GIDA ETİKETLEME KURALLARI Selman Ayaz Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı
TGK Etiketleme Mevzuatı TGK Etiketleme Yönetmeliği 29/12/2011 Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği 1169/2011/EC Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği 1924/2006/EC Resmi Gazete: 26.01.2017 tarihli ve 29960 Mükerrer sayılı
AMAÇ Algı farklılıkları ve bilgi gereksinimleri dâhil gıda hakkında bilgilendirme açısından tüketicilerin üst düzeyde korunmasına ilişkin kuralları belirlemektir.
Doğru Bilgilendirmeye İlişkin Kurallar (Madde 7) (1) Gıda hakkında bilgilendirme, özellikle; a) Gıdanın başta doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat veya üretim metodu olmak üzere başlıca nitelikleri açısından, b) Gıdanın sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak, c) Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak, ç) Gıdanın bileşiminde doğal olarak bulunan bir öğe veya gıdada normal olarak kullanılan bir bileşen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame edildiği halde, görünüş, tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz konusu gıdada o öğenin veya o bileşenin varlığını ima ederek, yanıltıcı biçimde olamaz.
Doğru Bilgilendirmeye İlişkin Kurallar (Madde 7) (2) Gıda hakkında bilgilendirmenin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılır olmalıdır. (3) Özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna dair bilgilendirme yapılamaz, bu tür özelliklere atıfta bulunulamaz. (4) Bu hükümler; gıdanın reklâmı, tanıtımı; özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı, ve sergilenme şekli için de uygulanır.
Uygulamaya İlişkin İlave Düzenlemeler ( Madde 48) Gerek görüldüğünde bu Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik hazırlanacak talimat veya kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde yayımlanır. KILAVUZ 17 Temmuz 2017 Bakanlık İnternet sitesinde yayımlandı.
Sorumluluklar Sorumluluk Alanı Belirlendi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği ile gıda zinciri içinde yer alan bütün gıda işletmecilerinin sorumlulukları belirlendi. Gıda zincirinin tüm aşamalarında yer alan gıda işletmecileri (üretici, ithalatçı, ambalajlayıcı, perakendeci, toplu tüketim yeri, vb.) kontrolleri altında yürüttükleri faaliyetlerin gerektirdiği ölçüde tüketiciyi bilgilendirmeden sorumlu olacak.
KAPSAM GIDA İŞLETMECİLERİNE GIDA ZİNCİRİNİN TÜM AŞAMALARINDA
KAPSAM SON TÜKETİCİYE SUNULMASI AMAÇLANAN TÜM GIDALAR TOPLU TÜKETİM YERLERİNE YÖNELİK OLARAK HAZIRLANAN GIDALAR HANGİ GIDALAR??? GIDA İŞLETMECİLERİ ARASINDA ARZ EDİLEN GIDALAR TOPLU TÜKETİM YERLERİ TARAFINDAN SUNULAN GIDALAR
Etiketlemeye İlişkin Hükümler TÜRK GIDA KODEKSİ YATAY DİKEY Yatay ve dikey gıda kodeksinde yer alan etiketlemeye ilişkin hükümler ve belirli gıdalar için yürürlükte olan özel mevzuatta belirlenen etiketleme gereklilikleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır. TGK Salça ve Püre Tebliği TGK Sofralık Zeytin Tebliği TGK Meyve Suyu ve Benzeri Ürünler Tebliği..
Temel Görüş Alanı Bir ambalajın, tüketici tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla görülmesi beklenen, gıdanın karakteri uygulanabilirse ve markasına doğası ve dayanarak tüketicinin ürünü hemen tanımasına imkân veren ve birden fazla bulunması halinde gıda işletmecisi tarafından seçilen görüş alanı.
TEMEL GÖRÜŞ ALANI
TEMEL GÖRÜŞ ALANI
TÜKETİM BİRİMİ Ambalajın veya etiketin üzerinde adedi veya ağırlığı belirtilen ve ambalajın içinde ağırlıkları aynı olan paket, dilim, adet, draje, tane ve benzeri şekildeki ayrı her bir birim Porsiyon büyüklüğü belirlenmiş gıdanın Yönetmelikte belirtilen Gıdaların Porsiyon Büyüklükleri (Ek-12) dışındaki tek kullanımlık ambalajda sunulduğu tek birim Hazır ambalajlı gıdalar
TÜKETİM BİRİMİ
YENİ UYGULAMALAR Gıdanın dondurulduğu tarih Toplu tüketim yerlerinde bildirilecek zorunlu bilgiler Gluten ile ilgili isteğe bağlı bilgilendirme Mesafeli satış (internet vb.) Zorunlu Beslenme bildirimi (Hazır ambalajlı gıdalarda)
DOĞRU BİLGİLENDİRMEYE İLİŞKİN KURALLAR GIDA HAKKINDA BİLGİLENDİRME TÜKETİCİYİ YANILTICI BİÇİMDE OLAMAZ. GIDA HAKKINDA BİLGİLENDİRME TÜKETİCİ AÇISINDAN DOĞRU, AÇIK ve KOLAY ANLAŞILIR OLMALIDIR.
