TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHİ Sİ DERNEĞİ BAS UR
TÜRK KOLON ve REKTUM CERRAHİSİ DERNEĞİ Biliyor musunuz? HEMOROİDAL HASTALIK (Basur-Mayasıl-Hemoroid) En sık görülen hastalıklardan biridir. Toplumun yarsından fazlasında basur gelişir, genellikle 30 yaşından sonra Hastaların önemli bir kısmı çok uzun bir süre bu hastalıkla karşılaşmasına rağmen çok sonra hekime başvurmaktadır. Dünyada milyonlarca insan bu hastalıktan muzdariptir. Güncel cerrahi tedavi yöntemleri ile bu sorun ağrısız olarak çözümlenebilmektedir. Basur Nedir? Basurlar makat etrafındaki damarsal doku yastıkçıklarıdır. Basurlar bu damarların şişmesi ile belirginleşir. Basurların Farklı Tipleri Nelerdir? Makattaki basurlar iç ve dış olarak ikiye ayrılır. İç basurlar makatın içerisindedir. Siz onların mevcudiyetinden ancak sarkma yaptıklarında, kanadıklarında veya sümüksü akıntı oluşturduklarında haberdar olursunuz. Ağrısız kanama ve dışkılama esnasında ya da sonrasında ele gelen kitle en sık görülen bulgulardır. Doktorunuzun muayenesi ile iç basurunuzun olup olmadığı rahatlıkla anlaşılır. Dış basurlar makatın çıkışındaki küçük kabarcıklardır. Genellikle ağrısızdırlar. Ancak, bu basurlarda kan pıhtısı oluşabilir, bu durumda rengi maviye döner ve şiddetli ağrı yapabilir; diğer zamanlarda ise normal cilt rengindedir. Şikâyetlere sebep olan dış basurlar makatta şişlik, yanma ve ağrıya, nadiren kaşıntıya neden olurlar. Basurun oluşma nedenleri Tam olarak nedeni bilinmemekle beraber ayakta kalma pozisyonuna bağlı olarak makat bölgesindeki damarlarda basınç artışı olmakta ve hemoroidlerde genişleme meyadana gelmektedir. Basur oluşmasına katkıda bulunan diğer faktörler; Yaş Kronik kabızlık ya da ishal Gebelik Ailesel Şişmanlık 1
Dışkılama esnasında aşırı zorlama, ıkınma Kabızlığı gidermek için aşırı olarak laksatif ya da lavman kullnımı Tuvalette gereğinden fazla (3-5 dakikadan fazla) zaman harcama (gazete, dergi, kitap okuma vb.) Nedeni her ne olursa olsun anal bölgedeki damarsal yastıkçıklar gerilir. Buradaki damrlar genişler, incelir ve kanama yapar. Ikınma ve basınç devam ederse, önlem alınmazsa bu yastıkçıklar dışarı çıkarak ele gelen kitle şeklinde kendini gösterir. Basur şikayetleri nelerdir? Dışkılama esnasında kanama Dışkılama esnasında ele gelen kitle Anal kaşıntı Ağrı Hassas kitleler Basurunuz olduğuna emin misiniz? Çoğu erişkin hasta şikâyetlerinin tabiatı ne olursa olsun, basurlarından yakınırlar. Kanama, kaşıntı, ağrı, şişlik ya da tahriş olma benzeri yakınmalarınız olduğunda, direkt olarak basurunuz olduğunu düşünmemelisiniz. Muayene için doktorunuza başvurarak, polip, kolit veya kanser gibi daha ciddi bir probleminiz olmadığından emin olmanız gerekir. Makattan kanama olması durumunda mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Kaşıntı şikâyeti nadiren basurlardan kaynaklanmaktadır. Basurlar kanserleşir mi? Hayır. Kanser ile basurun hiçbir ilişkisi yoktur. Uygun Tedavi Nedir? Uygun tedavi hem cerrahi hem de cerrahi dışı tedavi unsurlarını içerir. Cerrahi Dışı Tedavi Sıklıkla, beslenme alışkanlığının değiştirilmesi mucizeler yaratır. İlk etapta hastalara beslenme alışkanlıkları ile ilgili tavsiyelerde bulunuruz; bitkisel liflerden zengin, düşük kolesterollü bir diyet ve günde en az beş bardak su içmelerini öğütleriz. Basurların İlaçla Tedavisi - Yüksek miktarda lifli gıda alımına ve bol su içmeye özen gösterin. Aynı zamanda, hayvansal yağ alımını azaltmanız gerekir. Doktorunuzun da onayını alarak her gün egzersiz yapın. Bu egzersizler tempolu yürüyüş, bisiklete binmek, koşmak, yüzmek ya da yapmaktan hoşlandığınız ve doktorunuzun onayladığı herhangi bir aktivite olabilir. 2
