Yaşlılarda İntihar Davranışı ve Müdahele İlkeleri. Prof. Dr. Çınar Yenilmez Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yaşlılarda İntihar Davranışı ve Müdahele İlkeleri. Prof. Dr. Çınar Yenilmez Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD"

Zeki Karahan
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Yaşlılarda İntihar Davranışı ve Müdahele İlkeleri Prof. Dr. Çınar Yenilmez Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 1

2 AÇIKLAMA Araştırmacı: ---- Konuşmacı: Danışman:

3 Soru İntihar değerlendirmelerinde degerlendiricilerde anksiyete ve inkar? A) Katılıyorum B) Katılmıyorum

4 Olgu 79 yaşında kadın, dul, 3 çocuklu, ev kadını 7 yıl önce eşini kaybetmiş, Antalyanın bir köyünde büyük oğlu ve onun ailesi ile yaşıyor 3 gündür yeme ve içme reddi Afyon dan ESOGÜ tıp fakültesi acile getirilmiş Alınan öyküde son 3 haftadır; ağlama nöbetleri, enerji azlığı, isteksizlik, çökkünlük, değersizlik ve suçluluk duyguları, uykusuzluk, iştah azalması ve kilo kaybı, ölsem de kurtulsam düşünceleri

5 Olgu Bu nedenle Afyonda bir tekkeye getirilmiş Geçmişte 3 kez benzer durumları olmuş, daha hafifmiş ancak tedavi olmadan kendiliğinden iyileşmiş. Manik atak öyküsü yok. Hipertansiyonu ve diyabeti var son zamanlarda onların ilaçlarını da kullanmıyor.

6 En uygun teşhis?

7 Yaşlılıkta İntihar ve İntihar Düşünceleri? Yaşlı intiharlarının bir başka biçimi de «pasif intihar» davranışlarıdır. Bu intihar davranışında yemeyi içmeyi reddetme, ilaç almama ve tedaviye uymama, alkol ve madde kullanma, sosyal içe çekilme gibi eylemlere başvurulur ve bu davranışların amacı yaşama son vermeyi hızlandırmaktır.» De Leo ve Spathonis 2004

8 Yaşlılıkta İntihar Davranışı En yoğun 2 dönem 25 Yaş altı 65 ve üstü En büyük artış yaşlılık döneminde İntihar düşüncesi, intihar davranışından daha yaygındır Toplumda yaşam boyu yaygınlığı % kadardır. Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 8

9 İntihar İstatikleri En büyük artışın da yaşlılık döneminde Bu artışın 65 yaştan sonra daha da hızlandığı 75 yaşından sonra en yüksek orana ulaştığı yaş aralığında; erkeklerde yüz binde 8.06, kadınlarda 1.61, 75 ve üstü; erkeklerde ve kadınlarda ise 3.07 ile en yüksek Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 9

10 Yaşlılarda intihar Risk Faktörleri Erkek olma, Eş ve yakınlarını kaybetme, Yalnız yaşama, dul ve boşanmış olma Zayıf dini ve aile bağları, Azınlıkta olma, Yaşlanmayla birlikte gelişen ekonomik ve sosyal statü kaybı, Alkol kullanma Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 10

11 Yaşlılarda intihar Risk Faktörleri Sosyal izolasyon, Fiziksel ve zihinsel fonksiyonlardaki kısıtlılığın artması, GYA de başkalarına gereksinim duyulması. Kendini güvende hissetmeme Kurumlara bağlı bakım evlerinde personel ilgisizliği

12 Yaşlılarda intihar Risk Faktörleri Fiziksel ve ruhsal hastalıkları (11 yıl ve kanser) Umutsuzluk Yaşamı sürdürme nedenlerinin azlığı Geçmişte intihar girişimlerinin olması Önceden psikiyatride yatma Halen anksiyete ve depresyona sahip olma ile ilişkili bulunmuştur» Avcı ve ark. Arch Psychiatry Nurs

13 Soru İntihar girişiminde bulunan yaşlıların % kaçında herhangi bir psikiyatrik bozukluk saptanmamıştır? A)% 0-10 B)% C)%21-30 D)% E)%41-50» De Leo D. Crisis 1999

14 Yaşlılıkta İntihara Neden Olan Ruhsal Bozukluklar? Yaşlı intiharlarının % 71 i psikiyatrik nedenler Major Depresyon (umutsuzluk) Bipolar bozukluk Alkol bağımlılığı (yaşlı ve depresyon eşliği) Şizofreni Anksiyete bozukluğu

15 İnsanları yaşama bağlayan nedenler nelerdir? İntihar etmeyen kişilerde onları hayata bağlayan, yaşamlarını sürdürmelerini sağlayan etkenlerin bilinmesi intihar davranışını önlemede, en az intihara yol açan etkenlerin bilinmesi kadar önemlidir. A)Katılıyorum B)Katılmıyorum

16 İntihardan Koruyucu Faktörler Kişinin genetik veya nörobiyolojik yapısı Tutum veya davranışsal özellikleri, Aile ve toplum desteği, Ruhsal, fiziksel ve madde kötüye kullanım bozukluğu için etkili ve uygun klinik bakım Destek isteğinde etkili klinik müdahalelere kolay ulaşma

17 İntihardan Koruyucu Faktörler Ölümcül intihar yöntemlerine zor erişim İntihardan vazgeçiren ve kendini koruma içgüdülerini destekleyen kültürel ve dini inançlar Sorun çözme ve uyuşmazlıkların şiddet içermeyen yöntemlerle çözümü için beceri kazanılması olarak tanımlanmaktadır.

