İL İL ENERJİ VERİMLİLİĞİ GEF SGP Odak Alanı- İklim Değişikliği DÜNYA ENERJİ KONSEYİ TÜRK MİLLİ KOMİTESİ (DEK/TMK) TÜLİN KESKİN PROJE KOORDİNATÖRÜ
SGP 5. Uygulama Dönemi Öncelikleri Proje, GEF Küçük Destek Programı SGP 5. Uygulama Dönemi Önceliklerinden; Enerji verimliliği ve enerji performansı konusunda yönetmelikler, standartlar, teşvikler, ürünler ve yerel iyi uygulama örneklerine ilişkin farkındalık çalışmaları başlığına uyumlu olarak geliştirilmiştir Proje süresi: Mart 2013-2014. Bu yıl sonuna kadar uzatıldı.
Gerekçe: Türkiye de 2007 yılında yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu ve ardından yayınlanan 40 civarında yönetmelik ve tebliğ gibi düzenlemeler olmasına rağmen, hâlâ enerji verimliliği üzerinde daha etkili stratejiler geliştirmeye ve adımlar atmaya ihtiyaç duyulmaktadır. EV mevzuatının yanı sıra 2012 de yürürlüğe giren ve ülkemizdeki herkesi ve neredeyse tüm kuruluşları ilgilendiren Enerji Verimliliği Stratejisi konusunda haberdarlık seviyesi çok düşük ve yanlış bilgilendirme çok yaygındır. Bu mevzuat yapısı bu konuda doğru bilgilendirmiş profesyoneller aracılığı ile kamuoyuna anlatılmalı toplumda eksik ve yanlış bilgilendirmenin önüne geçilmelidir. Projenin çıkış noktası son yıllarda üst üste yayınlanmış, çok sık olarak değişikliklere uğramış mevzuat konusunda yerel de değil bir çok toplantının yapıldığı, ilgililerle soru sorma fırsatının kolayca elde edildiği Ankara, İstanbul gibi merkezlerde dahi halen bu mevzuatlarla ilgili ciddi oranda bilgi ihtiyacı olmasıdır. Anadolu da bir çok ilde enerji verimliliği yeni mevzuatı konusunda sanayiciler, yerel idareciler, meslek insanları (mühendisler vb), ve halkta yeni mevzuat ve bu mevzuatın getirdiği yükümlülükler ve iş fırsatları konusunda bilgi eksikliği mevcuttur.
Amaç Bu proje, EV mevzuat ve Stratejisinin; sanayi ve ticaret odaları, il özel idareleri, belediyeler ve TMMOB a bağlı odaların şubeleri gibi yerel kuruluşların desteği de alınarak Türkiye nin 6 ilinde düzenlenecek workshoplar, oluşturulacak network çalışmaları ile projenin hedef grubu olan yerel profesyonel guruplara tanıtılması ve farkındalıklarının arttırılması amacıyla hazırlanmıştır. 6 il: Adana, Denizli, Gaziantep, Konya, Kayseri, Samsun olarak belirlenmişti. Proje 8 il olarak tamamlandı.
