ÇOCUĞUMLA NASIL İLETİŞİM KURMALIYIM? Gelincik Anaokulu Psikolojik DanıĢma ve Rehberlik Servisi Mayıs 2017 Belkıs BARLAS
İnsanlar, mutlu bir yaşam, mutlu bir aile gerçekleştirme çabası içindedir. 2
DIANNE DANGEL MUTLULUĞUN RESMĠ 3
Mutlu bir yaşamı gerçekleştirme yönünde en önemli araç ise, iletiģimdir. 4
ĠLETĠġĠM: Birbirini dinleme ve karşılıklı konuşma sanatıdır. 5
BaĢarılı bir iletiģimin temelleri nelerdir? 6
- Bireysel farklılıklara saygı duymak. - Önemli ve değerli hissettirmek. - Doğal davranmak. - Empati kurmak. 7
-KiĢilerin kendi yaģamı ile ilgili karar verme yetisi olduğunu kabul etmek. -ĠliĢkilerde zorlamada bulunmamak. -Gizliliğe saygı duymak. 8
ETKĠSĠZ ĠLETĠġĠM YOLLARI 9
1. EMRETME, YÖNETME Çok konuşma, kapa çeneni... Derhal o yemeği bitir! Korku duyma. Söylenenin tersini deneme ve İsyankâr davranış geliştirme. 10
2. UYARMA, TEHDİT ETME (GÖZDAĞI VERME) Eğer evin içinde top oynamaya devam edersen, o topu keserim. Bunları ya yaparsın ya da babana söylerim Korku duyma, boyun eğme. Söz konusu sonuçların gerçekten meydana gelip gelmeyeceğini deneme, isyankarlık geliştirme. Yalan söyleme. Küsme, kızgınlık hissetme. 11
3. AHLAK DERSİ, VAAZ VERME Oyuncağını paylaşmazsan kimse seni sevmez. Bütün doğru insanlar böyle davranır. Zorunluluk ya da suçluluk duyguları Çocuğun durumunu daha şiddetle savunması(kim demiş?) Sorumluluk duygusuna güvenilmediği izlenimi 12
4. ÖĞÜT VERME, ÇÖZÜM GETİRME Ben olsam bir daha onunla oynamam, Bu kadar televizyon izlemek yerine neden gidip arkadaşlarınla oynamıyorsun. Anlaşılmadığı hissi Kendi sorunlarını çözemeyeceğini düşüncesi ve bağımlı olma Sorunu bütünüyle düşünüp, değişik seçenekler getirip seçenekleri denemesine engel olma. 13
5. YARGILAMA, ELEŞTİRME, SUÇLAMA Sen zaten tembelsin. Senin yüzünden babanla kavga ettim. Yetersizlik hissetme. Azarlanma korkusuyla iletişimi kesme. Genellikle yargı ve eleştirileri gerçek olarak algılama(ben kötüyüm!) ya da karşılık verme(sende iyi bir anne değilsin). 14
6. NUTUK ÇEKMEK, MANTIKLI DÜŞÜNCELER ÖNERMEK Ben senin yaşındayken... Evet ama sen büyüksün o daha küçük. Yetersizlik duygusu. Söylenenlere yanıt vermeme, küsme. Sunulan mantıklı düşünceleri çürütmek gibi çabalara neden olabilir. 15
7. ÖVMEK, OLUMLU DEĞERLENDİRMELER YAPMAK Sen akıllı çocuksun, yapabilirsin. Senin o oyunu kazanacağından eminim. Kızgınlık ya da anlaşılmazlık hissettirebilirler. Çocuğun kendini algılayışı ile övgü uygun değilse çocukta kaygı. Ailenin beklentilerinin çok yüksek olduğunu ima etme. 16
8. AD TAKMA, GÜLÜNÇ DURUMA DÜŞÜRME, AŞAĞILAMA Bebek gibi ağlama..., Sulu göz. Böyle yaparak komik olduğunu mu sanıyorsun?. Değersiz hissetme, sevilmediğini düşünme. Çocuğun kendini algılaması üzerinde olumsuz etki. 17
9. YORUMLAMA, ANALİZ ETME, TANI KOYMA Senin derdin nedir biliyor musun?, Sen tembelsin. Aslında sen öyle demek istemiyorsun Tehdit edici; tedirgin edici olma. Yetersizlik duygusu. Korumasız, kıstırılmış hissetme. Kendisine inanılmadığı düşünme. Yanlış anlaşılma endişesi ile iletişimi kesme. 18
10. İNCELEMEK, ARAŞTIRMAK, SORUŞTURMAK Neden?... Kim?... Sen ne yaptın?... Nasıl?... Ne yaptığının farkında mısın? Bunu sana kim öğretti? Soruları cevaplama genellikle eleştiri veya zorunlu çözüm getirdiğinden çocuklar genellikle hayır demeye, yarı doğru yanıt vermeye, kaçmaya yönelir veya yalan söyler. Sorular genellikle soru soranın nereye varmak istediğini açıklamadığından, çocuk korku ve endişeye kapılabilir. 19
