YEŞİL BİNA SERTİFİKA KILAVUZU YENİ KONUTLAR VERSİYON 0 EYLÜL 2013
İçindekiler TABLO LİSTESİ... 3 ŞEKİL LİSTESİ... 4 TERİMLER DİZİNİ... 5 DESTEK SAĞLAYAN KİŞİ, KURUM VE KURULUŞLAR... 6 KILAVUZ KULLANIMI... 10 KONUT TİPLERİ... 10 1. BÜTÜNLEŞİK YEŞİL PROJE YÖNETİMİ... 14 ENTEGRE TASARIM - ÖNKOŞUL... 15 ENTEGRE TASARIM... 17 ÇEVREYE DUYARLI MÜTEAHHİT... 19 İNŞAAT ATIĞINI AZALTMA VE ATIĞIN YÖNETİMİ... 21 GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ... 23 YENİLİKÇİLİK... 25 2. ARAZİ KULLANIMI... 26 ARAZİYE YERLEŞİM... 27 AFET RİSKİ... 30 YOĞUNLUK VE KONUT YAPISI İLİŞKİSİ... 32 ARAZİNİN YENİDEN KULLANIMI... 33 KENTSEL DONATILARA YAKINLIK... 36 3. SU KULLANIMI... 38 SU TÜKETİMİNİ AZALTMA... 39 SU KAYIPLARINI ÖNLEME... 43 ATIKSU ARITMA VE DEĞERLENDİRME... 45 YÜZEYSEL SU AKIŞI... 47 4. ENERJİ KULLANIMI... 48 İŞLETMEYE ALMA - ÖNKOŞUL... 49 ENERJİ VERİMLİLİĞİ... 51 YENİLENEBİLİR ENERJİ KULLANIMI... 59 DIŞ AYDINLATMA... 62 ENERJİ VERİMLİ BEYAZ EŞYALAR... 63 ASANSÖRLER... 64 5. SAĞLIK VE KONFOR... 66 ISIL KONFOR... 67 GÜN IŞIĞINDAN YARARLANMA... 69 İÇ AYDINLATMA... 73 2
TAZE HAVA... 74 KİRLETİCİLERİN KONTROLÜ... 77 İŞİTSEL KONFOR... 79 YANGIN GÜVENLİĞİ... 81 6. MALZEME VE KAYNAK KULLANIMI... 84 ÇEVRE DOSTU MALZEME KULLANIMI... 85 MALZEMENİN YENİDEN KULLANIMI... 87 YEREL MALZEME KULLANIMI... 89 DAYANIKLI MALZEME... 90 MEVCUT BİNA ELEMANLARINDAN YARARLANILMASI... 92 7. KONUTTA YAŞAM... 93 EVRENSEL VE KAPSAYICI TASARIM... 94 GÜVENLİK... 96 SPOR ve DİNLENME ALANLARI... 98 SANAT... 100 ULAŞIM... 102 OTOPARK ALANI... 103 EVDEN ÇALIŞMA... 104 8. İŞLETME VE BAKIM... 106 ATIKLARIN YERİNDE AYRILMASI VE KULLANICI ERİŞİMİ... 107 ATIK TEKNOLOJİLERİ... 110 BİNA KULLANIM VE BAKIM KILAVUZU... 112 TÜKETİM DEĞERLERİNİN TAKİBİ... 114 9. EK 1... 115 10. EK 2... 125 11. EK 3... 129 TABLO LİSTESİ Tablo 1: Atık yönetimi örnek tablosu... 22 Tablo 2: Konutlarda bulunan çıkış bağlantı tipleri, frekansları ve şiddetleri... 39 Tablo 3: BEP-TR ile Enerji Kimlik Belgesi örneği... 52 Tablo 4: Bina enerji sınıfına karşılık gelen puanlar... 52 Tablo 5: Birincil enerji dönüşüm katsayıları... 53 Tablo 6: Enerji kaynağına bağlı CO 2 salımı dönüşüm katsayıları... 53 Tablo 7: Bina performans indeksi ağırlık katsayıları... 55 Tablo 8: Binanın enerji performansı ağırlıklı iyileştirme oranına karşılık gelen puanlar... 55 Tablo 9: Bina enerji tüketimi dinamik simülasyon sonucu değerlendirme formatı... 57 Tablo 10: Yenilenebilir enerji puanı... 60 Tablo 11: Yenilenebilir enerji puanı... 60 3
Tablo 12: Malzeme kirletici içeriği... 77 Tablo 13: İl ve ilçelere göre referans bina kabuğunun ısıl geçirgenlik katsayıları ve camın fiziksel özellikleri... 116 Tablo 14: Referans bina modelinde fonksiyonlara göre kurulu aydınlatma güçleri... 120 Tablo 15: Referans bina modelinde kapasiteye bağlı soğutma grubu sayısı... 123 ŞEKİL LİSTESİ Şekil 1: Görülebilir gök açısı... 70 Şekil 2: Günışığı erişim çizgisi... 71 Şekil 3: Çalışma düzlemi... 72 Şekil 4: Evsel katı atık yönetim sistemi genel akış şeması (Evsel katı atık tarifelerinin belirlenmesine yönelik kılavuz ve ekleri, ÇOB, 2011)... 109 4