HEDEFLER Ana hedef: İklim değişikliği çerçevesinde öncelikli konuma gelmiş olan enerji verimliliği konusundaki farkındalığın arttırılması Proje hedefi: Enerji verimliliği mevzuat ve EV stratejisi konusunda bilgilendirmeler ile Anadolu nun başlıca şehirlerindeki kişi ve kurumlarda farkındalığın arttırılması yoluyla ülke çapında enerji verimliliği artışına katkı sağlanması Ara hedef 1. Toplantılar yoluyla hedef guruplara ulaşarak verimliliği mevzuat ve EV stratejisi konusunda bilgilendirmeler yapmak, çalışmalar için yön göstermek, İl bazında ve iller arasında ilgili kuruluşlarla network tesis etmek Ara hedef 2. Mevzuat ve enerji verimliliği en iyi uygulamaları ile ilgili dokümantasyon hazırlanarak enerji verimliliği konusunda yeni çalışmaların özendirilmesi
Ara Hedef 1 Faaliyetleri Proje GEF SGP den yaklaşık 50 bin TL lik bir fonla desteklendi. Toplantı yapılan illerdeki sanayi ve ticaret odaları, il özel idareleri, belediyeler ve MMO, yerel ve ulusal basına resmi yazılarla proje ve toplantılarla ilgili bilgi verildi. Valiliklerin organizasyon ve ev sahipliği yardımı istendi. Toplantıdan önce ve toplantı bitiminde doldurulacak Farkındalık Anketi hazırlandı ve uygulandı İllerde düzenlenen Workshop, Konu Başlıkları aşağıdaki gibi belirlenmişti.: Türkiye nin Enerji görünümü, Enerji verimliliğinde temel kavramlar enerji verimliliği önemi, iklim Değişikliği, Enerji Yönetimi, Enerji Yöneticisi Enerji verimliliği mevzuatı ve hedefler, Enerji Verimliliği Destekleri Enerji verimliliği önlemleri, uygulama örnekleri DEK-TMK nın web sayfası İl bazında Enerji Verimliliği Eylem Planı Network gurubu toplantısı Ankara
Ara Hedef 1 Faaliyetleri TOPLANTININ TARİHİ KATILAN KİŞİ YERİ SAYISI Gaziantep 20 Haziran 2013 147 Samsun 19 Eylül 2013 107 Konya 24 Ekim 2013 134 Denizli 22 Kasım 2013 131 Adana 24 Aralık 2013 144 Eskişehir 02 Mayıs 2014 72 Çorum 02 Aralık 2014 75 Kayseri 20 Aralık 2014 120 TOPLAM 930
Ara Hedef 1 Faaliyetleri Farkındalık Anketi Bütün iller için ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Örnek olarak ; Gaziantep te katılan 147 Kişiden 44 Kişi değerlendirilebilecek anket doldurmuştur. 2013 yılında 519 kişiden değerlendirilmek üzere 209 anket toplanmıştır. (Proje hedefi :300 katılımcı 60 anket idi.) İlk sonuçlara göre; Katılımcıların %90 nından fazlası günlük yaşamlarında enerjinin verimli kullanımına çok önem verdiğini belirtirken, %50 si enerji verimliliğine ilişkin hukuki düzenlemelerden haberdar olmadığını belirtmiştir. Gaziantep anketinde; Katılımcıların %38 i elektrikli ev aletlerinin A ve A+ olduğu, %33 ü evinde verimli aydınlatma armatür ve lambaları kullanırım seçeneğini, % 14 ü ısıtma soğutmada yüksek verimli cihaz seçtiğini,%12 si LED TV aldım seçeneğini işaretlemiş olup,%45 i ise hepsini yaptığını belirtmiştir. Katılımcılar %86 ile en çok verimli aydınlatmaya önem vermektedir. Bunu, %72 ile çift cam, %70 ile verimli elektrikli ev aleti(a sınıfı ve üzeri) kullanma, %37 ile ısı yalıtımı seçeneğini işaretlemişlerdir.
Ara Hedef 1 Faaliyetleri Basında ve internet portallarında 70 civarında haber yapılmıştır.
Ara Hedef 1 Faaliyetleri İl bazında Enerji Verimliliği Eylem Planı hazırlık çalışmaları için örnek oluşturmak SA-07: Kurumsal yapıları, kapasiteleri ve işbirliklerini güçlendirmek, ileri teknoloji kullanımını ile bilinçlendirme etkinliklerini artırmak ve kamu dışında finansman ortamları oluşturmak. Hedef 1: 2012 yılı sonuna kadar; uygulayıcı kurumların kurumsal yapıları, kapasiteleri ve aralarındaki işbirlikleri güçlendirilmesi. Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji bilgi ve teknolojileriyle ilgili konularda kurumsal yapıların güçlendirilmesi, ETKB ile diğer ilgili Bakanlıklar arasında ortak eylemleri içine alan işbirliği protokolleri yapılması, yerel yönetimler arasında iletişim ağı kurulması Net work toplantısı ve Eylem Planı hazırlığı için yönlendirici bir doküman hazırlanmıştır. Bu metin ilgililerle paylaşılmıştır. Kayseri de gerçekleştirilen network toplantısı MMO odası ev sahiplinde yapılmış basına da bilgi verilmiştir.net work toplantıları Kayseri dışında yapılamamıştır..
