KIRŞEHİR İÇMESUYU İSALE HATTI VE ŞEBEKE SİSTEMİNİN REHABİLİTASYONU İÇİN FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI NİSAN 2011 KIRŞEHİR BELEDİYESİ 40100 KIRŞEHİR TÜRKİYE Tel: +90 386 2131023 TEMPO ALTYAPI MUHENDİSLİK VE MUŞAVİRLİK A.Ş. 4. Cadde 719. Sokak No.2 06550 CANKAYA / ANKARA - TURKIYE Tel: +90 312 4422080
İÇİNDEKİLER 1. YÖNETİCİ ÖZETİ... 6 2. SORUMLU TARAF... 9 2.1 KIRŞEHİR BELEDİYESİ... 9 2.2 ÇYP NIN HAZIRLANMASI İLE İLGİLİ MÜŞAVİR (TEMPO ALTYAPI MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK A.Ş.)...10 2.3 ILLER BANKASI...10 2.4 DÜNYA BANKASI...10 3. PROJE AÇIKLAMASI... 11 3.1 PROJENİN TANIMI VE AMAÇLARI...11 3.2 PROJENİN YASAL ÇERÇEVESİ...11 3.2.1 Belediyenin Yasal Yükümlülükleri...11 3.2.2 Avrupa Birliği Mevzuatı...12 3.2.3 Dünya Bankası Prosedürleri...13 3.3 PROJENİN KONUMU...14 3.4 PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ...16 3.4.1 Nüfus...16 3.4.2 Genel Jeolojik Özellikler...16 3.4.3 Depremsellik Özellikleri...16 3.4.4 Meteorolojik Özellikler...17 3.4.5 Bölgedeki Milli Park, Tabiat Parkları ve Tabiat Koruma Alanları...17 3.4.6 Ekolojik Yapı...18 3.4.7 Kültürel Miras...18 3.4.8 Sosyo ekonomik Durum...18 3.5 MEVCUT İÇMESUYU, ATIKSU VE YAĞMURSUYU SİSTEMİ...19 3.5.1 Mevcut İçmesuyu Sistemi...19 3.5.2 Su Kalitesi...21 3.5.3 Su Kayıpları...21 3.5.4 Mevcut Atıksu Sistemi ve Atıksu Arıtma Tesisi...21 3.5.5 Mevcut Katı Atık Yönetimi Sistemi...22 3.5.6 Yağmursuyu Sistemi...22 3.6 PROJENİN TEKNİK BİLEŞENLERİ...23 3.6.1 Genel...23 3.6.2 İçmesuyu Sistemi...23 4. ETKİ AZALTMA PLANI... 26 4.1 PROJE TEDBİRLERİNİN OLASI ÇEVRESEL ETKİLERİ...26 Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 2
4.1.1 İnşaat Etabında Olumsuz Etkiler...26 4.1.2 İşletme Etabında Olumsuz Etkiler:...27 4.1.3 İşletme Etabında Olumlu Etkiler:...27 4.2 PROJENİN OLASI NEGATİF ETKİLERİNE YÖNELİK ETKİ AZALTMA PLANI...28 5. İZLEME PLANI... 33 6. KURUMSAL YAPILANMALAR... 37 7. ETKİLENEN GRUPLAR VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI İLE İSTİŞARELER... 40 EKLER: EK 1 EK 2 EK 3 EK 4 EK 5 : Kırşehir de Su Dağıtım Şebekesi Bulunmayan Alanlar : Kırşehir İçmesuyu Dağıtım Şebekesi Problemli Alanlar : Kırşehir İçmesuyu Temini Sisteminin Önerilen Ana İletim Hattı Güzergahı : Önerilen Kırşehir İçmesuyu Temini Sistemi : Projenin Tanıtımı ve Çevre Yönetim Planı ile ilgili Sunum ve Toplantı Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 3
TABLOLAR LİSTESİ Tablo: 3.1 Kırşehir Nüfus sayım Sonuçları... 16 Tablo: 3.2 Proje için Esas Alınan Nüfus Projeksiyonları... 16 Tablo: 3.3 Kırşehir Meteorolojik Veri... 17 Tablo: 3.4 Mevcut Kuyular ve kapasiteleri... 19 Tablo: 3.5 Mevcut Depolar ve kapasiteleri... 20 Tablo: 3.6 Mevcut Pompa İstasyonları ve Kapasiteleri... 20 Tablo: 3.7 Mevcut Şebeke Çap ve Uzunlukları... 20 Tablo: 3.8 Faturalanamayan Su Bileşenleri... 21 Tablo: 3.9 Su İhtiyacı Projeksiyonları... 23 Tablo: 3.10 Kırşehir de rehabilite edilecek olan şebeke boru uzunlukları... 24 Tablo: 3.11 Kırşehir de kapatılan ve önerilen depolar... 25 Tablo: 3.12 İletim hatları... 25 Tablo: 4.1 Olası Olumlu ve Olumsuz Etkiler... 26 Tablo: 4.2 Olası Negatif Etkilere Yönelik Etki Azaltma Planı... 29 Tablo: 5.1 İzleme Planı... 34 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil: 3.1 Türkiye Haritası Üzerinde Projenin Konumu... 15 Şekil: 3.2 Projenin Konumu... 15 Şekil: 3.3 Depremsellik... 17 Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 4
Kısaltmalar AÇB ASKI DSI ÇD ÇED ÇYP AB CTP HDPE İB MoEF DB SCADA AAT Asbest Çimento Boru Ankara Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Devlet Su İşleri Çevresel Değerlendirme Çevresel Etki Değerlendirmesi Çevre Yönetim Planı Avrupa Birliği Cam Takviyeli Plastik Boru Yüksek Yoğunluklu Polietilen Boru İller Bankası Çevre ve Orman Bakanlığı Dünya Bankası Denetimsel Kontrol ve Veri Toplama Sistemi Atıksu Arıtma Tesisi Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 5
