil 11. Basınç Değerleri Grafiği... 28 Şekil 12. Sıcaklık Değerleri Grafiği... 29 Şekil 13. Yağış Değerleri Grafiği... 30 iv
Şekil 14. Ortalama Nispi Nem Değerleri Grafiği... 31 Şekil 15. Sayılı Günler Grafiği... 32 Şekil 16. Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği... 33 Şekil 17. Buharlaşma Değerleri Grafiği... 34 Şekil 18. Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgâr Diyagramı... 35 Şekil 19. Esme Sayıların Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları... 36 Şekil 20. Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları... 37 Şekil 21. Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı... 38 Şekil 22. Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları... 39 Şekil 23. Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Aylık Rüzgâr Diyagramları... 40 Şekil 24. Ortalama Rüzgâr Hızı Grafiği... 41 Şekil 25. Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği... 42 Şekil 26. Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Grafiği... 42 Şekil 27. Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı Grafiği... 43 Şekil 28. İnşaat Aşaması Gürültü Seviyeleri Grafiği... 66 Şekil 29. Fan Özgül Ses Düzeyi Değerleri (Handbook of Acoustical Measurements and Noise Control, by C. Harris, 1991)... 76 Şekil 30. İşletme Aşaması Gürültü Seviyeleri Grafiği (L gündüz)... 80 Şekil 31. İşletme Aşaması Gürültü Seviyeleri Grafiği (L akşam= L gece)... 82 EKLER LİSTESİ Ek.1 Resmi Belgeler Ek.2 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek.3 Vaziyet Planı Ek.4 Sızdırmasız Fosseptik ve Ölü Çukuru Planı Ek.5 Deprem Haritası Ek.6 1/25.000 Ölçekli Jeoloji Haritası Ek.7 Yer Bulduru Haritası Ek.8 Fotoğraflar Ek.9 Meteorolojik Bülten Ek.10 Proje Alanını Gösterir Onaylı Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Paftaları ve Çevre Düzeni Planı-Plan Hükümleri ve İlgili Değişiklikleri v
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Ülkemizde ve dünyada nüfusun artmasına paralel olarak besin ve protein ihtiyacı oluşmaktadır. Bu noktada tavuk yetiştiriciliği, kırmızı etteki yüksek fiyatlar ele alındığında, üretim maliyeti daha düşük olmakla birlikte hızla gelişen bir hayvancılık kolu haline gelmektedir. Tavukçuluk sektörünün avantajları; tavuğun hızla büyüyüp et ve yumurta vermeye başlaması, sığırcılık ve koyunculuk gibi faaliyetler meraya büyük ölçüde bağımlı olduğu halde tavukçuluğun küçük ve kapalı bir alanda yapılabilmesi, büyük kapasiteler için bile fazla bir alana gereksinim duyulmamasıdır. Bu kapsamda Bolu İli, kümes hayvanları açısından Türkiye genelinde önem taşımakta olup, beyaz et üretiminde % 22 lik üretim payıyla Türkiye de ilk sırada yer almaktadır. Bolu İli nde giderek artan bir grafik sergileyen kümes hayvanları üretimi paralelinde kümes hayvanlarının beslenmesi ve bakımı için gerekli olabilecek malzemelerin üretimi de artmaktadır. Bu artış bölgede kümesler için gerekli olabilecek malzemeleri temin etme açısından kolaylık sağlamaktadır. BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM tarafından kurulması ve işletilmesi planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi; Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Örencik Köyü, Sığırkıran Mevkii nde 1 nolu pafta 21, 22, 23, 24, 25, 26 ve 27 numaralı parseller üzerinde toplam 28.075 m 2 lik tapulu alan üzerinde faaliyet gösterecektir. Proje kapsamında 9 adet kümes, 1 adet idari bina ve bakıcı evi, 1 adet depo, 1 adet su deposu, 1 adet jeneratör odası, 1 adet ölü çukuru ve 2 adet fosseptik çukuru yer alacaktır. Proje kapsamında 9 adet yetiştirme kümesi ile bir dönemde toplam 210.000 adet kanatlı hayvan yetiştirilmesi planlanmaktadır. Civcivlerin kümese yerleşmesinden sonra bakımı, aşı programının uygulanması, haftalık tartımları yapılacak olup, kümes kayıtları düzenli bir şekilde tutulacaktır. Kesim öncesi sağlık kontrolleri yapılacak etlik piliçler ortalama 45 gün sonunda BEYPİ A.Ş. bünyesinde bulunan Bolu Kesimhane Tesisi'ne gönderilecektir. Tesiste üretilecek kanatlı hayvanların kesimleri yapıldıktan sonra paketlenerek ülke genelinde sofralara ulaşması ile birlikte hem sağlıklı beyaz et sektörüne hem de ülke ekonomisine katkıda bulunacaktır. Söz konusu faaliyetin ekonomik ömrü yaklaşık 30 yıl olup bu süre boyunca ekonomik ömrünü tamamlayan veya teknolojik sebeplerle düzenleme yapılması gereken araç ve ekipmanlar yenilenecek veya bakımları yapılacaktır. Bu süre sonunda ise gerek piyasa koşulları gerekse şirket yatırım planlarına bağlı olarak faaliyet sürdürülebilecek veya sona erecektir. 1
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ a) Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Proje Konusu Yatırımın Tanımı BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM tarafından Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Örencik Köyü, Sığırkıran Mevkii nde 1 nolu pafta 21, 22, 23, 24, 25, 26 ve 27 numaralı parseller üzerinde toplam 28.075 m 2 lik tapulu alan üzerinde kurulması ve işletilmesi planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme ne ilişkindir. Parsellere ilişkin Tapu Belgeleri Ek-1 Resmi Belgeler'de sunulmuştur. Tesiste 9 adet kümeste ortalama 45 gün sürecek olan 1 dönemde, toplam 210.000 adet piliç yetiştirilmesi planlanmaktadır. Civcivlerin kümese yerleşmesinden sonra bakımı, aşı programının uygulanması, haftalık tartımları yapılacak olup, kümes kayıtları düzenli bir şekilde tutulacaktır. Kesim öncesi sağlık kontrolleri yapılacak etlik piliçler, ortalama 45 gün sonunda BEYPİ A.