Doğurganlığın korunmasında etik ve yönetmelikler Doç. Dr. Murat Gültekin Kanser Daire Başkanı 0 532 256 09 51 mrtgultekin@yahoo.com 0
Sunum Planı Biz Kimiz? Sağlık Bakanlığı Yeni Yapılanması Türkiye de Kanser Kanser Kontrol Programı ve 2013-2017 Faz II Çalışmaları Kanser Epidemiyolojisi ve Ülkemizde Doğurganlığın Korunması Açısından Yönetmelikler 1
Biz Kimiz?? 2
Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilat 3
Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu 4
Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü Kanser Savaş Daire Başkanlığı 19.03.2012 TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU Verem Savaşı Daire Başkanlığı Sıtma Savaş Daire Başkanlığı 5
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 6
TAŞRA BAKANLIK Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Müdürlüğü Kamu Hastane Birliği 7
Taşra 81 İlde İl Sağlık Md. Kamu Hastaneleri Sekreteri Halk Sağlığı Müdürü Aile Hekimleri TSM KETEM, AÇSAP, Sıtma, Verem Halk Sağlığı Laboratuarları 8
2005 den 2030 a dünyada kanser 11 milyon yeni vaka 27 milyon *IARC 7 milyon ölüm 17 milyon 25 milyon kanserli kişi sayısı 75 milyon
Türkiye de Ölüm Nedenleri, 2009 Erkek Kadın Toplam Kardiovasküler 36,2 44,4 39,9 Kanser 24,4 16,0 20,7 Solunum 10,1 7,4 8,9 Metabolik Hastalıklar 4,8 8,3 6,4 Intoksikasyon veya Travma 4,9 2,8 4,0 Diğer 19,6 21,0 20,2 2002 de Kanserden Ölüm Oranı % 12 10
Türkiye Kanser İnsidansları-2008 300,0 Türkiye Kanser İnsidansları (YSH*-100.000) 250,0 200,0 236,3 246,5 256,4 279,0 280,5 150,0 100,0 142,9 149,7 158,1 165,1 172,0 50,0 0,0 2004 2005 2006 2007 2008 Erkek Kadın 11
Türkiye de En Sık Görülen Kanserler Akciğer,69,2 Meme; 40,7 Prostate; 37,6 Tiroid; 16,2 Mesane; 21,7 Kolorektal; 20,8 Mide; 18,0 Larinks; 9,1 NHL; 6,9 Beyin, sinir sistemi, 6,1 Pankreas; 6,1 Böbrek; 5,8 Tiroid; 3,9 Meme 0,8 Kolorektal; 13,2 Uterin Korpus; 8,6 Akciğer; 8,2 Mide; 7,7 Over; 6,9 NHL; 5,0 Beyin,sinir sistemi, 4,4 Serviks; 4,1 Mesane; 3,0 Larinks; 0,5 12
Ulusal Kanser Kontrol Programı Kayıt Önleme Tarama Tedavi Kayıt Önleme Tarama Tedavi Toplum Bazlı Aktif Kayıt Merkezleri Epidemiyolojik Çalışmalar Tütün Kontrolu Obesite Kontrolü Çevresel Etkiler Sağlığın Teşviki Meme Serviks Kolo-rektal Tedavi Palyatürk 13
Kanser Kayıtçılığı 14
Kayıtçılık 2002-2011 Pasif Kayıtçılık Zorunluluk Çalışmadı Aktif Kayıtçılık Ülkenin >%20 temsil etmeli 12 aktif merkez, %27 kapsayıcılık 2 merkez IARC tarafından akredite, 6 merkez akredite olmak üzere 15
Pasif Kayıtçılık Kayıtçılık 2012-2017 Zorunlu bildirim geliştirilecek Aile Hekimleri sisteme dahil edilecek Performans Uygulaması Doktorların rahatlıkla kullanabileceği (doktor dostu) HBYS ler ile hastaların takip ve ölüm verilerinin (yıllık olarak) toplanması sağlanacak Turk-Can yüklü I-pad ler ile çalışılacak Aktif Kayıtçılık 3 merkez daha açılacak (İstanbul (2), Mersin (1)) 15 Aktif Kanser Kayıt Merkezi ile kapsayıcılık >%50 1 merkez IARC ın Bölgesel Merkezi olacak 16
Türkiye Aktif Kanser Kayıt Merkezleri 17
Kanser Önleme 18
Kanser Önleme Ulusal Tütün ile mücadele Sigara Bırakma, Danıştay Obezite ile mücadele Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite Asbest Stratejik Eylem Planları: METİNTAŞ Radon Kontrol Programları: TAEK HPV aşıları Medya ile mücadele Kanser Ajansı: EMA, BPA, GDO, AVM, Mamografi, HPV, Tiroid, Taramalar, GGT, Bölgesel programlar 19
Kanser Taramaları 20
Kanser Tarama İnsangücü Patolog ve Radyolog Hizmete ulaşım problemleri Kalabalık nüfus Büyük coğrafi alan Zorlu kış şartları Türk epidemiyolojik veri Faz 1 de Görülen Problemler Genç yaşta görülmesi Şehir popülasyonunun değişik yapısı ve kültürü 21
Kanser Tarama Genel Aile hekimlerine performansa dayalı ödeme Bilişim desteği Kalite kriterlerinin entegrasyonu Mobil KETEM Toplumsal liderler ile farkındalık arttıracak kampanyalar Kansere Özel Çözüm önerileri ve Faz 2 için planlar Meme: Merkezi Mamografi Raporlama Merkezi Servikal: HPV Testleri Kolorektal Kanser: Monoklonal Kart Testleri 22
