YAYIN NO: 2006-21 ISTANBUL TİCARET ODASI SOSYAL GÜVENLİKTE YENİ YAKLAŞIM: BİREYSEL EMEKLİLİK m
WJW^MfW!ri7JM ;yal güvenlik sistemlerinden gönüllü sistemlere geçişte bir model olarak 'Is^' eysel emeklilik sistemi incelenmekte ve bu sisteme ilişkin uluslararası İiiMİİİİİElmiiE^^ izeyde sosyal güvenlik garantisi sunamayan Türk sosyal güvenlik sistemi^l^^f..agünkü duruma gelmesine yol açan nedenler ye bu sorunları aşmaya "" '"'^^ arayışlar tetkik edilmektedir. Jp^tŞi ve sisteme ilişkin bazı uygulama sonuçlan l^'^^tl' uhcu'bölümde açıklanmaktadır. Beşinci bölümde ise, bireysel emeklilik ıteminin Türkiye'de muhtemel sosyal, ekonomik ve mali sonuçlan tahlil lilmekte, geleceğe dönük perspektifler tartışılmaktadır. Bu çerçevede özellikle îon bölümde irdelenmekte, sonuçlar #S TBMM '*S,iı# Kütüphan esi
İÇİNDEKİLER TABLOLAR GRAFİKLER ŞEKİLLER GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM : SOSYAL GÜVENLİKTE YENİ EĞİLİM VE GELİŞMELER 1.1. SOSYAL GÜVENLİKTE KRİZ VE DEĞİŞİM 1. L1. Değişen Çevresel Koşullar 1.1.1.1.Sosyal Güvenliğin Sonu l.l.l.l.değişen Makro Dengeler ve Kriz Yaratan Sistemler 1.1.2. Krizin Gerekçeleri 1.1.2.1.Küreselleşme ve Uyum 1.1.2.2.Artan Kamu Sosyal Güvenlik Harcamalan 1.1.2.3.Demografık Faktör 1.1.2.4.Değişen Aile Yapısı 1.1.2.5.Farklılaşan İşgücü ve Atipik İstihdam 1.2. YENİDEN YAPILANMA: ALTERNATİF ARAYIŞLAR 1.2.1. Krizden Çıkış Yollan 1.2.1.1.Prim Düzenlemeleri 1.2.1.2.İvaz Kökenli Reform Uygulamaları 1.2.1.3.Yapısal Reformlar 1.2.1.4.EmekIilikYaşı Düzenlemeleri 1.2.1.5.Finansal Modellemelerde Yeni Yaklaşımlar 1.2.2. Üçüncü Yol; Gönüllülük Esaslı Sistemler 1.2.2.1.Parametrik Çözüm Arayışları 1.2.2.2.Gönüllülük Esaslı Refonn Programları 1.2.2.3.Model Tartışmaları: Yeni Bir Kilometre Taşı mı? 1.2.3. Farklı Ülkeler Farklı Modeller 1.2.3.1.Kapsamlı ve Köklü Reform Girişimleri L2.3.2.Emeklilik Sistemlerinin Yeniden Kurgulanması
İKİNCİ BOLUM : ZORUNLU SİSTEMLERDEN GONULLU MODELLEMELERE GEÇİŞ 2.L BİREYSEL EMEKLİLİK MODELİ 54 2.1.1. Sistemin Temel Felsefesi 54 2.1.2. Bireysel Emeklilik Programlarının Sos>^l Güvenlik Sistemi 55 İçindeki Yeri 2.1.3. Yapı ve Model 56 2.1.4. İşleyiş ve Etkileri 57 2.2. DÜNYADA BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ VE 60 ULUSLARARASI DENEYİMLER 2.2.1. Dünyada Bireysel Emeklilik Sistemi 60 2.2.2. Uluslararası Deneyimler 68 2.2.2.1. Uluslararası Kuruluşların Bireysel Emeklilik Sistemi 68 Konusundaki Yaklaşımları 2.2.2.2. Ülke Deneyimleri 70 2.2.2.2.1.Latin Amerika Deneyimleri 71 2.2.2.2.1.1. Şili 73 2.2.2.2.1.2. Arjantin 77 2.2.2.2.1.3. Meksika 78 2.2.2.2.2. AB Ülkelerindeki Uygulama Örnekleri 82 2.2.2.2.2.1. İngiltere 84 2.2.2.2.2.2. Hollanda 85 2.2.2.2.2.3. İsviçre 88 2.2.2.2.2.4. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 88 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ : KRİZLER VE ARAYIŞLAR 3.1. SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDE MEVCUT DURUM 93 3.1.1. Türkiye'de Sos)^l Güvenlik Sisteminin Kurumsal Yapısı ve Kapsamı 93 3.1.2. Türkiye'de Sosyal Güvenlik Sisteminin Somnlan ve Sistemin Çıkmazı 97 3.1.2.1. Sosyal Güvenlik Sistemine İlişkin Tutarlı Bir Devlet Politikasının 98 Bulunmayışı 3.1.2.2. Nüfus Yapısındaki Değişim 99 3.1.2.2.1.Toplam Bağımlılık Oranı 100 3.1.2.2.2.Aktif/Pasif Dengesinin Bozulması 102 3.1.2.2.3.Erken Emeklilik Yaşı Uygulaması 103 3.1.2.3. Kaynak Yetersizliği (Finansmana İlişkin Sorunlar) 105 3.1.2.3.1.Kapsam Sorunu ve Kayıt Dişilik 107