TERİMLER DİZİNİ BEP: BEPI: BYS: EKB: FSC: HVAC: PEFC: RBEPI: Bina Enerji Performansı Asıl Bina Enerji Performans İndeksi Bina Yönetim Sistemi Enerji Kimlik Belgesi Forest Stewardship Council: Orman Yönetim Konseyi Heating, Ventilation, & Air Conditioning/ Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme Programme for the Endorsement of Forest Certification: Orman Sertifikasyonu Onaylama Programı Referans Bina Enerji Performans İndeksi 5
DESTEK SAĞLAYAN KİŞİ, KURUM VE KURULUŞLAR AKADEMİK KURULUŞLAR ve AKADEMİSYENLER Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü, Prof. Dr. Günay Kocasoy Boğaziçi Üniversitesi Makina Mühendisliği, Doç. Dr. Hasan Bedir Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Mimarlık Bölümü, Prof. Dr. Tülay Esin İstanbul Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği, Prof. Dr. Ahmet Samsunlu, Prof. Dr. İlhan Talınlı İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü, Prof. Dr. Alpin Köknel Yener, Prof. Dr. Leyla Tanaçan, Prof. Dr. Yıldız Sey, Prof. Dr. Zerrin Yılmaz, Arş. Gör. Feride Şener, Arş. Gör. Neşe Ganiç İstanbul Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği, Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç İstanbul Teknik Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Doç. Dr. Hayriye Eşbah İstanbul Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği, Prof. Dr. Nurgün Erdin Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık Bölümü, Prof. Dr. Sema Ergönül, Doç. Dr. Mustafa Özgünler, Yrd. Doç. Dr. Selin Gündeş, Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Tekin, Dr. Papatya Seçkin, Dr. Ümit Turgay Arpacıoğlu Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Şehir Bölge Planlama Bölümü, Prof. Dr. Güzin Konuk, Yrd. Doç. Dr. A. Erdem Erbaş, Yrd.Doç.Dr. Bahar Aksel Enişici, Dr. İnci Olgun Özyeğin Üniversitesi Enerji, Çevre ve Ekonomi Merkezi, Prof. Dr. Pınar Mengüç Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği, Yrd. Doç. Dr. Özgür Çakır Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü, Prof. Dr. Ayşe Balanlı, Prof. Dr. Rengin Ünver, Prof. Dr. Seda Tönük, Yrd. Doç. Dr. Gökçe Tuna Taygun, Yrd. Doç. Dr. Müjdem Vural Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Prof. Dr. Semra Atabay Prof. Dr. Metin Lokmanhekim 6
SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ, ARAŞTIRMA MERKEZLERİ VE ODALAR BinSimDer (Bina Performansı Modelleme ve Simülasyonları Derneği), Prof. Dr. Zerrin Yılmaz, Ece Kalaycıoğlu GENSED (Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği), Mustafa Köker GYODER (Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği), Dr. Emre Çamlıbel İMSAD (İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği) Çevre ve Sürdürülebilirlik Komitesi, Beran Bozokalfa, Cevdet Yanardağ, Cihan Koral Malak, Elif Gökhan, Gözde Doğramacılar, Selda Başbuğoğlu, Sezgi Kumbaracıbaşı İSKAV (Isıtma Soğutma Klima Araştırma ve Eğitim Vakfı), Burak Oral, Mustafa Bilge İZODER (Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği), Dr. Hüseyin Onbaşıoğlu Mimarlar odası, Rüksan Tuna Orman Genel Müdürlüğü, Dr. Kenan Kılıç, Kenan Akyüz RMI