ABC ENSER OTOMASYON ve GÜVENLİK TEKNOLOJİLERİ A.Ş. EH-150 EĞİTİM DÖKÜMANI (BASIC-INTERMEDIATE)

ABC ENSER OTOMASYON ve GÜVENLİK TEKNOLOJİLERİ A.Ş. EH-150 EĞİTİM DÖKÜMANI (BASIC-INTERMEDIATE) Versiyon:02/2005 i

İçindekiler 1 EH 150 PLC DONANIM VE FONKSİYONEL ÖZELLİKLER... 1 1.1 Eh-150 Özellikleri... 1 1.2 Fonksiyon Özellikleri... 3 1.2.1 Temel Fonksiyonlar :... 3 1.2.2 Ayarlar ve Görüntü... 3 1.2.3 I\O Noktası Sayısı... 3 1.2.4 Kullanıcı Program Hafızası... 4 1.2.5 Kontrol Metodu... 4 1.2.6 Run\Stop Kontrol... 5 1.2.7 Operasyon Parametereleri... 6 1.2.8 Online Değişiklik... 6 1.2.9 Forced set\reset... 7 1.2.10 Forced output... 7 1.2.11 Takvim ve Saat Fonksiyonu... 7 1.2.12 Dedicated Port... 7 1.2.13 General-Purpose Port... 7 1.2.14 Modem Kontrol... 7 1.2.15 Self-diagnosis... 8 1.2.16 Anormal Durumların Tespiti... 8 1.2.17 Komut... 8 2 GİRİŞ / ÇIKIŞ NUMARALANDIRMA... 9 2.1 Harici Giriş / Çıkış Adresleme... 9 2.1.1 Bit Modül Adresleme... 9 2.1.2 Word Modül Adresleme... 10 2.2 Korunabilir Hafıza... 10 2.3 Özel Dahili Çıkışlar... 11 3. KOMUT UYGULAMALARI... 12 3.1 Komut Sınıflandırma... 12 3.1.1. Temel komutlar... 12 1 Normalde Açık / Normalde Kapalı Kontak [Logical Operation Start (LD,LDI n) ]... 12 2 Kontak Seri Bağlantı [ Contact Series Connection (AND,ANI n) ]... 13 3 Kontak Paralel Bağlantı [ Contact Parallel Connection (OR,ORI n) ]... 13 4 Yükselen Kenar Sezinleme [ Rising Egde Detection (AND DIF, OR DIF n)]... 14 5 Alçalan Kenar Sezinleme [ Falling Edge Detection (AND DFN,OR DFN n) ]... 14 6 Çıkış [Coil Output (OUT n) ]... 15 7 Set / Reset [Set/Reset Coil Output (SET / RES n) ]... 16 8 Master Kontrol [ Set/Reset Master Control (MCS MCR n) ]... 17 9 Lojik Seri Bağlantı [ Logical Block Series Connection (ANB) ]... 18 10 Lojik Paralel Bağlantı [ Logical Block Parallel Connection (ORB) ]... 18 11 [ ] İşlem Kutusu Başlatma ve Bitirme... 18 12 Gecikme ile Bobini Enerjilendir [ On Delay Timer (TD n) ]... 19 13 Gecikme ile Bobinin Enerjisini Kes [ MONO-STABLE TİMER (MS n t s) ]... 20 14 İletim Gecikmeli Saklayan Zamanlayıcı [ İNTEGRAL TİMER (OUT TMR n t s) ] 21 15 Watch Dog Timer (OUT WDT n t s1 s2)... 23 16 Tek Pals Çıkışlı Timer [ Single shot (SS n t s) ]... 25 17 Sayıcı [ Counter (CU n s) ]... 26 18 Yukarı Aşağı sayıcı [Up/Down Counter (CTU n s/ctd n) ]... 27 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : ii

3.1.2 Aritmetik Komutlar... 30 1 İfade Atama [ Substitution Statement (d=s) ]... 30 2 Binary toplama [Binary Addition (d=s1+s2) ]... 30 3 BCD toplama [ BCD Addition (d=s1 B+S2) ]... 31 4 Binary çıkarma [Binary Substraction (d=s1 s2) ]... 31 5 BCD çıkarma (d=s1 B-S2)... 32 6 Binary Çarpma [Binary Multiplication (d=s1*s2) ]... 33 7 BCD Çarpma [ BCD Multiplication (d=s1 B*S2) ]... 34 8 Binary Bölme [ Binary Division ( d=s1/s2 ) ]... 34 9 BCD Bölme [ BCD Division ( d=s1 B/S2 ) ]... 35 10 Logical Veya [ Logical OR (d =S1 OR S2) ]... 36 11 Logical Ve [ Logical AND (d =s1 AND s2 ) ]... 37 12 Özel Veya [ Exclusive OR ( d=s1 XOR S2 ) ]... 37 13 = İfade Karşılaştırma [ Relational Expression ( d=s1==s2 ) ]... 38 14 İfade Karşılaştırma [ Relational Expression ( d=s1<> S2 ) ]... 39 15 < İfade Karşılaştırma [ < Relational Box(d=S1<S2) ]... 39 16 İfade Karşılaştırma [ Relational Expression (d=s1 <= S2 ) ]... 40 3.1.3 Uygulama Komutları... 42 1 Bit Set [ BSET (d,n) ]... 42 2 Bit Reset [ BRES(d,n) ]... 43 3 Bit Test [ BTS(d,s) ]... 44 4 Sağa Taşıma [ Shift Right (SHR(d,n)) ]... 45 5 Sola Kaydırma [ Shift Left (SHL(d,n)) ]... 47 6 Sağa Döndürme [ Rotate Right (ROR(d,n)) ]... 48 7 Sola Döndürme [ Rotate Left (ROL (d,n)) ]... 49 8 Lojik Sağa Taşıma [ Logical Shift Right (LSR(d,n)) ]... 50 9 Lojik Sola Taşıma [ Logical Shift Left (LSL(d,n)) ]... 51 10 BCD Sağa Taşıma [ BCD Shift Right (BSR(d,n)) ]... 52 11 BCD Sola Taşıma [ BCD Shift Left (BSL(d,n)) ]... 53 12 Sola Blok Taşıma [ Batch Shift Left (Shift Left Block) (WSHL(d,n)) ]... 54 13 Sağa Blok Taşıma [ Batch Shift Right (Shift Right Block) (WSHR(d,n)) ]... 55 14 Sola BCD Blok Taşıma [ Batch BCD-Shift Left (WBSL (d,n)) ]... 56 15 Sağa BCD Blok Taşıma [ Batch BCD Shift Right (WBSR(d,n)) ]... 57 16 Blok Transferi [ Block Transfer (Move) (MOV (d,s,n)) ]... 58 17 Copy [ (COPY (d,s,n)) ]... 59 18 Karşılıklı Yer Değişme [ Exchange (XCG (d1,d2,n) ]... 60 19 Değil [ Not (NOT (d)) ]... 61 20 Negatif [ Negate (NEG (d)) ]... 61 21 Mutlak Değer [Absolute (ABS (d,s))]... 62 22 Binary BCD Dönüştürme [Binary, BCD Conversion (BCD (d,s)) ]... 63 23 BCD Binary Dönüştürme [BCD, Binary Conversion (BIN(d,s)) ]... 64 24 Kodlama [ Decode (DECO (d,s,n)) ]... 65 25 Encode [ (ENCO (d,s,n)) (Kod Çözme) ]... 65 26 Bit Sayma [ Bit Count (BCU (d,s)) ]... 66 27 Bitlerin Yer Değiştirmesi [ Swap (SWAP (d)) ]... 67 28 FIFO Initial [ (FIFO INITIALIZE) (FIFIT (P,n)) ]... 67 29 FIFO Write [ (FIFWR (P,s)) ]... 68 30 FIFO Read [ (FIFRD (P,d)) ]... 69 31 Birleştirme [ UNIT (UNIT (d,s,n)) ]... 71 32 Dağıtma [ Distribute (DIST(d,s,n)) ]... 72 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : iii

