UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI ULUSAL EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) MERKEZĠ TOPLANTISI Ferda UlutaĢ Türkiye Teknoloji GeliĢtirme Vakfı 1 6 Nisan 2010 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı / Ankara

KAPSAM Kronoloji BM Ortak Programı ve UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı UNIDO Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı Kapsamında Merkez için Önerilen Model Kısaca TTGV Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Merkezleri için Kriterler ve TTGV Öngörülen Merkez Hizmetleri ve TTGV Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Merkezinin/ Programının Finansmanı 2

KRONOLOJĠ UNIDO Ekoverimlilik Programı... 11.08 12.08 01.09 02.09 03.09 04.09 05.09 06.09 07.09 08.09 09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 3

4 BM ORTAK PROGRAMI VE UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI

BM ORTAK PROGRAMI TÜRKĠYE NĠN ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠNE UYUM KAPASĠTESĠNĠN GELĠġTĠRĠLMESĠ BM ORTAK PROGRAMI Proje Süresi: 3 Yıl (2008-2011) Ana Faydalanıcı: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Proje Yürütücü Ortakları: 1. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) 3. BirleĢmiĢ Milletler Sınai Kalkınma TeĢkilatı (UNIDO) 4. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Faydalanıcı: T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 5

BM ORTAK PROGRAMI VE BEKLENEN ÇIKTILAR SONUÇ 1. İKLĠM DEĞĠġKLĠĞĠNE UYUMUN ULUSAL KALKINMA PLANLARI ÇERÇEVESĠNE YERLEġTĠRĠLMESĠ Çıktı 1.4. Faaliyet 1.4.4. Sanayi ile ilgili olarak değiģiklikleri uygulamaktan sorumlu olanlar için hedeflenmiģ kapasite oluģturma faaliyeti yürütülmesi Çıktı 1.5. Faaliyet 1.5.2. Su tüketimini azaltmak için 6 pilot uygulama ve eko-verimlilik merkezinin kurulması UNIDO Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı, bir alt program olarak yürürlüğe girmiģtir. Programın hem BM Ortak Programı hem de UNIDO hedeflerini sağlaması beklenmektedir. 6

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Proje Ekibi: Yürütücü KuruluĢlar: Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO) Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Proje DanıĢmanı: Prof. Dr. Göksel N. Demirer (ODTÜ) 7

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI DanıĢma Kurulu: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı T.C. BaĢbakanlık Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığı Enerji ĠĢleri Etüt Ġdaresi (EĠE) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) TÜBĠTAK - Marmara AraĢtırma Merkezi BirleĢmiĢ Milletler (BM) Ortak Programı BirleĢmiĢ Milletler Sınai Kalkınma TeĢkilatı (UNIDO) Türkiye Teknoloji GeliĢtirme Vakfı (TTGV) Prof. Dr. Göksel Demirer (ODTÜ) Doç. Dr. Nilgün Cılız Kıran (Boğaziçi Üniversitesi) 8

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Proje Süresi Haziran 2008 Haziran 2011 Proje Faaliyetleri Faz 1 Hazırlık ve ön çalışma tamamlandı Faz 2 Uygulama Haziran 2010 Bilgi merkezi, farkındalık yaratma toplantıları, firmalarda pilot uygulamalar, eğitim programları, eko-verimlilik (temiz üretim) merkezine yönelik çalışmalar Faz 3 Uygulama, Yaygınlaştırma Haziran 2011 Pilot uygulamaların izlenmesi, uygulamaların raporlanması, proje çıktılarının yaygınlaştırılması, rehber dokümanlar hazırlanması 9

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Gerçekleştirilen Proje Faaliyetleri Seyhan Havzası Bölgesi nde öncelikli sektörlerin belirlenmesi Tekstil - Deri Gıda - İçecek Kimyasal Madde Metal İşleme - Makine Eko-verimlilik (temiz üretim) ile ilgili bilgi alış verişinin sağlanmasına yönelik bir bilgi merkezinin oluşturulması Web sitesi: www.ekoverimlilik.org Program Tanıtım Broşürü Ulusal-uluslararası işbirliği ağları (UNIDO-RECP Network, İsviçre, Ekim 2009) (devam ediyor) 10

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI GerçekleĢtirilen Proje Faaliyetleri Farkındalık Yaratma ve Bilgilendirme Toplantıları Proje hakkında bilgilendirme, görüş alış-verişi Eko-verimlilik konusunda bilgi paylaşımı İşbirliği olanaklarının değerlendirilmesi Öncelikli sektör temsilcileri ile iletişim Kayseri, Adana, Niğde de bilgilendirme toplantıları (yerel) Ankara da bilgilendirme toplantısı (ulusal) Toplam 187 katılımcı (sanayi, kamu, üniversite, STK) 11