«DOĞAL» İfadesinin Kullanımı Tek bileşenden oluşan (katkı, aroma vb. dahil hiçbir ilave bileşen içermeyen) Fiziksel, enzimatik veya mikrobiyolojik işlemler dışında herhangi bir işleme tabi tutulmamış Bitki, algler, mantar, hayvan, mikroorganizma veya mineral kaynaklı Doğal yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi bir işlem uygulanmamış gıdalarda DOĞAL ifadesi kullanılabilir.
«Doğal Bileşenlerden Üretilmiştir» ifadesi Bir gıdanın üretiminde kullanılan tüm bileşenler doğal ise; «Doğal bileşenlerden üretilmiştir» «Doğal bileşenler kullanılmıştır» «Doğal bileşenler içerir» gibi ifadeler kullanılabilir. «DOĞAL bileşenlerden üretilmiştir» DOĞAL bileşenler % 100 DOĞAL KULLANILAMAZ
Negatif ve Pozitif Beyanlar Bir gıdada doğasından gelen hariç olmak üzere; ü Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi kullanımına izin veriliyorsa, ü Taşınma prensibi ile herhangi bir bileşenden taşınmış bir gıda katkı maddesi yoksa, «Katkısız», «Katkı maddesi içermez», «Katkı maddesi bulunmaz», «Katkı maddesi yoktur» v.b ifadeler kullanılabilir.
NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR %100 katkısız Tamamen Katkısız En katkısız Hiç katkı yoktur
NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince kullanımına izin verilen ve bir veya birden fazla katkı maddesi içeren gıdalarda, belli bir katkı maddesinin sadece fonksiyonel sınıf adına atıfta bulunan içermez şeklindeki ifadeler kullanılabilir. «Renklendirici içermez» «Koruyucu içermez»
NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR İFADE NEDENİ UYGUN UYGUN DEĞİL Yapay renklendirici içermez Mevzuatta yapay renklendirici tanımı yok x MSG içermez Katkı maddesi adına atıfta bulunulması gıda katkı maddesi kullanılmadığı algısı yaratacağından x Türk Gıda Kodeksi gereğince Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği gereğince katkı maddesi. (gıdanın adı). katkı kullanımına izin verilmeyen gıdalar maddesi içermez Türk Gıda Kodeksi gereğince Balda katkı maddesi kullanımına izin verilmemektedir. bal katkı maddesi içermez Türk Gıda Kodeksi gereğince Katkı maddesi adına atıfta bulunulması gıda katkı maddesi kullanılmadığı algısı (gıdanın adı) (fonksiyonel yaratacağından sınıf) içermez ü ü x
NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR İÇERMEZ Ayçiçek yağı içermez Glukoz şurubu içermez Palm yağı içermez İÇERİR Zeytinyağı kullanılmıştır Pancar şekeri kullanılmıştır. (invert şeker hariç) Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak tüketicileri yanıltıcı olamaz.
NEGATİF VE POZİTİF BEYANLAR İZİN VERİLEN DİĞER Negatif BEYANLAR «Vejetaryenler uygundur» / Veganlar için «Domuz yağı/eti içermez»
«%100» İfadesinin Kullanımı Piyasada yer alan benzer gıdalarla karıştırılabilecek gıdalarda %100 ifadesi kullanılabilir. Mevzuata uygun şekilde farklı alternatif bileşenler kullanılarak üretilebilen gıdalarda ilgili bileşenler için sadece bu bileşeni vurgulayan ifadeler kullanılabilir. % 100 malt % 100 pancar şekeri TGK Meyve Suyu ve Benzeri Ürünler Tebliği
%100 İFADESİ %100 doğal %100 katkısız % 100 geleneksel % 100 taze % 100 saf % 100..