1. YÖNETİCİ ÖZETİ Sorumlu Taraf Kırşehir İçmesuyu İsale Hattı ve Şebeke Sisteminin Rehabilitasyonu için Fizibilite Çalışması kapsamındaki Çevre Yönetim Planı nın hazırlanması, kontrolü, onaylanması ile ilgili taraflar aşağıdaki gibidir: Kırşehir Belediyesi Müşavir (Tempo Altyapı Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.) İller Bankası Dünya Bankası Çevre Yönetim Planının hazırlanmasından sonra Proje nin uygulanması (inşaat ve işletme) ile ilgili taraflar ise aşağıdaki gibidir: Kırşehir Belediyesi İnşaat Yüklenicisi İnşaat Kontrolörü İller Bankası Dünya Bankası Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) Sağlık Bakanlığı Proje Açıklaması Kırşehir İçmesuyu İsale Hattı ve Şebeke Sisteminin Rehabilitasyonu Projesi nin genel hedefi, Kırşehir ilinin içmesuyu hizmetlerinin bölgede yaşayan halkın gereksinimleri doğrultusunda Türkiye ve AB çevre mevzuatlarına uyumlu olarak iyileştirilmesidir. Kırşehir in içmesuyu sisteminin geliştirilmesi gerekmektedir. Şehrin yeni genişlemiş kısımlarında içmesuyu sistemi yeterli olacak şekilde mevcut değildir. Mevcut sistemin kapasitesi, artan nüfustan dolayı emniyetli değildir. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 6
Mevcut sistemin bazı bileşenleri eskidir ve etkin kullanım ömrünü tamamlamıştır. İçmesuyu sistemi için önerilen tedbirler kapsamında isale hatları (cazibeli, basınçlı), depolar, pompa istasyonları, şebeke önerilmiştir. Tüm içmesuyu sisteminin doğru ve düzgün bir şekilde izlenmesi ve kontrolü için bir SCADA sistemi önerilmiştir. Etki Azaltma Planı Kırşehir İçmesuyu İsale Hattı ve Şebeke Sisteminin Rehabilitasyonu Projesi inşaatı ve işletimi süresince, çevreye ve spesifik olarak aşağıdakiler üzerine olumlu veya olumsuz bazı etkiler olacaktır: Atık Üretimi (katı ve sıvı atıklar) Trafik Hava Kalitesi Gürültü ve titreşim Peyzaj Arkeolojik ve Tarihi Eserler Mevcut Diğer Tesisat Su Kalitesi ve Temini Sağlık ve güvenlik Sosyoekonomik Planlama, tasarım, inşaat ve işletme aşamalarında arazi, su, hava ve diğer ortamlar üzerinde önemli potansiyel etkileri azaltmak için alınması gereken bazı tedbirler vardır. Bu tedbirlerin uygulanması, Türk çevre mevzuatı yönetmelikleri ve diğer ilgili yönetmelik ve standartlar doğrultusunda İnşaat Yüklenicisi, İnşaat Kontrolörü, Kırşehir Belediyesi sorumluluğunda yürütülecektir. İzleme Planı Proje süresince çevreye olabilecek etkilerin ve bu etkilerin azaltılması için alınacak önlemlerin izlenmesi için bir izleme planı oluşturulmuştur. Bu izleme planı, İnşaat Kontrolörü Firma, Kırşehir Belediyesi başta olmak üzere yönetmelikler gereği diğer ilgili kurum ve kuruluşların sorumluluğunda yürütülecektir. Kurumsal Yapılanmalar Çevre Yönetim Planının uygulanması ve izlenmesinden sorumlu kurum ve kuruluşlar aşağıdaki gibidir: Kırşehir Belediyesi İnşaat Yüklenicisi Firma İnşaat Kontrolörü Firma İller Bankası Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 7
Dünya Bankası Planlama, inşaat ve işletme etabı süresince etki azaltım önlemlerinin uygulanması ve bu uygulamaların izlenmesi ve raporlamalar ile ilgili öneriler bu bölümde belirtilmiştir. Etkilenen Gruplar Ve Sivil Toplum Kuruluşları İle İstişareler Etkilenen grupların Proje hakkında bilgilendirilmesi ve onların görüşlerinin alınması için bir sunum ve toplantı organize edilmiştir. Bu toplantıda Proje bileşenleri açıklanmış, projenin uygulanması sırasında çevreye olan etkilerin azaltılması için yapılacaklar ve bunların izleme planları da katılımcılar ile paylaşılmıştır. Toplantının sonunda katılımcıların soruları cevaplanmıştır. Toplantı ile ilgili tüm bilgiler (toplantı notları, web sayfası ve yerel gazeteler ile yapılan duyurular, telefon ile davet edilen kuruluşların listesi, katılımcı listesi) Rapor ekinde sunulmuştur. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 8