3.1.2.3.2. Prim Tahsiline İlişkin Sorunlar 3.1.2.3.3. Prime Esas Kazanç Sınırlarının Düşüklüğü 3.1.2.3.4. Prim Borçları ve Gecikme Cezalarına Uygulanan Aflar 3.1.2.4. Sosyal Güvenlik Sistemimizin Temel Sosyal Güvenlik Prensiplerine Uygun Olarak İşletilememesi 3.1.2.4.1. Nimet-Külfet Dengesinin Bozulması 3.1.2.4.2. Primli Sistemde Primsiz Haklar 3.1.2.4.3. Fonların Verimsiz Değerlendirilmesi ve Eriyen Kaynaklar 3.1.2.3. Kurumlararası Norm ve Standart Farklılığı 3.1.2.4. Mevzuata İlişkin Sorunlar, Altyapı Eksiklikleri 3.1.3. Ağırlaşan Finansman Krizi 3.1.3.1. Finansman Krizinin Boyutları 3.1.3.1.1. Sosyal Güvenlik Açıklarına Bütçeden Yapılan Transferler, Bütçe Harcamaları ve GSMH İçindeki Payı 3.1.3.1.2. Sosyal Güvenlik Açıklan ve KKBG 3.1.3.2. Finansman Krizinin Ekonomi Üzerindeki Olumsuz Etkileri 3.1.3.2.1. Sosyal Güvenlik Açıklarının Kamu Borç Stoku Üzerindeki Etkilen 3.1.3.2.2. Sosyal Güvenlik Açıklarının Enflasyon ve Büjoime Üzerindeki Etkisi 3.2. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDE REFORM GİRİŞİMLERİ : YENİDEN YAPILANMA 3.2.1. 1999 Reformu 3.2.1.1. Birinci Aşama - İşsizlik Sigortası 3.2.1.1.1. İşsizlik Sigortası'nm Temel Özellikleri 3.2.1.1.2. İşsizlik Sigortası'nm Değerlendirmesi 3.2.1.2. İkinci Aşama - Sosyal Güvenlik Kurumlarına Yönelik Çalışmalar 3.2.2. Yeni Sosyal Güvenlik Reformu'na Doğm 3.2.2.1. Genel Sağlık Sigortası 3.2.2.1.1. GSS'nin Temel Özellikleri 3.2.2.1.2. GSS'nin Değerlendinnesi 3.2.2.2. Primsiz Ödemeler ve Sosyal Yardımlar Sistemi 3.2.2.2.1. Primsiz Ödemeler ve Sosyal Yardımlar'ın Temel Özellikleri 3.2.2.2.2. Primsiz Ödemeler ve Sosyal Yardımlar'ın Değerlendirmesi 3.2.2.3. Yeni Emeklilik Sigortası Sistemi 3.2.2.3.1. Emeklilik Sistemi'nin Temel Özellikleri 3.2.2.3.2. Emeklilik Sistemi'nin Değerlendirmesi 3.2.2.4. Kurumları Birleştinne Projesi (Tek Çatı Yaklaşımı) 3.2.2.4.1. Tek Çatı Yaklaşımı'mn Temel Özelikleri 3.2.2.4.2. Tek Çatı Yaklaşımı'mn Değerlendirmesi 3.2.2.5. Bireysel Emeklilik
DÖRDÜNCÜ BOLUM : TÜRKİYE'DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ: KURUMSAL YAPI VE İŞLEYİŞ 4.1. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ İÇİNDE BİREYSEL 153 EMEKLİLİK SİSTEMİNİN YERİ 4.2. TÜRKİYE'DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNE GİRİŞ 156 VE SİSTEMİN HUKUKSAL ALTYAPISI 4.3. TÜRKİYE'DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN TEMEL 159 ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMA ESASLARI 4.3.1. Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı ve Kapsamı 159 4.3.2. Bireysel Emeklilik Sisteminin Temel Özellikleri 160 4.3.3. Bireysel Emeklilik Sisteminin Finansmanı 162 4.3.3.1. Katkı Payı Ödemeleri 162 4.3.3.2. Sistemde Yer Alan Diğer Ödemeler 162 4.3.4. Bireysel Emeklilik Sisteminin Kummsal Yapısı 164 4.3.4.1. Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu 165 4.3.4.2. Hazine Müsteşariığı 166 4.3.4.3. Sermaye Piyasası Kurulu 166 4.3.4.4. Emeklilik Gözetim Merkezi 168 4.3.4.5. Emeklilik Şirketleri 168 4.3.4.5.1. Emeklilik Şirketlerinin Kuruluşu 168 4.3.4.5.2. Emeklilik Şirketlerinin İdari Yapısı 171 4.3.4.5.3. Emeklilik Şirketlerinin Faaliyet ve Sorumluluk Alanları 172 4.3.4.6. Bireysel Emeklilik Aracıları 173 4.3.4.7. Saklayıcı Kuruluşlar 175 4.3.5. Bireysel Emeklilik Sisteminin İşleyiş Esasları 175 4.3.5.1. Katılımcıların Bireysel Emeklilik Sistemine Girişi 175 4.3.5.2. Bireysel Emeklilik Sisteminde Taraflara Tanınan Hak ve 177 Yükümlülükler 4.3.5.2.1. Katkı Payına İlişkin Hak ve Yükümlülükler 177 4.3.5.2.2. Emeklilik Planı ve Emeklilik Şirketi Değiştinneye İlişkin Hak ve 178 Yükümlülükler 4.3.5.2.3. Emekliliğe İlişkin Hak ve Yükümlülükler 180 4.3.5.2.4. Sistemde Yer Alan Diğer Hak ve Yükümlülükler 181 4.3.6. Emeklilik Yatının Fonları 182 4.3.6.1. Emeklilik Yatmm Fonlarına İlişkin Esaslar 182 4.3.6.2. Emeklilik Yatınm Fonu Türleri 183 4.3.6.2.1. Gelir Amaçlı Fonlar 184