3.1.4 Kontrol Komutları... 74 1 END (Normal Çevrim sona erdirme)... 74 2 Koşulla Sona Erdirme [ Scan Conditional End (CEND(s)) ]... 74 3 Koşulsuz Atlama [ Unconditional jump (JMP n) ]... 75 4 Koşullu Atlama [ Conditional Jump (CJMP n(s)) ]... 76 5 Etiket [ Label (LBL n) ]... 77 6 Alt Program Çağırma [ Call subroutine (CAL n) ]... 78 7 Alt Program Başlatma [ Start Subroutine Program (SB n) ]... 78 8 Alt Program Bitirme [ End of subroutine program (RTS) ]... 79 4 ACTWIN 3.24... 80 4.1 ActWin Genel ve LD (Merdiven Diyagramı) İle Programlama,... 80 4.2 Yeni Bir Projenin Oluşturulması... 81 4.3 Hardware(Donanım) Konfigürasyonu... 84 4.4 Giriş ve Çıkış Sembollerinin İsimlendirilmesi... 86 4.5 Merdiven Diyagramının ( Ladder Program ) Oluşturulması... 88 4.5.1 Bir kontak oluşturulması... 88 4.5.2 Sembol ve Adres Tanımlama... 88 4.5.3 Sembollerin İsimlerinin Yazılması... 89 4.5.4 Seri Bağlantı yapmak... 91 4.5.5 Paralel bağlantı yapmak... 92 4.5.6 Yeni bir Çıkış Oluşturulması... 93 4.6 Sistem Kütüphanesi (The System Library)... 95 4.7 Fonksiyonların Oluşturulması... 96 4.8 Sembollerin Tanıtıldığı Alan... 97 4.9 Satırlara Açıklama Eklenmesi... 100 4.10 Komut Seçimini Kullanarak Program Yapısını Oluşturulması... 101 4.11 Projeden Çıktı Alınması... 101 4.12 Sembol Penceresinin İçeriğinin Taşınması... 103 4.13 Ayarların Değiştirilmesi... 104 4.14 Satırların ve Açıklamaların Kesilmesi / Yapıştırılması / Hareket Ettirilmesi... 105 4.15 Adreslerin Açıklanması... 106 4.16 Adreslerin Taşınması... 107 4.17 On Line Programming... 108 4.18 Monitor Windows... 109 4.19 On Line Değişiklik... 111 4.20 Fonksiyon Bloklarının ve Fonksiyonların Oluşturulması... 111 4.21 Bir Fonksiyon Bloğun Oluşturulması... 112 4.22 Tanımlı Fonksiyonların Kullanılması... 115 4.23 Sayfalarının Çıktısının Alınması... 116 4.24 Birden Fazla Programın Kullanılması... 117 4.25 Kullanıcı Kütüphanesi... 118 5 UYGULAMA... 119 5.1 Sayma Programı... 119 5.2 Amiral Battı... 120 5.3 Bilgi Yarışması... 124 5.4 Çamaşır Makinası... 126 5.5 Adım Motorların Hitachi PLC ile kontrolu... 131 5.6 Doğrusal Hareket Eden Malzeme Uzunluğunun Sınır Anahtarı Kullanılarak Ölçülmesi... 139 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : iv

1 EH 150 PLC DONANIM VE FONKSİYONEL ÖZELLİKLER 1.1 Eh-150 Özellikleri Kompakt ve küçük ürün EH-150 nin 128 I\O kapasiteli PLC sinin ölçüleri: 100(en)*372.5(boy)*109(derinlik) olmak üzere modüllerin ölçüleri ve ledleri standarttır. Hem asılabilir ve sabitlenebilir, hem de DIN Raya monte edilebilir yapıdadır. İki haberleşme portu CPU nun üstündedir. EH-150 de standart olarak iki adet seri, PC ile haberleşebilen haberleşme portu ( seri port-1 ve seri port-2 ) vardır. Bu haberleşme portu ile H serisi PLC ler için geliştirilen görüntüleme ve programlama cihazları kullanılabilir. Seri port-1 genel amaçlı bir port ( general purpose port) olup bu portun ayarları kullanıcı tarafından değiştirilebilir. Bu porta bağlanacak özel bir cihazla (yazıcı, barkod okuyucu v.b.) haberleşmeyi sağlayacak protokolün, kullanıcı tarafından yaratılmasına imkan sağlanmıştır. Modem bağlantı arayüz fonksiyonu vardır. Bu fonksiyon sayesinde EH-CPU 208\308\316 Model CPU lar port-1 e bağlanan bir modemle ticari hatlardan uzak bir mesafeyle haberleşme yapabilir. RS422\485 arayüz fonksiyonu vardır. Dahili özel çıkışının set edilmesiyle port-1 RS422\485 arayüzü olarak kullanılarak haberleşme yapılabilir. RS-485 arayüzü kullanılarak küçük data link sistemi oluşturulabilir ve bir çok CPU yada PC (1:N bağlantısıyla) birbirine bağlanarak haberleşmesi sağlanabilir. (EH-CPU308\316) En son teknoloji ve fonksiyonlar kompakt ve küçük bir yapıya sığdırılmıştır. 32-bit RISC işlemci ile yüksek hızlı işlem gücü sağlanmıştır. Kullanıcı programı FLASH memory de saklandığından pilin bitmesi durumunda programın silinmesi önlemiştir. Zaten PLC nin içindeki pil data hafızasının yedeklenmesi için kullanılmıştır. EH-150 de kullanılan ladder yazılımları H-serisinde kullanılan yazılımla aynıdır. Bütün H-serisi PLC ler ve EH-PLC ler modelden bağımsız aynı yazılımı kullanır. Fakat seçilen CPU ya göre kullanılabilen fonksiyonların sayısı değişebilmektedir. Bu yüzden EH-PLC özelliklerinde belirtilen fonksiyonlar açıklanırken hangi CPU lar için kullanılabileceği ayrıca belirtilmiştir. Memory board fonksiyonlarını destekler. EH-CPU308\316 yeni hafıza kartlarını (EH-MEMP\MEMD) kullanabilir. EH-MEMP kartı 16k steps uzunluğunda programı hafızasında saklayabilir. Ayrıca program transfer fonksiyonu ile de ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 1

program kopyalanabilir ve bunun için ara bir ekipman kullanılmaz. EH-MEMD kartı max. 38 k word data saklayabilir. Memory board ın içindeki programda değişikliklerin yapılabilmesi için önce programın transfer fonksiyonu ile CPU içine alınması gereklidir. (CPU308\316) PID operasyonu uygulamalarını destekler. PID kontrolü ilave modül ilavesine gerek duyulmadan gerçekleştirilir. Analog I\O modülleri kullanılarak değişik I\O ların PID kontrolü yapılabilir. Bu fonksiyon kullanılarak sıcaklık, akış şiddeti gibi hareketli kontrol unsurları hızlı ve yumuşak bir şekilde kontrol edilebilir. (EH-CPU 308\316) Diğer cihazlara adepte edilmesi gayet kolaydır. DIN raya monte edilebilmesiyle kolay montaj ve servis imkanı sağlanmıştır. Sistemde pil kullanılmaması durumunda bile kullanıcı programı saklanabilir. EH-150 PLC RUN konumunda çalışırken online olarak değişiklikler yapılabilir ve yapılan değişiklerin etkileri yine online olarak görülebilir. Standart I\O Modüllerinde ayrılabilir terminal blokları kullanılır. Böylece modülde bir sorun olduğu taktirde terminal, vidasıyla modülden sökülerek yeni modüle takılabilir. Bu durum servisi çabuklaştıran ve kolaylaştıran bir unsurdur. PLC üzerindeki LED'ler standart olarak operasyon durumunu gösterir. I\O modülleri üzerinde standart bağlantı şemasının gösterilmesi hatayı azaltan bir unsurdur. Pilin değiştirilebilmesi için CPU yerinden çıkartılması gerekmez, pil CPU kapağının açılmasıyla kolaylıkla takılabilir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 2

