İneklerin Ekolojik Ayak İzi Raporu Sayı:2013-Rum 38 sayfa 210-218
KONU İLGİ İneklerin Ekolojik Ayak İzi Raporu Küresel Isınmanın Suçlusu İnekler mi? TERCÜME VE DERLEME Ürün Müdürü Esra ÇINAR KAYNAKÇA WWF-Türkiye Resource: Environmental Impacts on Food Production and Consumption. http://www.defra.gov.uk/science/project_data/documentlibrary/e V02007/EV02007_4601_FRP.pdf Report from FAO: LIVESTOCK'S LONG SHADOW, environmental issues and options By Geoffrey Lean, Environment Editor http://www.independent.co.uk/search/simple.do?destinationsectio nuniquename=search&publicationname=ind&pagelength=5&start Day=1&startMonth=1&startYear=2010&useSectionFilter=true&use HideArticle=true&searchString=byline_text:(%22%20Environment% 20Editor%22)&displaySearchString=%20Environment%20Editor New Scientist magazine, 18 July 2007, page 15 Animal Science Journal, DOI: 10.1111/j.1740-0929.2007.00457.x. YAYININ KAPSAMI Ürün tanıtımıdır Tercümedir Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir Derlemedir
ÖZET Günümüzde, bir yıl içerisinde tüketilen doğal kaynakların doğa tarafından yenilenmesi 18 ayı buluyor. Başka bir deyişle, bütün yıl ihtiyacımız olan doğal kaynağı dokuz ayda tüketiyoruz. Bu nedenle yaşamımız sürdürülebilir olmaktan çıkıyor ve dünyadaki türlerin yüzde 30 u kayboluyor. İklim değişikliği, biyolojik çeşitliliğe yönelik tehditler, ormansızlaşma ve su krizi açıkça gösteriyor ki doğal kaynak kullanımımız sürdürülebilir değil. Bugün, ortalama bir Amerikalı için beş, ortalama bir Avrupalı için üç, Türkiye de yaşayan ortalama bir vatandaş için iki gezegen gerekiyor. SONUÇ Yine de ekolojik likidite krizini geri çevirme olanağına sahibiz. Ekolojik limit aşımını önlemek için henüz çok geç değil. Gezegenimizin sahip olduğu kaynakların kendini yenilemesini sağlamak için ayak izimizi küçülterek, bu kaynakları sağlayan ekosistemleri daha iyi yönetmemiz gerekiyor. Hayvancılık sektörüne hizmet sağlayan bizlerin ekolojik sisteme sağlayacağımız her katkı, şüphesiz gelecek için büyük önem taşıyacaktır.
«Ekolojik ayak izi, 1961 ile 2007 yılları arasında iki katına çıktı. Karbon ayak izi son 10 yılda 3 katına çıkarak ekolojik ayak izinin yarısından fazlasını oluşturuyor.» Ekolojik Ayak İzi Nedir? Ekolojik ayak izi, insanların kullandığı yenilenebilir kaynakları sağlayabilmek için gereken, biyolojik olarak verimli ve suyun bulunduğu alanı hesaplar. Buna, altyapı ile karbondioksit (CO₂) emilimini sağlayacak bitki örtüsü için gereken alan da dahildir. Ekolojik ayak izi; biyosfer üzerinde birbiriyle yarışan insan taleplerini, gezegenin kendini yenileme kapasitesiyle karşılaştırarak hesaplanır. Yenilenebilir kaynakları sağlamak, altyapı ve atık bertarafı için gerekli alanlar toplanarak ekolojik ayak izi elde edilir. Mevcut hesaplamaya dahil edilen tek atık CO₂ dir. Ülkelerin Ekolojik Ayak İzi Bileşenleri Otlak ayak izi: Et, süt, deri ve yün ürünleri için hayvancılık yapılan alanın yüzölçümü Karbon tutma ayak izi: Okyanuslar tarafından tutulan CO₂ emisyonunun yanı sıra, fosil yakıt tüketimi, arazi kullanımı değişiklikleri ve kimyasal süreçlerden kaynaklanan emisyonların tutulması için gereken orman alanı Balıkçılık sahası ayak izi: 1.439 farklı deniz türü ve 268 i aşkın tatlı su türünün avlanma verilerine dayanarak, yakalanan balık ve deniz ürünleriyle ortaya çıkan tahmini birincil üretim Tarım arazisi ayak izi: İnsan tüketimi için gıda ve lif, hayvan yemi, yağ bitkileri ve kauçuk üretimi için kullanılan alanın yüzölçümü Yapılaşmış alan ayak izi: Ulaşım, konut, endüstriyel yapılar ve hidroelektrik santralleri de dahil olmak üzere insan altyapısıyla kaplı alanın yüzölçümü Kaynak: Yaşayan Gezegen Raporu 2010, Küresel Ayak İzi Ağı