4.3.6.2.2. Büyüme Amaçlı Fonlar 185 4.3.6.2.3. Para Piyasası Fonları 186 4.3.6.2.4. Kıymetli Madenler Fonları 186 4.3.6.2.5. İhtisaslaşmış Fonlar 186 4.3.6.2.6. Diğer Fonlar 187 4.3.7. Emeklilik Yatırım Fonu Portföyü ve Yönetimi 187 4.3.8. Bireysel Emeklilik Sisteminde Denetim Mekanizması 190 4.3.8.1. Hazine Müsteşarlığı Tarafından Yapılan Denetim 190 4.3.8.2. Sermaye Piyasası Kurulu Tarafından Yapılan Denetim 191 4.3.8.3. Emeklilik Gözetim Merkezi Tarafından Yapılan Denetim 192 4.3.8.4. Aktüeryal Denetim 193 4.3.8.5. Bağımsız Dış Denetim 193 4.3.8.6. Sistemde Yer Alan İç Denetim 194 4,4, BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNE İLİŞKİN ÖNEM 195 ARZEDEN HUSUSLAR VE BAZI UYGULAMA SONUÇLARI 4.4.1. Sisteme İlişkin Önem Arzeden Hususlar 195 4.4.2. Sisteme İlişkin Bazı Uygulama Sonuçları 197 BEŞİNCİ BÖLÜM : BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN MUHTEMEL SONUÇLARI 5.1. SOSYAL BOYUT 201 5.1.1. Sosyal Güvenlik Sistemi 201 5.1.1.1. Kapsam Açısından 201 5.1.1.2. Sosyal Güvenliğin Finansmanı Açısından 204 5.1.2. Bireysel Emeklilik, İşgücü Piyasaları ve İstihdam 207 5.1.2.1. İstihdam Potansiyeli 207 5.1.2.2. Bireysel Emeklilik Sistemi, İşgücü Piyasaları ve İşgücü Arzı 209 5.1.2.2.1. İşgücü Piyasalarının Niteliği ve Bireysel Emeklilik 209 5.1.2.2.2. Bireysel Emeklilik ve İşgücü Arzı Eğilimi 211 5.2. EKONOMİK BOYUT 214 5.2.1. Bireysel Emekhlik ve Vergieme 214 5.2.1.1. Genel Olarak 214 5.2.1.2. Katılımcı Ücretli İse: Katkı Payı Ödemede Durum 214 5.2.1.3. Katılımcı Ücreth İse: Emeklilik veya Geri Ödemede Durum 217 5.2.1.4. Biriken Emeklilik Fonlarının Durumu 218 5.2.1.5. Vergilendimıe İle İlgili Diğer Konular 219 5.2.2. Fon Birikimi ve Mali Finansman 220 5.2.2.1. Fon Birikimi 220 5.2.2.2. Mali Finansmana Etkisi 224
ALTINCI BÖLÜM : SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ VE BİREYSEL EMEKLİLİK ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA 6.1. AMAÇ VE KAPSAM 226 6.1.1. Araştırmanın Amacı 226 6.1.2. Araştınnanın Hipotezleri 226 6.1.3. Araştınuada Kullanılan Teknikler 227 6.1.4. İlkeler 227 6.1.5. Ana Kitle ve Örnekler 227 6.2. ALAN ÇALIŞMASI 228 6.2.1. Araştırmaya Katılanların Demografik Yapısı 228 6.2.1.1. Araştınnaya Katılanların Yaş ve Cinsiyet Durumu 228 6.2.1.2. Araştırmaya Katılanların Eğitim ve Meslek Durumu 229 6.2.1.3. Araştırmaya Katılanların Gelir Durumları 230 6.2.2. Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorgulanması 232 6.2.2.1. Araştınnaya Katılanların Sosyal Güvenlik Kummlarmı 232 Değerlendinnesi 6.2.2.2. Araştınnaya Katılanların Sosyal Güvenliğe Bakış Açısı 233 6.2.2.3. Araştırmaya Katılanların Emeklilik Dönemine İlişkin Düşünceleri 235 6.2.2.4. Herhangi Bir sosyal Güvenlik Kurumuna Bağlı Olunmama 243 Durumundaki Tercihler 6.2.2.5. Araştırmaya Katılanlara Göre Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin 248 Sorunları 6.2.3. Bireysel Emeklilik Sistemi 251 6.2.3.1. Araştırmaya Katılanların Bireysel Emeklilik Sistemini Tanıma 253 Oranlan 6.2.3.2. Araştırmaya Katılanlann Tasarruflarını Yönlendirme Tercihleri 261 6.2.3.3. Bireysel Emeklilik Sistemine Dahil Olma Durumundaki Tercihler 269 6.2.3.4. Bireysel Emeklilik Sisteminin Olumlu Yönlerinin Değerlendirilmesi 270 GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 273 EK 1 : SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ VE BİREYSEL EMEKLİLİK 282 PROJESİ ANKET ÖRNEĞİ KAYNAKLAR 290