Ş. bünyesinde bulunan Bolu Kesimhane Tesisi'ne gönderilecektir. Planlanan faaliyet; 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-1 Listesi, 21. Madde "Hayvan Yetiştirme Tesisleri" başlığı altında "d) Kanatlı yetiştirme tesisleri [(Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk(civciv, damızlık, piliç, vb.) veya eşdeğer diğer kanatlılar) (1 adet hindi = 7 adet tavuk esas alınmalıdır)]" kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda söz konusu proje için; 03.10.2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-3 Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı na uygun olarak ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Özellikleri Tesiste 6,5 hafta boyunca yetiştirilen ve kesim ağırlığına ulaşan hayvanlar, şirket bünyesinde bulunan kesimhaneye gönderilerek kesimleri yapılacaktır. Tesise ilk civciv girmesinden itibaren 6,5 hafta süren bu süreçten sonra, yaklaşık 2 hafta süresince kümesler boş olarak kalmaktadır. Bu süre içinde altlığın çıkarılması, temizlik-dezenfeksiyon ve dinlendirme işlemleri yapılacak olup, kümeslerin temizlik-dezenfeksiyon ve dinlendirme işlemleri yapıldıktan sonra kümeslere yeni civcivler alınacaktır. Faaliyetin işletme aşamasında kümeslerden çıkan gübre niteliğindeki altlık ise Bolu İli'nde kurulması planlanan ZGC Bes Enerji A.Ş.'ye ait Gübre Yakma, İşleme ve Enerji Elde Etme Tesisine verilecektir. Projenin inşaat aşamasında toplam 20 kişinin çalışması planlanmakta olup, çalışma süreleri ise 3 ay, 8 saat/gün olarak planlanmaktadır. İşletme aşamasında ise çalışma süreleri 6 dönem/yıl, 45 gün/dönem ve 24 saat/gün olarak planlanmıştır. Tesisin işletilmesinde toplam 15 personelin görev yapması düşünülmektedir. 2
Proje kapsamında 9 adet kümes, 1 adet idari bina ve bakıcı evi, 1 adet depo, 1 adet su deposu, 1 adet jeneratör odası, 1 adet ölü çukuru ve 2 adet fosseptik çukuru yer alacaktır. Tesiste yer alacak üniteler ve alan büyüklükleri Tablo 1. de verilmiştir. Tablo 1. Tesiste Planlanan Ünitelerin Alanları Alanı (m 2 ) Ünite Adı Boyutları Taban Alanı Kümes 1 101 m x 16,14 m 1.630,14 m 2 Kümes 2 101 m x 16,14 m 1.630,14 m 2 Kümes 3 97 m x 16,14 m 1.565,58 m 2 Kümes 4 93 m x 16,14 m 1.501,02 m 2 Kümes 5 89 m x 16,14 m 1.436,46 m 2 Kümes 6 85 m x 16,14 m 1.371,19 m 2 Kümes 7 77 m x 16,14 m 1.242,78 m 2 Kümes 8 69 m x 16,14 m 1.113,66 m 2 Kümes 9 61 m x 16,14 m 984,54 m 2 Toplam Kümes Alanı 12.475,51 m 2 İdari Bina ve Bakıcı Evi 11,20 m x 17,20 m 192,64 m 2 Depo 15 m x 9 m 135 m 2 Su Deposu (16,20 m x 5,6 m)+(3 m x 11 m) 123,72 m 2 Jeneratör Odası 4,40 m x 6,40 m 28,16 m 2 Toplam Kapalı Alan ~ 12.955,03 m 2 Ölü Çukuru 4,40 m x 6,60 m 29,04 m 2 Fosseptik Çukuru (Yıkama suları için) 4 m x 4 m 16 m 2 Fosseptik Çukuru (Evsel atıksu için) 5 m x 4 m 20 m 2 Toplam Alan ~ 28.075 m 2 Tesiste gerçekleştirilecek faaliyete ilişkin iş akım şeması ve kirletici kaynaklarının gösterimi Şekil 1. de verilmiştir. 3
1. CİVCİV GİRİŞİ ÖNCESİ KÜMESİN HAZIRLANMASI A ALTLIĞIN UZAKLAŞTIRILMASI T.A S SU İLE ÖN YIKAMA VE DEZENFEKSİYON T.A DUMANLAMA (FUMİGASYON) ALTLIK TEMİNİ VE SERİLMESİ YEM TEMİNİ S EKİPMANLARIN BAKIMI HAZIRLANMASI VE YERLEŞTİRİLMESİ KÜMES KOŞULLARININ AYARLANMASI ISI AYARI IŞIK AYARI NEM AYARI HAVALANDIRMA 1) CİVCİVLERİN KÜMESE YERLEŞTİRİLMESİ CİVCİVLERİN TEMİN EDİLMESİ KÜMESE GİRECEK CİVCİV SAYISININ BELİRLENMESİ CİVCİV SAYIMI E CİVCİVLERİN KÜMESE YERLEŞTİRİLMESİ KÜMES İLE İLGİLİ KAYIT İŞLEMLERİ 2) ÜRETİM AŞAMASI TB.A AŞI PROGRAMININ UYGULANMASI CİVCİV-PİLİÇ YEMİ PROGRAMININ UYGULANMASI S A Sıvı Atık (Yıkama suyu) Gübre Niteliğindeki Altlık E HAFTALIK TARTIMLARIN YAPILMASI T.A Tehlikeli Atık G KESİM PROGRAMININ YAPILMASI TB.A Tıbbi Atık KESİM ÖNCESİ YEM PROGRAMININ YAPILMASI E Koku ve Toz Emisyonu SAĞLIK KONTROLLERİNİN YAPILMASI G Gürültü ORTALAMA 45 GÜN SONUNDA ETLİK PİLİÇLERİN KESİMHANEYE GÖNDERİLMESİ Şekil 1. İş Akım Şeması ve Kirletici Kaynakların Gösterimi 4
1- Civciv Girişi Öncesi Kümesin Hazırlanması: Tesiste çalışma süreleri 6 dönem/yıl, 45 gün/dönem ve 24 saat/gün olarak planlanmıştır. Her üretim dönemi sonunda yaklaşık olarak 15 günlük ara verilerek kümeslerde hazırlık işlemleri yapılacaktır. Bu süre içerisinde öncelikle kümeslerdeki tüm ekipmanlar kümes dışına çıkarılacak ve altlık malzemeler alınacaktır. Ardından kümes içerisinde su ile ön yıkama ve dezenfeksiyon işlemleri yapılacaktır. Kümeste tam kuruluk sağlanması amacıyla dumanlama işlemi yapıldıktan sonra kümes, kurumaya ve havalandırmaya bırakılacaktır. Kümes ekipmanları, yemlikler ve suluklar su ile iyice temizlenerek dezenfekte edilecektir. Kümeslerin hazırlanmasının ardından kümes zemininin her yerine eşit olarak yeni altlık serilerek, daha önceden temizlenmiş kümes ekipmanları yerleştirilecektir. Kümes ekipmanlarının kümeslere yerleştirilmesinden sonra yem siloları yem ile doldurulacaktır. Etlik piliç yetiştirilmesi için temiz ve uygun bir ortam gerekir. Bu ortam; sıcaklık, aydınlatma, havalandırma, nem, sıklık gibi faktörlerden oluşur. Aydınlatma, civcivlerin daha kısa bir zaman içerisinde büyümelerini sağlamak için gereklidir. Kümeslerde ideal %60 nem oranı sağlanacaktır. Civcivler kümeslere gelmeden önce mevsime bağlı olarak 24-48 saat önce kümesler ısıtılarak iç sıcaklığın kontrolü sağlanacak ve termometrelerin düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilecektir. Bunun yanı sıra kümeslere belli ölçüde hava girmesi sağlanarak kümeslerdeki hazırlık işlemleri tamamlanacaktır. Şekil 2. Civciv Girişi Öncesi Kümesin Hazırlanması 2- Civcivlerin Kümese Yerleştirilmesi: Başarılı bir yetiştiricilik için civciv ve piliç döneminde bakım, besleme ve büyütme teknikleri önem taşır. Kuluçkadan yeni çıkan civcivler, çevre koşullarına oldukça duyarlıdır. Bu nedenle ve özellikle ilk haftalarda özel bakım isterler. Civcivleri getiren aracın çiftliğe girerken mutlaka dezenfekte edilmiş olması gerekir. Civcivler kuluçkadan çıktıktan sonra 6-12 saat içerisinde kümeslere yerleştirilmelidir. İlk aşama olarak civcivler, temizliği ve dezenfeksiyonu yapılmış olan kümeslere sayımları ve kontrolleri yapılarak yerleştirilecek ve kümes ile ilgili kayıt işlemleri yapılacaktır. 5