1.2 Fonksiyon Özellikleri 1.2.1 Temel Fonksiyonlar : PLC nin temel fonksiyonu kontrol cihazlarından sinyalleri alıp, bu sinyalleri CPU içine kullanıcı tarafından yazılan programın lojiğine göre değerlendirerek, sonuçlarını output sinyalleri olarak vermesidir. Ayrıca işlem sonuçları ve datalar kendi içindeki çıkış bölgesinde (internaloutputarea)saklanabilir. Sistem elektrik kesilene kadar yada sistem durdurulana kadar yukarıdaki gibi çalışamaya devameder. CPU içinde saklanan bilgiler çıkış portuyla dışarıya alınabilir yada programda belli bir amaç için kullanılabilir. Kullanıcı isterse bu bilgileri kalıcı adreslerde saklayabilir. Sistemin çalışma durumu güç kaynağının, CPU nun, I\O kartlarının ve cihaza bağlanacak ekipmanlardaki LED lerden anlaşılabilir. 1.2.2 Ayarlar ve Görüntü 1. Ayar Anahtarları (CPU Modül): CPU Modülündeki anahtarlar vasıtasıyla çalışma modu ve haberleşme fonksiyonu ayarları gerçekleştirilir. Ayrıca CPU nun RUN ve STOP modu ayarlanır. LED Görüntü ( Güç Kaynağı, CPU Modülü, I\O Modülü) : güç sistemi durumunu, çalışma durumunu, Aktif I\O durumunu gösterir. Konnektör (CPU Modülü, ana şase, I\O kontrolörü): RS 232C ile harici cihazları CPU ya bağlar. I\O modüllerinin genişlemesi (expansion) için kullanılır. Terminal Blok ( Güç Kaynağı, I\O Modülü ): Bu bölüm güç kaynağını bağlamak ve I\O kontrolörden bilgi alıp vermek için kullanılır. 1.2.3 I\O Noktası Sayısı External I\O : 64 noktalı modül kullanıldığında CPU 108 için max. 64*8=512 nokta, CPU 208\308\316 max. 64*16=1024 noktaya kadar çıkılabilmektedir. Giriş noktaları X.WX, DX ile, çıkış noktaları Y,WY,DY ile ifade edilir. Internal Output: Bu bölgeler geçici olarak bilgi depolamak için kullanılır. Bu bölgeler M, WM, DM, R, WR, DR olarak ifade edilir. Zaman sayıcısı CPU nun içine yerleştirilmiştir. Dizi giriş,çıkışlar kullanılırken (( )) parantez kullanılır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 3

1.2.4 Kullanıcı Program Hafızası Program kontrol lojiğinin ve fonksiyonlarının tanımlandığı kayıt yeridir. Program kaydetme kapasitesi CPU nun modellerine göre değişkenlik gösterir. CPU nun içindeki bilgiler pil olmasa bile silinmez. Bu yüzden bazı olumsuzlukları önlemek için ilk kullanılacak CPU unun initialize edilmesi gerekmektedir. Initialize işlemi satılan ürünün ilk kez kullanılması durumunda gerekli olup, ladder yazılımından kullanılan modüllerin tanıtılıp CPU ya yüklenmesiyle tamamlanmış olur. CPU nun Progranlaması Ladder Editor Programlama Yazılımı ve bu programı yükleyecek cihazla (PC ile) gerçekleştirilir. Şu anda DOS altında çalışan Actsip-H ile Windows altında çalışan Actwin isimli programlar kullanılmaktadır. Kullanılabilecek fonksiyonlar H-Serisi Ladder Editor Programlama Yazılımında tanımlanmıştır. Tanımlanan bu fonksiyonlar dizayn edilerek ve gerekli parametreler kullanılarak program oluşturulur. Programın saklanması için pil gerekli olmayıp, kullanıcı yazdığı programı diskete alarak yedeklemesi tavsiye edilir. Ayrıca Actwin yazılımında program yazarken periyodik olarak kaydedilmesi sağlanabilir. 1.2.5 Kontrol Metodu PLC Programının çalışma metodu önce programın başından sonuna kadar I\O ve bilgilerin son durumlarını tarar ve grup halinde günceller. Eğer external I\O dan herhangi biri tarama ortasında güncellenmesi gerekiyorsa refresh komutu kullanılır. Aşağıda programın bir işlem (scan cycle) sürecinde hangi aşamalardan geçtiği gösterilmiştir. Girişleri Okur Programı İşletir Çıkışlara Yazar Sistem İçi Kontrol (Self-diagnosis) İşlem Mesajları ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 4

Normal program işleyişinin dışında kullanıcı isterse interrupt komutlarını kullanarak belli zaman aralıklarında (10,20,40 ms ) periyodik olarak normal tarama prosedürü kesilerek interrupt tarama prosedürü işletilebilir. Kullanıcı programı her seferinde programın en başından sonuna, sonra tekrar en başa doğru ilerler. Bu sırada programın akış yönünde bütün girişler okunarak güncellenir; Program işletilerek zaman röleleri, sayıcılar, komutlar ve fonksiyonlar işletilir; İşlem mesajlarında haberleşelecek cihazlarla haberleşilir; Self-diagnosis ile sistem içi kontroller yapılarak hata mesajları verecek yada sistemi durduracak hataların oluşup oluşmadığı kontrol edilir. İşletilen programın sonuçları iç (internal ) ve dış (external) çıkışlara yazılarak bir işlem süreci tamamlanır. 1.2.6 Run\Stop Kontrol CPU modunun Run yada Stop olarak değiştirilmesi normalde kullanıcı tarafından yapılabilir. PLC nin programı işletmesi için CPU modunun Run konumunda, programın durdurulması için CPU nun Stop konumunda olması gerekir. Ayar anahtarlarından birinci anahtar ON yapılırsa CPU Remote moda ayarlanmış olur. Bu mod da CPU nun Run\Stop modu PC den ladder programıyla değiştirilebilir. Eğer sistem Run konumunda çalışırken sistemde herhangi bir hata bulunursa sistem kendini Stop moduna alır ve verdiği çıkışları keser. Eğer sistemde elektrik kesilmiş ve tekrar gelmiş ise sistem terkrar çalışmaya devam eder. Böyle durumlarda kullanıcıya elektrik kesildiğinde PLC nin de enerjisinin kesilmesi, sahadan gelen girişlerin enerjilerinin kesilmesi, elektrik geldiğinde önce girişlerin sonra PLC nin enerjisinin verilmesi tavsiye edilir. PLC Run modunda çalışmaya başlayınca kullanıcının kalıcı olarak muhafaza etmek istemediği bütün bilgiler silinir. Stop moduna alındığında bütün son bilgiler nasıl ise öylece bırakılır. Eğer enerji kesilmesi yüke bağlı olarak değişen dayanım süresini aşarsa sistem enerji kesildiğini algılar ve programı en başından çalıştırır. Fakat çok kısa süreli bir kesilme olmuş ise sistem kaldığı yerden devam eder. Hatalı bir durumdan korunmak için enerji kesildiğinde enerjiyi 1 dakika ya da biraz daha uzun bir süre verilmemesi uygun olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 5