KAYNAKLAR AKEMEKLILIK; AKGEYTK, Tekin; ALPER, Yusuf; ALPER, 5 Yusuf: -i"u"-"-; ALPER, Yusuf; ARICI, Kadir; ARIN, Tülay; AYDIN, Ufuk: BANGER, Gürol; BLAKE, David; A'dan Z'ye Bireysel Emeklilik, 6.6.2005, (www.akemekjilik.com.tr). SSK Raporu, Yayınlanmamış Rapor, İstanbul, 2004. "Sosyal Güvenlikte Yeni Bir Adım: Bireysel Emeklilik"; Çimento İşverenleri Sendikası Dergisi; Çimento İşveren, C.16/2, Mart 2002, s.12-32. "Sosyal Sigortalar Kurumunda Yeniden Yapılanma ve Denetim", İş-Güç; Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, C.3/2, 2001. "Tek Çatı Yaklaşımı, Sosyal Güvenlik Sistemi İle İlgili ve Acil Mesele Değildir", Tisk-İşveren Dergisi, Mayıs 2003 (www. ti sk. org. tr). Sosyal Güvenlik, Tes-İş Eğitim Yayınları, Ankara, 1999. "Türkiye'de Sosyal Güvenlik FonlannınAçıkları:L'iberal Sosyal Güvenlik Rejiminin Çelişkileri ve İflası", Kamu Kesimi Finansman Açıklan, X. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yaym No: 554, Maliye Araştırma Merkezi Yayın No: 80, 1994. "Sosyal Güvenlikte Özelleştirme Sebepler Ve Uygulamalar", Çimento İşverenleri Sendikası Dergisi, C.12/5, Eylül 1998, s. 4-15. "Sosyal Güvenlikte Yeniden Yapılanma Sürecinde SSK'mn Temel Sorunlan ve Uygulama Reformları", TİSK-İşveren Dergisi, Mayıs 2003 (www.tisk.org.tr). "Two Decades of Reform in the UK: What are the 290
Implications for Occupational Pension Schemes?" Birkbeck College The Pensions Institute Discussion Paper PI-0004, London; 2000; pp. 1-23. BUSTOS, Gonzalo; "Social, Economic and Political Context of the Reforms: Viewpoint from the Countries Concerned; Chile", Ed. By. Anlonio Ruezga, Evaluation of the Reforms, CISS, Latin America, 2004. CAN, Tuncay; CANSIZLAR, Doğan; TİSK-İşveren Dergisi; CANSIZLAR, Doğan; "Bireysel Emeklilik Rejimi Üzerine", Çimento İşverenleri Sendikası Dergisi, C.14/2, Mart 2000 (www.cmis.org.tr). "Bireysel Emeklilik Sistemi ve Emeklilik Yatırım Fonları", Kasım 2003 (www.tisk.org.tr). "Bireysel Emeklilik Sistemi ve Sermaye Piyasalan", TİSK- İşveren Dergisi, Aralık 2001, (www.tisk.org.tr). CASEY, H. Bemard;"Evaluatıng Pension Reform", NFT, 2/2004, pp.1-11. CIFUENTESJlodrigo and LARRAIN,FelipeB.;"Pension Reform in Central America: A Proposal", Harvard Institute For International Development Discussion Papers: No. 676, Harvard University, 1999; pp.1-33. CORONADO, J.L.; "The Effects of Social Security Privatization on Household Saving: Evidence from the Chilean Experience", Finance and Economics Discussion Series, 1998/12, p.20. CSGB, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı; Genel Sağlık Sigortası Kanunu Tasarı Taslağı, 17.12.2004. CSGB, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı; Emeklilik Sigortası Kanunu Tasan 291
Taslağı, 17.12.2004. CSGB, Sosyal Primsiz Ödemeler Kanunu Tasarı Güvenlik Kurumu Taslağı, 17.12.2004. Başkanlığı; ÇANAKÇI, i. Halil; "Emeklilik Fonları Piyasalara Uzun Vadeli Bir Fon Akışı Sağlayacaktır ", TİSK-İşveren Dergisi, Kasım 2003 (www.tisk.org.tr). ÇELİK, Abdulhalim; Küreselleşme Sürecinde Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Dönüşümü ve Türkiye, Ankara; 2002. D'ANGELA, Jorge vealfredo Gamietea; "Social, Economic and Political Context of the Reforms: Viewpoint From the Countries Concerned; Argentina", Ed. By. Antonio Ruezga, Evaluation of the Reforms, CISS, Latin America, 2004. DAĞALP, Namık; "Tasarrufların