«Gerçek» / «Hakiki vb. ifadelerin kullanımı Gıdanın adını veya gıdanın bileşenlerini vurgulamak için Gerçek/Hakiki vb. ifadeler kullanılamaz. Hakiki bal, Gerçek meyve/meyveli, Hakiki Maraş Dondurması vb. ifadeler kullanılamaz.
Ev Yapımı, Tadında,. Tat v.b. İfadelerin Kullanımı Endüstriyel ölçekte üretilen gıdalar için ev yapımı ifadesi kullanılamaz. Ancak ev yapımı tadında, anne eli değmiş gibi, geleneksel tat vb. ifadeler tüketici tercihine bırakıldığından kullanılabilir.
GELENEKSEL Geleneksel ifadesinin kullanılabilmesi için 3 şarttan birinin sağlanması gerekir. 1. Dikey gıda kodeksinde (Geleneksel reçel) tanımlanmış olması. 2. Türk Patent Enstitüsü tarafından tescillenmiş olması. 3. Geleneksel üretim, işleme yöntemi, geleneksel bileşim, geleneksel hammadde veya malzeme açısından en az otuz yıl süreyle kullanıldığının kanıtlanmış olması. ifadesinin kullanımı
Orijinal ifadesinin kullanımı Orijinal terimi, bir gıda işletmecisi tarafından üretilen gıdalar arasında orijinal şekli veya temel bileşimi, tüketici tarafından benimsenebilecek bir süre boyunca değişmeden kalan ve daha sonra farklı çeşitleri üretilen bir gıdanın, aynı işletmeci tarafından kendi kategorisinde piyasaya arz edilen ilk ürün olduğunu göstermek için kullanılabilir. Orijinal terimi bir gıdanın, farklı gıda işletmecileri tarafından üretilen aynı kategorideki diğer gıdalardan daha orijinal, daha özgün, daha iyi, vb. olduğunu ima edecek şekilde kullanılamaz.
Diğer Bazı İfadelerin Kullanımı Saf ifadesinin kullanımı Saf teriminin kullanılması, aynı gıdanın saf olmayan alternatiflerinin de bulunabileceği algısı yaratacağından gıdalar için saf ifadesi kullanılamaz. Günlük ifadesinin kullanımı Günlük terimi sadece raf ömrü 24 saat olan gıdalar için kullanılabilir. Bir gıdanın etiketinde Günlük teriminin kullanılması halinde üretim tarihi de zorunlu olarak verilir.
Diğer Bazı İfadelerin Kullanımı Yüksek Kaliteli, Premium, Quality, Kaliteli Best/Finest/En.., Süper Bol, Ekstra, Daha Fazla vb. terimlerin kullanımı Bu tür terimler, piyasada bulunan diğer firmaların aynı ürün grupları arasında kaliteli, premium, en iyi, en güzel, en lezzetli vb. olduğunu ileri sürecek şekilde kullanılamaz. Ancak firmanın kendi aynı ürünleri arasında kullanılabilir. Bu durumda gıdanın hangi belirgin bir özelliğinden kaynaklandığına dair ilave bir ifadeye yer verilmelidir. Örnek: En. çikolatamız ifadesi,
DOĞRU BİLGİLENDİRMEYE İLİŞKİN KURALLAR Özel beslenme amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğuna atıfta bulunmak YANILTICIDIR! Takviye edici gıdaların etiketinde «Sadece eczanelerde satılır»
DOĞRU BİLGİLENDİRMEYE İLİŞKİN KURALLAR Üretiminde meyve/sebze yerine tamamen aroma verici kullanılan bir gıdanın etiketinde meyve/sebze görseli kullanılması durumunda gıdanın aromalı olduğu görselin bulunduğu yerde vurgulanmalı ya da gıdanın adında aromalı olduğu belirtilmelidir.
DOĞRU BİLGİLENDİRMEYE İLİŞKİN KURALLAR Yenilebilir buz karışımlı gıdaların bileşiminde süt ve türevi hiç bir bileşen bulunmadığı durumlarda bu gibi gıdaların etiketlerinde inek, koyun vb. görsellere yer verilmez. Bal aromalı şurup etiketinde bal peteği, arı resmi, kovan gibi gıdanın bal olduğu algısı yaratacak görseller kullanılamaz. Etiketinde «bal aromalı şurup» adı temel görüş alanında tüketicinin kolayca fark edebileceği bir şekilde belirtilir.
SORUMLULUKLAR Gıda hakkında bilgilendirmeden(bilgilerin varlığı ve doğruluğu), gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında bilgilendirmeden ise ithalatçı sorumludur. Fason üretimlerde gıda hakkında bilgilendirmeden fason yaptıran gıda işletmecisi sorumludur. İşletme kayıt numarası veya tanımlama işareti bilgisi ise üretimi yapan işletmeciye ait olmalıdır.