Ara Hedef 2 Faaliyetleri SLOGANIMIZ ALIŞKANLIKLARINIZI DEĞİŞTİRİN FARK YARATIN..
Ara Hedef 2 Faaliyetleri Proje Tanıtım Broşürü 1000 tane basılmıştır.
Ara Hedef 2 Faaliyetleri
Ara Hedef 2 Faaliyetleri 4 Adet Poster, 250 şer adet planlanmıştı 5 tane yapıldı 1000 adet basıldı.
Ara Hedef 2 Faaliyetleri Proje için bir web sayfası hazırlanmıştır.. http://dektmk.org.tr/incele.php?id=mjk5 EV Mevzuatı 100 Kitap basılacaktı, 600 adet, 148 sayfa
Ara Hedef 2 Faaliyetleri Yayınımızda paylaştığımız çeşitli kaynaklardan rastlantısal olarak derlenen 14 Adet örnek projenin sağladığı toplam yıllık enerji tasarrufu parasal değeri 10,9 milyon TL olan 13 123 TEP karşılığı enerjidir. Yatırım ihtiyacı ise 6 milyon TL dir. Söz konusu tasarruf 10 498 konutun bir yıllık enerji ihtiyacını (1,25 TEP: ısıtma ( 1250 m3/konut) ve elektrik (2500 kwh/konut) karşılayacak boyuttadır. Tüm projelerin emisyon azaltma katkısı ise 12 213 ton CO2 olarak hesaplanmıştır (TÜPRAŞ projeleri hariç). Uygulanmış Enerji Verimliliği Projeler Katalogu 40 sayfa olarak 600 adet basılmıştır. ( 500 Adet idi)
İL BAZINDA ÖNERİLEN ÖRNEK STRATEJİLER: İl bazındaki çalışmalar için örnek olmak üzere aşağıda bazı konular belirtilmiştir. İl bazındaki çalışmalarda bunlardan başka yeni önerilerde geliştirilebilir. Hazırlık ve Koordinasyon Faaliyetleri: İl Bazında çeşitli kurum temsilcilerinden (kamu, sivil ve akademi olarak; illerdeki çeşitli bakanlıkların il müdürlükleri, büyükşehir ve ilçe belediyeleri, sanayi ve ticaret odaları, TMMOB a bağlı odaların şubeleri, yerel medya, üniversiteler, eğitim kurumları,tüketici dernekleri, TEMA gibi sivil toplum kuruluşlarının yerel teşkilatları, işadamları, tüketici,kadın dernekleri,) oluşan bir Enerji Verimliliği Platformu kurulması, aylık olarak gündemli bir şekilde periyodik toplantılar yapılması İl bazında enerji tüketim bilgilerinin (konutlarda, iş yerlerinde kamu tesislerinde, sanayide, ulaşımda, tarımda) ve bu tüketimlerin gerçekleştiği sanayi, bina, taşıt, sokak aydınlatma direği sayıları gibi fiziki büyüklüklerin istatistiklerin derlenmesi analiz edilmesi Başarılabilecek gerçekçi enerji verimliliği hedeflerinin sektörlere yönelik olarak belirlenmesi, örneğin toplu taşım kullanımı, ısı yalıtımı yapılacak bina sayısı Bilgilendirme ve Bilinçlendirme Faaliyetleri İl bazında, öğrencilere, ev hanımlarına, esnafa, çiftçiye, sürücüler gibi hedef guruplara yönelik eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerinin planlanması, platforma üye kuruluşlarının bu çalışmalarda belirli hedef gruplar için görevlendirilmesi (gönüllü) ve aralarında işbirliği yapması, Ulaşılacak kişi sayısına dayanan hedeflerin belirlenmesi Yerel yazılı ve basılı medyanın faaliyetlerde etkin olmasının sağlanması İl Bazında Belediye içinde halk danışma merkezi kurulması Halkın katılacağı enerji verimliliği festival haftası düzenlenmesi
İL BAZINDA ÖNERİLEN ÖRNEK STRATEJİLER: Binalara Yönelik Faaliyetler Yeni binaların inşaat denetimleri Eski binaların iyileştirilmesi Enerji Yönetimi denetlemeleri Kentsel dönüşüm alanlarının 0 Enerji Zonu olarak tanımlanması Binaların kimlik belgelerinin hazırlatılması Bölgesel ısıtma sistemleri, kojenerasyon, trigenerasyon, jeotermal enerji, güneş enerjisi ısıtma sistemleri Ulaşıma Yönelik Faaliyetler Toplu taşıma ile ilgili faaliyetleri (mobilite merkezleri, internet takibi vs) Trafik ve ışık düzenlemeleri Bisiklet ve yaya yolu düzenlemeleri Yaya bölgeleri, merkezlere bağlantı noktalarda otoparklar.