Dışkılama ihtiyacınızı günde bir kez sabahları giderin. Her yanlış uyarıda tuvalete gitmeyin. Dışkılama esnasında aşırı ıkınmaktan kaçının, çünkü aşırı ıkınma ile makatı gereksiz yere zorlarsınız ve bu basura bağlı şikâyetlerinizde artmaya neden olur. Basurların olduğu bölgeye doktorunuzun yazdığı bir pomat uygulayabilir ya da fitil kullanabilirsiniz. Gün içerisinde 10 ar dakikalık ılık suya oturma banyoları şikâyetlerinizi azaltacaktır. Bu önlemlerle 2 ile 7 gün arasında şikayetleriniz azalacaktır. 4-6 hafta içinde de ele gelen meme küçülecektir. Şiddetli ve devamlı bir ağrınız varsa tromboze hemoroid (kan pıhtısı oluşması) gelişmiş olabilir. Bu nedenle hekiminize başvurursanız lokal anestezi altında müdahale ile sizi rahatlatacaktır. Bantlama (Ligasyon) - Dışarı doğru çıkmış iç hemoroidlerin tedavisinde lastik band (rubber band) tedavisi oldukça etkilidir. Basur pakesinin yukarısına yapılan lastik band uygulaması ile buranın kanlanması kesilir ve birkaçgün içinde bu pake söner, band düşer. 1-2 hafta içinde hastanın şikayetleri geriler. Bu yöntemi bazen tekrarlamak gerekebiir. Dağlama (Koagülasyon) - Bir ışık kaynağı kullanılarak, basur pakesinin yukarısında küçük bir yanık oluşturulur, bu şekilde basurun kanaması engellenir ve normal boyutuna küçülmesi sağlanır. kanamalı hemoroid pakelerinde kullanılmaktadır. Dışarı sarkanlara uygulanmamaktadır. Enjeksiyon - Bu işlemde şişmiş basurun yukarısına onu küçültmek için bir sıvı enjekte edilir, daha çok kanayan ancak makattan dışarı sarkma yapmayan basurlarda etkilidir. İşlemin iki üç yılda bir tekrarlanması gerekebilir. Bu tedavi yöntemleri sadece iç basurlar için kullanılır. Dış basurların tedavisinde kullanıldıkları takdirde şiddetli ağrıya sebep olurlar. Cerrahi tedavi İleri derecede büyümüş basurlar genellikle yukarıda anlatılan, poliklinikte uygulanabilen yöntemlere yanıt vermezler. Dış basurda şiddetli ağrıyla birlikte kan pıhtısı (trombüs) olması, Band uygulama yöntemine yanıt vermeyen iç basurlar, Makattan dışarı çıkmış ve de içeri yerleştirilemeyen basur durumlarında, Sürekli basur pakelerinden kanamalarının olması durumunda cerrahi tedavi gerekir. Hemoroidal hastalık özel ya da klasik aletlerle kanayan ve dışarı doğru sarkmış pakelerin kesip çıkarılarak veyahut da stapler yöntemi ile olması gereken yere asılması ile tedavi edilir. Bu cerrahi işlemler hastanede yatmaya gerek olmadan, lokal anestezi altında, birkaç günlük ev istirahatı ile uygulanabilmektedir. Lazer yöntemlerinin Standard cerrahi yöntemlere belirgin bir avantajı yoktur. Lazer cerrahisi çok pahalı bir yöntem olup, sanıldığının aksine daha az ağrılı bir yöntem değildir. Unutmayınız: Basur, sık görülür ve etkilenen kişinin hayatını tehdit etmez. Ancak, doktorunuz tarafından basur tanısı konana dek, gözden kaçırabileceğiniz önemli bir tıbbi probleminizin de olabileceği akla 3