Şekil 3. Civcivlerin Kümese Yerleştirilmesi 3- Üretim Aşaması: Civcivler kümese yerleştirildikten sonra hayvanlara yeterli su, yem ve ısı sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilecektir. Etlik piliçler çabuk ve fazla yem tüketirler. Bu nedenle hayvan büyüdükçe kazanacağı canlı ağırlığa göre yem tüketimi de artar. En kısa sürede, en hızlı büyümeyi sağlamak için serbest yemleme uygulanır. Civcivler kuluçkadan çıktıktan en geç 24-48 saat sonra yem yemeye ve su içmeye başlamış olmalıdır. Bu süre ne kadar kısa olursa civciv zaiyatı o kadar az olur. Civcivlere ilk günlerde el sulukları ile su, el yemlikleri ile yem verilir. Suluklara günde iki kez taze su konulur. Daha sonra günde bir defa yeterlidir. Civcivlerin kümese geldiği ilk iki gün hava bacaları ve pencereler kapalı bulunmalıdır. 3 günden sonra, koku hissedilince havalandırma yapılır. Havalandırma, kümes sıcaklığını bozmayacak şekilde dikkatlice yapılmalıdır. Kümeste civcivlerin çeşitli hastalıklara karşı koruyucu aşıları yemlere karıştırılarak verilecektir. Tesiste kayıtlar tam olarak tutularak; civciv sayısı, günlük ölümler, ayıklanan civciv sayıları, kümes içi sıcaklık ve nem değerleri, ası ve ilaçlamalar ile tarihleri, yem tüketimi ve sürünün performansına etki eden diğer hususlar bulunacaktır. Ortalama 45 gün süren bir üretim döneminde yetiştirilen ve kesim ağırlığına ulaşan piliçler, sağlık kontrolleri yapılarak şirket bünyesinde bulunan kesimhaneye gönderilecektir. 6
Piliç Yetiştirme Kümeslerinde Yer Alacak Ünite, Alet ve Ekipmanlar BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM tarafından kurulması ve işletilmesi planlanan tesiste Proje kapsamında 9 adet kümes, 1 adet idari bina ve bakıcı evi, 1 adet depo, 1 adet su deposu, 1 adet jeneratör odası, 1 adet ölü çukuru ve 2 adet fosseptik çukuru yer alacaktır. Broiler piliç yetiştirme kümeslerinde hayvanların beslenme, sıcaklık, temizlik ve hava ihtiyacını karşılamak amacı ile yemlik, suluk, yem silosu, soğutma petleri, radyant sistem gibi bazı ekipmanlar kullanılacaktır. Radyant Sistem Şekil 4. Bazı Kümes Ekipmanları Kümesler ile kümeslerde kullanılması planlanan yem sistemi, su içme sistemi, havalandırma sistemi ve altlık sistemi ve iklimlendirme sistemine ait özelikler aşağıda verilmiştir. Kümesler 9 adet olarak planlanan kümeslerin toplam alanı 12.475,51 m 2 olacaktır. Yapılar çelik destekli betonarme yapılar olacak olup zemini sızdırmaz şap beton kaplı, tam otomatik havalandırma ve yemleme sistemleri ile donatılacaktır. 7
1-Yem Sistemi Yemlik: Piliçlerin yemlerinin konulduğu plastik kaplardır ve genellikle 2 3 pilice 1 adet düşecek şekilde kullanımı planlanmıştır. Şekil 5. te kullanılması düşünülen piliç yemliği gösterilmiştir. Şekil 5. Spiral Piliç Yemliği Yem Silosu: Tesiste yemin depolanması ve güneşten, nemden ve yağıştan korunması için kümeslerin dışında yer alan yem depolama alanıdır. Tesiste özel galvanizli sacdan yapılan yem siloları bulunacaktır. Bu sayede üstündeki ondülin ölçüleri güneş ışığının yansımasını sağlayacak ve silo içindeki çimlenme önlenecektir. Silo pencereleri sayesinde silonun içindeki yem seviyesi rahatlıkla kontrol edilebilmektedir. Silonun altında yemin el değmeden kümeslerdeki yemliklere aktarılmasını sağlayan Otomatik Yemlik Sistemi bulunacaktır. Bu sistem civcivlerin rahat ulaşabilmesi için kullanımı kolay plastik malzemeden imal edilmiştir. Her bir kümeste 2 adet yem silosu bulunması planlanmaktadır. Şekil 6.'da kullanılması düşünülen yem silosu gösterilmiştir. Şekil 6. Örnek Yem Silosu Tesiste toplam 18 adet yem silosu kullanılması planlanmakta olup, bu silolardan 9 adeti 9 ton kapasiteli, 9 adeti ise 12 ton kapasiteli olacaktır. 8
2- Su İçme Sistemi Suluk: Kümeste kullanılacak suluklar otomatik olup belirli bir basınç seviyesinde ve su yüksekliğinde otomatik olarak su verecektir. Genellikle 2 3 pilice 1 adet düşecek şekilde kullanılacaktır. Piliç suluğunun gösterimi Şekil 7.'de verilmiştir. Şekil 7. Otomatik Piliç Suluğu ve Nipel Çanağı 3- Havalandırma Sistemi Havalandırma sistemi, kümes içindeki havanın kalitesi hayvanların sağlığı ve verimliliği açısından oldukça önemlidir. İdeal hava koşullarının sağlanması için iyi bir havalandırma sistemi gereklidir. Havalandırma sistemi kümes içerisindeki hava giriş ve çıkışını sağlamakta ve hayvanların sürekli oksijenli ve tozsuz bir ortamda yetiştirilmesine yardımcı olmaktadır. Kümes içerisindeki amonyak gibi kötü kokulu gazların, nemin ve tozun ortam dışına çıkarılma işlemi olan havalandırma sayesinde; kümes içinde oluşması muhtemel kötü havanın doğuracağı, altlığın nem seviyesi yükselmesi, altlığın ıslak kalması koksidiyoz gibi hastalıkların ortaya çıkması gibi olumsuz etkiler engellenecektir. Havalandırma Fanları: Tesiste bir kümeste ortalama 140 cm x 140 cm ebadında 6-8 adet tünel havalandırma fanı kullanılması planlanmaktadır. Tünel havalandırma, yüksek hızlı hava akımının soğutma etkisi kullanılarak ağır hayvanların yetiştirildiği yerlerde ve sıcak havalarda hayvanların rahat kalmasını sağlar. Tünel havalandırma en yüksek düzeyde hava değişimini sağlar ve rüzgarla soğutma etkisi yaratır. Örnek tünel fanın gösterimi Şekil 8.'de verilmiştir. Şekil 8. Örnek Tünel Havalandırma Sistemi 9
