ANKARA ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİM DALI Prof.Dr.Meral TUNÇBİLEK
Yeni İlaç Geliştirme Çalışmaları: Uzun Kompleks Yüksek maliyetli Son derece riskli bir süreçtir.
Tek bir yeni ilaç için araştırma ve geliştirme süresi 12-24 yıl arasında değişmektedir. Ayrıca birçok pahalı ve uzun vadeli ilaç geliştirme çalışmalarının tamamen pazarlanabilir ilaç üretmek için başarısız olduğu da bilinmektedir.
Bu sürecin maliyeti yaklaşık 1.4 milyar dolar olarak hesaplanmıştır. Araştırmaların finansal kaynağı genellikle özel ilaç firmaları tarafından sağlanmaktadır.
İlaç araştırma ve geliştirme çalışmaları sonucunda çok az sayıda ilaç adayı ilaç sektöründe yerini bulabilmektedir. Görüldüğü üzere ilaç araştırmalarının uzun vadeli ve başarısızlık riski yüksek olmasına rağmen çok ciddi hastalıklara sahip milyonlarca insan için faydalı olacak ilaçların keşfi araştırıcılar için sürekli olarak motive edici bir güç olmaktadır.
Yeni İlaç geliştirme çalışmalarında ilaç molekülünün keşfi ile birlikte geliştirilmesi ve yeni ilaç olarak ilaç pazarına sunulması aşamasına kadar birçok kademede FARMASÖTİK KİMYACI rol oynayabilir.
YENİ İLAÇ GELİŞTİRME AŞAMALARI PREKLİNİK ÇALIŞMALAR 8 Kasım 2013 ARAŞTIRMA EKİBİ KURULMASI YENİ BİLEŞİKLERİN BİLEŞİKLERİN AKTİVİTE FORMÜLASYON, STABİLİTE DOSYA HAZIRLAMA, FDA ya VE HEDEFLERİN BELİRLENMESİ SENTEZLENMESİ VE TOKSİSİTELERİNİN İN VİTRO/İN VİVO TESTLERİ, BÜYÜK ÖLÇEKLİ SENTEZ ARAŞTIRMA SAFHASINDAKİ TEST EDİLMESİ, İLAÇ ADAYI OLABİLCEK DENEY HAYVANLARINDA YENİ İLAÇ BAŞVURUSU BİLEŞİKLERİN SEÇİLMESİ TOKSİSİTE DENEYLERİ KLİNİK ÇALIŞMALAR İLACIN SATIŞI İÇİN ONAYLANMASI YENİ İLAÇ BAŞVURUSU, FAZ III KLİNİK ÇALIŞMALARI FAZ II KLİNİK ÇALIŞMALARI FAZ I KLİNİK FDA ONAYI *Nature Reviews, Drug Discovery,October 2004, Vol 3, 853-862
Yeni ilaç geliştirme sürecinde binlerce kimyasal bileşiğin sentezlendiği ve bu yapılar üzerinde araştırmaların devam ettiği görülmektedir. Bireysel ve takım olarak araştırma ve planlamanın gerektirdiği bu dönemde yoğun emek sarfedildiği bilinmektedir.
Geliştirilen bileşiklerin büyük kısmı klinik olarak test edilen ilaçlar arasına girememektedir. Bunun nedenleri: Kompleks hastalık hedefleri Maliyet Selektivitesi düşük Zayıf absorbsiyon Düşük vücut konsantrasyonu Yeterince aktif olmaması Stabil olmaması Sentezinin pratik olmaması
BİNLERCE BİLEŞİĞİN SENTEZİ VE AKTİVİTE TAYİNİ ~ 250 PREKLİNİK AKTİVİTE ÇALIŞMALARI PREKLİNİK GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMALARI ~5 KLİNİK AKTİVİTE VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMALARI 1-2
Bazen araştırma aşamalarını geçmiş potansiyel ilaçların da kullanımdan kalkması mümkün olmaktadır. Üzerinde bilimsel araştırmaların tamamlandığı ilaçlarda bile yıllar sonra çıkan komplikasyonlar nedeniyle o ilaç için sarfedilen onca harcama ve araştırma süresine rağmen pazardan geri çekme görülmektedir.