MESAFELİ SATIŞTA SORUMLULUK Mesafeli satış kapsamında gıda işletmecisi ürünü kendisi üretip kendisi pazarlıyor ise KENDİSİ sorumludur. Mesafeli satış kapsamında başka bir gıda işletmecisi tarafından üretilen ürün ile ilgili zorunlu bilgilendirmenin satış öncesinde tüketiciye sunulmasından; MESAFELİ SATIŞ İŞLETMECİSİ (e-ticaret, televizyon, telefon vb. araçlar ile ÜRÜNÜN SATIŞINA ARACILIK EDEN İŞLETME) sorumludur. Teslimat sırasında gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin tüketiciye sunulmasından; Ürünü son tüketiciye mesafeli satışa aracılık eden işletme ulaştırıyor ise KENDİSİ, Ürünün son tüketiciye sunulmak üzere siparişi alınarak üretici tarafından gönderilmesi durumunda ÜRETİCİ İŞLETMECİYE aittir.
OTOMATİK SATIŞ MAKİNELERİ SORUMLULUK Otomatik satış makinelerinde veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı yapılan hazır ambalajlı olmayan gıdalar için zorunlu bilgiler; ü Gıdanın adı ü Alerjen bilgileri Bu bilgilerin tüketiciye ulaşmasında sorumluluk makinenin ya da tesisin işletmecisi sorumludur.
SORUMLULUKLAR Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı diğer gıda işletmecilerine arz eden gıda işletmecileri; Gıdayı son tüketiciye arz edecek gıda işletmecisinin gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına uyabilmesi için gerekli bilgilerin sağlandığını garanti eder! Örnek: Un fabrikasından ekmek fırınına un gönderilmesi
ZORUNLU BİLGİLER Gıdanın adı * Bileşenler listesi. Alerjiye veya İntoleransa Neden Olan Belirli Madde veya Ürünler (Yönetmelik Ek-1) Belirli bileşenlerin veya bileşen gruplarının miktarı. Gıdanın net miktarı* Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi. Özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları. Gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi. İşletme kayıt numarası veya tanımlama işareti. Menşe ülke. Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı. Hacmen % 1,2 den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi * Beslenme bildirimi. (*) Aynı görüş alanında verilir. (bir ambalajın tek bir bakış noktasından okunabilen tüm yüzeyleri)
İLAVE ZORUNLU BİLGİLER (EK-2) Koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır Aşırı tüketimi laksatif etki yaratabilir Tatlandırıcı(lar) içerir. veya Tatlandırıcılı Şeker/şekerler ve tatlandırıcı içerir Şekerli ve tatlandırıcılı Meyankökü içerir. Yüksek tansiyon hastaları aşırı tüketimden kaçınmalıdır Aspartam (fenilalanin kaynağı) içerir Yüksek miktarda kafein içerir. Çocuklar veya hamile ya da emziren kadınlar için tavsiye edilmez Alkol içerir Bitkisel sterol/bitkisel stanol ilaveli Domuzdan elde edilen içerir
İLAVE ZORUNLU BİLGİLER (EK-2) - Dondurulmuş et, dondurulmuş hazırlanmış et karışımları ve dondurulmuş işlenmemiş balıkçılık ürünleri Dondurulduğu tarih veya ürünün bir kereden fazla dondurulduğu durumlarda ilk kez dondurulduğu tarih. gıdanın adının yanında. etiket üzerinde. bileşenler listesinin hemen ardında. gıdanın adı ile aynı görüş alanı içinde. bileşenler listesinde verilir.