11.KONU DEĞİŞTİRME, İŞİ ALAYA VURMA, ŞAKACI DAVRANMA Daha güzel şeylerden konuşalım..., Sen neden dünyayı yönetmiyorsun? Hiç bir problem kalmazdı. Yaşamın güçlükleriyle savaşmak yerine, onlardan kaçınmak gerektiği mesajını verme. Sorunların önemsiz, saçma ve geçersiz olduğu anlamını verebilir. Bir güçlükle karşılaştığında açık davranmaktan çekinme. 20
ETKĠLĠ ĠLETĠġĠM YOLLARI 21
Etkin Dinleme -Konuşulan kişiye tüm dikkatini vermek -Konuşulan kişinin duygularını ve içinde bulunduğu durumu anlamaya çalışmak -Beden dili ile dinlediğini göstermek (Göz teması, baş sallama, gülümseme, v.b) -Konuşan kişinin sözünü kesmemek -Konuyu değiştirmemek, konuşulan konu dışında farklı bir konu varsa bunu yeni bir konu olarak ele almak. 22
- Konuşanın düşüncelerini ve duygularını daha iyi ifade edebilmesi için açık uçlu sorular sormak Örnek: Bu oyunu seviyor musun? yerine Hangi oyunları seviyorsun? Bugün anneannene gidelim mi? yerine Bugün ne yapmak istiyorsun? 23
-Bazı çocuklar daha çok konuşmak için ek yüreklendirme beklerler. Bu tür bir destekleme için verilen mesajlara kapı aralayıcılar denir. Örnek: Ya öyle mi? İlginç, sonra ne oldu! Bu konuda başka bir şeyler daha söylemek ister misin? 24
Etkin Dinlemede Ġçerik ve Duygu yansıtması vardır; Bebeği kaybolmuş bir çocuğa; Üzülme ben sana yenisini alacağım. yerine, Bebeğin kaybolduğu için çok üzgünsün, onu özlüyorsun, onunla oynamayı isterdin. 25
-Etkin dinleme; dinleyenin, anlatılanı yalnız duyduğunu değil, aynı zamanda doğru olarak anladığını da gösterir. -Anne babasının kendisini dinlediğini gören çocuk, kendisine değer ve önem verildiğini, kabul edildiğini, buna bağlı olarak da sevildiğini düşünür. -Aynı zamanda çocuk duygularını ifade etme olanağı bulduğundan anlaşıldım duygusunu yaşar ve rahatlar. 26
SEN MESAJI YERİNE BEN MESAJI VERİN Sen Mesajları Yeter artık. Yapma şunu. Oyuncaklarını yine toplamamışsın. Çok dağınık bir çocuksun. Ben Mesajları Televizyonu kapatmanı istiyorum. Oyuncaklarının dağınık durması hoşuma gitmiyor. 27
Sen mesajları Kişiliğe yöneliktir. Bütüne ve genele yöneliktir. Karşımızdaki kişi ile ilgili olumsuz değerlendirmeler içerir. Karşımızdaki kişinin özgüvenini zedeler. Öfke ve nefret gibi olumsuz duygular uyandırır. Çekingen ya da saldırgan insanlar yaratır. İletişimi zedeler. Sorumluluk duygusunu geliştirmez. İşbirliğine karşı direnç yaratır. Ben mesajları Davranışa yöneliktir. Özele ve o ana yöneliktir. Gönderen kişinin duygu ve düşüncelerini içerir. Özgüvene olumlu katkısı vardır. Gönderene yardım isteği uyandırır. Atılgan insanlar yaratır. İletişimi zedelemez. Sorumluluk duygusunu geliştirir. İşbirliğine yönelik istek uyandırır. 28
SORUN ÇÖZÜCÜ BEN DİLİ DAVRANIŞIN TANIMI: Davranışın yorum katılmadan aynen ifade edilmesi. SOMUT ETKİ: Zaman, emek, sağlık, enerji kaybının ifade edilmesi. DUYGUNUN İFADE EDİLMESİ: Hissedilen duygunun ifade edilmesi. 29
Kardeşine vurmayı bırak. Ona vurduğun zaman canı acıdığından ağlıyor. Bende onu teselli etmek zorunda kalıyorum. Bu durum beni kızdırıyor. (Ben Mesajı) Kardeşine vurduğun zaman canı acıdığından ağlıyor. (DavranıĢın tanımı) Bende onu teselli etmek zorunda kalıyorum. (DavranıĢın bana olan etkisi) Bu durum ben kızdırıyor. (Duygum) 30
Oyuncaklarını toplamadığın zaman ben toplamak zorunda kalıyorum. Bu benim işlerimi yapmamı engelliyor. İşlerimi yapamadığım için de sinirleniyorum. Oyuncaklarını toplamadığın zaman ben toplamak zorunda kalıyorum. (Davranışın tanımı) Bu benim işlerimi yapmamı engelliyor. (Davranışın bana olan etkisi) İşlerimi yapamadığım için de sinirleniyorum. (Duygum) 31
Sadece bilmek yetmez, uygulamalıyız. Sadece istemek yetmez, yapmalıyız. Goethe TEŞEKKÜRLER.. 32