YENİ İLAÇ GELİŞTİRİLMESİ MULTİDİSİPLİNER ÖZELLİK GÖSTERİR 8 Kasım 2013 KİMYASAL ALAN BİYOLOJİK ALAN TRANSLASYONEL BİLİM Farmasötik Kimya Hedefe yönelik ilaç Biyokimya (Sentez, Analiz keşfi, validasyon Biyomarker Yapı-Etki İlişkileri) Farmakoloji Enzimoloji Bilgisayar Destekli Toksisite Proteomiks İlaç Kimyası İlaç Metabolizması Genomiks ve Farmakokinetik Bilgisayar destekli biyoloji (biyoinformatik)
Farmasötik Kimya, ideal ve yeni ilaç geliştirme çalışmaları içinde biyolojik, tıp ve farmasötik bilimleri birarada inceleyen multidisipliner bir bilim dalıdır.
Farmasötik Kimya nın Araştırma Konuları 8 Kasım 2013 Biyolojik Aktif Moleküllerin Tasarımları, Sentezleri Kimyasal Yapılarının Aydınlatılması, Kalitatif ve Kantitatif Analizleri, Kiral İlaç Etken Maddelerinin Sentez ve Ayrımı Kimyasal Yapı İle Farmakokinetik ve Farmakodinamik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Saptanması, Etki Mekanizmalarının Araştırılması, Biyolojik Aktivite-kimyasal Yapı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi (SAR) Kantitatif Yapı-aktivite İlişkileri (QSAR), Moleküler Modelleme ve Docking Çalışmaları
Anabilim Dalımızda Yürütülen Çalışmalar 8 Kasım 2013 I) Sentez ve Biyolojik Aktivite Çalışmaları Benzimidazol Benzoksazol Antimikrobiyal, antikanser Antimikrobiyal, antikanser Benzotiyazol Antimikrobiyal, DNA topoizomeraz II inhibitor aktiviteleri
İndol Pürin Antioksidan, Src kinaz inhibitörü Antikanser Pirolopirimidin Nükleozit Tirozin kinaz inhibitörü Antikanser
Oksadiazol Tiyadiazol Antioksidan Antioksidan Tiyazolidin Antioksidan
Tiyazolidindion Dihidropiridin 8 Kasım 2013 Antimikrobiyal, Antidiyabetik, Antioksidan Kalsiyum kanal blokörü aktivite Flavon Antimikrobiyal, Platelet agregasyon inihbisyonu, Spazmolitik aktivite
2) Benzimidazol, Benzotiyazol, Benzoksazol, İndol Halka Sistemleri Taşıyan Türevlerde SAR, QSAR, Dockıng Çalışmaları 3) Gıda Takviyelerindeki İllegal Bileşiklerin Teşhisi ve Tayini (NMR, LC-MS) * Sildenafil Türevleri 4) Biyobenzer ilaç grubundan Heparin ve düşük moleküllü Heparinlerin (Enoksiparin ve diğerleri) NMR analizleri
Anabilim Dalımızda Yürütülen Projeler (2013) 8 Kasım 2013 TUBİTAK Projeleri Indol ve karbazol türevi yeni ilaç etken maddelesi geliştirilmesi: Antioksidan ve kanserde kemopreventif aktivitelerinin değerlendirilmesi Sitotoksik Aktiviteli Yeni Nükleobaz ve Nükleozit Analoglarının Sentezlenmesi ve Protein Kinazlar Üzerine Olan Etkilerinin Karaciğer Kanseri Hücrelerinde Belirlenme
Ankara Üniversitesi BAP Projeleri MDM2 protein inhibisyonu yapan yeni heterosiklik bileşiklerin sentezi ve moleküler modelleme çalışmaları Parp inhibitörü yeni moleküllerin sentezi, antikanser aktivite tayini ve bilgisayar-destekli yapı-etki çalışmaları Bazı yeni DNA topoizomeraz etkili inhibitör benzotiyazol türevlerinin sentezi Bazı Yeni Antitümör Etkili Heterosiklik Bileşiklerin Sentezi ve Moleküler Modellemesi Yeni Bazı Benzoksazol Türevlerinin Sentez, Yapı aydınlatması ve Antimikrobiyal-Antitüberküler Etkilerinin Araştırılması Yeni Bazı Flavon Türevi Bileşiklerin Sentezi ve Antikanser Aktiviteleri Üzerinde Çalışmalar