1.2.7 Operasyon Parametereleri EH-150 nin yürüttüğü aşağıda belirtilen işletme durumlarında operasyonel parametrelerin değiştirilmesi ile CPU, RUN Modunda normal olarak çalışmaya devam edebilir. Operasyon I\O bilgisi eşleşmediğinde devam edebilir. Overload (Aşırı Yük) durum parametresi ayarlanarak overload error hatası geciktirilebilir. Bu parametre değiştirilmez ise 100 ms olarak ayarlıdır. Programın bir tarama süresi (scan time) örneğin 100ms olan Overtime süresini aşarsa Overload error verilir. Operasyon overload error gelse bile devam etmesi sağlanabilir. Elektrik kesildiğinde kalıcı olarak kalması istenen bilgilerin saklandığı dahili çıkış bölgesinin (internal output area) boyutu ve zaman röleleri hafızası ayarlanabilir. Ve aşağıda belirtilen ayarlamalar da kullanılabilir. Kullanıcı programa isim vererek programa işleyebilir. Programa şifre koyarak çalınması ya da görevli olmayan kişiler tarafından değiştirilmesi önlenebilir. Kullanıcı programında kullandığı I\O ları kullanabilmesi için bu I\O modüllerinin CPU ya tanıtılması gerekmektedir. Zaten programlarda tanımlanmayan modüle ilişkin I\O yazılmasına izin verilmez. Sistemde fiziki olarak bulunan bu kartlar ladder yazılımıyla okutulup, CPU ya tanıtılabilir. 1.2.8 Online Değişiklik Program CPU RUN konumundayken PC ye çekilemez (upload) yada PC den yüklenemez (download). Fakat programın istenen kısmı online çalışma moduna geçildikten sonra Run konumunda çalışırken değiştirilebilir. Bu değişikler programın o anki taraması sona erdikten sonra derhal işleme sokulur ve sistem yeni program çalışmaya devam eder. Oluşan son durum yine online olarak görülür. Programda kontrol komutları kullanarak değişiklik yapılacaksa, bu komutların sonuçları önce sistemde gözlenmeli, daha sonra sistemin emniyetli olarak çalıştığı görüldükten sonra kullanılmalıdır. Online olarak program değiştirildiğinde sistem başlamadan evvel bir duraklama zamanı oluşabilir. Bu durum, değişikliği yapılan komutun ilgili modülünün çalışmamasından kaynaklanabilmektedir. Bu duraklama süresi boyunca sahadan giriş sinyali alınması mümkün değildir. Dolayısıyla belirtilen sebeplerden dolayı online değişikliklerde biraz süre toleransı bırakılmalıdır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 6

1.2.9 Forced set\reset (CPU Stop konumunda ) Forced set ve reset komutları kullanılan I\O ları harici olarak değiştirilebilmesini sağlar ve sadece CPU ya bağlanan programlama cihazıyla (PC) ile yapılabilir. 1.2.10 Forced output Programda kullanılan çıkışlar programlama cihazı tarafından program harici olarak değiştirilebilmektedir. Programda kullanılmayan çıkışlar kapalıdır ve değiştirilemezler. 1.2.11 Takvim ve Saat Fonksiyonu EH-CPU208\308\316 Takvim ve Saat Fonksiyonu vardır. Yıl, ay, tarih, haftanın günü, saat, dakika, saniye ayarlanabilmektedir. 30 saniyelik süreler haline düzeltme yapılmasını sağlayan fonksiyonu vardır. Pilin takılmaması yada bitmesi durumunda enerji kesildiğinde takvim ve saat bilgisi hafızada tutulamaz, enerji verildiğinde takvim ve saatin tekrar ayarlanması gerekir. 1.2.12 Dedicated Port Bu tip port CPU ile haberleşmek için kullanılan dedicated protokolünü kullanır. Haberleşme komutları bu port için tanımlanan task kod ları çağırarak işlevlerini yürütür. Programlama cihazları bu tip porta bağlanabilir. Port-1 ve port-2 dedicated port olarak kullanılabilir. Port-1 de dedicated protokolünün kullanılabilmesi için 5 inci ayar anahtarının ON olması gerekmektedir. Haberleşme hızı ve diğer özellikler diğer ayar anahtarlarıyla gerçekleştirilir. İki porttan da programlayabilmek ve Online değişikler yapabilmek için 1,3,5 anahtarları ON PHL anahtarını high ( yukarı konumunda) konumunda olması gerekir. 1.2.13 General-Purpose Port Bu port kullanıcının kontrol edebildiği genel amaçlı bir porttur. Değişik haberleşme ayarları, bilgi alma ve gönderme prosedürlerini kullanıcı ayarlayabilir. kendine protokol yaratabilmektedir. Port-1 konumundayken kullanılabilir. programında tanımlayarak bu amaçla 5 inci ayar anahtarının OFF 1.2.14 Modem Kontrol Modem harici olarak CPU-208\308\316 ya bağlanabilmektedir. Bu modemle dışarıdan bir bilgi geldiğinde bu port işlevini yerine getirerek haberleşme task kodunu çalıştırır. Dışarıya bilgi gönderildiğinde port yine General-Purpose port olarak tanımlanır ve port-1 kullanıcı tarafından oluşturulan program vasıtasıyla bağımsız olarak kontrol edilebilir. Port-1 bu amaçla kullanılması için ayar anahtarlarından 2 incisi ON konumunda olması gerekir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 7

1.2.15 Self-diagnosis Self-diagnosis testleri aşağıda belirtilen kontrolleri gerçekleştirir: Mikrocomputer kontrolü Sistem program bölgesinin kontrolü Memory kontrolü Kullanıcı programının kontrolü Dahili hafıza bölgesi ( internal output area) kontrolü Takılı I\O kontrolü 1.2.16 Anormal Durumların Tespiti Anormal bir durum oluştuğunda anormalliğin ne olduğunu bildiren error kodu WRF000 adresindeki bitler vasıtasıyla hex sayı olarak belirtilir. Ayrıca error LED ler v.s. ile kullanıcıya belirtilir. Eğer error seviyesi yüksek ise CPU Stop konumuna geçebilir yada kullanıcı ayarlarıyla sistem devam edebilir. Eğer birden fazla error oluşmuş ise yüksek seviyeli alarm belirtilir. Error kodlarının kayıtları R7EC bitinin 1 yapılmasıyla silinebilir. 1.2.17 Komut Çeşitli amaçlarla yazılan programlar komut dilinden ve ladder satırlarından oluşur. Not: EH-150 PLC bütün H-Serisi fonksiyonlarını kullanmamaktadır. Bunun için kullanılacak fonksiyonlar önceden tablodan kontrol edilmelidir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 8