4- Altlık Sistemi Altlık: Kümeslerde hayvanların altına serilen bir çeşit talaştır. Hayvanların altının sıcak tutulmasını, sıvı ve katı atıkların dağılmamasını sağlamak amacı ile kullanılacaktır. Civcivler gelmeden önce kümesin zeminine serilen altlık yazın 4 cm kışın ise 6 m yüksekliğinde olmalıdır. Altlık civcivlerin üşümesine engel olup aynı zamanda yumuşak bir zemin oluşturmayı sağlamaktadır. Kümeslerde her dönem sonunda olmak üzere gübre niteliğindeki altlığın çıkarılması işlemi gerçekleşecektir. 5- İklimlendirme (Isıtma ve Soğutma) Sistemi Seramik Radyant Isıtma Sistemi: Tesiste bulunan kümeslerde ısınma amaçlı olarak seramik radyant ısıtma sistemi ve yakıt olarak LNG kullanılacaktır. Seramik radyant ısıtma sistemleri ışınımla ısıtma yapan sistemlerdir. Seramik radyant ışınım, değdiği cisimlerin yüzeyinde ısıya dönüşür, hacmi değil yüzeyleri ısıtarak hacmin yalnız dolaylı olarak ve emilmiş ısının çevre havasına geri verilmesiyle ısınmasını sağlar. Bu ışınım, güneş ışığı ile aynı karakterde olup, direkt olarak tavuk ısıtılır. Çalışması ve kullanışı çok basit olan seramik radyant ısıtma sisteminde istenen sıcaklık kısa sürede sağlanır ve kümes içi istenen sıcaklığa geldiğinde tamamen söner. Bu nedenle ısı kaybı sıfırdır. Havayı kurutmaz aksine çıkardığı su buharı ile içerdeki neme katkıda bulunur ve büyüme verimine olumlu etki eder. Örnek seramik radyant sisteminin gösterimi Şekil 9.'da verilmiştir. Şekil 9. Örnek Seramik Radyant Sistemi Tesiste seramik radyant sistemi için yakıt olarak LNG kullanılacak olup herhangi bir emisyon çıkışı söz konusu olmayacaktır. LNG tesis alanı içinde depolama tankında depolanarak kullanılacak olup, LNG piyasadaki yetkili satıcılardan temin edilecektir. 10
Soğutucu Pet: Yüksek sıcaklık değerlerine sahip yaz aylarında kümes içi sıcaklığı düşürmek için pet sistemleri kullanılır. Sistem, su ile nemlendirilen petlerin içinden temiz havanın girmesiyle çalışır. Nemli petin içinden geçen temiz havanın sıcaklığı, petin içindeki suyun buharlaşmasının etkisiyle düşer. Bu sayede kümes içinde soğuk hava sirkülasyonu sağlanır. Kümes içine yerleştirilmiş petlerin yüzey alanlarının büyüklüğü arttıkça elde edilecek soğutma miktarı da artar. Soğutma petleri basit çalışma şekilleri ile kümesler için en etkili soğutma araçlarıdır. Düşük işletme ve bakım maliyetleri, uzun ömürleri ve kullanım kolaylıkları sayesinde tercih sebebi olmaktadır. Tesiste her bir kümeste sürekli devridaim yapan en az 6-8 adet soğutucu pet bulundurulacaktır. Şekil 10. Örnek Soğutucu Pet 6- Kümes Aydınlatma Sistemi Aydınlatma, kümes verimi ve canlı performansı ile hayvanlarda vücut sıcaklığı, beslenme, sindirim gibi metobolik süreçler de önemli rol oynamaktadır. Kümes aydınlatma sistemi aydınlatmayı sağlamak amacı ile kullanılacak olan elektrikle çalışan sistemlerdir. Kümes aydınlatmalarında led lambalar kullanılacaktır. 7- Diğer Üniteler İdari Bina ve Bakıcı Evi Tesiste 192,64 m 2 büyüklüğünde, 1 adet idari bina ve bakıcı evi yer alacaktır. Jeneratör: Tesiste bölgede yer alan Enerji Nakil Hattından çekilecek olan elektrik enerjisi kullanılacaktır. Tesiste meydana gelebilecek elektrik kesintilerinde kullanılmak üzere bir adet 400 kva lık jeneratör bulunması planlanmaktadır. 11
Sızdırmasız Fosseptik Tesiste oluşan evsel nitelikli atıksular ile kümes yıkama sularının vidanjör vasıtası ile çekilmeden önce geçici olarak depolandığı sızdırmasız özellikteki çukurdur. Proje kapsamında 1 adet evsel nitelikli atıksuların toplandığı fosseptik ve 1 adet kümes yıkama sularının toplandığı fosseptik olmak üzere toplam 2 adet fosseptik çukuru kullanılacaktır. Sızdırmasız Fosseptik Planı Ek-4. de sunulmuştur. Tesiste sızdırmaz fosseptik çukurlarının depolama kapasitesi 60 m 3 (5m x 4m x 3m) ve 48 m 3 (4m x 4m x 3m) olarak planlanmıştır. Tesiste oluşacak sıvı atıklar (evsel nitelikli atıksular ile dönem sonunda çıkan kümes yıkama sularının) Beypi Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş.'ne ait vidanjör ile çekilerek, Karacaağaç Mahallesi, D-100 Karayolu Caddesi No:71 Merkez/BOLU adresinde kurulu bulunan Beypi Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş.-Bolu Kesimhane Atıksu Arıtma Tesisine gönderilecektir. Konuya ilişkin faaliyet sahibi tarafından hazırlanan Taahhütname Ek-1 de verilmiştir. Ölü Çukuru Tesiste herhangi bir nedenle ölen hayvanlar için yerleşimin olduğu yerlerden uzakta, hayvanların uğrağı olmayan, akarsulardan uzak, yeraltı sularını kirletmeyecek yerlerde açılacak olan ve üzeri sönmemiş kireç ile kaplanıp toprak ile doldurulacak olan çukurlara denir. Söz konusu çukurların yeri, konusunda uzman bir veteriner hekim tarafından tespit edilecektir. Projenin gerçekleştirildiği alanda söz konusu ölü hayvanların bertarafı için depolama kapasitesi 145 m 3 (6,60 m x 4,40 m x 5 m) olarak planlanan 1 adet ölü çukuru bulunacaktır. Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi'nde oluşacak olan ölü hayvanların tesiste yer alacak sızdırmaz özellikteki ölü çukuruna gömülecek olup, toplu tavuk ölümleri veya beklenmeyen benzeri acil durumların ortaya çıkması durumunda ise ölü hayvanlar şirket bünyemizde bulunan Bolu Kesimhane Tesisi Rendering Ünitesi'ne sevk edilecektir. Konuya ilişkin faaliyet sahibi tarafından hazırlanan Taahhütname Ek-1 de verilmiştir. Proje alanının da bulunacak olan ünitelere ait Vaziyet Planı Ek-3 de, Ölü Çukuru Planı ise Ek-4 te verilmiştir. Ömrü Söz konusu faaliyetin ekonomik ömrü yaklaşık 30 yıl olup bu süre boyunca ekonomik ömrünü tamamlayan veya teknolojik sebeplerle düzenleme yapılması gereken araç ve ekipmanlar yenilenecek veya bakımları yapılacaktır. Bu süre sonunda ise gerek piyasa koşulları gerekse şirket yatırım planlarına bağlı olarak faaliyet sürdürülebilecek veya sona erecektir. 12
Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Tavuk eti, hаyvаnsаl protein kаynаğı olarak gıda sektörü ilе iç içe olduğu gibi, tavukların уetiştirilmesinde ve insan sağlığına etkilerinde ѕağlık sektörü ile, tesislerin inşasında inşaat sektörü ile de ilişki іçіnde olup her açıdan istihdam yaratıcı bir sektördür. Tavukçuluk; gelir elde etmek аmаcıylа uygun barınaklarda, uygun tekniklerle bilinçli bіr yetіştіrіcіlіk olarak tanımlanabilir. Yumurtacı Tavuk Yetiştiriciliği ve Etçi Tavuk Yetiştiriciliği (Broiler) оlarak iki şekіlde yаpılır. Broiler tаvukçuluğundа kullаnılаn civcivlеr, ıslаh yoluyla büyüme hızı ve kapasitesi arttırılmış hіbrіt cіvcіvlerdіr. Hayvan ıslahındakі ilerleme vе yem sektöründekі gelişmelerle bu civcivler 40-45 gün gibi kısa bir süre içerisinde 2-2,5 kilоgram tаvuk ağırlığına ulaşmaktadır. Türkiуe de tavukçuluk ѕektörü için ilk adım 1930 yılında Ankаrа dа Merkez Tavukçuluk Araştırma Enstitüsünün kurulması ile atılmıştır. 1952 yılına kadar sektörde ilerleme olmamaѕına karşın 1952 yılında saf kültür ırklarının ithali gerçekleştirilmiş ve ABD den Plymouth Rock, New Hampshire ve Leghorn gibi günlük civcivlеr olarak gelen ırklar Tarım Bakanlığı na bаğlı kuruluşlara ve halka dаğıtılmıştır. 1956 yılında Yem Sanayi T.A.Ş. nin kurulması rasyоnel beslenme kоşullarını sağlamıştır. Sonraki yıllarda tavukçuluk ѕektörü daha hızlı gelіşme göstermiştir. 1963 yılında hibrit ebeveуnlerin ithаl edilmesinin özel sеktörün dе ilgisini çеkmеsiylе 1968 уılında başlatılan yerli hіbrіt ѕoylarını geliştirilmesi çalışmalarına ağırlık verilmiş, daha sonra tavukçuluk ıslah çаlışmаlаrı 1979 yılında ülkesel projе kapѕamına alınmıştır. Çalışmalar, Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü Mеrkеzi nin kapsamında ülke çapında sektörde beyaz ve kahverengі yumurtacı ve еtçi еbеvеyn hatları ürеtimi olarak geliştirilmeye devam edilmiştir. Ancаk, verim düzeyi açısından üretilen hatlar, bazı özellikleri bаkımındаn yаbаncı gеnеtik materyal ile karşılaştırıldığında rekabet güçlerіnіn zayıflığından dolayı hedeflenen amaca ulaşıldığı söylenemez. 1986 yılında uygulamaya alınan Kаynаk Kullаnımı Deѕtekleme Primi (KKDP) sіstemіnіn tavuk etі ve уumurta ürеtimindе yeni kapasiteler yaratılmış vе sеktördеki gelişmeler; yem sanayi, inşaat, sağlık, аşı-ilаç sеktörü gibi diğеr sektörlere de yansımış ve gelişmelerini hızlandırmıştır. Sektörde yaklaşık 10 bin adet broiler, 5 bin adet de yumurtacılık işletmesi mevcuttur. Geçimini tavukçuluk sеktöründеn sаğlаyаn (üretici çiftçi, sektörle ilgili esnaf, yem, ilаç, yan ѕanayi, nakliye, pazarlama dahil) insan sayısı yaklaşık 2 milуondur. Endüstriyel tarzda üretime uygunlukları nedeni ile kümes hayvanları dünyada artan bir yaygınlıkta, görece düşük fiyatla insanlara hayvansal protein sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Yemden yararlanma oranı ve kısa üretim dönemleri, kanatlı hayvanlarla yapılan üretimin çoğu çiftlik hayvanı türleriyle yapılan üretime kıyasla daha ekonomik olmasını sağlamaktadır. İnsan beslenmesinde önemli bir yer tutan hayvansal proteinin temininde stratejik bir konuma sahip olan kanatlı etleri, istikrarsız kırmızı et üretiminden doğan açığı kapatma konusunda da özel bir öneme sahiptir. Beyaz et olarak adlandırılan tavuk eti, kırmızı et ürünleriyle karşılaştırıldığında hem daha uсuz, hem de sağlık açısında daha az yağ ve koleѕterol oranına ѕahiptir. 13
Tüm dünyada başta piliç eti olmak üzere kanatlı etleri üretimi ve tüketimi son yıllarda hızlı bir artış göstermiştir. Türkiye nin hayvansal protein açığını kapatmada en etkili çözüm tavuk eti ve yumurta üretimi olarak öngörülmüştür. Ayrıca kanatlı eti ve yumurta insanların dengeli beslenmeleri için stratejik öneme de sahiptir. Sektörde yapılan çalışmalar vе gelişmelerle birlikte önümüzdeki yıllarda beyаz et üretim ve tüketim mіktarlarının artacağı düşünülmektedir. Dolayıѕıyla, zaman içerisinde istihdam eksiklikleri de оrtaya çıkacaktır. Bu kapsamda BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM PAZARLAMA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. tarafından gerçekleştirilecek olan proje konusu faaliyet, ülke genelinde sofralara gelen sağlıklı beyaz et talebini büyük oranda karşılayacak ve gerek bölge gerekse ülke ekonomisine katkıda bulunacaktır. Doğal Kaynakların Kullanımı Arazi Kullanımı BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM tarafından kurulması ve işletilmesi planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi; Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Örencik Köyü, Sığırkıran Mevkii nde 1 nolu pafta 21, 22, 23, 24, 25, 26 ve 27 numaralı parseller üzerinde toplam 28.075 m 2 lik tapulu alan üzerinde faaliyet gösterecektir. Söz konusu alanın 12.955,03 m 2 'lik bölümü 9 adet kümes ve diğer üniteler için kullanılacaktır. Ölü çukuru ve 2 adet fosseptik çukuru için ise 65,04 m 2 'lik alan kullanılması planlanmaktadır. Proje kapsamında 9 adet kümes, 1 adet idari bina ve bakıcı evi, 1 adet depo, 1 adet su deposu, 1 adet jeneratör odası, 1 adet ölü çukuru ve 2 adet fosseptik çukuru yer alacaktır. Tesiste yer alacak üniteler ve alan büyüklükleri Tablo 1. de verilmiştir. Su Kullanımı Tesiste; inşaat aşamasında proje kapsamında ihtiyaç duyulan içme ve kullanma suyu piyasadan satın alınarak su tankerleri ile tesise getirilecektir. İşletme aşamasında ise tesiste ihtiyaç duyulan su, 167 sayılı Yeraltı Suları Kanunu gereğince DSİ V. Bölge Müdürlüğü ne Yeraltı Suyu Arama Başvurusunda bulunulan kuyudan sağlanacaktır. Yeraltı Suyu Kullanma Belgesi için ise gerekli başvuru yapılacak olup, Yeraltı Suyu Kullanma Belgesi proje için hazırlanacak olan ÇED Raporu ekinde sunulacaktır. İnşaat Aşamasında Su Kullanımı İnşaat aşamasında su kullanımı; - Çalışacak personelden kaynaklı - Sahada tozumayı engellemek amacıyla olacaktır. 14