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Gerçekleştirilen Proje Faaliyetleri Firmalarda Eko-verimlilik Pilot Uygulamaları (6 Firma) Öncelikli sektörlerde uygulama örnekleri gerçekleştirilmesi; Yaygınlaştırma faaliyetleri için bilgi ve deneyim sağlanması farkındalığın ve kapasitenin artırılması Pilot uygulamalar için firmaların belirlenmesi Genel kriterlerin belirlenmesi: Öncelikli sektör, Firmanın isteği ve katılımı, Su tüketiminin/ atıksuyun azaltılmasına yönelik proje potansiyeli Değerlendirme (firmalarla yüz yüze görüşmeler) (devam ediyor) 12

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Pilot Uygulamalar/ Firmalar (Adana, Kayseri, Niğde, Ankara) Uygulama AĢamasında Firma 1: Gıda Firma 2: İçecek Firma 3: Metal İşleme Proje GeliĢtirme AĢamasında Firma 4: Kimya Değerlendirme AĢamasında Firma 5: Tekstil Belirlenme AĢamasında Firma 6 13

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Firma 1 Gıda Sektör: Marine, füme ve dondurulmuş deniz ürünleri Yıllık su tüketimi: 90.000 m 3 Uygulama: Balık Çözdürme ve Temizleme Sularının Geri Kazanımı Proje Bütçesi: 26.900 $ UNIDO Katkısı 19.800 $ Firma Katkısı Beklenen su tasarrufu: % 35 40 Yıllık su kazancı: 30.000 35.000 m3 14

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Firma 2 İçecek Sektör: Meyve Suyu Üretimi Yıllık su tüketimi: 750.000 850.000 m3 Uygulama: Üretim hattında soğutma suyu geri kazanımı Proje Bütçesi: 28.600 $ UNIDO Katkısı 28.300 $ Firma Katkısı Beklenen su tasarrufu: % 40 45 Yıllık su kazancı: 350.000 400.000 m3 15

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Firma 3 Metal İşleme Sektör: Otomotiv ana sanayi ve yedek parça üretimi Yıllık su tüketimi: 70.000 m 3 Uygulama: Isıl işlem soğutma suyunun proseste yeniden kullanımı, fosfatlama bölümünde iyileştirmeler Proje Bütçesi: 25.000 $ UNIDO Katkısı Firma Katkısı (Belirleniyor) Beklenen su tasarrufu: %15 20 Yıllık su kazancı: 15.000 m 3 16

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Gerçekleştirilen Proje Faaliyetleri/ Eğitim Programı Ulusal bazda teknik uzmanların eğitimi, Eko-verimlilik Programı (merkezi) ağyapısının güçlendirilmesi, işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi İki aşamalı Eğitim Programı Eko-verimlilikTemel Eğitimi (Prof. Dr. Göksel Demirer, TTGV) 28-29 Ocak 2010 (68 Katılımcı) Materyal Akım Analizi ve Eko-verimlilik Eğitimi Uygulamalı Eğitim (Almanya-Duisburg Eko-verimlilik Merkezi, TTGV) 9-11 Şubat 2010 (25 Katılımcı) 17

18 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI

19 UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Gerçekleştirilen Proje Faaliyetleri/ Eğitim Programı Katılımcı Profili: UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK PROGRAMI (EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ) Bölgesel/Ulusal Merkezler/Ajanslar Çevre DanıĢmanlık ġirketleri Yarı-zamanlı/ Proje bazlı Uzmanlar Üniversiteler Enerji Verimliliği DanıĢmanlık ġirketleri Sanayi Odaları/ OSB ler Ġlgili Kamu Kurumları 20

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI GerçekleĢtirilen Proje Faaliyetleri Eko-verimlilik Merkezi Kurulmasına Yönelik Çalışmalar Ülke örneklerinin değerlendirilmesi Danışma Kurulu düzeyinde ön değerlendirme yapılması Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve BM Ortak Program onayı ile Merkezin kurulması (süreç devam ediyor) 21

UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) PROGRAMI Planlanan Proje Faaliyetleri/ YaygınlaĢtırma Faaliyetleri Elde edilen çıktıların ulusal (kamu, sanayi, vb.) ve uluslararası bazda yaygınlaştırılması Bilgi Merkezi nden yararlanılması web sayfası Paylaşım toplantıları ve çalıştayların planlanması İlgili ulusal ve uluslararası etkinliklere katılım Öncelikli sektörlerde uygulamaya yönelik eko-verimlilik ve temiz üretim rehber dokümanlarının oluşturulması 22