İL BAZINDA ÖNERİLEN ÖRNEK STRATEJİLER: Sanayi Sektörüne Yönelik Faaliyetler Enerji yönetimi faaliyetlerinin yaygınlaştırılması OSB lerdeki merkezlerin faaliyetleri Kalkınma Ajansı destekleri ile örnek projeler Sanayi sektörünün attık ısısının yerleşim yerlerinde değerlendirilmesi Kamu Sektörüne Yönelik Faaliyetler Kamu binalarının etütlerinin yaptırılması,kimlik belgelerinin düzenlenmesi Kamunun binalarını örnek binalar haline getirilmesi Kamu taşıtlarının verimli kullanımının izlenmesi için sistemler.
İL BAZINDA ÖNERİLEN ÖRNEK STRATEJİLER: Sokak Park Aydınlatmalarına yönelik faaliyetler Verimli aydınlatma sistemleri, Tüm dış aydınlatmalarının gözden geçirilmesi yeni düzenlemeler Reklam panoları ve ışık kirliliği konularının gözden geçirilmesi Trafik ışıkları Yenilenebilir Enerjinin Kullanımının Yaygınlaştırılması Sokak Aydınlatma sistemlerinde Güneş enerjisinin kullanımı, Şehir atıklarından ısıtma ve enerji üretiminde kullanımı Binalarda güneş enerjisi, yer ısısı, biyo-kütlenin ısınma ve mümkün olan yerlerde soğutma amacıyla kullanımı Yenilenebilir enerjinin elektrik üretiminde kullanımı Yenilenebilir enerjinin su pompalama amacıyla kullanımı Şehir suyu izale hatlarından mikro hidrolik türbinlerle enerji üretimi
Sonuçlar Enerji verimliliği ve enerji performansı konusunda yönetmelikler, standartlar, teşvikler, ürünler ve yerel iyi uygulama örneklerine ilişkin farkındalık çalışmaları olarak belirtilmiş program hedefi ile uyumlu bir çalışma sonucu elde edilmiştir. Konferansa konuşmacı olarak katılarak bilgi veren YEGM ve ÇŞB yetkililerine konferanslarda katılımcılardan çok sayıda soru yöneltilmiş ve yereldeki sorunlardan bahsedilmiştir. Yasal düzenlemelerden sorumlu kuruluşlara yasa ve yönetmelikler konusunda geri beslemeler gerçekleşmiştir. Konferanslardaki il düzeyindeki yöneticilerin katılımı ve Valiliklere özellikle Enerji Verimliliği stratejisinin önemi anlatılarak, yerelde de bu konudaki bilgi eksikliğinin giderilmesine katkı sağlandığı düşünülmektedir. Proje Komitenin ilk proje yürütme deneyi olması bakımından ve Enerji verimliliği ile ilgili ilk kapsamlı çalışması olması nedeniyle hem proje yürütme deneyimi ve hem de enerji verimliliği bilgi düzeyinin Dernek içinde de artışını sağlamıştır. Web sayfasında bu konuda önemli bilgiler yer almaya başlamıştır.
Projeye katılımı ve katkısı olan tüm illerimizin Valiliklerine, salon tahsis eden Sanayi ve/veya Ticaret Odaları yetkililerine İllerde çeşitli destek sağlayan MMO şubelerinin yöneticilerine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Çevre Şehircilik Bakanlığına Projeyi Destekleyen UNDP GEF SGP Türkiye Ofisine TEŞEKKÜR EDERİZ.