Çalışacak olan personelin su tüketimi: İnşaat aşamasında toplam 20 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İller Bankası verilerine göre kişi başına günde 150 litre su kullanıldığı kabul edildiğinde su kullanım miktarı; 20 x 150 lt/gün = 3.000 lt/gün = 3 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Tozumayı engellemek için su tüketimi: Tesiste inşaat aşamasında tozumayı engellemek amacıyla 5 m 3 /gün su kullanılacağı öngörülmektedir. İşletme Aşamasında Su Kullanımı İşletme aşamasında su kullanımı; - Çalışacak personelin su ihtiyacını karşılamak, - Kümesler boşaltıldıktan sonra gerekli dezenfeksiyon ve temizlik işlemlerini sağlamak, - Yetiştirilecek kümes hayvanlarının su ihtiyacını karşılamak, - Koku ve toz emisyonunu önlemek amaçlı olacaktır. Çalışacak olan personelin su tüketimi: İşletme aşamasında toplam 15 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. İller Bankası verilerine göre kişi başına günde 150 litre su kullanıldığı kabul edildiğinde su kullanım miktarı; 15 x 150 lt/gün = 2.250 lt/gün = 2,25 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Yıkama ve temizlik işlemlerinden kaynaklı su tüketimi: Kümeslerde 45 günlük üretim periyodunun ardından 15 gün ara verilecek olup, ara verilen dönemde kümeslerin ve ekipmanların yıkanarak temizlenmesi işlemi gerçekleştirilecektir. Bu aşamada kümeslerin yıkanmasından kaynaklı atık su oluşumu söz konusu olacaktır. Tesiste yapımı planlanan kümeslerin toplam alanı 12.475,51 m 2 dir. Tesisin yıkanması için sarf edilecek ortalama su miktarı aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Hesaplama için Atıksu Arıtımının Esasları, Evsel, Endüstriyel Atıksu Arıtımı ve Arıtma Çamurlarının Kontrolü, Prof. Dr. İzzet ÖZTÜRK, Dr. Hacer TİMUR, Dr. Ufuk KOŞKAN Cadde yıkanması için su sarfiyatı baz alınmıştır. 1,5 lt/m 2 x 12.475,51 m 2 (yıkama ihtiyacı duyulan alan) = 18.713,27 lt = 18,71 m 3 /dönem= 0,42 m 3 /gün olacaktır. Yetiştirilecek piliçlerin su tüketimi: Tesiste piliç üretiminde haftalara göre kullanılacak su miktarı ise Tablo 2. de verilmiştir. 15
Tablo 2. Haftalara Göre Su Tüketim Miktarları Yetiştirme Dönemi Su Tüketimi (ml.kanatlı/gün) 1.Hafta 16 3,36 2.Hafta 27 5,67 3.Hafta 37 7,77 4.Hafta 46 9,66 5.Hafta 54 11,34 6.Hafta 59 12,39 6,5. Hafta 66 13,86 TOPLAM SU TÜKETİMİ Kaynak: (ERENSAYIN C., Tavukçuluk cilt:2 sayfa 510). Su Tüketimi (m 3 210.000 kanatlı/gün) 64,05 m 3 /gün Koku ve toz emisyonunu önlemek amacıyla su tüketimi: Tesiste koku ve toz emisyonunu önlemek amacıyla iki adet alternatif düşülmüş olup 1. alternatifte; havalandırma çıkışlarına (fan çıkışlarına) su havuzları inşa edilecek ve fanlardan çıkan havanın davlumbazlar vasıtası ile bu havuzlara verilmesi sağlanacaktır. 2. alternatifte ise, kümeslerde havalandırma sistemi çıkışlarına içerisinde su havuzları olan ve otomatik fıskiye sistemli kapalı odalar inşa edilecektir. Otomatik fıskiye sistemi ile fanlardan çıkan hava üzerine su püskürtülerek koku ve toz emisyonu su içerisinde absorbe edilecektir. Suda absorbe edilen kirleticiler su havuzunda birikecek, su havuzları ve kapalı oda içerisinde filtre edilen hava ise baca aracılığı ile atmosfere verilecektir. Fıskiye sisteminde su devir daimli olarak kullanılacaktır. Su havuzlarında ise buharlaşma etkisi ile eksilen su, ilave edilmek suretiyle tamamlanacaktır. Koku ve toz emisyonunun önlenmesi amacıyla yaz aylarında buharlaşma miktarı daha fazla olacaktır. Su havuzlarında 1 dönemde yaklaşık olarak 5 m 3 (0,11 m 3 /gün) kullanılacağı öngörülmektedir. Tablo 3. İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Tüketim Miktarları Kullanım Alanı İnşaat Aşaması Çalışacak olan personelin su tüketimi Tozumayı engellemek için su tüketimi İnşaat Aşamasında Toplam Su Tüketimi İşletme Aşaması Çalışacak olan personelin su tüketimi Kümeslerin yıkanmasından kaynaklı su tüketimi Yetiştirilecek piliçlerin su tüketimi Koku ve toz emisyonunu önlemek amacıyla su tüketimi İşletme Aşamasında Toplam Su Tüketimi Su Tüketimi (m 3 /gün) 3 m 3 /gün 5 m 3 /gün 8 m 3 /gün 2,25 m 3 /gün 0,42 m 3 /gün 64,05 m 3 /gün 0,11 m 3 /gün 66,83 m 3 /gün Enerji Kullanımı İşletme aşamasında tesiste enerji türü olarak elektrik enerjisi, tesiste yetiştirilecek civcivlerin yer alacağı kümeslerin soğuk dönemlerde ısıtılması amacıyla ise yakıt olarak LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ve bakıcı evinde ısınma amaçlı olarak katı yakıt (kömür) kullanılacaktır. Kümeslerde kullanılacak olan toplam LNG miktarı 40 m 3/ dönem, bakıcı evinde kullanılacak yakıt miktarı ise 1,5 ton/yıl olarak öngörülmektedir. Tesiste kullanılacak elektrik enerjisi; şehir elektrik şebekesinden karşılanmakta olup, elektrik kesintilerine karşı tesiste 1 adet jeneratör bulunacaktır. Proje konusu tesis için yukarıda bahsedilen hususların dışında herhangi bir doğal kaynak kullanımı söz konusu olmayacaktır. 16