2 GİRİŞ / ÇIKIŞ NUMARALANDIRMA 2.1 Harici Giriş / Çıkış Adresleme Harici giriş / çıkış adresleme bit veya word ün şasi üzerindeki slot pozisyonuna göre belirlenir. 2.1.1 Bit Modül Adresleme Bit giriş X 0 0 0 0 0 Bit çıkış Y 0 0 0 0 0 Bit sayısı (0-15) slot pozisyon Basic base (temel kasa) : 0...8 Expansion base(genişletilmiş kasa) : remote modda : 0...7 remote modsuz :0...9 unit no / remote istasyon no temel modül (0) genişletilmiş modül remote modülsüz 1 remote modüllü (0-7) remote host istasyon remote modülsüz 0 remote modüllü (1-4) Örnek adresleme : X0 X100 X700 X1000 X1100 X1700 Giriş Güç Kay C P U SL 0 X15 X115 X715 X1015 X1115 X171 SL 1... SL 7 Güç Kay C P U SL 0 SL 1... SL 7 Unit 0 Unit 1 Çıkış Y0 Y100 Y700 Y1000 Y1100 Y1700 Y15 Y115 Y715 Y1015 Y1115 Y1715 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 9

2.1.2 Word Modül Adresleme Word giriş X 0 0 0 0 0 Word çıkış Y 0 0 0 0 0 Word numarası : 0...7 Basic base (ana kasa) : 0...8 Expansion base(genişletilmiş kasa) : 0...7 unit no / remote istasyon no temel modül (0) genişletilmiş modül remote modülsüz 1 remote modüllü (0-7) remote host istasyon remote modülsüz 0 remote modüllü (1-4) Örnek Adresleme WX0 WX10 WX70 WX100 WX110 WX170 Giriş WX3 WX13 WX73 WX103 WX113 WX173 Güç Kay C P U SL 0 SL 1... SL 7 Güç Kay Unit 0 Unit 1 C P U SL 0 SL 1... SL 7 Çıkış WY0 WY10 WY70 WY100 WY110 WY170 WY3 WY13 WY73 WY103 WY113 WY173 2.2 Korunabilir Hafıza Enerji kesilmesinde hafızadaki bazı bilgiler CPU içerisinde bulunan batarya tarafından korunabilir. Bunun için aşağıda belirtilen, korunması istenen bilgileri içeren Giriş/Çıkışların set edilmesi gerekir. Giriş / Çıkış Sınıfı R WR WM TD,SS,CU,CTU DIF DFN Set aralığı R0-R7BF WR0-WR3FF WM0-WMFF TD,...TD0-TD511 DIF0-DIF127 DFN-DFN127 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 10

2.3 Özel Dahili Çıkışlar Özel dahili çıkışlar, özel dahili bitleri (R7C0 R7FF) ve özel dahili wordleri (WRF000 WR1FF) içine alır. Aşağıdaki fonksiyonlara ve amaçlara sahiptirler: Fonksiyon Amaç Örnek 1. Sistem durumunu CPU Fonksiyonlarının yürütülmesine izin verme Remote Run Enabled (R7C3) Debug Enabled (R7C5) kontrol etme CPU Operasyonunun start ve Tarama zamanının aşılması boyuca 2. Sistem durumunu kaydetme stop için şartların ayarlanması Sistem durumunu kaydetme işlemin devam ettirilmesi (R7C0) Kendini kontrol etme hatası (R7DB) Kendini kontrol etme hata detayları (WRF000) ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 11

3. KOMUT UYGULAMALARI 3.1 Komut Sınıflandırma Temel komutlar : 18 çeşit Aritmetik komutlar : 15 çeşit Uygulama komutları : 32 çeşit Kontrol komutları : 8 çeşit 3.1.1. Temel komutlar 1 Normalde Açık / Normalde Kapalı Kontak [Logical Operation Start (LD,LDI n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n LD komutunda kontağın iletimde olup olmadığına bakılır İletimde ise normal olarak açık kontak kapanır ve mantık akışına izin verir. Eğer iletimde değilse normalde açık kontak olduğu için mantık akışına müsaade etmez LDN komutunda tarama esnasında kontağın iletimde olup olmadığına bakılır. İletimde değilse kapalı durumda kalır ve mantık akışına izin verir. İletimde ise açılır ve mantık akışını keser. Örnek : LD OUT LDI OUT X00000 Y00100 X00001 Y00101 X00001 On olduğunda Y00100 aktif olur. X00002 Off durumundayken Y00101 aktif olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 12

2 Kontak Seri Bağlantı [ Contact Series Connection (AND,ANI n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Örnek : LD AND OUT LDI ANI OUT X00001 R0 Y00100 X00002 R1 Y00101 X00001 girişi ve R0 aynı anda aktif (On) olduklarında Y00100 çıkışı On olur. X00002 girişi On olduğunda R1 Off konumundaysa Y00101 çıkışı On olur. 3 Kontak Paralel Bağlantı [ Contact Parallel Connection (OR,ORI n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n LD X00001 OR X00002 ORI X00003 OUT Y00100 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 13

4 Yükselen Kenar Sezinleme [ Rising Egde Detection (AND DIF, OR DIF n)] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Giriş sinyalin yükselmesini algılar ve bir çevrim için işlem sonucunu korur. Zaman diyagramı X00010 R123 1 çevrim zamanı Örnek : LD AND OUT X00001 DIF0 R123 5 Alçalan Kenar Sezinleme [ Falling Edge Detection (AND DFN,OR DFN n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Giriş sinyalinin düşmesini algılar ve bir çevrim için işlem sonucunu korur. Zaman diyagramı X00010 R123 1 çevrim zamanı ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 14

Örnek : LD AND OUT X00001 DFN0 R123 6 Çıkış [Coil Output (OUT n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Bu komut PLC ye bağlı bir iç elemanı, bir iç çıkışı veya çıkış modülünde bulunan bir çıkışı yönetmek için kullanılır. Giriş aktif edilirse belirtilen çıkış iletime geçer. Çıkış iletime geçtiğinde kendisine ait adres bilgisini taşıyan bütün normalde açık kontaklarını kapatır, normalde kapalı olan kontakları da açar. Örnek : LD OUT LD OUT OUT X00001 Y00100 X00002 Y00101 Y00102 X00001 girişi On durumuna getirildiğinde Y00100 çıkışı aktif olur. X00002 girişi On durumuna getirildiğinde Y00101 ve Y00102 çıkışları aktif olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 15

7 Set / Reset [Set/Reset Coil Output (SET / RES n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Bir çıkış bir defa aktif olmuşsa ve bunu sağlayan kontakların durumu değişse bile aktif kalması isteniyorsa SET komutu kullanılır. Aktif durumda tutulan çıkışı aktif durumdan çıkarmak için RESET komutu kullanılır. X00000 X00001 Y00100 Örnek : LD SET LD RES X00001 Y00100 X00002 Y00100 X00001 girişi aktif edildiğinde Y00100 çıkışı On konumuna gelir ve X00001 girişi Off konumuna geçse de çıkışın değeri değişmez. X00002 girişi On konumuna geldiğinde Y00100 çıkışı Off konumuna çekilir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 16

8 Master Kontrol [ Set/Reset Master Control (MCS MCR n) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT n Sabit Merdiven satırlarında bir grubun etkinleştirilmesinde kullanılır MCS komutunun bulunduğu satırda mantık sürekliliği varsa MCR komutunu taşıyan satıra kadar bütün satırlar dikkate alınır. Eğer mantık sürekliliği yoksa MCS ile MCR komutları arasında bulunan işlemler gerçekleştirilmez. X00000 X00001 Y00100 X00002 Y00101 Örnek : LD MCS1 LD OUT MCR1 LD OUT X00000 X00001 Y00100 X00002 Y00100 X00000=0 ise X00001=1 olsa bile Y00100=0 dır X00000=1 ise X00001=0 ise Y00100=0 X00000=1 ise X00001=1 ise Y00100=1 olur ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 17