23 ÖNERĠLEN MERKEZ MODELĠ (UNIDO/ UNEP MODELĠ)

ÖNERĠLEN MERKEZ MODELĠ 24 UNEP/ UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) MERKEZĠ MODELĠ

ÖNERĠLEN MERKEZ MODELĠ Merkezin Vereceği Hizmetler: - Teknik danışmanlık verilmesi - Tesis denetlemeleri (temiz üretim olanak değerlendirmesi) yapılması - Eğitim verilmesi - Temiz Üretim teknolojileri ve yatırımlarının tanıtılması - Yaygınlaştırma etkinlikleri yapılması - Temiz Üretim politikaları konusunda öneriler geliştirilmesi - Uygulama projeleri için finansman desteği sağlanması ya da uygun finansman kaynaklarına yönlendirilmesi 25 UNEP/ UNIDO EKO-VERĠMLĠLĠK (TEMĠZ ÜRETĠM) MERKEZĠ MODELĠ

26 KISACA TTGV (DESTEKLERĠMĠZ)

KISACA TTGV 1991 yılında kar amacı gütmeyen, Sivil Toplum KuruluĢu olarak özel sektör temsilcileri ve kamu kurumları tarafından kurulmuģtur. Kanunla kurulmuģ vakıf tır. Misyonu; ülkemizde teknolojik inovasyon faaliyetlerini destekleyerek üreticilerimizin uluslararası pazarlardaki rekabet gücünü arttırmaktır. Vizyonu; ulusal inovasyon sistemimizin kurulmasında geliģtirilmesinde ve ekolojik sistemin korunmasında etkin rolümüzü sürdürmek, kendi alanımızda uluslararası platformlarda örnek alınan önemli oyunculardan biri olmaktır. 27

KISACA TTGV/ FĠNANSAL KAYNAKLAR Hazine Müsteşarlığı/ Dünya Bankası Programı: 1991-1998 / Teknoloji Geliştirme Projesi Hazine Müsteşarlığı/ Dünya Bankası Programı: 1999-2005 / Endüstriyel Teknoloji Projesi Dış Ticaret Müsteşarlığı Fonu: 1995-... / Ürün Geliştirme Ar-Ge Sermaye Desteği Montreal Protokolü Çok Taraflı Fonu/Dünya Bankası/Hazine Müsteşarlığı: 1994-2007 / Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Giderilmesi Projesi 28

29 KISACA TTGV/ DESTEKLERĠMĠZ

TEKNOLOJĠ GELĠġTĠRME (AR-GE) DESTEĞĠ TGP kapsamında, teknolojik ürün ve teknolojik proses (üretim yöntemi) inovasyonu kavramları çerçevesinde teknoloji geliştirme düzeyindeki Ar-Ge faaliyetleri desteklenmektedir. Destekten Faydalanacak Ar-Ge Faaliyet Aşamaları: Kavram geliştirme Teknolojik/teknik ve ekonomik yapılabilirlilik etüdü Geliştirilen kavramdan tasarıma geçiş sürecinde yer alan laboratuar çalışmaları vb. çalışmalar Tasarım ve çizim çalışmaları Prototip üretimi Pilot tesisin kurulması Deneme üretimi Patent ve lisans çalışmaları Satış sonrasında ürün tasarımından kaynaklanan sorunların çözümü faaliyetleri 30

TEKNOLOJĠ GELĠġTĠRME (AR-GE) DESTEĞĠ TTGV Ar-Ge Destekleri kapsamında yaklaģık 900 projeye yaklaģık 300 Milyon ABD Doları bağıtlanmıģtır. Bu kapsamda 104 proje çevre alanında olup, bu projelere yaklaģık 35 Milyon ABD Doları bağıtlanmıģ, kullandırımlar devam etmektedir. % 82 si Temiz Üretim alanında (Enerji verimliliği ve Yenilenebilir Enerji dahil) Sadece % 8 i boru sonu önlemler ile ilgili 16,3% 7,7% 5,8% 17,3% Yenilenebilir enerji Enerji Verimliliği Kirliliği kaynağında azaltma Atıklardan yeni ürün üretilmesi "Çevre dostu" hammaddelere geçiş 5,8% 10,6% 13,5% 23,1% Atık ve atık suların geri kazanımı Çevre dostu ürün üretilmesi Atık/atık su/emisyon arıtımı ve/veya bertarafı 31

TTGV ÇEVRE DESTEKLERĠ Uygulama Çevre Teknolojileri (Temiz Üretim) Enerji Verimliliği Yenilenebilir Enerji Çevre Projeleri Destekleri Teknoloji GeliĢtirme Projeleri (Ar-Ge) Destekleri Teknoloji Kullanan Firmalar Teknoloji Üreten/Geliştiren Firmalar 32 Çevre Teknolojisi Bugüne kadar sanayicimizin çoğunluğu enerji verimliliği alanında olmak üzere, eko-verimlilik alanındaki toplam 12 projesi için, 4,5 Milyon ABD Doları bağıtlanmıģ, bugüne kadar yaklaģık 3,6 Milyon ABD Doları kullandırım gerçekleģmiģtir.