2. SORUMLU TARAF Kırşehir İçmesuyu İsale Hattı ve Şebeke Sisteminin Rehabilitasyonu için Fizibilite Çalışması kapsamındaki Çevre Yönetim Planı nın hazırlanması, kontrolü ve onaylanması ile ilgili taraflar aşağıdaki gibidir. Kırşehir Belediyesi Müşavir (Tempo Altyapı Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş.) İller Bankası Dünya Bankası Çevre Yönetim Planının hazırlanmasından sonra uygulanması ve izlenmesi ile ilgili taraflar ise aşağıdaki gibidir. Bu konu ile ilgili sorumluluklar Bölüm 6 da ayrıca detaylandırılmıştır. Kırşehir Belediyesi İnşaat Yüklenicisi İnşaat Kontrolörü İller Bankası Dünya Bankası Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) Sağlık Bakanlığı 2.1 KIRŞEHİR BELEDİYESİ Kırşehir İçmesuyu İsale Hattı ve Şebeke Sisteminin Rehabilitasyonu Projesi nin paydaşı olarak, Kırşehir Belediyesi Çevre Yönetim Planı nın hem hazırlanması hem de uygulanması ile yükümlüdür. Fizibilite Raporu ve Çevre Yönetim Planı nın hazırlanması için Belediye bir Müşavir Firma görevlendirmiştir. Müşavirin desteği ile Belediye nin görevleri aşağıdaki gibidir: Müşavir e, etkilenen grupların ve sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini alabilmek için halkın katılımı toplantısının organizasyonu destek vermek, Etkilenen grupların ve yerel çevre yetkililerinin Proje nin uygulanmasının çevresel hususları ile ilgili görüşlerine açık olmak, Gerektiğinde ilave eğitim, personel veya ekipman alımı yolu ile kurumsal güçlenmenin sağlanması. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 9
2.2 ÇYP NIN HAZIRLANMASI İLE İLGİLİ MÜŞAVİR (TEMPO ALTYAPI MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK A.Ş.) Tempo Altyapı Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş., Belediye tarafından Fizibilite Raporu nun ve Çevre Yönetim Planı nın hazırlanması için Müşavir olarak görevlendirilmiştir. Müşavirin yükümlülükleri aşağıdaki gibidir: Projenin Fizibilite Raporunun hazırlanması sırasında eş zamanlı olarak Çevre Yönetim Planı nın hazırlanması, ÇYP kapsamında, çevreye olası etkilerin değerlendirilmesi, etki azaltım önlemlerinin ve izleme planlarının hazırlanması, kurumsal düzenlemeler konusunda rehberlik sağlama, etkilenen gruplar ve sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini almak için toplantının organize edilmesi, Etkilenen grupların ve yerel çevre yetkililerinin Proje nin uygulanmasının çevresel hususları ile ilgili görüşlerine açık olmak. 2.3 ILLER BANKASI İller Bankası, Proje Yönetim Birimi Çevresel Çerçevenin uygulanmasının koordinasyonundan sorumlu bir Çevre Uzmanı bulunduracaktır. Bu Çevre Uzmanının sorumlulukları aşağıdaki gibidir: Belediye ve Müşavire, Çevre Yönetim Planının Dünya Bankası gereksinimlerine göre hazırlanması, halkın katılımı ve duyuru gereklilikleri konusunda rehberlik sağlamak, Belediye ve Belediye nin görevlendirdiği Müşavire Dünya Bankası nın kültürel varlıklar, doğal yaşam alanları, ormanlar ve uluslararası su yolları hakkındaki koruma önlemleri gereklilikleri (dokümanlar ve prosedürler) rehberlik sağlamak, Çevresel Değerlendirme dokümanlarını incelemek, Müşavire yazılı görüş sunmak ve sonunda Dünya Bankası koruma gereksinimlerine uygun olarak, ÇD dokümanlarına ve prosedürlerine resmi onay vermek. 2.4 DÜNYA BANKASI Finansman kuruluşu olarak, Dünya Bankasının ÇYP nin hazırlanması sırasında sorumlulukları aşağıdaki gibidir: Çevre Yönetim Planını gözden geçirmek, görüş bildirmek veya onaylamak. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 10