9 Lojik Seri Bağlantı [ Logical Block Series Connection (ANB) ] LD LD OR ANB LD AND OR ANB OUT X00001 R10 R11 M20 M21 M22 Y00110 10 Lojik Paralel Bağlantı [ Logical Block Parallel Connection (ORB) ] LD LD LD AND ORB OR ANB OUT X00001 R10 R11 R12 X00002 Y00115 11 [ ] İşlem Kutusu Başlatma ve Bitirme LD X00001 [ WY0010=WR20 ] Başlangıç koşulu gerçekleştikten sonra kutu içindeki işlemleri yapar. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 18

12 Gecikme ile Bobini Enerjilendir [ On Delay Timer (TD n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Timer sayısı t Zaman çarpani s Set değeri Eğer satırda mantık sürekliliği varsa zamanlayıcı (timer) belirli bir zaman birimi ile saymaya başlar ve sayı belirtilen (s) değere ulaşınca çıkış aktifleştirilir. Bu çıkış programın gerekli satırlarında normalde açık veya normalde kapalı kontak olarak kullanılabilir. Zamanlayıcının mantık sürekliliği her hangi bir nedenle kesilecek olursa içeriği kendiliğinden sıfırlanır. Timer ın akan (current) değeri TC0-TC255 e word olarak atanır. Timer ın set değeri çalışma (run) durumunda değiştirilmek isteniyorsa set değeri word olarak tanımlanır. Kullanılabilir timer sayısı TD ve SS toplam 256 (TD0,SS0-TD255,SS255)dır Zaman çarpanı (timer base,t) 0,01-0,1 ve 1 (s) olmak üzere 3 kademedir Zaman diyagramı ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 19

Örnek : LD X00001 OUT TD0 0.01s 12345 LD TD0 OUT R100. 13 Gecikme ile Bobinin Enerjisini Kes [ MONO-STABLE TİMER (MS n t s) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Timer sayısı t Zaman çarpani s Set değeri Bu komut bir çıkışın iletimden kesilmesini belirli bir zaman gecikmesi ile yapar Başlangıç şartının yükselen kenarı algılandığında zamanlayıcı saymaya başlar ve çıkışı hemen iletime geçer. Sayılan süre set değerine eşit olduğunda başlangıç koşulu ON durumunda kalsa bile zamanlayıcının içeriği sıfırlanır.(çünkü monostable timer yükselen kenar tetiklemelidir.) Bir dahaki başlangıç şartının yükselen kenar tetiklemesinde zamanlatıcının çıkışı yine ON durumuna geçer ve sayma işlemi sıfırlanarak tekrar başlatılır. Eğer mono-stable timer set değerine ulaşmadan başlangıç koşulundan tetikleme alırsa, bu tetiklemeyi ihmal eder ve set değerini saymaya devam eder.çıkışı ON konumunda korur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 20

Zaman diyagramı LD X00001 OUT MS12 0.1S 5425 LD MS12 0.1S 5425 OUT R102 14 İletim Gecikmeli Saklayan Zamanlayıcı [ İNTEGRAL TİMER (OUT TMR n t s) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Timer sayısı t Zaman çarpani s Set değeri Başlangıç şartının ON olmasıyla birlikte zamanlayıcı saymaya başlar. Başlangıç şartı OFF olduğunda saymayı durdurur fakat saymayı sıfırlamaz Başlangıç şartı tekrar ON olduğunda saymaya kaldığı yerden devam eder. Sayılan geçen süre set değerine eşit veya büyük ise rölesi çekecek CLn gelen dek ON durumunda kalacak. Geçen süre TCn içinde saklanır.max. 65535 (onluk düzende) kadar sayılabilir. Timer numarası olarak 0..255 e kadar onluk düzende bir sayı seçilebilir. Sayılan süreyi değiştirmek için aritmetik komutlar kullanılabilir. RUN durumundayken bu değer değiştirilirse anında yeni değerden işleme sokulur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 21

Örnek : LD X00001 OUT TMR13 0.1S 45678 LD TMR13 OUT R103 LD X00002 OUT CL13 Aşağıdaki örnekle set değeri I/Q word ile değiştirilmektedir. LD R7E3 [ WR0013 = 45678 ] LD X00013 OUT TMR13 0.1S WR0013 LD TMR13 OUT R103 LD X00004 OUT CL13 1. X13 ON olduğunda zaman sıfırlanarak tekrar sayılmaya başlanır. 2. X13 OFF olduğunda sayılan zaman durdurulur ve saklanır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 22

3. X13 tekrar ON olduğunda zaman tekrar sayılmaya başlanır. 4. Sayılan zaman set değerine eşit veya büyük olduğunda TMR13 ON olur. 5. CL13 ON olana kadar TMR13 ON olarak kalır. 6. CL13 ON olduğunda sayılan zaman sıfırlanır ve TMR13 OFF durumuna geçer. 7. CL13 ON olduğu sürece başlangıç şartının gerçekleşmesi ihmal edilir. 8. CL13 sayılan zaman sıfırlanır. 15 Watch Dog Timer (OUT WDT n t s1 s2) Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Timer sayısı t Zaman çarpani S1 Set değeri 1 S2 Set değeri 2 Sayılan geçen zaman başlangıç şartı ON olduğunda sıfırlanır ve tekrar sayılmaya başlanır, OFF olmasıyla birlikte sıfırlanır. Röle CLn geldiğinde röle ON olmayacaktır. Geçen zaman Watch Dog Timer TCn içinde saklanır, max değeri 65535 tir. Timer numaraları 0..255 e kadar olabilir.kullanılan numara tekrar kullanılmamalıdır. Sayılan geçen süreyi değiştirmek için aritmetik komutlar kullanılabilir. RUN durumundayken bu değer değiştirilirse anında yeni değerden işleme sokulur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 23

Örnek : Set değeri I/Q word olarak değiştirilmektedir. LD R7E3 [ WR0014= 20000 WR0015= 40000 ] LD X00004 OUT WDT 1S WR0014 WR0015 LD X00005 OUT CL14 LD WDT14 OUT R104 Zaman diyagramı 1. X00004 ON olduğunda sayılan zaman sıfırlanır. 2. İşlem 1. set değerini geçip 2.set değerinden evvel CL14 geldiğinden normal çalışma durumu oluşmuştur (R104 OFF) 3. X00004 OFF olduğunda sayılan zaman ve R104 sıfırlanır. 4. Sayılan zaman 1. set değeri aşmadan başlangıç şartı OFF olduğundan R104 OFF ve sayılan zaman 0 olur. 5. Sayılan zaman 2.set değeri aşmadan CL14 ON olduğundan sistem anormal bir durum algılar ve R104(WDT14) ON yapar.sayılan zaman değişmeden kalır. 6. Sayılan zaman 2.set değeri aştığı halde CL14 ün ON olmaması anormal bir durum olarak algılanır ve R104(WDT14) ON yapar. Sayılan zaman saymaya devam eder. 7. 2. Set değerini aşıp R104 (WDT14) ON olduktan sonra CL14 ON olmasını sistem ihmal eder. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 24

16 Tek Pals Çıkışlı Timer [ Single shot (SS n t s) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Timer sayısı t Zaman çarpani s Set değeri Başlangıç koşulu gerçekleştirilen bir çevrim zaman sonra timer çıkışı lojik 1 olur ve set değerine ulaştıktan sonra çıkış 0 olur. Yükselen kenar tetiklemelidir. Tetikleme geldiğinde zaman sıfırlanır. Geçen zaman set değerine gelmeden tetiklenirse zaman sıfırlanıp tekrar saymaya başlar burada çıkış ON durumunda kalır. Örnek : LD X00001 OUT SS11 0.1S 12345 LD S11 OUT R0 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 25