33 EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ EV SAHĠBĠ KURULUġ ĠÇĠN UNIDO/UNEP KRĠTERLERĠ VE TTGV

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO nun Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Merkeze gerekli altyapı ve desteği sağlar. Diğer paydaģlar ile birlikte merkeze maddi ve/veya ayni (personel, ofis alanı, ekipman, vb.) katkı sağlar. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Altyapı: - Güçlü kurumsal yapı - Kanunla KurulmuĢ Vakıf - Dinamik, esnek bir yapı - 19 yıllık deneyim, birikim - Saygınlık, iyi imaj - GeniĢ (ulusal/ uluslararası) bir ağyapı Ayni Katkı: - Kalifiye personel, iģgücü (Teknik, idari, mali uzmanlar) - Ofis, ekipman Maddi Katkı: - Çevre destekleri kapsamında geri dönüģlü finansman katkısı 34

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Endüstri ile kanıtlanmıģ iģbirlikleri TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) TTGV Ar-Ge ve Çevre Destekleri - Firma Portföyü: - ~900 Proje, ~700 Firma, ~300 Milyon $ kaynak - Firmaların TTGV ye güveni Sanayi odaları ve sektörel kuruluşlar ile işbirlikleri: - Avrupa ĠĢletmeler Ağı Projesi (iģletmelere danıģmanlık hizmeti) - ESO: ESĠNKAP Projesi - BUSĠAD, TAYSAD, UĠB, OSD: OKÜMKAP Projesi - OSTĠM: Yerli Enerji Teknolojileri Ar-Ge Platformu; Avrupa ĠĢletmeler Ağı Projesi için iģbirliği 35

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Endüstri ile kanıtlanmıģ iģbirlikleri TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Sanayi odaları ve sektörel kuruluşlar ile işbirlikleri: - Konya Sanayi Odası, OSTĠM, ĠSO, Mersin Sanayi ve Ticaret Odası: UNIDO Ekoverimlilik eğitim programına katılmıģlardır. - TUKDER, ĠTKĠB, SETBĠR, TGDF: UNIDO Eko-verimlilik eğitim programına katılmıģlardır. Teknoloji Ödülleri Organizasyonu: - TÜSĠAD TÜBĠTAK - TTGV iģbirliği 36

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz Üretim baģta olmak üzere çevre ile ilgili konularda uzmanlık sahibi olmalıdır. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) 5 kişilik Çevre Projeleri Grubu (4 Çevre Mühendisi): - 10 yıllık doğrudan sanayi deneyimi, ilgili AB mevzuatlarının (IPPC ve BAT lar dahil) uygulanması, - Temiz üretim alanında akademik çalıģmalar, yayınlar - Toplam 16 yıllık temiz üretim uygulamalarının değerlendirme ve desteklenmesine iliģkin deneyim - Sektörde konferans, toplantı, seminerlere konuģmacı olarak davetler 11 kişilik Teknoloji Geliştirme (Ar-Ge) Projeleri Grubu (6 Mühendis): - Çevre ilgili projeler (104 proje) de dahil olmak üzere proje değerlendirme (teknik, mali), izleme, destekleme deneyimi 37

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz Üretim konusunda çalıģmalarda bulunan kamu kurumları ve diğer paydaģlar ile iyi iliģkilere sahip olmalıdır. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Çevre ve Orman Bakanlığı: - Ozon Tabakasını Ġncelten Maddelerin Giderilmesi Projesi (1994-2007) - Temiz Üretim Projesi (2009-2010) - UNIDO Eko-verimlilik Programı (2008-2011) - Ġklim DeğiĢikliği ve Sürdürülebilir Kalkınma ve Ulusal Bildirim Raporlarına katkı (2002-2003) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı: - GEF Sanayide Enerji Verimliliği Projesi - UNIDO Eko-verimlilik Programı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: - GEF Sanayide Enerji Verimliliği Projesi (EĠE) - Yerli Enerji Teknolojileri Ar-Ge Platformu nda Ortaklık 38