3. PROJE AÇIKLAMASI 3.1 PROJENİN TANIMI VE AMAÇLARI Kırşehir ili, su hizmetlerinin bölge halkı gereksinimleri doğrultusunda Türk ve AB çevre mevzuatına uyumlu olacak şekilde iyileştirilmesi gerekmektedir. Türkiye de çevresel altyapının geliştirilmesi amacıyla, Belediye Hizmetleri Projeleri finansmanı için İller Bankası, Hazine Müsteşarlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı koordineli olarak Dünya Bankası ile görüşmelere başlamış ve 2006 yılı itibariyle Belediyeler için çalışmalar başlatılmıştır. Kırşehir Belediyesi, İller Bankası aracılığı ile Dünya Bankası finansmanından faydalanmayı planlamaktadır. Dünya Bankası prosedürlerine göre altyapının geliştirilmesi için yapılacak yatırımlar için ilk etapta yapılacak çalışma, başvuruların yapılması, işlerin planlanması ve koordinasyonu amacıyla Fizibilite Çalışması yapılmasıdır. Daha sonra fizibilite çalışması bulgularına dayanarak Uygulama etabına geçilecektir. Bu dokuman (Çevre Yönetim Planı) kapsamında yapılan çalışmalar, Fizibilite çalışmalarına paralel olarak yürütülmektedir. Raporda belirtilen hususlar doğrultusunda hem inşaat hem de işletim aşamasında çevreye olan etkinin en aza indirilmesi ile ilgili faaliyetler belirlenecektir. 3.2 PROJENİN YASAL ÇERÇEVESİ Projenin yasal çerçevesi, Türkiye, AB Mevzuatı gereksinimleri ve bunun yanı sıra Dünya Bankası prosedürleri göz önüne alınarak belirlenmiştir. İlgili yasal hususlar (kanun ve yönetmelikler) ve prosedürler aşağıdaki şekilde özetlenmiştir. 3.2.1 Belediyenin Yasal Yükümlülükleri Belediyeler Kanunu (5215) Belediye Kanunu Madde 14 e (2005) göre, belediyeler su ve kanalizasyon hizmetlerini sağlamaktan sorumludurlar. Aynı yasanın Madde 15, e başlığına göre, içme, kullanma ve endüstri suyunun sağlanması; atıksu ve yağmursuyunun uzaklaştırılmasının sağlanması; bunlar için gerekli tesislerin kurulması ve işletilmesi Belediye nin sorumluluğuna verilmiştir. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 11
Çevre Kanunu (2872) 2872 sayılı, Çevre Kanunu Madde 8 e göre, Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik 2005 tarihli yönetmeliğin amacı, insan tüketimi amaçlı suların teknik ve hijyenik şartlara uygunluğu ile suların kalite standartlarının sağlanması, kaynak suları ve içme sularının temini, ambalajlanması, etiketlenmesi, satışı ve denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektedir. Kırşehir projesi ile ilgili olarak, su temini gerçekleştirilen sularda bu yönetmelik esaslarına uygun olarak düzenli analizler yapılmıştır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, ülkenin yeraltı ve yerüstü su kaynakları potansiyelinin korunması ve en iyi bir biçimde kullanımının sağlanması için, su kirlenmesinin önlenmesini sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek üzere gerekli hukuki ve teknik esasları belirlemektedir. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği (2008) Türkiye deki yatırım projelerinin çevresel etki değerlendirmeleri ile ilgili hususları ve esasları ortaya koymaktadır ve büyük ölçüde AB nin ÇED Direktifi ile uyumludur. Kırşehir Projesi içmesuyu sisteminin rehabilitasyonunu içerdiğinden ÇED Yönetmeliğinin Ek I ve Ek II listesinde yer almamaktadır. Bu yüzden Proje Tanıtım Dosyası ya da ÇED hazırlanmayacaktır. Ancak ileride anlatılacak Dünya Bankası Prosedürlerine göre Çevresel değerlendirme yapılacak ve Çevre Yönetim Planı hazırlanacaktır. Bu yönetmelikler dışında Projenin ve Çevre Yönetim Planının uygulanması sırasında aşağıdaki yönetmelikler de dikkate alınacaktır: Kentsel Atıksu Yönetmeliği Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Ambalaj Ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili tüm Yönetmelikler 3.2.2 Avrupa Birliği Mevzuatı Projemiz ile ilgili olarak, Avrupa Birliği çevre mevzuatındaki 7 sektörden biri olan su sektörü konusunda Avrupa Birliği direktifleri aşağıdaki gibidir. Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 12
Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi (91/27/EEC) Tarımsal Kaynaklardan Gelen Nitratların Sebep Olduğu Nitrat Kirliliğinin Önlenmesi Direktifi (91/676/EEC) İnsani Tüketim Amaçlı Suların Kalitesi Hakkında Konsey Direktifi (98/83/EC) İçmesuyu Elde Edilmesi Amaçlanan Yüzey Sularında Aranan Kalite Hakkında Yönetmelik (75/440/EEC) Bazı Tehlikeli Maddelerin Su Ortamlarına Deşarjlarının Yarattığı Kirliliğe Dair Direktif (76/464/EEC) Yüzme Sularının Kalitesine Dair Direktif (76/160/EEC) Arıtma Çamurunun Tarımda Kullanılması Halinde Çevrenin Ve Toprağın Korunması Hakkında Direktif (86/278/EEC) Yer Altı Sularının Bazı Tehlikeli Maddelerin Neden Olduğu Kirlenmeye Karşı Korunması Hakkında Direktif (80/68/EEC) Türkiye, Avrupa Birliği uyum çalışmaları kapsamında hedeflerini belirlemiş, Çevre Mevzuatı uyumlaştırılması ile ilgili hedef ve programlar UÇES kapsamında planlanmıştır. Buna göre, bu direktiflerin çoğunluğu Türkiye Çevre Mevzuatına aktarılmıştır. Su Çerçeve Direktifi ile ilgili uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. 3.2.3 Dünya Bankası Prosedürleri Çevresel Değerlendirme (OP 4.01) Proje kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler mevcut Türk Çevre Yönetmelikleri ve Prosedürleri ile Dünya Bankasının İşletim Politikası 4.01 de ana hatlarıyla açıklanan Çevresel Değerlendirme (ÇD) başta olmak üzere gerekli olan hallerde diğer koruma politikalarına uyumlu olmalıdır. Projenin Çevresel Değerlendirilmesi açısından baktığımızda Türk Mevzuatı ve Dünya Bankası prosedürleri biraz farklılık göstermektedir. Türk, Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği (2008) Türkiye deki yatırım projelerinin çevresel etki değerlendirmeleri ile ilgili hususları ve esasları ortaya koymaktadır ve büyük ölçüde AB nin ÇED Direktifi ile uyumludur. Kırşehir Projesi içmesuyu sisteminin rehabilitasyonunu içerdiğinden ÇED Yönetmeliğinin Ek I ve Ek II listesinde yer almamaktadır. Bu yüzden Türkiye ÇED mevzuatı gereği Proje Tanıtım Dosyası yada ÇED hazırlanmayacaktır. Dünya Bankası prosedürlerine göre ise Projeler 3 ana kategoride incelenmekte ve yapılacak çevresel değerlendirmenin kapsamı her kategoriye göre farklılıklar göstermektedir: Kategori A: Projenin hassas, geri dönüşü olmayan, çok yönlü veya daha önce görülmemiş önemli etkilerinin olma ihtimali yüksektir. Bu etkileri, fiziksel işlere bağlı olarak tesislerin sahasından daha geniş bir alanı etkileyebilir. Kategori B: İnsan nüfusu ve çevresel açıdan önemli alanlar üzerindeki etkisi A Kategorisindeki projelere göre daha az olumsuzdur. Bu etkiler sahaya özel olup çok azı (varsa) geri dönüşü olmayan niteliktedir. Kategori C: Çok az olumsuz çevresel etki veya hiçbir olumsuz çevresel etkinin bulunmaması Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 13
Kırşehir Projesi Kategori B kapsamındadır. Dünya Bankası Kategori B projeleri için ÇED hazırlanmasını zorunlu kılmamakla beraber bir Çevre Yönetim Planı hazırlanmasını ve halkın katılımı toplantısı yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Böylelikle Projenin yürütülmesi sırasında (inşaat ve işletme) çevreye olan etkilerin minimuma indirgenmesi için önlemler alınacak ve bu önlemlerin uygulanması için bir izleme planı oluşturulacaktır. Bu Çevre Yönetim Planı bu amaçla hazırlanmıştır. Kültürel Varlıklar (OPN 11.03) Temel konu, inşaat sırasında bulguların tespit edilmesidir. Türk kanunları ve uygulamaları Dünya Bankasının gerekliliklerini karşılamaktadır. 21.7.1983 tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (27/07/2004 tarih ve 25535 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan değişiklik) ve 10.08.1994 tarih ve 18485 sayılı Resmi Gazete yayınlanan Kültür ve Tabiat Varlıklarıyla ilgili Olarak Yapılacak Araştırma, Sondaj ve Kazılar Hakkında Yönetmelik, örneğin, inşaat sırasında tespit edilen kültür ve tabiat varlıklarına ilişkin yapılacak işlemleri ve yükümlülükleri tanımlamaktadır. Belediyeler, sözkonusu kanun ve yönetmeliğin uygulanmasından sorumludurlar. Düzenli raporlamasının bir parçası olarak, Belediyeler, varsa tarihi ve kültürel bulgular ve yapılan işlemler hakkında İller Bankasını bilgilendirecektir. Gönülsüz Yeniden Yerleşim (OP/BP 4.12) Bu OP nin gerekliliklerini karşılayan bir Kamulaştırma Çerçevesi hazırlanacaktır. 