18 Yaşlılarda Yaşamı Sürdürme Nedenleri? Genel iyimserlik, Ahlaki ve dinsel engeller, Aileye ve arkadaşlara karşı sorumluluk ve sevgi, İntihardan ve kötü sonuçlarından korkma, Doğaya ve hayata bağlılık Ölüm korkusu

19 Yaşlılarda Yaşamı Sürdürme Nedenleri? Kişinin hayatından memnun olması, İntiharın sorunları çözemeyeceği düşüncesi, Kişinin çocuklarından aşağılanma korkusu, Dini inanç Doğa ile uyum içinde yaşaması 19

20 Yaşlı İntiharlarında İntiharın Engellenmesi İçin Gerekli Müdahale İlkeleri? Birincil Koruma İntiharlara sebep olan faktörlerin oluşmaması ve güçlendirilmesi Bireysel Müdaheleler Toplumsal Müdaheleler İkincil Koruma Risk gruplarının belirlenerek bu gruplara yönelik önleyici yaklaşımların geliştirilmesi Üçüncül Koruma Daha önce intihar girişiminde bulunmuş kişilerin tedavisi ve intihar davranışının tekrar ortaya çıkmasının engellenmesi

21 1. Birincil Koruma Ekonomik koşulların iyileştirilmesi, Sağlık ve iyilik halinin sağlanması, Emekliliğin planlanması, Fiziksel bağımlılığı ya da yeti yitimi olan yaşlıların yaşadıkları ortamda desteklenmesi Psikiyatrik hastalıkların tedavisi Sosyal destek ağlarının kurulması ve güçlendirilmesi bu grupta yer alan önemli yöntemlerdendir. Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 21

22 2. İkincil Koruma İntihar düşüncesinin araştırılması (ölçek) Uyarıcı belirtilerin intihar etmeden önce fark edilmesi Risk etmenlerinin vaktinde fark edilerek kişinin baş edebileceği düzeye çekilmesi Yardım merkezlerinin kurulmas Toplumsal destek programlarının ruh sağlığı servislerine bağlanması Sağlık personellerini de kapsayan eğitim programlarının yapılması Depresyonun ilaçla ve psikoterapi yöntemleriyle tedavisi Fiziksel hastalıkların psikiyatrik sonuçlarının tedavisi Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 22

23 3. Üçüncül Koruma Krize müdahale eğitim programları, Bireysel ve grup psiko-terapisi Yeniden sosyalleştirme Kendine yardım gruplarının etkinleştirilmesi üçüncül korumanın önemli basamaklarıdır. Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 23

24 «Kıssadan Hisse» Önemli Müdahaleler? İntihar risk faktörlerinin tanınması Özellikle fiziksel bağımlılığı Yeti yitimi Depresyonu olan yaşlı grubun desteklenmesi Yaşam ile bağlantılarının devam ettirilmesi Üretkenliklerinin korunması Yaşlı bireylerin yaşamı sürdürme nedenlerinin artması Yenilmez,2016,Yaşlı İntiharları 24

25 «Kıssadan Hisse» Yaşlılarda depresyon belirtileri genç ve orta yaş erişkinlerden farklılık gösterir. Sıklıkla içe dönük, Uyku ve iştah değişiklikleri olan, Duygu ve düşünceleri hakkında fazla konuşmak istemeyen İntihar düşüncelerinden ise çoğunlukla bahsetmeyen İnatçı umutsuzluk duyguları

26 «Kıssadan Hisse» Muayenede intihar riskini değerlendirmede ölüm ve intihar düşüncesini sorulması? Mutlaka sorulmalıdır Sormamak tıbbi bir hatadır. Riski saptamak amacıyla tarama ölçekleri uygulanabilir. Riskli davranış konusu hastanın ailesi ile paylaşılmalıdır

27 Soru İntihar eden yaşlı hastaların % kaçı son bir ayda bir hekim tarafından görülmüştür? A)% 0-30 B) % C)% D)% » Pan ve ark. Gen Hosp Psychiatry 2009

28 Dünyada ve Türkiye de Yaşlı Nüfus İstatistikleri ve Beklenen Yaşam Süreleri Yaşlılıkta İntihar Girişimleri Yaşlılıkta İntihar Önlemede Bireysel Önlemler Yaşlılıkta İntihar Önlemede Toplumsal Önlemler

29 "Burada tartışılanların ayrıntıları ile tartışılmayan sorular ve yanıtları için Psikiyatride Güncel dergisine başvurmanızı öneririm"

Benzer belgeler

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır.

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Lohusalık döneminde ruhsal hastalıklar: risk etkenleri ve klinik gidiş Doç.Dr. Leyla Gülseren 25 Eylül 2013 49. Ulusal