Türkiye de Somatoform Bozukluklar Epidemiyolojisi Dr Yarkın Özenli Başkent Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı

Açıklama 2008 20092009 Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı:

Somatoform Bozukluklar SOMATOFORM BOZUKLUKLARDA EPİDEMİYOJİK ARAŞTIRMA YAPMANIN ZORLUKLARI DÜNYA GENELİNDE VE TÜRKİYE DE YAPILMIŞ ÇALIŞMALAR ve RİSK FAKTÖRLERİ SOMATOFORM BOZUKLUKLARDA EPİDEMİYOLOJİK BİLGİYE GENEL BAKIŞ ve SONUÇ

SOMATOFORM BOZUKLUKLARDA EPİDEMİYOJİK ARAŞTIRMA YAPMANIN ZORLUKLARI

DSM IV göre somatoform bozukluklar Somatizasyon Bozukluğu Hipokondriazis Konversiyon Bozukluğu Beden Dismorfik Bozukluğu Ağrı Bozukluğu Farklılaşmamış somatoform Bozukluk BTA somatoform Bozukluk

ICD 10 göre Somatoform Bozukluklar Somatizasyon Bozukluğu Ayrışmamış Somatoform Bozukluk Hipokondriak Bozukluk Somatoform otonomik işlev Bozukluğu İnatçı somatoform Ağrı bozukluğu Somatoform Bozukluklar, diğer Somatoform Bozukluk, tanımlanmamış

Tanımlama sistemi farkları ICD de konversiyon başka bir alt grupta ICD de Beden dismorfik bozukluğu yok ICD ve DSM farklı başlıklar içeriyor Nevrasteni DSM yok

Sıkıntıyı bedensel olarak ifade etme tüm dünyada yaygındır Somatoform bozukluklar bir halk sağlığı sorunu olarak önümüzde durması Psikiyatri ile genel tıp uygulamaları arasında kalmış olması Tanı kriterlerinin kısıtlayıcı olması Batıdan doğuya, bir toplumdan bir topluma farklı sonuçlar olması

Gerek ülkemizde gerekse gelişmiş ülkelerde az sayıda epidemiyolojik çalışma olması Somatoform bozukluklarla diğer psikiyatrik hastalıkların yüksek komorbiditesi Somatoform bozukluklar ile genel tıbbi hastalıkların yakın ilişkisi Psikiyatride sevimsiz hastalıklar olarak görülmesi

DÜNYA GENELİNDE VE TÜRKİYE DE YAPILMIŞ EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR

Somatizasyon Bozukluğu Somatoform bozukluklar içinde epidemiyolojik olarak en iyi araştırılan grubu Ancak epidemiyolojik araştırmaların büyük çoğunluğu birinci basamak sağlık kurumlarından ve genel hastanelerden gelmektedir.

Somatizasyon bozukluğu genel % 0.3 2.9 epidemiyolojik veriler Kadınlarda yüksek % 1 5 K/E : 20/1 Kadın cinsiyet,düşük SES, düşük eğitim, kronik hastalık,sözel, fizik ve cinsel taciz, göç ve annenin eğitim düzeyi etkili

Somatizasyon Bozukluğu Bailer ve ark. Jackson ve korenke. Türkiye RSPÇ Kaya B. Kırpınar ve ark Özenli ve ark n % 1130 9.1 500 8 7479 0.2 900 2.6 324 1.54 804 7.7

Farklılaşmamış somatoform Bozukluk Farklılaşmamış somatoform bozukluk için 23 ülkede psikiyatristler ile yapılan çalışmada kolaylıkla tanı konabilen bir durum olması yüksek yaygınlık oranlarını desteklemektedir. Bir çok çalışmada yaygınlık %10 1414 arasında bulunmuştur. Ülkemizde Kırpınar ın çalışmasında yaygınlık %1.5 bulunmuştur İç göç yaşamış kişilerle yapılan bizim çalışmamızda % 5.43 oranı bulunmuştur

Hipokondiriazis Yaş Eğitim düzeyi ( özellikle hiç okula gitmeyenlerde) Hiç evlenmemiş, dul ve boşanmışlarda sık Kırsal kesimde yaşayanlarda daha yüksek

Bailer ve ark Hipokondriazis Kirmayer ve Robbins Hipokondirial somatizasyon 685 7.7 pür hipokondiazis 685 4.4 Faravelli ve ark. Türkiye RSPÇ Kırpınar ve ark. n % 1130 4.2 673 4.5 16550 0.6 324 1.5

Konversiyon bozukluğu Genel hastane uygulamalarında konsültasyonların % 5 16 konversiyon belirtileri vardır. Gençlerde, kadınlarda, Eğitim ve SES düşük olanlarda, kırsal alanda yaşayanlarda, ailede konversiyon bozukluğu olanlarda, fizik cinsel kötüye kullanım varlığı Ülkemizde sağlık ocağı bazında yapılan bir çalışmada % 20 varan sonuç

Konversiyon Bozukluğu Faravelli ve ark Deveci ve ark Kırpınar ve ark n % 673 0.3 1086 5.6 324 5.2

Beden dismorfik bozukluğu Genç, bekar, kentlerde yaşayanlarda sık Dermatoloji ve plastik cerrahiye başvuru sık Plastik cerrahiye başvuran hastaları % 2 BDB

Beden Dismorfik Bozukluğu Faravelli ve ark % 0.7 Cansever ve ark.nın 420 kız kolej öğrencisinde beden dismorfik bozukluğu yaygınlığı % 4.8 olarak bulunmuştur.

Somatoform Ağrı Bozukluğu Kadınlarda, SES düşüklerde, yaş ilerledikçe, kronik hastalığı olanlarda, Komorbid psikiyatrik hastalıklar sık görülüyor

Somatoform Ağrı Bozukluğu Hauser ve ark Gureje ve Obikaya Faravelli ve ark Kırpınar ve ark Türkiye RSPÇ n % 2524 8.6 1417 4.7 673 0.6 324 1.5 16550 8.4

EPİDEMİYOLOJİK GENEL BAKIŞ ve SONUÇ

Genel bakış Şu ana kadar Türkiye de yapılmış çalışmalara bakıldığında Somatizasyon bozukluğu % 0.2 7.7 Hipokondiriazis % 0.6 1.5 Konversiyon bozukluğu % 5.2 2020 S. ağrı bozukluğu % 1.5 8.4

Genel Bakış Risk faktörleri açısından bu çalışmalarda farklı risk faktörleri değerlendirmesi rağmen benzer özellikler daha ön planda görülmektedir Kadın cinsiyet,düşük eğitim ve ekonomik seviye, fizik cinsel taciz göç vb..

SONUÇ Gerek 1. basamak koşullarında gerekse en ileri teknoloji sahip 3. basamakta somatoform bozukluklar sık rastlanan psikiyatrik hastalıklardır. Bu nedenle bu hastalıkların iyi tanınması gereksiz tıbbi uygulamaların azalması ve psikiyatri kliniklerine geç gelişi engelleyecektir.

SONUÇ Henüz somatoform bozuklukların sınıflaması, yaygınlığı ve epidemiyolojisindeki belirsizliklerin bulunması sorunların sürdüğünün bir göstergesidir.

SONUÇ Ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak önümüzde duran bu bozukluklarla ilgili elde edilmiş bilgilerin tıp ve psikiyatri pratiğine yöneltilmesi koruyucu ve önleyici yaklaşımların geliştirilmesi gerekmektedir.