Bilimsel Araştırma ve Eğitim Merkezi, Güneş İnan TGÜB (Türkiye Gazbeton Üreticileri Birliği), Ömer Gümüş, Tolga Öztoprak TMMOB Şehir Plancıları Odası, Tuba İnal Çekiç TORID (Türkiye Orman Ürünleri İthalatçıları ve Sanayicileri Derneği), Celalettin Akça, Göksel Korkmaz, Kenan Saraç, TTMD (Türk Tesisat Mühendisleri Odası), Ömer Kantaroğlu, Sarven Çilingiroğlu Ulusal Ahşap Birliği, Kemal Ergin, Süleyman Tuna XPS Isı Yalıtımı Sanayicileri Derneği, Ayhan Gökbağ, Levent Kösoğlu WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Arzu Balkuv 7
ÇEVRE DOSTU YEŞİL BİNALAR DERNEĞİ Akşan Grup, Melih Şimşek, Pelin Düştegör Alarko Carrier, Hırant Kalataş Bureau Veritas Türkiye, Ali Öztürk, Ceren Küçük, Kayhan Oyan Entegre Proje Yönetim & Danışmanlık, Burcu Yılmaz, Kemal Okumuş, Nilay Canbay Öztürk Form Şirketler Grubu, Tunç Korun Has Mimarlık, Ayşe Hasol Erktin Sodexo Entegre Hizmet Yönetimi, Sinan Fındıkoğlu Soyak Yapı, Gülcemal Alhanlıoğlu Turkeco İnşaat ve Enerji, Dr. Duygu Erten Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği, Dr. Abdurrahman Arıman, Aslı Fırat, Mert Güller, Hakan Yener, Bahar Çelebi, Ceren Şahin, Tülin İnayet 8
AÇIKLAMALAR Binaların doğal çevre, ekonomi, sağlık ve verimlilik üzerinde birebir etkileri vardır. Son yılların en yeni gelişmelerinden biri olan yeşil bina kavramı ile de bina bilimi, teknolojisi ve işletimi konularında devrimsel bir değişime tanık olunmaktadır. Bina tasarımcıları ve kullanıcılar bu yeni kavram ile hem inşaat ve kullanımda ekonomiyi, hem de çevresel performans faktörünü en üst düzeye çıkarma olanaklarını bulmaktadırlar. Sürdürülebilir kalkınma anlayışının bir parçası olarak yeşil bina hareketi, küresel iklim değişikliği, enerji, dışarıya bağımlılık ve insan sağlığı gibi çağımızın en önemli konularına yanıt vermek için eşi benzeri görülmemiş bir fırsat sunmaktadır. Dünyada bina ve yapım sektörünün, sürdürülebilirlik açısından düzenlenmesi amacıyla değerlendirme sistemlerini kullanma yaklaşımları son yıllarda giderek biçimlenmektedir. Bu bağlamda ABD, İngiltere ve Almanya da sırasıyla LEED (Leadership in Energy and Environmental Design / Enerji ve Çevre Tasarımında Liderlik) ve BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method / Bina Araştırma Kurumu Çevresel Değerlendirme Yöntemi) ve DGNB (Die Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen: Alman Sürdürülebilir Binalar Birliği) şeklinde anılan değerlendirme sistemleri geliştirilmiştir. Söz konusu sistemler dinamik olup zamanla geliştirilen stratejilere bağlı olarak yeni versiyonlarını oluşturmaktadırlar. Bunun yanı sıra sistemler, aynı binada geliştirmeler yaparak tekrar değerlendirmeye alınmasına olanak vermektedir. İlk çıkışlarından bu yana aradan geçen zaman içinde sistemlerin giderek birbirine yaklaştığı ve mantık kurgusunun giderek benzeştiği gözlenmektedir. Birçok ülke de bu sistemleri baz alarak kendi sistemlerini oluşturmuş durumdadır. Ülkemizde de bu alanda çalışmalara, 2007 den beri Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği liderlik etmiştir. Bu çalışmada dernek üyelerinin ortak aklı ve yönlendirmesiyle LEED, BREEAM ve DGNB örnek alınarak Türkiye için Ulusal Yeşil Bina Sertifikası alınmasına yönelik hazırlanmıştır. Bu kılavuz yeni konutlar için hazırlanmış 1. versiyondur. Bu kılavuz kapsamında değerlendirilen başlıklar şunlardır: 1. BÜTÜNLEŞİK YEŞİL PROJE YÖNETİMİ 2. ARAZİ KULLANIMI 3. SU KULLANIMI 4. ENERJİ KULLANIMI 5. SAĞLIK VE KONFOR 6. MALZEME VE KAYNAK KULLANIMI 7. KONUTTA YAŞAM 8. İŞLETME VE BAKIM 9