ZORUNLU BİLGİLERİN BİLDİRİM ŞEKLİ Belirgin kontrast Kolayca görülebilecek Silinmeyecek şekilde Açıkça okunabilecek Bilgiler, herhangi bir şekilde gizlenemez, kapatılamaz, bölünemez. x-yüksekliği (5) : en az 1,2 mm x-yüksekliği: en az 0,9 mm en geniş yüzey < 80 cm²
ZORUNLU BİLGİLERİN BİLDİRİM ŞEKLİ En geniş yüzeyi 10 cm² den küçük olan ambalajlarda Bil eşe list nler esi Gıdanın adı Alerjen bildirimi Net miktar TETT veya STT İşletme kayıt/onay no
HAZIR AMBALAJLI OLMAYAN GIDALAR Tüketicinin talebi doğrultusunda paketlenerek satılan gıdalar - Gıdanın adı - Bileşenler listesi - Alerjenler - TETT ya da STT - Gıda İşletmecisi Unvan ve Adres - Menşe Doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar - Gıdanın adı - Bileşenler listesi - Alerjenler - TETT ya da STT - Menşe YENİ DÜZENLEME - Gıdanın adı - Alerjenler - TETT ya da STT - Gıda İşletmecisi Unvan ve Adres - Menşe - Alkol ve Domuz (Ek-2)
HAZIR AMBALAJLI OLMAYAN GIDALAR Gıdanın adı Alerjenler TETT ya da STT Gıda İşletmecisi Unvan ve Adresi Menşe Alkol ve Domuz kaynaklı bileşene ilişkin bildirim Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu bilgilerin tümü hakkında bilgilendirilir. Gıdanın adı Bileşenler listesi. Alerjiye veya İntoleransa Neden Olan Belirli Madde veya Ürünler Belirli bileşenlerin veya bileşen gruplarının miktarı. Gıdanın net miktarı Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi. Özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları. Gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi. İşletme kayıt numarası veya tanımlama işareti. Menşe ülke. Kullanım bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın kullanım talimatı. Hacmen % 1,2 den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi Beslenme bildirimi.
GIDANIN ADI İlgili gıda kodeksi Resmi Ad - Kaşar Peyniri - Üzüm pekmezi -. Takviye Edici Gıda Tanımlayıcı Ad - Karamel dolgulu yumuşak şekerleme - Kokolin kaplamalı kestane püresi Alışılagelmiş Ad - Tarhana - Kefir - Muhallebi Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez.
GIDANIN ADI Ø Gıdanın ithal edildiği ülkede kullanılan adı, ithal edilmesi ve/veya yerli üretilmesi durumunda gıdanın adı olarak kullanılabilir. Ø Ancak, son tüketicinin o gıdanın gerçek doğasını anlaması ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa, gıdanın adına yakın bir yerde diğer tanımlayıcı bilgilere yer verilir. Cappuccino tüketiciler tarafından kolayca algılanabileceğinden ilave tanımlayıcı bilgilere gerek yoktur. Quark için taze peynir ifadesinin de kullanılması gerekir.
GIDANIN ADI Taze Muz Muz Aromalı Süt Aromalı Süt Geçiş süresi Aynı punto, aynı yazı tipi, arka plan vb.
GIDANIN ADI ELMA SUYU
GIDANIN ADINA EŞLİK EDEN ZORUNLU BİLGİLER (EK-15) toz tütsülenmiş ak r a l u r u d n o d ş u m l u t u r u k r ı t ş ı m lan ışın gıdanın adında gıdanın adının yanında Gıdanın fiziksel durumuna veya geçirdiği özel işleme ilişkin bilgilerin bulunmamasının satın alan kişiyi yanıltabileceği durumlarda!!! kon derin dondu rulmu ş sant re 55
BİLEŞİK BİLEŞENİN BİLEŞENLER LİSTESİNDE BELİRTİLMESİ Bileşik bileşenin bileşenleri ağırlıkça azalan sıra kuralına uygun olacak şekilde her biri ayrı birer bileşen şeklinde de verilebilir. Ø Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), meyve %10 (çilek, böğürtlen, karadut), kabartıcı (amonyum bikarbonat), Ø Meyveli Turta, İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, Ayçiçek), %5 çilek, %3 böğürtlen, %2 karadut, kabartıcı (amonyum bikarbonat),
BİLEŞENLER LİSTESİ Gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında bileşimini, doğasını veya algılanan değerini değiştirmeksizin birbiri yerine kullanılan bileşenler için: <%2. ve/veya. >%2. ve/veya. + Kodlama