3.3 PROJENİN KONUMU Kırşehir ili İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak Bölümünde yer almaktadır. İl merkezi 34 derece, 10 dakika Doğu boylamında, 39 derece, 8 dakika Kuzey enleminde bulunmaktadır. Nevşehir, Aksaray, Kırıkkale, Yozgat ve Ankara ile komsu olan ilin denizden yüksekliği 985 m dir. Yaklaşık yüzölçümü 6.665 km 2 dir. İl nüfusu toplamda (şehir merkezi ve köyler) 223.102 kişidir. Deniz seviyesinden 985 m yüksekliktedir. Kırşehir İline ait ilçeler Akcakent, Akpinar, Boztepe, Cicekdagi, Kaman, ve Mucur dur. Kırşehir yöresi Orta Anadolu Masifi nin (ilk kütle) bir parçasıdır. Kızılırmak yayı içerisinde yer alan Kırşehir Masifi Türkiye nin 9 büyük masifinden en büyüğü olup, Tuz Gölü nün altında da devam ettiği tahmin edilmektedir. Kırsehir Masifi, yaklasık 2000 2500 metre kalınlıkta bir yapıdır. Projenin konumu Kırşehir İli şehir merkezidir. Proje alanının Türkiye üzerinde konumu ve Kırşehir il haritası sırasıyla Şekil 3.1 ve Şekil 3.2 de sunulmuştur. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 14
KIRŞEHİR Şekil: 3.1 Türkiye Haritası Üzerinde Projenin Konumu Şekil: 3.2 Projenin Konumu Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 15
3.4 PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.4.1 Nüfus Proje, Kırşehir ili şehir merkezi nüfusuna hizmet verecektir. Kırşehir il merkezi nüfus sayım sonuçları Türkiye İstatistik Kurumundan alınan verilere göre aşağıdaki gibidir: Tablo: 3.1 Kırşehir Nüfus sayım Sonuçları 1980 1985 1990 2000 2007 2009 Kırşehir merkez 49.913 64.754 73.538 88.105 99.832 105.826 Fizibilite ve projelendirme aşamasında proje alanının daha önceki yıllardaki nüfus artışları ve önceden yapılan planlama ve çalışmalar da (imar planları, altyapı projeleri vb) dikkate alınarak gelecek yıllar için nüfus projeksiyonları aşağıdaki gibi hesaplanmıştır: Tablo: 3.2 Proje için Esas Alınan Nüfus Projeksiyonları 2020 2030 2040 Kırşehir merkez 113.000 176.000 275.000 3.4.2 Genel Jeolojik Özellikler Kırşehir yöresi Orta Anadolu Masifi nin (ilk kütle) bir parçasıdır. Kızılırmak yayı içerisinde yer alan Kırşehir Masifi Türkiye nin 9 büyük masifinden en büyüğü olup, Tuz Gölü nün altında da devam ettiği tahmin edilmektedir. İlin yüzey şekilleri İç Anadolu Bölgesi ile birlikte Üçüncü Jeolojik Devir olan Meozoik üst Reosen döneminde karalaşarak oluşmuş, billurlu eski kayalardan meydana gelmiştir. Kırşehir de karstik şekillerinin bütün örneklerini görmek mümkündür. Türkiye nin en geniş kapalı havzası olan İç Anadolu Havzası nın doğusundadır. Bu havza yeryüzü şekillerini ve iklimi etkilemektedir. Bölgenin doğal yapısının oluşumunda Üçüncü Zaman özelliklerine rastlanır. Asıl görünümünü Alp kıvrımları sırasında kazanmıştır. Yöre incelendiğinde dört ayrı oluşum ve değişik dönem yer yapısı görülür. Kuzeybatı güneydoğu yönünde uzanan fay boyunca yeni alüvyonlar bu çizginin doğusunda geniş bir alanda (Seyfe Gölü çöküntü alanı), başkalaşım dizilerinden billurlu şistler, batısında mermerleşmiş kireç tası, bir parçada dolomitler yer alır. Diğer yerlerde ise üçüncü zamanın, ikinci yarısına değin neojen göl tortuları ile kaplıdır. 3.4.3 Depremsellik Özellikleri Kırşehir, Orta Anadolu fay hattı üzerinde yer alır. İlin büyük çoğunluğu 1. derece ve 2. derece deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır. Kuzeybatı güneydoğu doğrultusunda ve Ankara il sınırında kuzeye doğru iki önemli fay hattı bulunmaktadır. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 16