«Karbon ayak izi; birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür.» Karbon Ayak İzi Küresel ısınmanın başlıca sorumlusu olarak gösterilen, sera etkisine yol açan gazların oluşumuna neden olan ve fosil yakıtların kullanımıyla atmosfere yayılan CO₂ salınımının bireyin ve şirketlerin doğrudan veya kullandığı ürünlerin üretimi açısından enerji kullanımıyla dünyaya bıraktıkları zarar anlamına gelmektedir. Atmosferdeki karbondioksit ve metan oranlarındaki artış dünya yüzeyinin sıcaklığını yükseltmektedir. CO₂ oranındaki artış dünyanın yüzeyini ısıtmakta ve kutuplara yakın buzların erimesine yol açmaktadır. Buzlar eridikçe yerlerini kara veya sular almaktadır. Kara ve suların buza oranla daha az yansıtıcı olması güneş ışınımı emilimini arttırmakta ve dolayısıyla buzullarda daha fazla erimeye yol açmaktadır. İklim değişikliği, dünya nüfusunun ve doğanın karşılaşmakta olduğu başlıca sorunlardan biridir. Bu değişiklik, gittikçe artan bir oranda atmosfere yayılan sera gazı emisyonları nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Karbon ayak izi miktarının belirlenmesi ve azaltılması iklim değişikliğinin önlenmesinde büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda enerji verimliliğinin arttırılması, karbon emisyonlarının yeşil enerji kullanımıyla azaltılması ve bunu takiben arta kalan sera gazı emisyonlarının nötrlenmesi hedefiyle karbon dengeleme yatırımları yapılması gibi yöntemler kullanılmaktadır. Karbon ayak izi iki ana parçadan oluşur: doğrudan/birincil ayak izi ve dolaylı/ikincil ayak izi. Birincil ayak izi evsel enerji tüketimi ve ulaşım (sözgelimi araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO₂ emisyonlarının ölçüsüdür. İkincil ayak izi kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden, bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO₂ emisyonlarının ölçüsüdür.
«FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) ya göre; dünya genelindeki toplam sera gazı salınımının %18 inden tarımsal faaliyetler sorumludur. Bu rakam tüm taşıma-ulaşım sektörlerinden daha fazladır.» Masum Görünen İneklerimizin Ayak İzi Raporu İnekler küresel ısınmaya neden olur mu? Bir inek yılda 70-120 kg metan gazı üretir. Metan gazı da CO₂ gibi sera gazlarından biridir. Ancak metan gazının atmosfere olan negatif etkisi CO₂ gazından 23 kat daha fazladır. Bu nedenle yılda bir inekten 100 kg metan salınımı, 2300 kg CO₂ salınımına eşdeğerdir. 2300 kg CO₂: Aynı miktardaki karbon dioksit 1000 litre petrolün yanması sonucu açığa çıkar.100 kmde 8 litre petrol yakan bir araç yılda 12500 km yol yapar. Dünya da 1.5 milyar civarında inek ve besi sığırı bulunmaktadır. Dünyadaki tüm ruminantlar yılda 2 milyar ton CO₂ ye eşdeğer gaz yaymaktadır. Buna ilaveten, tropik ormanlar ve yağmur ormanları otlanan arazilerin ve tarım arazilerinin temizlenmesi için 2,8 milyar ton CO₂ salınımı yapmaktadır. FAO ya göre sığır yetiştiriciliği sera gazı salınımında en önemli yeri almaktadır. Henning Steinfeld e göre (FAO Hayvancılık Bilim Şubesi Başkanı); hayvancılık günümüzün en ciddi çevresel sorunlarının en önemli aktörlerinden biridir. Steinfeld; acil eylem planları durumu düzeltmek ve önlem almak için şarttır diye düşünüyor. Bugün hayvancılık; çoğunluğu sürekli meralar olmak üzere dünya genelinde kara yüzeyinin yüzde %30 unu, fakat bunun yanında ekilebilir arazilerle birlikte % 33 ünü kullanmaktadır.