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Temiz Üretim konusunda çalıģmalarda bulunan kamu kurumları ve diğer paydaģlar ile iyi iliģkilere sahip olmalıdır. Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM): - TTGV Yönetim Kurulu Üyesi - Ar-Ge destekleri finansmanı Devlet Planlama Teşkilatı (DPT): - TTGV Yönetim Kurulu Üyesi - UNIDO Projesi kapsamında Çukurova Kalkınma Ajansı ile yerel yaygınlaģtırma bazında iģbirliği - Ġzmir Kalkınma Ajansı: UNIDO Eğitim Programı nda katılımcı 39

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz Üretim konusunda çalıģmalarda bulunan kamu kurumları ve diğer paydaģlar ile iyi iliģkilere sahip olmalıdır. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) KOSGEB: - TTGV Yönetim Kurulu Üyesi - GEF Sanayide Enerji Verimliliği Projesi - BSN Anatolia Projesi nde iģbiriği - UNIDO Eğitim Programı nda katılımcı TÜBİTAK: - TTGV Yönetim Kurulu Üyesi - Teknoloji Ödülleri Organizasyonu TÜBİTAK MAM: - Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanlarında eğitim ve danıģmanlık bazlı iģbirlikleri - UNIDO Eğitim Programı nda katılımcı 40

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz Üretim konusunda çalıģmalarda bulunan kamu kurumları ve diğer paydaģlar ile iyi iliģkilere sahip olmalıdır. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Üniversiteler: - Üniversite temsilcileri, TTGV Ar-Ge ve Çevre Destekleri kapsamındaki uzman havuzunda önemli bir yer tutmaktadır. - Dr. Akın Çakmakcı Sanayide UygulanmıĢ Tezlerin BaĢarı Öyküleri Ödülleri - UNIDO Projesi ve ÇOB Temiz Üretim Projesi kapsamında ODTÜ ile iģbirliği yapılmaktadır. Bu iģbirliği bundan sonraki süreçte devam edecektir. - ÇeĢitli üniversitelerden (Yıldız Teknik, Gebze Yüksek Teknoloji, Atılım, Uludağ, Erciyes, Akdeniz, Cumhuriyet) temsilciler UNIDO Eko-verimlilik eğitim programına katılmıģlardır. - Üniversiteler ile temiz üretim alanındaki iģbirliği süreçleri zaman içinde geliģtirilecektir. 41

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz Üretim konusunda çalıģmalarda bulunan kamu kurumları ve diğer paydaģlar ile iyi iliģkilere sahip olmalıdır. TOBB: TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) - TOBB Üniversitesi öğrencilerinin TTGV de staj yapmalarına yönelik iģbirliği anlaģması devam etmektedir. - TOBB dan ve çeģitli ABĠGEM lerden (Kayseri, Trakya, EskiĢehir, Denizli, Afyonkarahisar, Malatya, Konya) temsilciler UNIDO Eko-verimlilik eğitim programına katılmıģlardır. 42

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) TTGV Kurucular Kurulu UTÜM e ev sahipliği yapabilecek düzeyde yeterli bir organizasyonel yapı ve kapasiteye sahip olmalıdır. Danışmanlar Teknoloji Geliştirme Projeleri Koordinatörü Politika ve Proje Geliştirme Koordinatörü TTGV Yönetim Kurulu Genel Sekreter Çevre Projeleri Koordinatörü Mali İşler ve Finans Yönetimi Koordinatörü İdari İşler ve İnsan Kaynakları Koordinatörü Toplam: 45 Kişi 43

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Endüstriyel kuruluģlar hakkında bir bilgi sistemine sahip olmalıdır TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) TTGV BİLSİS: Firma/ Proje Bilgi Sistemi - Destek Sürecindeki Firmalar, Projeler - Destekleme ve Ġzleme süreçleri ile ilgili tüm bilgiler - Finansman süreçleri ile ilgili tüm bilgiler - Veri tabanı 44

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Firmaları Temiz Üretim konusunda motive edebilecek kanıtlanmıģ bir yapabilirlik ve deneyime sahip olmalıdır. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) TTGV nin Özellikleri: - Kurumsal yapısı, tanınan, bilinen ve güvenilen bir kurum olması Çevre Destekleri Programı (Finansman desteği): - 12 Proje - 4,5 Milyon ABD Doları; çevresel kazanımlar/ BaĢarı Öyküleri UNIDO Eko-verimlilik Programı: - Pilot proje uygulamaları/ beklenen çıktılar ODTÜ Çevre Mühendisliği ile İşbirliği: - Eğitimler, temiz üretim olanak değerlendirme çalıģmaları, danıģmanlık hizmetleri, proje bazlı iģbirlikleri - Söz konusu iģbirliği devam edecektir. 45