3.4.4 Meteorolojik Özellikler Şekil: 3.3 Depremsellik Kırşehir de, İç Anadolu Bölgesi nde hakim olan tipik kara iklimi hüküm sürmektedir. Kışları soğuk ve sert, yazları sıcak ve kurak geçer. Devlet Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü ölçümlerine göre bazı meteorolojik veriler aşağıdaki gibidir: Ortalama sıcaklık ( C o ) Ortalama yağış (mm) Ortalama bağıl nem (%) Ortalama rüzgar hızı (m/s) Tablo: 3.3 Kırşehir Meteorolojik Veri Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 5,1 3,4 9,3 13,2 14,7 20,7 23,7 24,8 19,4 12,5 7,7 0,1 35,1 28,0 34,9 27,0 31,7 45,6 2,5 0 35,4 66,9 34,9 0,6 77,8 76,9 60,4 55,6 52,0 43,5 37,1 39,2 50,3 68,7 75,6 87,8 2,3 2,0 2,1 2,4 2,1 2,9 4,3 2,9 2,4 2,4 1,6 1,7 3.4.5 Bölgedeki Milli Park, Tabiat Parkları ve Tabiat Koruma Alanları Kırşehir il sınırları içerisinde milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı bulunmamaktadır. Sadece, Seyfe Gölü ve çevresindeki 10.700 ha lık alan 1990 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile Tabiat Koruma Alanı olarak ilan edilmiştir. Göl suyu tuzlu ve sodyumlu, maksimum su derinliği 165 cm dir. Seyfe Gölü, Mucur İlçesinin 16 km kuzeyinde, Kırşehir İl Merkezine 30 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Türkiye nin A Sınıfı Sulak Alanları arasında yer almaktadır. Seyfe kapalı havzası 152.200 ha alana sahip olup, göl ve çevresindeki 10.700 ha lık saha 1990 yılında Tabiatı Koruma Alanı, 1989 yılında 23.585 ha lık alan 1. Derece Doğal Sit Alanı, 1994 yılında 10.700 ha lık alan RAMSAR Sözleşmesi Listesine dahil edilerek alanın doğal yapısının ve ekolojik karakterinin korunması uluslar arası düzeyde de taahhüt edilmiştir. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 17
3.4.6 Ekolojik Yapı Kırşehir de genelde bozkır görünümüne sahip bitki örtüsü bulunmakta, yer yer çalılıklar göze çarpmaktadır. İlde sadece Çiçekdağı nın kuzey kesimlerinde ve Akçakent ilçesi çevresinde meşe ve ardıç ağaçlarından oluşan ormanlık alanlar mevcuttur. Ormanlık alanlar ilin toplam yüzölçümünün yaklaşık %2 sidir. Kırşehir ili genelinde flora ve fauna açısından türler ve popülasyonları ile ilgili herhangi bir çalışma mevcut değildir. Ancak Seyfe Gölü ve çevresinde bazı araştırmalar yapılmıştır. Seyfe Gölü Tabiat Koruma Alanında, yapılan çalışmalarda 53 familyaya ait 289 bitki türü tespit edilmiş olup, bu türlerin 27 si (%9) endemik, 2 si nadir (R) dir. Faunaya üzerine yapılan çalışmalarda Bern Sözleşmesi Ek 2, Ek3 ve ERL listesinde bulunup korunması gereken türler göl çevresinde bulunmaktadır. 3.4.7 Kültürel Miras Kırşehir ilinde Kültür Bakanlığı tarafından tescil edilmiş bazı tarihi ve arkeolojik eserler mevcuttur. Şehir Merkezinde, geçmişten güzümüze kadar gelmiş halen kullanımda olan birçok eser ve yapı mevcuttur. En çok bilinenleri Osmanlı ve Selçuklu döneminden kalma, Alaaddin Camii, Cacabey Camii, Alenderbaba Türbesi, Kapucu Camii, Ahi Evran Zaviyesi, Kesikköprü Kervansarayı ve köprüsüdür. Bölgede yapılan arkeolojik kazılarda bulunan eserler Kırşehir Kültür Merkezinde sergilenmektedir. Yapılan kazıların ve buluntuların ışığında Kırşehir in Kalkolitik çağlardan günümüze kadar yaklaşık 7000 yıllık geçmişinin olduğu ortaya çıkarılmıştır. Kırşehir Müzesinde Yunan, Bizans, Roma ve İslami devirlerine ait sikkeler, tas eserler ve seramikler mevcuttur. Kaman ilçesi, Çağırkan kasabasında bulunan Kalehöyük te yapılan kazılarda çıkartılan geç Frig devrine ait pişmiş topraktan çeşitli testi ve çömlekler de bulunmuştur. Kazılar devam etmektedir. 3.4.8 Sosyo ekonomik Durum Kırşehir ilinde ekonomik yaşam çoğunlukla tarıma dayalıdır. 1973 yılında kalkınmada öncelikli iller arasına alınınca, sanayileşme hareketi gözle görülür şekilde artmıştır. Sanayileşmenin başlangıcında, sanayi kuruluşları il merkezi ve ilçelerde ulaşım ve hammaddenin kolay karşılandığı yerlere kurulmuştur. Günümüzde de sanayici üretim ve pazarlama için en ekonomik, en uygun yerleri tercih etmektedir. Gölhisar İğdecik mevkiinde, şehir merkezine yaklaşık 12 km. mesafede kurulan Organize Sanayi Bölgesinde yeni kurulan sanayi tesisleri toplanmaya başlamıştır. 2002 verilerine göre, ilde, 19 un fabrikası, 4 yem fabrikası, 1 matkap ucu fabrikası, 1 kireç fabrikası, 1 çelik bilye fabrikası, 1 tuğla fabrikası, 1 mantar isletmesi, 1 ham yağ fabrikası, 1 yağ dolum tesisi, 1 lastik fabrikası, 1 seker fabrikası, 1 kalsit üretim tesisi, 1 et entegre tesisi, 1 süt ürünleri tesisi, 1 boya üretim tesisi bulunmaktadır. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 18