17 Sayıcı [ Counter (CU n s) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Timer sayısı s Set değeri Bu komutla sayıcının içeriği ilgili satırın mantık sürekliliğinin her bir kesilip yeniden sağlanması ile bir artırılır. Set değerine ulaştığında çıkışını aktif yapar Sayıcının akan (current) değeri TC0-TC511 e word olarak atanır. Sayıcının set değeri çalışma (run) durumunda değiştirilmek isteniyorsa set değer word olarak tanımlanır. Kullanılabilir sayıcı sayısı CU0-CU511 Örnek : LD X00005 OUT CU15 4 LD X00006 OUT CL15 LD CU15 OUT R105 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 26

18 Yukarı Aşağı sayıcı [Up/Down Counter (CTU n s/ctd n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit n Sayıcı sayısı s Set değeri CTU komutu, başlangıç şartının sürekliliğinin her bir kesilip yeniden sağlanması ile bir artırılır. Set değerine ulaşıldığında çıkışını aktif yapar. CUD komutu, sayma işlemini öngörülen sayıdan aşağı doğru yapar. Sıfıra ulaşınca çıkış iletime geçer. Örnek : LD X00007 OUT CTU17 4 LD X00008 OUT CTD17 LD X00009 OUT CL17 LD CT17 OUT R107 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 27

Uygulama : Zaman diyagramı aşağıdaki gibi verilen bir kumanda devresine ilişkin bir program yazınız. X0000 girişine uygulanan işaret değerinin 0 dan 1 e geçişinde, Y0010 değerini almakta ve X0000 = 0 yapıldığında Y0010 = 1 değerinde kalmaktadır. X0001 girişine uygulanan işaretin ikinci kez 0 dan 1 e geçişinde Y0010 = 0 olmaktadır. Y0010 = 1 iken, X0001 girişine uygulanan işaretin 0 dan 1 e geçiş sayısı 3 olduğunda Y0010 = 1, 4 olduğunda Y0010 = 0 değerini almakta Y0010 = 1 olduğu sürece bu çalışma biçimi sürdürülmektedir. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 28

LD OUT CU0 2 OUT CU1 1 X00000 LD OUT OUT CU0 CU0.CL CU1.CL LD OUT CU1 Y00010 LD Y00010 AND X00001 OUT CU3 4 OUT CU2 3 LD ORI OUT OUT CU3 Y00010 CU2.CL CU3.CL LD OUT CU2 Y00011 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 29

3.1.2 Aritmetik Komutlar 1 İfade Atama [ Substitution Statement (d=s) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d s ( ) Sabit Bu işlemde eşitliğin sağ tarafı eşitliğin sol tarafına atanır İfade atama işleminde s ve de aynı boyutta olmalıdır. LD [ WY0010 ] X00000 =WR0001 2 Binary toplama [Binary Addition (d=s1+s2) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit d S1 S2 s1 ile s2 adreslerindeki bilgiler toplanır Elde edilen değer d ye atanır. Örnek : LD AND [ WY0010= ] X00001 DIF0 WR0001+WM05F WR0001 ve WM05F iki binary bilgi toplanarak binary bilgi olarak WY0010 a atanır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 30

3 BCD toplama [ BCD Addition (d=s1 B+S2) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit BCD kodda olan iki bilgi toplanarak sonuç BCD kodda d adresine yazılır. İşlem sonucunda bir basamak yükselirse C bayrağının değeri 1 olur aksi durumda değeri 0 olur. LD X00001 AND DIF0 [ WY0010=WR0001 B+WM05F ] WR0001 ve WM05F hex. Kodda iki bilgi toplanarak BCD olarak WY0010 a atanır. 4 Binary çıkarma [Binary Substraction (d=s1 s2) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit s1 adresindeki binary bilgiden s2 adreslerindeki binary bilgi çıkartılır ve çıkan sonuç d adresine binary olarak yazılır. Çıkan sonuçt bir basamak düşükse C (R7F0) bayrağının değeri 1 olur, aksi durumda 0 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 31

Örnek : LD X00001 [ WY0010 = WR0001 WM05F ] WR0001 ve WM05F iki binary bilgi çıkarılarak binary bilgi olarak WY0010 a atanır. 5 BCD çıkarma (d=s1 B-S2) Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit s1 adresindeki BCD bilgiden s2 adreslerindeki BCD bilgi çıkartılır ve çıkan sonuç d adresine BCD olarak yazılır. Çıkan sonuç bir basamak düşükse C (R7F0) bayrağının değeri 1 olur, aksi durumda 0 olur. Örnek : LD X00001 [ WY0010 = WR0001B WM05F ] WR0001 ve WM05F iki binary bilgi çıkarılarak binary bilgi olarak WY0010 a atanır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 32

6 Binary Çarpma [Binary Multiplication (d=s1*s2) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit s1 ve s2 adreslerindeki binary bilgiler çarpılır ve sonuç d+1 (yüksek basamak) ve d (düşük basamak) adreslerine binary olarak atanır. MSB 0 MSB 0 s1 s2 MSB 0 d+1 d LD X00001 AND DIF0 [ WY0014 = WR0010 * WR0012 ] WR0010 ve WR0012 iki binary çarpılarak binary bilgi olarak WY0014 ve WY0015 atanır. (d, d+1) e atanır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 33

7 BCD Çarpma [ BCD Multiplication (d=s1 B*S2) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit BCD kodda olan s1 ve s2 adresindeki bilgiler çarpılır ve sonuç d+1 (yüksek dijit) ve d (alçak dijit) adreslerine yazılır. s1 veya s2 adresindeki bilgiler BCD formatında hatalı ise DER (R7F4) bayrağının değeri 1 Örnek : olur. LD X00001 AND DIF0 [ WY0014= WX0010*WR0012 ] WR0010 * WR0012 WR0008 WR0007 WR0010 ve WR0007 hex. kodda iki bilgi çarpılarak BCD bilgi olarak WR0007 ve WR0008 (d, d+1) e atanır. 8 Binary Bölme [ Binary Division ( d=s1/s2 ) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit s1 adresindeki bilgi s2 adresine bölünür ve bölüm d adresine binary kodda yazılır. Kalan ise özel bir iç adrese WRF016 (double word ise DRF016) yazılır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 34

Örnek : İşlem sonucu bir hata olması durumunda veya s2 nin değerinin 0 olması durumunda DER bayrağının değeri 1 olur. LD X00001 AND DIF0 [ WY0007= WR0010/WR0012 ] WR0007 WR0010 - WR0012 WRF016 Bölme işleminde WR0007 bölünen, WR0010 bölen, WR0012 bölüm, WRF016 kalan d, S1, S2 binary bilgidir. 9 BCD Bölme [ BCD Division ( d=s1 B/S2 ) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit d S1 S2 Örnek : s1 adresindeki BCD bilgi s2 adresindeki BCD bilgiye bölünür ve bölüm d adresine BCD kodda yazılır. Kalan ise özel bir iç adrese WRF016 (double word ise DRF016) yazılır. İşlem sonucu bir hata olması durumunda veya s2 nin değerinin 0 olması durumunda DER bayrağının değeri 1 olur. LD X00001 AND DIF0 [ WR0007= WR0010B/WR0012 ] Bölme işleminde hex. kodda yazılan BCD bilgilerinden WR0007 bölünen WR0010 bölen WR0012 bölüm WRF016 kalandır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 35