b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları BEYPİ BEYPAZARI TARIMSAL ÜRETİM tarafından kurulması ve işletilmesi planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi; Bolu İli, Mudurnu İlçesi, Örencik Köyü, Sığırkıran Mevkii nde 1 nolu pafta 21, 22, 23, 24, 25, 26 ve 27 numaralı parseller üzerinde toplam 28.075 m 2 lik tapulu alan üzerinde faaliyet gösterecektir. Mülkiyete ilişkin belgeler Ek-1 de verilmiştir. Tesis üretim yöntemi ve teknolojisi açısından değerlendirildiğinde; tesiste tam otomatik ekipmanlar ve üretim yöntemleri kullanılacaktır. Proje kapsamında kümeslerde kullanılan makine ve teçhizat üretimde kullanılan en son teknolojiye dayalı cihaz ve ekipmanlardır. Gelişen teknoloji ile kullanılan cihazlar ve ekipmanın çevreye olan olumsuz etkileri de en aza indirgenmektedir. Üretim esnasında ise en hızlı ve sağlıklı olması nedeniyle otomatik suluk ve yemlikler tercih edilmiştir. Bu sayede yemleri ve suyu insan eli değmeden kanatlı hayvanlara ulaştırmak mümkün olacaktır. Altlık seçiminde genellikle uygulanan yöntem olan kireç ve talaş serme söz konusu tesis içinde en uygun olanı olarak düşünülmüştür. Talaş ısı tutma ve yumuşaklık açısından kullanışlı bir malzeme olup piliçlere herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Tesiste koku ve toz emisyonunu önlemek amacıyla iki adet alternatif düşülmüş olup 1. alternatifte; havalandırma çıkışlarına (fan çıkışlarına) su havuzları inşa edilecek ve fanlardan çıkan havanın davlumbazlar vasıtası ile bu havuzlara verilmesi sağlanacaktır. 2. alternatifte ise, kümeslerde havalandırma sistemi çıkışlarına içerisinde su havuzları olan ve otomatik fıskiye sistemli kapalı odalar inşa edilecektir. Otomatik fıskiye sistemi ile fanlardan çıkan hava üzerine su püskürtülerek koku ve toz emisyonu su içerisinde absorbe edilecektir. Suda absorbe edilen kirleticiler su havuzunda birikecek, su havuzları ve kapalı oda içerisinde filtre edilen hava ise baca aracılığı ile atmosfere verilecektir. Bolu İli kümes hayvanları açısından Türkiye genelinde önem taşımaktadır. Bolu İlinin beyaz et üretiminde % 22 lik üretim payıyla Türkiye de ilk sırada yer almaktadır. Bolu İli nde giderek artan bir grafik sergileyen kümes hayvanları üretimi paralelinde kümes hayvanlarının beslenmesi ve bakımı için gerekli olabilecek malzemelerin üretimi de artmaktadır. Bu artış bölgede kümesler için gerekli olabilecek malzemeleri temin etme açısından kolaylık sağlamaktadır. Planlanan Broiler (Etlik) Piliç Yetiştirme Tesisi Projesinin bahsi geçen Bolu İli'nde yer alan tesise ait arazide gerçekleşmesi hem üretici hem de tüketici açısından avantajlar sunmaktadır. Tesis alanının yerleşimlerden uzak olması, bölgenin doğal ve iklimsel koşullarının kanatlı hayvan ve yumurta yetiştiriciliği açısından uygun şartları taşımasından ötürü proje için başka bir alternatif söz konusu değildir. Proje Alanı Koordinatları Tablo 4'te verilmiştir. 17
Tablo 4. Proje Alanı Koordinatları Koor. Sırası Sağa, Yukarı Koor. Sırası Enlem,Boylam Datum ED-50 Datum WGS-84 Türü UTM Türü COĞRAFİK D.O.M. 33 D.O.M. -- Zon 36 Zon -- Ölçek Fak. 6 derecelik Ölçek Fak. -- 353331.13 : 4488086.31 40.5289436 : 31.2679607 353352.10 : 4488090.73 40.5289872 : 31.2682072 353370.08 : 4488105.71 40.5291252 : 31.2684159 353406.91 : 4488113.26 40.5291997 : 31.2688488 353427.68 : 4488108.32 40.5291589 : 31.2690950 353447.81 : 4488109.72 40.5291751 : 31.2693323 353508.95 : 4488117.43 40.5292553 : 31.2700520 353514.66 : 4488117.27 40.5292549 : 31.2701194 353552.66 : 4488120.19 40.5292879 : 31.2705672 353578.70 : 4488121.07 40.5293004 : 31.2708743 353602.96 : 4488125.04 40.5293405 : 31.2711597 353615.82 : 4488046.73 40.5286376 : 31.2713296 353591.95 : 4488038.14 40.5285560 : 31.2710499 353570.33 : 4488029.13 40.5284710 : 31.2707968 353530.43 : 4488011.48 40.5283051 : 31.2703300 353452.64 : 4487990.19 40.5280996 : 31.2694170 353436.33 : 4487984.71 40.5280474 : 31.2692258 353378.91 : 4487978.59 40.5279821 : 31.2685496 353371.75 : 4488019.85 40.5283524 : 31.2684555 353356.76 : 4488019.12 40.5283431 : 31.2682788 Proje alanının işaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Ek-2 de, Yer Bulduru Haritası Ek-7 de verilmiştir. 18
BÖLÜM II: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Proje Alanının ve Önerilen Proje Nedeniyle Etkilenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, Atmosferik Koşullar, İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Benzeri Özellikleri II.I. Projenin Yeri Proje alanı; Mudurnu İlçe merkezine 8 km mesafede yer almakta olup, kuş uçumu mesafe ile proje alanının yaklaşık olarak 1.980 m güneydoğusunda en yakın yerleşim yeri olan Gedikler Mahallesi ve 2.850 m güneydoğusunda Aşağı Mahallesi bulunmaktadır. Faaliyetin gerçekleştirileceği alanın yaklaşık olarak 350 m, 450 m, 650 m güneybatısında ve 500 m kuzeydoğusunda benzer şekilde faaliyet gösteren tavuk çiftlikleri ve 910 m güneybatısında un fabrikası bulunmaktadır. Proje alanının kuzey sınırından 2-5 m toprak yarlı kanal geçmektedir, ancak söz konusu kanal içerisinde herhangi bir akarsu ve su akışı gözlenmemiştir. Ayrıca proje alanının 180 m kuzeybatısında Örencik Deresi ve 380 m güneyinde Ulusu Deresi yer almaktadır. Proje alanına ulaşım; Bolu-Bilecik D160 karayolunun Un Fabrikası yanından kuzeydoğu istikametine doğru ayrılan yoldan sonra yaklaşık olarak 1 km takip edilerek, tesisin güneyinden geçen asfalt yol ile sağlanmaktadır. Proje alanı ormanlık alan kapsamında yer almamaktadır. Arazi çalışmaları kapsamında hali arazi vasfında olan sahada herhangi bir ağaç türü gözlenmemiştir. Ayrıca proje alanı ile ilgili olarak Bolu Orman Bölge Müdürlüğü'nden alınan görüşte; sahanın Orman Mevzuatına göre, orman sınırları dışında orman sayılmayan yerler kapsamında yer aldığı belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) Proje