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz Üretim öncelikli hedefler arasında olmalıdır. (Aksi takdirde Merkezin baģarısı riskli hale gelir.) TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) TTGV nin Misyonu Vizyonu: Teknoloji Sürdürülebilir Kalkınma Ülkemizdeki Geliştirme teknolojik inovasyon Politikaları faaliyetlerini destekleyerek, üreticilerin uluslararası rekabet güçlerini artırmaktır. Ulusal Ekonomik inovasyon büyüme sisteminin oluģturulması, geliģtirilmesi ve ekolojik sistemin korunmasına Çevre performansının iyileģmesi yönelik etkin rolünü sürdürmek; kendi alanında uluslararası platformda örnek alınan ana oyuncu olmak. EKO-VERĠMLĠLĠK/ TEMĠZ ÜRETĠM EKO-İNOVASYON 46

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) 2010 TTGV Çalışma Planı (sürdürülen çalışmalar): Temiz Üretim öncelikli hedefler arasında olmalıdır. (Aksi takdirde Merkezin baģarısı riskli hale gelir.) 47

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) 2010 TTGV Çalışma Planı (sürdürülen çalışmalar): Temiz Üretim öncelikli hedefler arasında olmalıdır. (Aksi takdirde Merkezin baģarısı riskli hale gelir.) 48

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz üretim konusunda kapasite geliģtirme deneyimine sahip olmalıdır. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı: - Ulusal Uzmanlar için Temel Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Eğitimi, 28-29 Ocak 2010 - Ulusal Uzmanlar için Materyal Akım Analizi ve Ekoverimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalı Eğitimi, 09-11 ġubat 2010 - Adana, Kayseri, Niğde ve Ankara UNIDO Eko- Verimlilik (Temiz Üretim) Programı Farkındalık ve Bilgilendirme Toplantıları, 2009 Türkiye de Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin (OTİM) Giderilmesi Projesi: Ġlgili kurum, kuruluģ ve sekörlere yönelik, OTĠM alternatifi teknoloji ve maddelerin kullanımına iliģkin çok sayıda eğitim, bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyeti, 1994-2007 49

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz üretim konusunda kapasite geliģtirme deneyimine sahip olmalıdır TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) ESİNKAP Projesi: - Sanayiciye yönelik Rekabet Odaklı Çevre Eğitimi Programı (Konu baģlıkları: Eko-inovasyon, çevre yönetimi, AB mevzuatına uyum, temiz üretim, ekoverimlilik, enerji verimliliği), 2008 - Ġki pilot tesiste Eko-inovasyona iliģkin Mikroeğitim uygulaması, 2009 - Ġki tesiste temiz üretim olanaklarının belirlenmesi ne yönelik etüt çalıģmaları, 2009 OKÜMKAP Projesi: - Sanayiciye yönelik Rekabet Odaklı Çevre Eğitimi Programı (Konu baģlıkları: Eko-inovasyon, AB mevzuatına uyum, temiz üretim, eko-verimlilik, enerji verimliliği), 2008 50

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Temiz üretim konusunda kapasite geliģtirme deneyimine sahip olmalıdır 51 TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Davetli Konuşmalar: - Sürdürülebilir Tüketim - Üretim Kavramı ve TTGV Faaliyetleri, Eko Tasarım BuluĢması -ĠTÜ Mimarlık Fakültesi, Mayıs 2009 - Sanayi Tesisleri için Ekonomik Çevre Teknolojileri, ĠSO 8. Sanayi Kongresi, Aralık 2009 - Temiz Üretim ve Sürdürülebilir Tüketim Semineri, Ġstanbul Ticaret Odası, AB Bilgi Merkezi, ġubat 2010 - Sanayide Enerji Verimliliği ve Finansmanı konulu çok sayıda etkinlik Makaleler: - Enerji Verimliliği ve Temiz Üretim, TSE Aylık Standard Dergisi, Nisan 2010 Sayısı - UNIDO Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı, TĠSK ĠĢveren Dergisi, Nisan 2010 Sayısı - Uluslararası konferanslarda eko-verimlilik konulu makaleler