10 Logical Veya [ Logical OR (d =S1 OR S2) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit d S1 S2 s1 ve s2 adresindeki bilgilere OR komutu yürütülür ve sonuç d adresine yazılır. s1 s2 d 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WR0007= WR0010ORWR0012 ] WR0010 00000011111111 WR0012 11000000001111 WR0007 11000011111111 Bu işlemde s1 ve s2 bit ise d bit s1 ve s2 word ise d word dür. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 36

11 Logical Ve [ Logical AND (d =s1 AND s2 ) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit d S1 S2 s1 ve s2 adresindeki bilgilere Ve işlemi yürütülür ve sonuç d adresine yazılır. s1 s2 d 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ WY0010=WX0000ANDWR0012 ] WR0010 0000011111111 WR0012 1000000001111 WR0007 0000000001111 Bu işlem s1 ve s2 s1 ve s2 bit ise d bit. word ise d word dür. 12 Özel Veya [ Exclusive OR ( d=s1 XOR S2 ) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit s1 ve s2 adresindeki bilgilere XOR işlemi yürütülür ve sonuç d adresine yazılır. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 37

Örnek : s1 s2 d 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 LD X00001 AND DIF0 [ WY0010=WX0000XORWR0012 ] WR0010 0000011111111 WR0012 1000000001111 WR0007 1000011110000 Bu işlemde s1 ve s2 bit ise d bit s1 ve s2 word ise d word dür. 13 = İfade Karşılaştırma [ Relational Expression ( d=s1==s2 ) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit Bu işlemde s1 ve s2 karşılaştırılır ve s1 = s2 ise d=1 aksi takdirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000==WR0012 ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 38

14 İfade Karşılaştırma [ Relational Expression ( d=s1<> S2 ) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit Örnek : Bu işlemde s1 ve s2 karşılaştırılır ve s1 s2 ise d=1 aksi takdirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000<>WR0012 ] 15 < İfade Karşılaştırma [ < Relational Box(d=S1<S2) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit Bu işlemde s1 ve s2 karşılaştırılır s1<s2 ise d=1 aksi taktirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. Örnek : LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000 < WR0012 ] ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 39

16 İfade Karşılaştırma [ Relational Expression (d=s1 <= S2 ) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d S1 S2 Sabit Bu işlemde s1 ve s2 karşılaştırılır s1<=s2 ise d=1 aksi taktirde d=0 olur. s1 ve s2 word ise d bit tir. LD X00001 AND DIF0 [ Y0010=WX0000<=WR0012 ] Uygulama : Zaman diyagramı verilen kumanda devresine ilişkin bir program yazınız. Zaman diyagramı incelendiğinde Y0010 çıkışının, X0000 =0 ve X0001 =0 için durumunu koruduğu; X0000 =0 ve X0001 =1 için Y0010 =1 ve X0000 =1 ve X0001 =0 için Y0010 =0 olduğu görülür. Bu koşulları sağlayan lojik fonksiyon ; Y0010 = (X0000)' (X0001+Y0010) biçiminde yazılabilir. Y0011 çıkışının aldığı değerler, Y0010 ve X0002 girişine uygulanan işaret darbelerinin sayısına bağlı olarak değişir. X0002 girişine uygulanan işaretlerin her 5 darbelik periyodu ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 40

içinde aynı çıkış değerleri elde edildiğinden, önce periyodik çalışmayı sağlayan bir program parçası yazılır. LD X00001 SET Y00100 LD X00000 RES Y00100 LD X00002 OUT CU0 5 LD Y00100 LD (3 <= CU0.TC) AND (CU0.TC <= 5) OUT Y00101 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 41

3.1.3 Uygulama Komutları 1 Bit Set [ BSET (d,n) ] Bit Word Double Word Kullanılabilen I/O X Y R, L, M TD,SS, WDT,MS, TMR,CU, RCU,CT WX WY WR WL WM TC DX DY DR, DL, DM Sabit d n n nin en düşük seviyeli 4 bitinin desimal karşılığına göre d nin o sayıya karşılık gelen bitini 1 yapar. W(word) veya DW nin (double-word) diğer bitlerini değiştirmez. 1 d n+1 n n-1 5 4 3 2 1 0 Örnek : 1 set ediliyor WR00000 = 16#FF3 LD X00000 AND DIF0 [ BSET (WR0001,WR0000) ] WY10 = WR00001 WR0000=HFF3 ise en düşük seviyeli 4 bit değeri 0011 dir (desimal 3). Buna göre ; 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 (bit) WR0001 = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 = H0008 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 42

2 Bit Reset [ BRES(d,n) ] Kullanılabilen I/O X Y d n Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, WDT,MS, L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT Sabit n nin en düşük seviyeli 4 bitinin desimal karşılığına göre d nin o sayıya karşı gelen bitini 0 yapar. W veya DW nin diğer bitlerini değiştirmez. 0 d n+1 n n-1 5 4 3 2 1 0... Örnek : 0 yazılır WR00000 = 16#FF3 WR00001 = 16#FFF LD X00000 AND DIF0 [ BRES (WR00001,WR00000) ] WY10 = WR00001 WR0001 = HFFFF ve WR0000 = HFF3 ise WR0000 ın en düşük seviyeli 4 bit 0011 (desimal 3) olduğuna göre 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 WY0010 = 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 = HFFF7 (65527) olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 43

3 Bit Test [ BTS(d,s) ] Kullanılabilen I/O X Y d n Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, WDT,MS, L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT Sabit n nin en düşük seviyeli 4 bitinin desimal karşılığına göre d yi kontrol eder Desimal sayı karşılığı bit 0 ise C yi (C özel dahili çıkışı R7F0) 0 ; 1 ise C yi 1 yapar. d n+1 n n-1 5 4 3 2 1 0 0 C (R7F0) Örnek : WR00000 = 16#FF3 WR00001 = 16#A641 LD X00000 AND DIF0 [ BTS (WR00001,WR00000) ] Y00100 = R7F0 WR0001 = HA641 (42561) ve WR0000 = HFF3 (4083) WR0000 ın en düşük seviyeli 4 biti 0011 (desimal 3) buna göre; 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 (bit) WR0001 = 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 3.bit 0 olduğu için C 0 olur. WR0000 = H0006 ise en düşük seviyeli 4 bit 0110 (desimal 6) buna göre WR00001 ün 6. biti 1 ve C 1 olur. ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 44

4 Sağa Taşıma [ Shift Right (SHR(d,n)) ] Bit Word Double Word TD,SS, R, WR DR, Kullanılabilen I/O WDT,MS, X Y L, WX WY WL TC DX DY DL, TMR,CU, M WM DM RCU,CT d n Sabit n nin en düşük seviyeli 4 bitinin desimal karşılığına göre d nin o sayıya karşı gelen bitlerini sağa taşır. Bu esnada soldan boşalan bitlerin yerleri doldurulmak istenirse bu yerlere SD(R7F2) adresine girilmiş bit değeri atanır. Başlangıç durumunda SD = 0 ise ve yerine önceden bir atama yapılmamışsa d de boşalan bitlerin yerine 0 yazılır. d nin en son kaydırılan bitinin 0 ya da 1 olduğu C (R7F0) adresinden öğrenilir. En yüksek seviyeli bit SD (R7F2), en düşük seviyeli bit ise C (R7F0) da depolanır. İşlemden önce d SD SD (R7F2) İşlemden sonra SD SD SD SD SD B n bits B n bits SD C (R7F0) Örnek : WR00000 = 16#FF3 WR00001 = 16#1234 R7F2 = 1 LD X00000 AND DIF0 [ SHR (WR00001,WR00000) ] WY10 = WR00001 ABC ENSER Otomasyon EH-150 Eğitimi 02/04/2003 Sayfa No : 45