ALERJİYE VEYA İNTOLERANSA NEDEN OLAN BELİRLİ MADDE VEYA ÜRÜNLERİN BİLDİRİMİ Ø 14 alerjen (EK-1) Ø Bileşenler listesinde: Punto, stil veya arka plan rengi ile vurgulama Ø Bileşenler listesi yoksa; «içerir» Örnek: Alkollü içeceklerde «Kükürtdioksit içerir» Ø Gıdanın adı açıkça atıf yapıyor ise; bildirime gerek yok. (???) Örnek: Peynir, Tereyağı, Buğday Unu vb. Ø Aynı alerjen maddeyi içeren her bileşen için ayrı ayrı bildirim 58
BİLEŞENLERİN MİKTAR BİLDİRİMİ NE ZAMAN ZORUNLU? Ø İlgili bileşen veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa ÖRNEK: Çikolatalı süt, çilekli yoğurt ü Bileşen grubu miktarı toplam olarak verilebileceği gibi, bileşen grubunu oluşturan bileşenlerin miktarlarının ayrı ayrı olarak da verilmesi uygundur. ÖRNEK %10 Meyveli Kek veya Meyveli Kek %10 Meyve İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), %10 meyve (çilek, böğütlen, kara dut), kabartıcı (amonyumbikarbonat), veya İçindekiler: Buğday unu, şeker, bitkisel yağ (palm, ayçiçek), %5 çilek, %3 böğürtlen, %2 kara dut, kabartıcı (amonyumbikarbonat),
BİLEŞENLERİN MİKTAR BİLDİRİMİ Ø Bir bileşik bileşen gıdanın adında geçiyor ise bileşik bileşenin miktarı da verilmelidir. ÖRNEK: Kakaolu Krema dolgulu bisküvi ** Kakaolu krema dolgusu nun miktarı belirtilirken, kakao nun da miktarı da verilmelidir: İçindekiler: Buğday unu, bitkisel yağ (ayçiçek), şeker, kakaolu krema dolgusu %20 (şeker, bitkisel yağ (palm), kakao tozu (%5), aroma verici), tuz. Not: «Kakaolu krema dolgusu» nun miktarı belirtilirken, kakao nun da miktarı verilmelidir. Bu durumda bileşenler listesinin düzenlenme biçimine bağlı olarak kakao miktarı, bileşik bileşen üzerinden verilebileceği gibi son ürün üzerinden de belirtilebilir.
BİLEŞENLERİN MİKTAR BİLDİRİMİ Ø İlgili bileşen veya bileşen grubu tüketici tarafından genellikle gıdanın adı ile ilişkilendiriliyorsa İçindekiler: Buğday unu, kıyma (%...), soğan, domates, çeşitli baharatlar (Kıymanın miktarı verilmelidir)
BİLEŞENLERİN MİKTAR BİLDİRİMİ Ø İlgili bileşen veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile vurgulanıyorsa ü ÇİLEK MİKTARI ı ağl y e r e t l Bo Ekstra peynirli llı Portaka
NET MİKTAR Ø Sıvı ürünlerde hacim, Ø Diğer ürünlerde kütle birimleriyle İlave kurallar ve istisnalar = EK 6 - Hacmi veya kütlesi önemli ölçüde kayba uğrayanların tane ile satılması veya satın alan kişinin huzurunda tartılarak satılması - < 5 g veya 5 ml (baharat ve bitkiler hariç) - Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalar 63
NET MİKTAR Net Ağırlık: Süzme Ağırlık: ü Glaze işlemi uygulanmış gıdalarda; net ağırlık glazesiz gıdanın ağırlığıdır.
TARİH BİLDİRİMİ Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda son tüketim tarihi Diğer gıdalarda; Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT): Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihi Ø Use by, Expiry, Best before, BBD vb. diğer dillerdeki karşılıklar veya kısaltmalar Yönetmelik hükümlerine ilave olarak verilebilir. Ø Atıf yapılan yerde birden fazla tarih bulunması durumunda tüketicinin anlayabileceği şekilde tarih bildirimi yapılır.
Menşe Ülke Bildirimi Ø Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir. Ana bileşenin menşei gıdanın menşeinden farklı ise, gıdaya eşlik eden bilgilerin veya bir bütün olarak gıdanın etiketinin o gıdanın ana bileşeninin gerçek menşe ülkesi hakkında tüketiciyi yanıltacağı durumlarda - Ana bileşenin menşei de belirtilir ya da - Ana bileşenin menşeinin gıdanın menşeinden farklı olduğu belirtilir. «Yerli ve ithal hammaddeler kullanılarak Türkiye de paketlenmiştir.»