3.5 MEVCUT İÇMESUYU, ATIKSU VE YAĞMURSUYU SİSTEMİ 3.5.1 Mevcut İçmesuyu Sistemi Kırşehir in içmesuyu yer altı su kaynaklarından sağlanmaktadır. Kuyuların toplam debi kapasiteleri 695 l/s dir. 4 ayrı kuyu alanında (Özbağ, Selafur, Ökse, İtfaiye) toplam 15 adet kuyu mevcuttur. Tablo: 3.4 Mevcut Kuyular ve kapasiteleri Kuyu Adı Kot (m) Debi (l/sec) Basma Yüksekliği (m) Özbağ 1 1043,00 20,83 103,00 Özbağ 2 1043,00 36,67 104,50 Özbağ 3 1047,00 40,28 103,00 Özbağ 4 1051,00 30,56 100,50 Özbağ 5 1050,00 37,78 102,50 Selafur 1 1024,00 50,00 104,60 Selafur 2 1023,00 67,50 103,80 Selafur 3 1024,00 50,00 99,48 Selafur 4 1024,00 67,50 100,10 Ökse 1 1134,00 66,67 43,20 Ökse 2 1142,00 66,67 42,70 Ökse 3 1141.00 28,00 45,00 Ökse 4 1135.00 61,00 45,00 İtfaiye 1 998 36,11 105,00 İtfaiye 2 998 36,11 105,00 Bu kuyulardan suyun depolara ve depolar arasında suyun iletilmesinde, hem cazibeli hem de basınçlı iletim hatları kullanılmaktadır. Bu hatlar DN 250 DN 800 arası AÇB ve çelik borulardan oluşmaktadır. Bu hatların bir kısmı üzerinde bulunan hasarlardan dolayı tamir yada bakım gerektirmektedir. Toplamda Kırşehir de, şehre cazibe ile içmesuyu sağlayan 14 adet depo bulunmaktadır. Bu dağıtım depolarının toplam hacmi 19.700 m 3 dür. Bu depoların bir kısmı kötü durumda olup, bakım ve onarıma ihtiyaç duymaktadır. Tüm depolarda sızıntıya sebep olabilecek çatlaklar gözlenmiştir. Depolarda biriktirilen su, şebekeye dağıtılmadan önce klorlanmaktadır. Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 19
Tablo: 3.5 Mevcut Depolar ve kapasiteleri Depo adı Beslediği Bölge Depolama Hacmi (m³) Maksimum Su Seviyesi (m) Minimum Su Seviyesi (m) Merkez 1 Bölge 8 5.000 1064,94 1059,94 Merkez 2 Bölge 8 2.500 1065,28 1060,78 Kümbetaltı 1 Bölge 7 3.000 1030,43 1026,43 Kümbetaltı 2 Bölge 7 2.000 1029,28 1025,78 Kındam Bölge 9 700 1133,50 1029,00 Bağbaşı 1 Bölge 6 1.500 1039,40 1035,40 Bağbaşı 2 Bölge 5 4 1.500 1089,21 1085,21 Mehtap 1 Bölge 3 2.500 1084,02 1079,52 Mehtap 2 Bölge 2 600 1144,15 1139,65 Mehtap 3 Bölge 1 400 1202,20 1198,70 Kirsehir de toplam 4 adet pompa istasyonu mevcuttur. Bu pompa istasyonları suyun 3. şebeke bölgesinden orta ve yüksek bölgelere iletilmesi için inşa edilmişlerdir. Tablo: 3.6 Mevcut Pompa İstasyonları ve Kapasiteleri Pompa İStasyonu Adı Basma Debi (l/sec) Pompa Sayısı Yüksekliği (m) Merkez PS 29 1 Asil+1 Yedek Bağbaşı PS 58 39 1 Asil +1 Yedek Mehtap Hill 1 PS 72 35 1 Asil +1 Yedek Mehtap Hill 2 PS 68 14 1 Asil +1 Yedek Kırşehir in içmesuyu temin sistemi 9 basınç bölgesine ayrılmaktadır. Bu bölgeler ilgili depolardan beslenmektedir. Boru malzemesi genellikle asbest çimento borudur (AÇB). Mevcut içmesuyu şebekesi imar planlarındaki tüm yerleşim alanına hizmet verememektedir. Bir diğer problem şehrin bazı bölgelerine suyun kesikli olarak verilmesidir. Genelde su temini sabahları bir bölgeye, aksamları başka bir bölgeye hizmet verecek şekilde gerçekleşmektedir. Bu durum düşük basınçlar ve yüksek su ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Bu alanlardaki şebeke sistemleri fenni bir mühendislik tasarımı olmadan iptidai bir şekilde Belediye tarafından döşenmiştir. Belediyeden alınan bilgilere göre mevcut şebeke çap ve uzunlukları aşağıdaki gibidir. Tablo: 3.7 Mevcut Şebeke Çap ve Uzunlukları Boru Çapı (mm) Uzunluk (m) 80 160 100 327.771 125 22.327 150 39.421 175 1.620 200 22.565 250 12.622 300 11.034 350 4.313 400 7.182 500 4.172 Total 453.187 Kırşehir Belediyesi - Tempo Altyapı Müh. Müş. A.Ş. Sayfa 20