«Büyükbaş beslemede metan gazı üretimini azaltacak yem hammaddeleri (Bira mayası, maya kültürleri, soğuk preslenmiş kanola küspesi, mısır lapası, üzüm posası gibi ürünler) üzerinde yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmaların netlik kazanmasıyla birlikte, hayvanlarımızın ekolojik sisteme verdikleri zarar mümkün olduğunca en aza indirilmeye çalışılacaktır.» Küresel Isınmanın Suçlusu Sadece İnekler mi? Tarımsal faaliyetlerin küresel ısınma üzerindeki büyük etkisi inkar edilemez. Tarımın temeli; gıda üretimi için tüketici taleplerine hizmet etmek olduğundan, bizlerin beslenmemizi kontrol etmesi gerekir. Artan refah düzeyiyle birlikte her yıl insanlar daha fazla et ve süt tüketme eğilimindeler. Küresel et üretiminin, 1991-2001 yılları arasında 229 milyon ton iken, 2050 yılında 465 milyon ton olarak yani 2 katından daha fazla artış göstereceği öngörülmektedir. Süt üretimi de yine 580 milyon tondan 1043 milyon tona çıkacaktır. Japonya da yapılmış bir çalışma 1 kg sığır eti üretiminin küresel ısınmada sera gazı salınımı olarak 36. 4 kg CO₂ ye eşdeğer olduğunu göstermektedir. Ayrıca gübre bileşenleri 340 g sülfür dioksit ve 59 g fosfat yayılmasına neden olur ve 169 mega jule enerji tüketir. Diğer bir deyişle; 1 kg sığır eti, ortalama bir otomobilin her 250 km ye yaydığı CO₂ ye eşdeğer CO₂ salınımına neden olur. Bu miktar 100 Watt ampulün 20 gün boyunca yanması için yeterlidir. Aşağıdaki tablo; hayvan çeşidine bağlı olarak 1 kg etin üretimi için salınan metan gazının eşdeğeri CO₂ miktarını göstermektedir. 1 kg et kg CO₂ üretimi Sığır 34,6 Koyun 17,4 Domuz 6,35 Tavuk 4,57 Gıda ve enerji gelecekte üzerinde durulması gereken en önemli iki konudur. Bunun yanında birbiriyle rekabet halindeki arazi taleplerini yönetmek için yeni araçlar ve süreçler belirlenmelidir. Yiyecek, hayvan yemi ve yakıt üretmemiz, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem hizmetlerini korumamız için yeterli olacak arazinin uygun biçimde tahsisi ve kullanım planlamasının yapılması giderek önem kazanmaktadır. Sınırlı kaynakların adil paylaşımını sağlamalı ve eşitsizliği önlemeliyiz. Ülkeler ve toplumlar arasında enerji, su ve gıda erişiminin ve dağılımının eşitlikçi olması güvence altına alınmalıdır. İş dünyası ve hükümetler ekolojik ayak izinin azaltılmasında öncü rol üstlenmelidir. Doğaya değer biçen ve kaynakları toplumsal zenginlik sağlayacak biçimde tahsis eden tüm yaklaşımların önemi büyüktür.
Ayın İpuçları Kişisel karbon ayak izinizi azaltmanız için ipuçları Yenilenebilir kaynaklardan (rüzgar ve hidroelektrik gibi) elektrik üreten bir yeşil enerji elektrik şirketine abone olun. Enerji tasarruflu ampulleri kullanın. Kullanmadığınız cihazlarınızı tamamen kapatın. Kaloriferin, sıcak suyun ısısını azaltın. Bulaşık ve çamaşır makinenizi tam yükle çalıştırın; bu şekilde su, elektrik ve deterjan tasarrufu sağlarsınız. Çaydanlığa kullanacağınız kadar su doldurun. Cep telefonunuz şarj olur olmaz şarjdan alın. Düzenli aralıklarla buzdolabınızın/derin dondurucunuzun buzunu çözün. Haftalık alışverişinizi tek seferde yapın. Çamaşırlarınızı makinede kurutmak yerine asarak kurutun. Spor salonuna arabayla gitmek yerine koşmayı tercih edin. Isı yalıtımlı evler tercih edin. Evsel atık sularını geri dönüşüme tabi tutun. Organik ürünleri satın alın. "A" sınıfı enerji derecesine sahip elektronik eşyalar tercih edin. Daha az seyahat yapın ve seyahatlerinizi karbon ayak izinizi arttırmayacak şekilde yapın. Araba kullanmak yerine otobüs ya da tren kullanın. Yurtiçinde acil olmadığı sürece uçak tercih etmeyin. İşvereninizin haftada bir gün evden çalışmanıza izin verip vermeyeceğinizi araştırın. Yeni araba alacağınız zaman dizel motorlu olanları tercih edin. Tatildeyken araba kiralamak yerine bisiklet kiralayın. Eğer musluk suyunu içmek güvenli ise şişelenmiş su satın almayın (özellikle uzak yerlerden getirilmişse). Mümkün olduğunda geri dönüşüm yapın. **Birincil karbon ayak izinin yanı sıra bir de ikincil ayak izi de vardır ve alışveriş alışkanlıklarınıza bağlıdır. Süpermarkette mevsimi dışında yiyecek satın aldığınızda bunlar uzak ülkelerden uçakla ya da gemiyle getirilmiş demektir; bu da karbon ayak izinize katkı da bulunur.