Bireysel Emeklilik Sistemine yönelmesi,kalkınma Açısından Çok Önemlidir", TİSK- İşverenDergisi, Aralık 2001 ( www.tisk.org.tr ) DAĞALP, Namık; "Bireysel Emeklilik Sistemi ve Son Gelişmeler", Banka, Mali Ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, İstanbul, 5 Nisan 2002. DAVIS, E. Philip; Is There a Pension Crisis in The UK?, London; 2004, pp. 1~ 30, (www.philipdavis.com). DAYKIN, Chris; "Pension Reform Developments around the World", International Conference on Applied Statistîcs, Actuarial Science and Financial MathematicslTth Tuesday: The Department of Statistîcs and Actuarial Science, The University of Hong Kong; 2002, pp.1-36. DEVİNE, Theresa J.; "Demographics, Social Security Reform, and Labor Supply", vvww,bos.frb.org/economic, 2005, pp.77-101. Devlet Planlama Teşküaü Müsteşarlığı; 8. BYKP, 2005 Yılı Programı, Ankara, 2005. 292
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı;8. BYKP, 2004 Yılı Programı Destek Çalışmaları, Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler. Ankara 2004. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı;Katılım Öncesi Ekonomik Program, Kasım 2004, Ankara. DISNEY, Richard, Cari Emmerson, Sarah Smith; "Pension Reform and Economic Performance in Britain in the 1980s and 1990s", NBER Working Paper Series, No 9555, 2003, (www.nber,org). DÜNYA BANKASÎ;"Sosyal Adaletle Daha İleri Bir Türkiye", Bilgi Notu, Kasım 2002. EDV/ARDS, S.; "The Chilean Pension Reform: A Pioneering Program", Ed. By. Martin Feldstein, Privatizing Social Security, USA, 1998. EKİN, Nusret, Alper Y ve Akgeyik T.; Türk Sosyal Güvenlik Sistemi'nde Arayışlar: Özelleştirme Ve Yeniden Yapılanma, İTO Yayınları, İstanbul, 1999. EKİN, Nusret; ELVEREN, Ali Haydar; ELVEREN, Ali Haydar; Kayıtdışı Ekonomi-Enformel İstihdam, İTO Yayınları, İstanbul; 1995. "Bireysel Emeklilik Sisteminin Geliştirilmesi: Sonuçlar, Fırsatlar ve Beklentiler", Slayt Show, Bireysel Emeklilik Sisteminin Geliştirilmesi, İktisadi Araştırmalar Vakfı, 16 Haziran 2005. "Bireysel Emeklilik Sisteminin Makro Ekonomik Etkileri", İşveren Dergisi, Mayıs 2003. 293
Emeklilik Gözetim Merkezi: Bireysel Emeklilik Sistemi 2004 Gelişim Raporu, İstanbul, 18 Mayıs 2005 {www.egm.org.tr). ERGENEKON, Çağatay; ERGENEKON, Çağatay; ERGENOKON. Çağatay; EROL, Ahmet; European Commission; "Emekliliğin Finansmanmda Yeni Bir Kavram: Özel Emeklilik Fonu", Finans Dünyası. Temmuz 1998. Özel Emeklilik Fonlan-Şili Örneğinden Alınacak Dersler. İstanbul Menkul ICıvmetler Borsası. İstanbul, 1998. "Sosyal Güvenlik Sistemleri Bağtammda Özel Emeklilik Uygulamaları: Türkiye'deki Gelişime Global Perspektiften Bir Bakış". Milli Reasürans Sigortacılık Bilimsel Çalışma Yarışması. İstanbul. 1998. Ekonomik Etkileri Açısından Türkiye'de Devlet Borçlan, Maliye ve Gümrük Bakanlığı. APK Yayın No: 1992/324, Ankara, 1992. "Supplemenlary Pensions in The Single Market A Green Paper". COM 283. December. 1997. European Dialogue: Pensions Reform Challenges Faces European Governments, Jan-Feb 1998. (www.europa.eu.int). EUZEBY, Alain; The Financing of Social Protection and Employment in the Context of Economic Globalization". The Year 2000 International Research Conference on Social Security: Social Security in the Global \'illage, International Social Security Associaiion (İSSA), Helsinki; 2000; pp.1-14. FOX. Louise and PALMER, Edward; New Approaches to Multi-Pillar Pension Systems, 1999, (wb.forumone.com). jruber, Jonathan Social Security Programs and Retirement Around The mdwise,david; \Vorld. 294