alanı için; Bolu İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilileri tarafından hazırlanan 03.09.2013 tarih ve 2013/99 sayılı etüt raporu neticesinde sahanın Kuru Mutlak Tarım Arazisi (KMT) olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu görüşte proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan tüm yapıların Tarımsal Amaçlı Yapılar kapsamında olduğu ve yapıların, faaliyet için hazırlanan Toprak Koruma Projesi ve Mimari Projede belirtilen şekilde tarımsal amaçlı kullanılması halinde yapımında herhangi bir sakınca görülmediği belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) DSİ V. Bölge Müdürlüğü'nün proje için verdiği görüşte; Bölge Müdürlüğü'nce yapılan inceleme sonucunda proje alanının DSİ Projeleri kapsamı dışında kaldığı, içme ve kullanma suyu temin edilen baraj ve göl koruma alanında yer almadığı belirtilmiştir. Ancak saha yakınından geçen dere yatağının sebep olacağı taşkınlara karşı gerekli önlemlerin alınması, dere yatağına hafriyat vb. atıkların atılmaması, dere yatağı şevi üzerinden itibaren dere boyunca şeritvari 7 m genişliğindeki kısım koruma bandı olarak bırakılması ve bu kısımlara kalıcı tesis yapılmaması kaydıyla söz konusu faaliyetin gerçekleştirilmesinde herhangi bir sakınca olmayacağı belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) 19
Bolu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nün proje için verdiği görüşte; sahanın 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca ilan edilen herhangi bir "Kültür, Turizm Koruma, Gelişim Bölgesi ve Turizm Merkezi içerisinde bulunmadığı ve turizm açısından sakınca görülmediği belirtilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) Bolu Halk Sağlığı Müdürlüğü'nün proje için yaptığı değerlendirmede; tesis alanının yapılacağı alan ve civarında olumsuz yönden etkilenecek mezarlık, içme ve kullanma su kaynağı, isale hattı ve su deposu bulunmadığı tespit edilmiştir. (Bkz Ek-1 Resmi Belgeler) Proje alanı Mudurnu Belediyesi mücavir alanı sınırı dışında kalmaktadır. Ayrıca proje alanı, Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı na göre Marjinal Tarım Alanları olarak değerlendirilmekte olup, Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Madde V.21 de belirtilen kümes yapımına yasaklı alanlar kapsamında yer almamaktadır. Proje Alanını Gösterir Onaylı Bolu İli 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Hükümleri ve İlgili Değişiklikleri Ek-10'da, Bolu İl Özel İdaresi'nin Çevre Düzeni Planı hakkında verdiği 26.09.2013 tarih ve 6540 sayılı görüş yazısı ise Ek-1'de sunulmuştur. Proje alanının işaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-2 de, Yer Bulduru Haritası Ek-7 de ve Vaziyet Planı Ek-3 te, proje alanına ait fotoğraflar ise Ek-8 de verilmiştir. II.II. Nüfus Bolu İli, Türkiye nin göç veren illeri arasında yer almaktadır. Bolu kırsal kesimi, hem Bolu kentsel alanlarına hem de il dışına göç vermektedir. Buna karşılık kentsel nüfus Bolu dışına yönelmektedir. Bolu nun küçük kentsel yerleşmeleri kırsal kesimden göç almakta, buna karşılık kentli nüfusunun bir kısmını büyük metropollere göndermektedir. Bolu İli nde nüfusun büyük çoğunlu tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. İl nüfusunun kent merkezinde yığılma eğiliminde olması, nüfusun kır-kent dağılımının giderek bozulması riskini taşımaktadır. Bolu İli kentleşme oranı açısından Batı Karadeniz Bölgesi nden daha gelişmiş durumdadır. Bolu İli ve İlçelerine ait nüfus verileri Tablo 5.'de verilmektedir. 20
Tablo 5. Bolu İli ne Ait Nüfus Verileri İl/ilçe merkezleri (Şehir) Belde/köyler Toplam Bolu Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez 131.264 66.134 65.130 41.091 19.957 21.134 172.355 86.091 86.264 Dörtdivan 2.932 1.426 1.506 3.748 1.767 1.981 6.680 3.193 3.487 Gerede 24.261 12.029 12.232 10.385 5.155 5.230 34.646 17.184 17.462 Göynük 3.895 1.968 1.927 11.877 5.857 6.020 15.772 7.825 7.947 Kıbrıscık 1.203 632 571 2.252 1.047 1.205 3.455 1.679 1.776 Mengen 5.227 2.713 2.514 9.017 4.427 4.590 14.244 7.140 7.104 Mudurnu 5.261 2.597 2.664 15.275 7.598 7.677 20.536 10.195 10.341 Seben 2.542 1.255 1.287 3.212 1.541 1.671 5.754 2.796 2.958 Yeniçağa 5.028 2.486 2.542 2.610 1.216 1.394 7.638 3.702 3.936 Toplam 181.613 91.240 90.373 99.467 48.565 50.902 281.080 139.805 141.275 Kaynak: ADNKS 2011- TÜİK Mudurnu İlçesinin 2012 yılı adrese dayalı nüfus verilerine göre, toplam 20.536 kişilik nüfusunun 5.261 kişisini şehir, 15.275 kişisini ise köy nüfusunu oluşturmaktadır. Söz konusu projenin yer aldığı Örencik Köyü nün nüfusu ise 291 kişidir. II.III. Flora ve Fauna Faaliyet için hazırlanan flora-fauna çalışmaları devam etmektedir. Verilecek olan özel formata göre ÇED Raporu nda bu başlık altındaki bilgiler detaylandırılacaktır. Flora kısmı oluşturulurken bitki türlerinin teşhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, bu bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa araştırılarak yapılan arazi çalışması desteklenecektir. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, nispi bolluk dereceleri, habitatları belirtilecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. Endemik bitki türlerinin adları ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak olan ÇED Raporu nda yer alacaktır. Flora türlerine ait listelerde türlerin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, nispi bolluk dereceleri, habitatları vb., fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün "2013-2014 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı" Ek Listeleri, ÇED Raporu'nda yer alacaktır. 21