UNEP/UNIDO EV SAHĠBĠ KRĠTERLERĠ -TTGV UNEP/UNIDO Ev Sahibi Kuruluş Kriteri Uzun erimli hizmet edecek Ģekilde seçilmelidir. ÇalıĢmalarına en kısa sürede baģlayabilmeli ve vermesi gereken hizmetleri kesintisiz olarak verebilmelidir. TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) - TTGV halen UNIDO Programı nın yürütücüsüdür. - TTGV finansal olarak sürdürülebilir durumdadır. - Temiz üretim alanındaki faaliyetleri uzun süredir aralıksız sürmektedir, bundan sonra da devam edecektir. - TTGV nin genel misyon/vizyon, faaliyet ve hedefleri temiz üretimle uyumlu ve temiz üretimi destekler niteliktedir. 52

53 EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ HĠZMETLERĠ VE TTGV

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet Teknik danıģmanlık verilmesi Tesis denetlemeleri (temiz üretim olanak değerlendirmesi) yapılması TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) - UNIDO Programı kapsamında, TTGV personeli olarak Prof. Dr. Göksel Demirer ile birlikte pilot firmalarda üretim prosesleri değerlendirilmiģ, su girdi-çıktı denklikleri kurulmuģ, benchmarking çalıģmaları yapılmıģ, projeler geliģtirilmiģtir. - TTGV Çevre Destekleri kapsamında firmalara proje hazırlama ve geliģtirme konularında destek olunmaktadır. - TTGV, baģta Ar-Ge ve Çevre destekleri olmak üzere çeģitli faaliyetlerinde yaklaģık 800 kiģilik bir uzman havuzu ile çalıģmaktadır. 54

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Teknik danıģmanlık verilmesi Tesis denetlemeleri (temiz üretim olanak değerlendirmesi) yapılması - UNIDO Eko-verimlilik Programı kapsamında, eğitim programlarına katılan uzmanlar baģta olmak üzere ilgili uzmanlardan bir havuz oluģturarak, birlikte çalıģma sistematiği geliģtirilecektir. 55

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet Eğitim verilmesi TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı: - Ulusal Uzmanlar için Temel Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Eğitimi, 28-29 Ocak 2010 - Ulusal Uzmanlar için Materyal Akım Analizi ve Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalı Eğitimi, 09-11 ġubat 2010 ESİNKAP ve OKÜMKAP Projeleri: Sanayiciye yönelik Rekabet Odaklı Çevre Eğitimi Programı (Konu baģlıkları: Eko-inovasyon, çevre yönetimi, AB mevzuatına uyum, temiz üretim, eko-verimlilik, enerji verimliliği) 56

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet Eğitim verilmesi TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) - UNIDO Programı kapsamındaki/ bütçesindeki eğitimler tamamlanmıģtır. - Eğitimin tekrarlanması için yüksek bir talep oluģmuģtur. (Ġzmir, Ġstanbul, ĠSO, ABĠGEM ler, vb.) - Kaynak yaratılmasına bağlı olarak eğitimler yaygınlaģtırılabilecektir. 57

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Temiz Üretim teknolojileri ve yatırımlarının tanıtılması YaygınlaĢtırma etkinlikleri yapılması - UNIDO Eko-Verimlilik (Temiz Üretim) Programı kapsamında eğitimler, farkındalık toplantıları, örnek uygulamalar hakkında bilgilendirmeler - Pilot uygulamalar ile ilgili bilgilendirmeler - Progam ın özellikle 2011 yılındaki fazı yaygınlaģtırma faaliyetlerine, sektörel kılavuzların yayınlanmasına ayrılacaktır. - Web sitesi kapsamında ilgili teknolojilerin tanıtılması hedeflenmektedir. - Kaynak yaratılmasına bağlı olarak söz konusu faaliyetlerin sayı ve kapsamı artırılabilecektir. 58

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet Temiz Üretim politikaları konusunda öneriler geliģtirilmesi TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) ÇOB ile Temiz Üretim Projesi (2009-2010): Türkiye de Temiz (Sürdürülebilir) Üretim Uygulamalarının Yaygınlaştırılması için Çerçeve Koşulların ve Ar-Ge İhtiyacının Belirlenmesi 59

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet Temiz Üretim politikaları konusunda öneriler geliģtirilmesi TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) ÇOB ile Temiz Üretim Projesi (2009-2010): 60

ÖNGÖRÜLEN MERKEZ HĠZMETLERĠ -TTGV Hizmet TTGV (Mevcut durum, deneyim, yapabilirlik) Uygulama için finansman desteği sağlama ya da uygun finansman kaynaklarına yönlendirme - OTĠM Projesi Destekleri (1994 2007) (Ödüllü finansman modeli) - TTGV Çevre Destekleri (Kaynak TTGV) (2006 ) - TTGV Ar-Ge Destekleri (Kaynak HM, DTM) (1991 ) - TTGV Teknolojik GiriĢimcilik Destekleri (2006 ) - ivci Risk Sermayesi Fonu (2007 ) - TTGV mevcut destek programını sürdürecektir. - Kaynak sağlanması halinde, geri dönüģlü desteğe belli bir oranda hibe desteği eklenmesi söz konusu olabilecektir. - Kaynak sağlanması halinde temiz üretim olanak değerlendirme uygulamaları için finansman sağlanabilecektir. 61