The National Bureau of Economic Research, Massachusetts 1997. GUTIERREZ, Alvaro Castro; GÜZEL, Ali; HOFFMAN, WilliamH., Sraith James E., Willis Eugene; "Principles and Practices of Social Security Refornı", laa International Senıinar on Pensions, International Social Security Association (İSSA), Brighton; 2001, pp.1-13. "Sosyal Güvenliğin Çağdaş Dinamikleri", Toprak İşveren Dergisi, Sayı: 43, 1999. Individual Inconıe Taxes, West's Federal Taxation, 2002 Annual Edition, USA, 2002. HOLZMANN, Robert, MacKellar, Landis & Rutkowski, Michal; "Accelerating the European Pension Reform Agenda: Need, Progress, and Conceptual Underpinnings", Pension Reform in Europe: Process and Progress (Ed. By Holzmamı, Robert & Orenstein, Mitchell & Rutkowski, Michal), The World Bank, Washington; 2003; pp. 1-46. HOLZMANN, Robert; ILO; ILO; ILO; IWRY, J. Mark; "Towards a Reform and Coordinated Pension System in Europe", Rationale and Potential Structure; World Bank Social Protection Discussion Paper Series; The World Bank, Washington; 2004; pp. Facts on Social Security, ILO, Geneva; 2005, Global Employment Trends, ILO, Geneva; 2003. Social Security Final Report, ILO, Geneva "Regulation And Supervision Of Private Pensions in The United States", Second OECD Conference on Private Pensions, Brazil, May 2002. 295
JERALDO-M., J.B.-O.M.; The Chilean Pension System, Santiago, 1995. KOÇ, Muzaffer; "Sosyal Güvenliğin Kökeni", İş-Güç; Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynaklan Dergisi", C.6, S.2, 2004. KOOIMAN, Peter, Rob Euwals, Martijin van de VEN, Daniel van Vuuren; "Price and inceme Incentives in Early Retirement: a Preliminary Analysis of a Dutch Pension Refonn", CPB, Holland, 2004. KÜÇÜK, İbrahim; Sosyal Sigortalar ve Sosyal Sigortalann Plasman Alanları, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporları Dizisi: 11, Maliye ve Gümrük Bakanlığı BÜMKO Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara, 1987. LEGROS, Florence; "Population Aging, Electoral Behavior, and Early Retirement", Pension Reform in Europe: Process and Progress (Ed. By Holzmann, Robert and Orenstein, Mitchell andrutkowski, Michal), The World Bank, Washington; 2003; pp.111-130. LINN, Johannes R; "Foreword", Pension Reform in Europe: Process and Progress (Ed. By Holzmann, Robert and Orenstein,Mitchell and Rutkowski, Michal), The World Bank, Washington; 2003;pp.VII-VIII. LİPMAN, Larry; MIZRAK, N.Y.; "Social Security: Crisis or Problem?", Palm Beach Post; January 10, 2005. (www.palmbeachpost.co). "Şili Ulusal Özel Emeklilik Sisteminin Sosyal Güvenlik İlkeleri ve ILO Normlan Açısından Sakmcalan", İşletme ve Finans Dergisi, S:84, Mart 1993, s.48. Milliyet; "Reformsuz GSS 160 katrilyona mal oiur", 28.06.2004. MOWLANA, H.; NCPA; "The New Global Order and Cultural Ecoiogy", Media, Culture and Society, V.15/1993, pp.9-27. "Privatizing Social Security in Latin America", Policy Report, No:221, January 1999, pp.1-11. 296
NEY. Steven: NIJSSEN, Jan; OECD; OECD; OECD; OKUR, Ali Rıza; OKUR, Ali Rıza; "The Rediscovery of Politics: Democracy and Structural Pension Reform in Continental Europe", Pension Reform in Europe: Process and Progress (Ed. By Holzmann, Robert and Orenstein, Mitcheil and Rutkowski, Michal); The World Bank, Washington; 2003; pp.79-110 "How Can Europe Overcome The Pension Crisis?", Cafe Crossfîre Evening Debate, Friends of Europe, Brussels; 2005; pp. 1-8. Mexican Response to puestionnaire 2000, 1 May 2005, (www.oecd.org). Private Pensions: Selected Country Profiles, 