Merkezi Raporlama Merkezi ve Mobil Araçlar 23
Ulusal Tarama Standartları Servikal Kanser Meme Kanseri Kolon Kanseri HPV / Smear Testi 30-65 Kadın 15.682.439 Mamografi 40-69 Kadın 10.668.318 Dışkıda Gizli Kan 50-69 Kadın /Erkek 11.681.513 + Kolonoskopi 51 ve 61 Yaşında Kadın /Erkek 1.271.784 Sıklık 5 yılda bir Sıklık 2 Yılda Bir Sıklık 2 Yılda Bir Sıklık 10 Yılda Bir TÜİK, 2011 24
Kanser Tedavisi 25
2012-2023 için Tedavi Planları Yüksek teknolojik tedavilerde kullanılan araçlar için maliyet etkililik analizleri ve stratejik planlama RTX, Nükleer Tedavi, Robotics, CTX Uluslararası Karşılaştırmalar Referans Merkezleri Fazladan yada az tedavileri önlemek için rehber kitaplar Sağlık turizmi yatırımları Ulusal ilaç politikası Kullanım ve üretimi (Hacettepe) Fertilite Koruyucu Merkezler 26
Kanser Tedavi Planları 2023 İleri Onkoloji Merkezleri Onkoloji Tanı ve Tedavi Merkezleri Onkoloji Klinikleri Palyatif Bakım Merkezleri KETEM ler
Palyatif Bakım Nedir? Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı: Kür şansı olan ya da olmayan Hasta ve yakınlarını kapsayan Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden Akut/ Subakut/ Kronik Fiziksel / Manevi (Ruhsal-Psikososyal)/ Maddi 28
Türkiye de Palyatif Bakım KPBM PBM PBHM Destekevi (HOSPİS) Evde Sağlık ve Aile Hekimleri 29
KANSER FERTİLİTEYİ KORUMAK İNFERTİLİTE PARİTE
Parite ile Riski azalan kanserler Endometriyum kanseri Over kanseri Meme Kanseri... Emzirme koruyucu Hormonal 31
Parite ve Akciğer kanseri: Paulus, J.K. et al. 2009
Parite ve Kolorektal kanser:
Parite ve beyin kanseri:
Nulliparite kanserden ölüm riskini arttırıyor:
Yıllara Göre Anne Ölümleri YÜZ BİNDE Anne Ölümü Hedef 2015 120 100 100 80 70 60 40 25 28,5 20 19,4 0 18,4 16,5 15,5 1990 1998 2006 2008 2009 2010 2011 Kaynak :1990 DPT Projeksiyonu,1998 Hastane Araştırması Projeksiyonu,2006 UAÖÇ, 2008-2011Bakanlık kayıtları 76 15 Anne ölümleri Doğum Öncesi ve Sonrası Bakım Yenidoğan Taramaları Doğum Kontrolü Sezeryan Üreme Sağlığı Yasası 3 Yıllara Göre Toplam Doğurganlık Hızları 2,5 2 1,5 2,65 2,61 2,23 2,16 1,99 1 0,5 0 TNSA 1993 TNSA 1998 TNSA 2003 TNSA 2008 2023 TUİK Projeksiyon 36
Meme Kanseri Yaş Dağılımı 2500 Meme Kanserlerinin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2004-2008) 2000 1500 1000 %42,10 500 0 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ 37
Endometrium Kanseri Yaş Dağılımı 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Endometrium Kanseri Yaş Dağılımları (%) 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 Serisi 600-40 41-50 51+ Endometrium Kanserlerinin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2004-2008) 500 400 300 200 %19,11 100 0 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ 38
Over Kanseri Yaş Dağılımı 70,00 Over Kanseri Yaş Dağılımları (%) 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 350 serisi -40 41-50 51+ Over Kanserinin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (2004-2008) 300 250 200 150 %34,38 100 50 0 39
Servikal Kanseri Yaş Dağılımı 60,00 Serviks Kanser Yaş Dağılımları (%) 50,00 40,00 30,00 20,00-40 41-50 51+ 10,00 0,00 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 serisi 40
Fertilite Koruyuculuk: Bugüne kadar kişinin gonadları ya da üreme hücrelerinin korunması bu yönetmelikle tarif edilen tıbbi zorunluluk hallerine göre mümkündü (KTX, RTX, Cerrahi) Avrupa da da yok, ESGO FSS Task Force ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ UYGULAMALARI VE ÜREMEYE YARDIMCI TEDAVİ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete:6.3.2010-27513 Dairemiz fertilite koruyucu işlemlerin daha detaylı bir plan Dahilinde Bakanlık koruması altına alınması için ilk adımı attı Fertilite Koruyucu Merkezler Atatürk EAH, Hacettepe, Bölgesel
TEŞEKKÜRLER. 42