Alkol Derecesi Hacmen %1,2 den fazla alkol içeren içecekler hacmen % alkol derecesi verilir (EK-8) Ø 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde alkol derecesi, bu ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
«Alkol içerir» bildirimi Alkol derecesi verme zorunluluğu bulunan bu ürünlerde Ek-2 (İlave Zorunlu Bilgiler) de yer alan «Alkol içerir» bildirimine gerek yoktur. Bir gıdanın üretiminde bileşen ve/veya bileşik bileşenin bileşeni olarak etil alkol ve/veya alkollü içki kullanılmış ise etikette ALKOL İÇERİR Madde 23 istisna (Örneğin Aromalarda taşıyıcı olarak kullanılan alkol)
Domuz Kaynaklı Bileşen Bildirimi Gıdada bileşen ve/veya bileşik bileşenin bileşeni olarak domuzdan elde edilen herhangi bir madde bulunuyorsa «DOMUZDAN ELDE EDİLEN İÇERİR» Gıdanın Adı İle Aynı Görüş Alanı İçinde
BESLENME BİLDİRİMİ BESLENME YÖNÜNDEN ETİKETLEME = BESLENME BİLDİRİMİ TGK Gıda Etiketleme ve Tük. Bilgilendirme Yönetmeliği TGK Etiketleme Yönetmeliği Grup 1 Grup 2 Enerji Değeri Enerji Değeri Yağ Yağ Enerji ve Besin Öğeleri (100 g ya da 100 ml üzerinden) Enerji (kj/kcal) Karbonhidrat Doymuş Yağ Yağ (g) Protein Doymuş Yağ (g) Karbonhidrat Şeker Protein Lif Tuz/Sodyum YENİ DÜZENLEME Karbonhidrat (g) Şekerler (g) Protein (g) Tuz (g)
BESLENME BİLDİRİMİ Enerji ve Besin Öğeleri (100 g ya da 100 ml üzerinden) Enerji (kj/kcal) Yağ (g) - Doymuş Yağ (g) Karbonhidrat (g) - Şekerler (g) Protein (g) Tuz (g) ZORUNLU BESLENME BİLDİRİMİ İÇİN: Enerji ve besin öğeleri bu sıralama ve ölçü birimleri ile Gıdanın 100 g veya 100 ml si üzerinden bildirim zorunlu (istisnalar EK-14) İhmal edilebilir miktarda bulunan öğe için; beslenme bildirimine yakın yerde «İhmal edilebilir miktar(lar)da içerir» ya da tabloda «0 g», «< x g» gibi bildirimler yapılabilir. Tuz içeriğinin sadece gıdanın doğasında bulunan sodyumdan kaynaklandığı durumlarda bu duruma ilişkin bir ifade beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer alabilir.
BESLENME BİLDİRİMİ Enerji ve besin öğeleri 100 g veya 100 ml için Enerji (kj ve kcal) Yağ (g) - Doymuş yağ (g) - Trans yağ (g) - Tekli doymamış yağ (g) - Çoklu doymamış yağ (g) Karbonhidrat (g) - Şekerler (g) - Polioller (g) - Nişasta (g) Lif (g) Protein (g) Tuz (g) (1) Vitaminler (1) Mineraller (1) Yönetmelik Ek-9 Bölüm 1 de belirtilen birimler üzerinden verilir. Ø Ø Ø Ø Ø İLAVE ÖĞELER İLE İLGİLİ KURALLAR Kırmızı öğelerden bir ya da birkaçı beslenme bildirimi tablosunda belirtilebilir. Yalnızca Ek-9 da yer alan vitamin ve mineraller belirgin miktarda bulunuyorsa miktarı verilebilir. Miktar verilen vitamin veya mineralin referans alım oranı (%RA) = EK-9 da yer alan beslenme referans değerlerin yüzdesi de verilmelidir. Zorunlu ve ilave öğelerden oluşan tabloya başka bir besin öğesi yazılamaz. Bu öğeler dışında bir besin öğesine ilişkin beslenme beyanı yapılmış ise tabloya yakın bir yerde bu besin öğesi miktarına yer verilir.
Beslenme Bildirimi (Trans Yağ) ü Trans yağ ile ilgili beslenme bildirimi, diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren gıdaların %2 den fazla trans yağ içermesi halinde zorunludur. ü Sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren gıdalarda trans yağ miktarının %2 den az olması durumunda trans yağ miktarı isteğe bağlı olarak verilebilir.