2001, (wrww.oecd.org). Taxing Wages in OECD Countries, Paris; 2003. "Çatıdan Temele Sosyal Güvenlik Reformu", TÎSK-İşveren Dergisi, Mart 2005 (www.tisk.org.tr). "Sosyal Güvenlik Depremi", Çimento-İşveren Dergisi, 2001, (www.cmis.org.tr/dergi/l 12001/makale-l.pdf). ÖNAL,Y Beyazn.; ÖNAL,Y Beyazıt; Türkiye'de Birevsel Emeklilik Sistemi, TÜGİAD, İstanbul, 2001. Sosyal Güvenlik Bağlamında Özel Emeklilik Fonları, Avrupa Birliği Ülkeleri, Diğer Ülke Uygulamaları Ve Türkiye İçin Bir Özel Emeklilik Fonu Model Önerisi, Milli Reasürans T.A.Ş., 1999 Yılı Sigortacılık Sektörü Bilimsel Çalışma Yarışması, 1999. ÖNDER, İzzettin; ÖZCAN, Sevgin; "Kayıt Dışı Ekonomi ve Vergileme", İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S:23-24, Ekim 2000-Mart 2001. "Bireysel Emeklilik Üzerine", 18.04.2001, (www.turmob.org.tr). PALMER, Edward; "The Swedish Pension Reform Model: Framework and Issues", Discussion Paper, Sweden; 2004, pp.1-50. 297
PEKER, Ayşe; Sosyal Güvenlik Sisteminin Yeniden Yapılandırılması Tartışmaları Ve Çözüm Önerileri, TCMB Araştuına Genel Müdürlüğü, Tartışma Tebliğ, No 9703, Ankara, Aralık 1997. QUIESSER, Monica"Pension Reform : Lessons From Latin America", OECD Development Center, Policy Briefs No : 15, 1999. Radikal; RODRIGUEZ, Jacobo L.: ROSNER, Hans Jürgen; "Sosyal Güvenlik Sistemi, Sağlıksız Bir Sistem", 19.04.2005. "in Praise and Criticism of Mexico's Pension Reform", The Cato Project on Social Security Privatization, April 14, No. 340. "Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Reformunda Özelleştirme Stratejileri", Türkiye'de ve Almanya'da Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Reformu Uluslararası Konferansı, Konrad Adenaur Vakfı, Ofset Ftomat, 8-19 Aralık 1997. ROWDEN, Robert; "Potential Roles of the Human Resources Management Professional in the Strategic Planning Process", S.A.M. Advanced Management Journal, V. 64/3, Summer 1999, pp.22-29. SAK, Güven; Sosyal Güvenükte Reforma Doğru-2, Radikal, 24.01.2005. Saunders, John; "Population Change in Europe: Past Experience and Future Prospects", Population Change and European Security (Ed. By Lav^rence Freedman and John Saunders), Potomac Books, London; 1991, pp. 21-35. Sigorta Denetleme Kurulu; 2004 Türkiye'de Sigorta ve Bireysel Emeklilik Faaliyetleri Hakkında Rapor, 2005; İstanbul. SMITH, James; SU, Mustafa; West's Internai Revenue Code of 1986 and Treasury Regulations: Annotated and Selected; West Federal Taxation; 2002 Annual Edition, USA, 2002. "Bireysel Emeklilik Fonları Reel Sektörün Finansmanı Açısından Önemli Bir İşlevi Yerine Getirecektir", TİSK- İşveren Dergisi, Kasım 2003 (NVV^^VV^.tisk.org.tr). 298
SUSAM, Nazan ve "ABD'de 2001 ve 2003 Vergi İndirimi Tedbirleri ve Bu Mustafa SUSAM; Tedbirlerin Ekomiye Etkileri", İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, C: 54/2, 2004. SAĞAR, Ahmet; T.C. 58. Hükümet; "Sosyal Sigortalar Kurumu Bütçeleri", Çalışma ve Sosyal Güvenlik Dergisi, ÇSGB APK Başkanlığı, Y.2/2 Ocak- Mart 1999. Acil Eylem Planı. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü; Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçlan. Temmuz 2005. (www.die.gov.tr/turkish/sonist/isgucu/250705.xls). T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilaü Müsteşarlığı; 2004 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Program, Ankara, 2004 (DPT, 2004a). T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı; 8. BYKP, 2004 Yılı Programı, Ankara, 2004 (DPT, 2004b). t T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı; Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu Tasan Taslağı, 17.12.2004. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı; Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Önerisi, Taslak Metin, Nisan 2005. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; Sosyal Güvenlik Reformu, Ankara, 1999. T.C. Hazine Müsteşarlığı; Sosyal Güvenlikte Reform, 299