62 EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ/ PROGRAMI FĠNANSMANI

EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ/PROGRAMI FĠNANSMANI Ev sahibi Kuruluş, diğer paydaşlar ile birlikte merkeze maddi ve/veya ayni (personel, ofis alanı, ekipman, vb.) katkı sağlar. Kamu Banka, vb. Uluslararası (İkili anlaşmalar) 63 Kaynak: UNEP, 2009

EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ/PROGRAMI FĠNANSMANI Eko-verimlilik Merkezi Olası Maliyet Kalemleri 06.2008-06.2011 (UNIDO Programı) 06.2011 sonrası (UNIDO Programı sonrası) UNIDO Katkısı TTGV Katkısı Olası TTGV Katkısı Kamu Katkısı ĠĢgücü (teknik, mali, idari)? Ofis, ekipman, vb.? Faaliyet (yaygınlaģtırma, eğitim, tanıtım, yayın, ağyapı, vb.) giderleri - (sınırlı katkı)? Temiz Üretim Olanak Değerlendirme ve diğer danıģmanlık giderleri - -? Temiz Üretim Uygulama Projelerinin finansmanı (izleme, değerlendirme dahil) (pilot projeler bazında) (geri dönüģlü destek) (geri dönüģlü destek)? 64

EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ/PROGRAMI FĠNANSMANI TTGV Katkısı: UNIDO Programı kapsamında halen merkez faaliyetleri yürütülmekte, merkez hizmetleri verilmektedir. TTGV UNIDO Programı kapsamında kalifiye iģgücü, teknik destek, ofis ve çeģitli yaygınlaģtırma faaliyetlerine yönelik katkı sağlamaya devam edecektir. TTGV mevcut ulusal ve uluslararası ağyapısından bu amaca yönelik olarak azami seviyede yararlanacaktır. TTGV Çevre Destekleri kapsamında firmaların eko-verimlilik (temiz üretim) projelerine geri dönüģlü finansman desteği sağlanmaya devam edecektir. TTGV, program ve kendi hedefleri doğrultusunda uygun kaynaklar için uluslararası projeler hazırlayarak kaynak sağlama imkanlarını değerlendirmektedir. 65 - TTGV vizyon ve hedefleri doğrultusunda devam edecek faaliyetler -

EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ/PROGRAMI FĠNANSMANI Kamu Katkısı: Kurulması önerilen merkezin kar amacı gütmeyen bir yapı olarak faaliyet göstermesi, özellikle ilk yıllarda Ģarttır. Önerilen modelin uygulanabilmesi için kamu kaynağı gereklidir: Kamu nun sahiplenmesi Öngörülen faaliyetlerin daha yaygın olarak uygulanması Temiz üretim olanak değerlendirme danıģmanlık hizmeti alınması Temiz üretim uygulama projeleri için fon kaynağı oluģturulması Kamu nun eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamaları için ayırmayı öngöreceği kaynağın bir bölümü TTGV kanalıyla Merkez faaliyetlerine yönelik olarak kullandırılabilecektir. 66

EKO-VERĠMLĠLĠK MERKEZĠ/PROGRAMI FĠNANSMANI Kamu Katkısı - TTGV: TTGV nin kanunla kurulmuģ vakıf olması kamu kaynaklarından yararlanma imkanını vermektedir. Yasal olarak herhangi bir engel söz konusu değildir. (5917 ve 5072 sayılı kanunlar uyarınca) TTGV kamu ihale kanuna tabi değildir. Bu özellik, merkez faaliyetlerinin dinamik ve etkin bir Ģekilde yürütülmesi için önemli bir avantaj getirmektedir. TTGV Kamu kaynak ve olanaklarının birleģtirilmesi, programın etkinliğini artıracaktır. Söz konusu modelin uygulanmasına yönelik gereklilikler (iģbirliği protokolü, vb.) ayrıca değerlendirilebilecektir. Söz konusu kamu katkısının sağlanamaması durumunda önerilen modelin çalıģması mümkün görünmemektedir. 67

TEŞEKKÜRLER Ferda UlutaĢ Çevre Projeleri Grubu Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6 Bilkent/Ankara fulutas@ttgv.org.tr 68