BESLENME BİLDİRİMİ İSTEĞE BAĞLI TGK ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ Günlük karşılama miktarı (GKM) 13 Aralık 2014 TGK GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ BİLGİLENDİRME YÖNETMELİĞİ Referans alım (RA) oranı
BESLENME BİLDİRİMİ Ortalama bir yetişkinin referans alım (RA) değeri (8400 kj / 2000 kcal) 13 Aralık 2014
BESLENME BİLDİRİMİ Doğrudan tüketilemeyen, hazırlama talimatı verilmiş bir hazır kek karışımı için beslenme bildirimi aşağıda şekillerde verilebilir: 1.seçenek Besin Öğesi Birim Gıdanın satışa sunulduğu toz halinin 100 g ı Enerji Yağ - Doymuş yağ - Trans yağ Karbonhidrat - Şekerler Protein Tuz (kj ve kcal) (g) (g) (g) (g) (g) (g) (g) 2. seçenek 1. veya 2. Seçeneğe ilave olarak Hazırlama talimatına göre Tüketime hazır bir porsiyon hazırlanmış tüketime hazır veya tüketim birimi gıdanın 100g ı üzerinden*
Beslenme Bildiriminin Zorunlu Olmadığı Gıdalar (Yönetmelik Ek-14) Tek bir bileşenden veya bileşen grubundan oluşan işlenmemiş ürünler, İşlenmemiş gıda; «Bölmenin, parçalamanın, derisini yüzmenin, kemiğinden ayırmanın, soymanın, temizlemenin, ayıklamanın, öğütmenin, ezmenin, kesmenin, kıymanın, inceltmenin, dondurmanın, derin dondurmanın, soğutmanın, kavuzunu ayırmanın, ambalajlamanın veya ambalajından çıkarmanın gıdanın doğal yapısında önemli bir değişikliğe neden olmayacak işlemler olduğu kabul edilerek; doğal yapısında önemli bir değişikliğe sebep olacak herhangi bir işlem uygulanmamış gıdalar» olarak tanımlanmaktadır. Örnek: Taze meyve ve sebzeler Yumurta Çiğ fındık, fıstık vb. Bal Nohut, mercimek, fasulye, bakla, soya fasulyesi, bezelye ve börülce gibi baklagiller Taze balıkçılık ürünleri İşlenmemiş et ürünleri Beslenme bildirimi zorunlu değil Bulgur, pirinç, şeker v.b. gıdalar üretim teknolojisi gereği işlenmiş gıda beslenme bildirimi yapılması zorunludur. olarak değerlendirildiği için
TEKRAR VERİLEBİLECEK BİLGİLER Enerji ) l a c k e (kj v örüş G l e Tem a!!! d n ı n a Al ) l a c k e i (kj v Enerj ) Yağ (g (g) ğ a y ş Doymu ) g ( r e l r Şeke ) Tuz (g
GLUTEN İLE İLGİLİ İSTEĞE BAĞLI BİLGİLENDİRME Gıdanın piyasaya arz edildiği halinde gluten miktarı < 20 mg/kg Glutensiz Gluten içermez Gluten yoktur vb. + Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur Çölyak hastaları için uygundur Buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden oluşan veya bunları içeren ve gluten içeriği azaltılarak özel olarak işlemden geçirilmiş olan gıdalarda gluten miktarı < 100 ppm (mg/kg) Çok düşük gluten / Çok düşük glutenli + Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur Çölyak hastaları için uygundur Gluten içeren bir veya daha fazla bileşenin; gluten içeriği azaltılarak veya gluten içeren bileşenleri doğal olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile ikame edilerek özel olarak üretilmiş, hazırlanmış ve/veya işlemden geçirilmiş ise yandaki bilgilere ilave olarak «Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmiştir» «Çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiştir»
İSTEĞE BAĞLI BİLGİLENDİRME ( Gluten) Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmemiş ve gluten içeriği 20 ppm altında olan gıdalarda glutensiz ifadesinin kullanımı tüketiciyi yanıltmamalıdır. Örneğin meyve suyu, aromalandırılmamış süt, su, şeker ve bunun gibi benzer gıdaların gluten içermesi beklenmediğinden bu gibi ürünler için glutensiz ifadesi kullanılamaz. Ancak, benzer şekilde gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmemesine rağmen piyasada benzerleri gluten içerirken gluten içermeyen (<20 ppm) gıdalarda glutensiz ifadesi kullanılabilir. ÖRNEK Kahvaltılık Gevrek (mısır ve pirinç kullanılarak üretilen), mısırdan yapılmış makarna vb.
UYUM ZORUNLULUĞU 31/12/2019 31/12/2015 tarihinden önce tescil başvurusu 1169/2011 yapılmış veya tescillenmiş ticari marka veya marka bulunduran gıdalar,13 31/12/2019 Aralık tarihine 2014 kadar bu Yönetmelik hükümlerine uymak zorundadır. 31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilir. İthal edilen gıdaların etiketleri için de bu süreç geçerlidir.
1169/2011 13 Aralık 2014 TEŞEKKÜR EDERİM Selman Ayaz Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı selman.ayaz@tarim.gov.tr