(www.treasury.gov.tr/sosyal_guvenlik.pdf). TEKSÖZ, Tuncay; "Sosyal Güvenlik Reformunun Genel Stratejisi", Bireysel Emeklilik Sistemi: Sosyal Güvenlik Sistemi İçindeki Yeri ve Geleceği, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, Afyon, 28 31 Mart 2002. TEKSÖZ, Tuncay; The World Bank; The World Bank; TUNCAY, Aziz C; TUNCAY, Aziz C; Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK); Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK); "Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform", TİSK-İşveren Dergisi, Mayıs 2003 (www.tisk.org.tr) "Pension Reform in Latin America", 27 January 2005 (www.worldbank.org). Averting The Old Age Crisis: Policies to Protect The Old And Promote Growth, Report No: 13584, USA, 30,9,1994. "Sosyal Güvenlik Krizi Çözümlenemeyecek mi?". Mercek Dergisi, Ocak 1998. Türk Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 7. Bası, Beta Basım, İstanbul, 1997.Türkiye Genç İşadamları Demeği (TÜGİAD); 2000Tİ Yıllara Doğru Türkiye'nin Önde Gelen SorunlarınaYaklaşımlar : 27 - Sosyal Güvenlik, İstanbul, 1997.Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ); Sosyal Güvenlik Raporu, Ankara, 2005. Sosyal Güvenlik Raporu, Ankara, 1998. "Sosyal Güvenlik Yasa Tasarılarının Değerlendirilmesi" Semineri, TİSK'in Görüş ve Önerileri, TİSK Yayınlan Yayın No: 256, İstanbul, Mart 2005. Gelişmiş Ülkelerde ve Türkiye'de Sosyal Güvenlik Sisteminin 300
Yeniden Yapılandırılması, TİSK İnceleme Yayınları, Ankara, 1997. Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Demeği (TUSİAD); Türk Emeklilik Sisteminde Reform: Mevcut Dumm ve Alternatif Stratejiler, Yaym No: TÜSİAD-T/2004-11/382, İstanbul, Kasım 2004. Türkiye Sanayicileri ve İşadamları Demeği (TUSİAD); Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma: Sorunlar, Reform İhtiyacı, Arayışlar, Çözüm Önerileri, TÜSİAD-T-97/10/217, İstanbul, 1997. UĞUR, Suat; Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Özel Emeklilik Programlarının Yeri ve Gelişimi, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayını, Ankara, 2004. UN; World Population to 2300, New York; 2004. ÜÇER, Ali Rıza ve Cihat Oğan; ÜLKEN, Yüksel; VITTAS, Dimitri; WALLISER- BECKER, J.-S.: "SSK Gerçeği ve Sosyal Güvenlik Reformu'nun Perde Arkası", Kamu Yönetimi Dünyası Dergisi, Y1/2-4, Kasım 2000. "Atatürk Döneminde İktisadi Olaylar-Arayışlar-Eylemler", İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, Ord. Prof. Dr. Ömer Celal Sarç Armağanı, C:42/S:l-4. İstanbul, 1986. "Regulatory Controversies of Private Pensions Funds", World Bank Development Research Group, January, 1998. "Social Security Privatization: Experiences Abroad", January 1999, (www.cbo.gov). WASOW, Bemard; "The Beginning of Social Security's End?", The Century Foundation. L/10/2005. (wavw.socsec.org). WEAVER, R. Kent; "Design and Implementation Issues in Swedish Individual 301
YELDAN, Erinç; YERMO, Juan; Pension Accounts". Social Security Bulletin, V. 65/4, 2003/2004, pp.38-56. "TÜSİAD'ın Emeklilik Sistemi Raporu";. 29 Aralık 2004 (www.bilkent.edu.tr/~-yeldane). Private Annuities in OECD Countries, OECD, 2001, (www.oecd.org). 302