getirilmelidir. Genellikle, beslenme alışkanlıklarının değiştirilerek lifli besinlere ağırlık verilmesi, yağlı yiyeceklerden kaçınılması ve günlük içilen su miktarının arttırılması ile basura bağlı şikâyetler azalır. Cerrahi tedavi gerektiğinde, ağrıyı azaltan pek çok yeni yöntemin olduğu hatırlanmalıdır. Tedaviden Sonra: Belirtiler: İlk 36-48 saat içinde hafif- orta derecede ağrı, künt bir sızı hissedebileceğiniz gibi, aslında hiçbir şey hissetmeyebilirsiniz. Rahatsızlığınız hafif derecede ise basit bir ağrı kesici ilaç kullanabilirsiniz. Aspirin ya da içerisinde aspirin bulunan kan sulandırıcı ilaçlar kullanmayınız, çünkü bu ilaçlar kanı sulandırarak, kanamayı tetiklerler. Eğer ağrınız şiddetli ise, doktorunuz size ağrı tedavisi için ilaç yazacaktır. 10-15 dakikalık ılık oturma banyosu yapmak, rahatsızlık hissinizin azalmasını sağlar. Sarkan iç basurun tedavisi, genellikle 3-6 hafta ara ile uygulanan 2-4 tedavi kürünü kapsayabilir. Sıklıkla her seferinde tek alan ya da daha nadir olarak iki alan üzerinde çalışılır. Tedavi tamamlanana kadar, kanama ve sarkmanın devam edebileceği akılda tutulmalıdır. Cerrahi olarak basur tedavisi uygulanmış ise, ameliyattan 8 saat sonra dış pansumanı çıkarıp ılık suya oturma banyosu yapılabilir. Ameliyattan sonra yaradan birkaç gün boyunca az miktarda akıntınız, kanamanız olabilir. Bu akıntı için pansuman yapmaya gerek yoktur, yara 10 gün içerisinde iyileşir. Beslenme Biçimi: Tedaviden sonra dışkılamanızın düzenli ve yumuşak olmasını sağlamak önemlidir. Liften zengin besinler ile beslenin ve bol bol su için (günde 6 8 bardak). Doktorunuz lif açısından zengin bir beslenme destek ürünü kullanmanızı önerdiyse buna devam edin. Kafeinin kabızlık yapıcı etkisi vardır. Bu nedenle, kahve, çay, çikolata ve kola kullanımını azaltmanız gerekir. Fiziksel Aktivite: Normal fiziksel aktivitenizi devam ettirebilirsiniz. Tedaviden hemen sonra arabanızı sürebilir, merdivenlerden çıkabilir ve normal hareketlerinizi sürdürebilirsiniz. Kaygılanılması Gereken Durumlar: Aşağıdaki durumlardan her hangi biri gerçekleşirse, doktorunuz ile görüşünüz. Üç günden beri azalmadan devam eden ağrı Tedaviden sonraki birkaç gün içerisinde artarak devam eden ağrı Makatta ağrılı şişlik Ateş yüksekliği, üşüme titreme İdrar yapmada zorluk Şiddetli kabızlık (3 günden beri dışkılama olmaması) İshal (24 saat içinde 3 defadan fazla sulu dışkılama) Kanamanın artması ( bir çay bardağından daha fazla kanama olması) Üç saat içerisinde üç ya da dört defa kanlı dışkılama Makattan iltihap/ irin akması 4
Önerilen Liften Zengin Besinler: Sebzeler Enginar Kuşkonmaz Fasulye Pancar Brokoli Lahana Havuç Karnabahar Kereviz Mısır Salatalık Patlıcan Yeşil bezelye Marul Soğan Patates Ispanak Domates Meyveler Elma Kayısı Muz Yaban mersini Kavun Greyfurt Üzüm Portakal Armut Ananas Erik Ahududu Çilek Karpuz Tahıl ürünleri Türk Kolon ve Rektum Cerrahisi Derneği Hasta Broşürleri serisinde yayınlanan bu dokümanların basım ve yayın hakkı Türk Kolon ve Rektum Cerrahisi Derneği ne aittir. Türk Kolon ve Rektum Cerrahisi Derneği nin yazılı izni olmaksızın bu broşürlerin hiçbir bölümü basılamaz, çoğaltılamaz ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. 5