Anabilim Dalımız Ödülleri 8 Kasım 2013 1996 Mustafa Nevzat Eczacılık Ödülü Birincilik 2003-2008 Bioorganic and Medicinal Chemistry Letters (from Elsevier) Most cited Articles Award 2005-2008 Bioorganic and Medicinal Chemistry (from Elsevier) Most cited Paper Award 2007* Novartis Farmasötik ve Medisinal Kimya İlaç Tasarım ve Geliştirme Araştırma Ödülleri Birincilik 2009 Novartis Farmasötik ve Medisinal Kimya İlaç Tasarım ve Geliştirme Araştırma Ödülleri İkincilik 2009 European Patent-Composition, useful e.g. for the chemosensibilizing and simultaneous apoptosis induction of multidrug resistance of tumor cells and bacteria, comprises substituted disiloxane compound in combination with benzoxazole derivatives 2011 Novartis Farmasötik ve Medisinal Kimya İlaç Tasarım ve Geliştirme Araştırma Ödülleri İkincilik 2013** Sanovel "Eczacı Erol Toksöz İlaç Araştırma Ödülleri" Birincilik
2007* Novartis Farmasötik ve Medisinal Kimya İlaç Tasarım ve Geliştirme Araştırma Ödülleri Birincilik 8 Kasım 2013
2013** Sanovel "Eczacı Erol Toksöz İlaç Araştırma Ödülleri" Birincilik 8 Kasım 2013
Laboratuvar Altyapımız 8 Kasım 2013 Araştırmalarımız, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Kimya Araştırma Laboratuvarında sürdürülmektedir. Laboratuvarımız,sentez çalışmalarının en iyi şekilde yürütülmesine imkan verecek şekilde tasarlanmıştır. Anabilimdalımızda bulunan cihazlar HPLC (Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi) Flash Kromatografisi Mikrodalga Sentez Cihazı UPLC (Ultra Performanslı Sıvı Kromatografisi)
HPLC 8 Kasım 2013
FLASH KROMATOGRAFİ 8 Kasım 2013
FAKÜLTEMİZ MERKEZ LABORATUVARI CİHAZLARI NMR (Nükleer Manyetik Rezonans) LC-MS (Sıvı Kromatografi- Kütle Spektrometrisi) Elementel Analiz
NMR 8 Kasım 2013
LC-MS 8 Kasım 2013
ELEMENTEL ANALİZ 8 Kasım 2013
İlaç Geliştirmedeki Sorunlarımız, Sanayi ve Resmi Kurumlardan Beklentilerimiz 8 Kasım 2013 Biyolojik aktif maddelerin tasarım ve sentezleri için mali kaynaklarımızın yeterli olmaması TUBİTAK ve Üniversitelerin Araştırma Projelerine vermiş oldukları mali desteğin yetersiz kalması Tasarım ve sentezi yapılan İlaç etken maddelerinin biyolojik aktivite testleri için yaşanılan güçlükler Biyolojik aktif bileşiğe ulaşıldıktan sonra ilaç etken maddesinden ilaca geçiş için gerekli aşamalara (in vivo aktivite deneyleri, farmasötik formülasyon, klinik deneyler) devam edilememesi
Farmasötik Kimya alanında yapılan çalışmaların (ilaç etken madde tasarım ve sentezi, biyolojik aktivite) sadece yayın olarak literatüre kazandırılması Elde edilen çok değerli araştırma sonuçlarının çok yüksek maliyet nedeniyle patenti alınamadan yayınlanması Tüm dünyadaki İlaç araştırmalarında, İlaç Endüstrisinin yeri düşünüldüğünde, ülkemizde de İlaç Sanayimizin Üniversitedeki araştırmalara ve patent alma konusunda destek vermesi beklentisi İlaç sanayisinin yeni ilaç geliştirmek üzere Üniversite ile birlikte araştırma projelerinin içinde yer alması
FARMASÖTİK KİMYA ANABİLİMDALI 8 Kasım 2013