Başlıkların alt kategorileri ile ilgili açıklamalar kılavuzda yer almaktadır. Değerlendirme sistemleri ve kriterleri aslında çok kapsamlıdır, ölçme ve aynı önemde belgelemelere dayanarak gerçekleştirilmenin yanı sıra tüm bina süreçlerini (planlama, tasarım, yapım, işletme ve kullanım, dönüşüm) kapsamaktadır. Kriterler, interdisipliner niteliktedirler ve mühendislik çözümleri ile raporlama büyük önem taşımaktadır. Dolayısıyla bütün kategori ve alt kategoriler için geliştirilen çözümlerin her kademede denetlenebilmesi bakımından Binanın sertifikalanması için gereken bilgiler kriterlerde talep edilen şekilde raporlanmalıdır. KILAVUZ KULLANIMI Bu kılavuz tüm proje müelliflerine sertifika alınma sürecinde yol göstermek amacı ile hazırlanmıştır. Kılavuzda yer alan alt kategoriler projelerde yer alması istenen asgari hususları açıklamaktadır ve bir açılım sistematiği içinde verilmiştir. Bu açılımlar sırasıyla, A) Amaç B) Kapsam ve Gereklilikler C) Referans Yönetmelik ve Standartlar D) Uygulama Önerileri E) Başvuru Dokümanları KONUT TİPLERİ Konut tipolojileri aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır. Enerji performansı değerlendirme çalışmaları da bu tipolojiler için belirtilmiş gerekliliklere uygun olarak yapılacaktır. 1 - Tekil aile konutu, Ayrık veya bitişik nizam içerisinde tek bir konut biriminden oluşan müstakil konutlardır. 2 - Standart apartman < 2000m 2, Toplam kullanım alanı 2000m 2 nin altında olan çok katlı ve birden fazla konut birimini içeren ve içerisinde sadece konut fonksiyonları bulunduran binalardır. Bazı birimleri, basit dükkan vb. fonksiyonları barındıran apartmanlar da bu sınıfa dahil kabul edilir. 3 - Standart apartman 2000m 2, Toplam kullanım alanı 2000m 2 ve üzerinde olan çok katlı ve birden fazla konut birimini içeren ve içerisinde sadece konut fonksiyonları bulunduran binalardır. Bazı birimleri, basit dükkan vb fonksiyonları barındıran apartmanlar da bu sınıfa dahil kabul edilir. 10
4 Rezidans-Lüks Konut, Toplam kullanım alanı 2000m 2 ve üzerinde olan çok katlı ve birden fazla konut birimini içeren ve ruhsatında aşağıdaki işlevlerden en az üç tanesini beraberinde barındıran çok işlevli binalardır. - - - - - - Alışveriş alanı Ofis Spor alanı Restoran Sinema/Tiyatro Kapalı Havuz 11
[Metni yazın] YEŞİL KONUT SERTİFİKASI PUANLAMA Alınabilecek puan 1. Yeşil Proje Yönetimi a1. Entegre tasarım Önkoşul a2. Entegre tasarım 1-2 b. Çevreye duyarlı müteahhit 2 c. İnşaat atığını azaltma ve atığın yönetimi 1 d. Gürültü kirliliği 1 e. Yenilikçilik 2 2. Arazi Kullanımı a. Araziye yerleşim 3 b. Afet riski 3 c. Yoğunluk ve konut yapısı ilişkisi 2 d. Arazinin yeniden kullanımı 3 e. Kentsel donatılara yakınlık 1-2 3. Su Kullanımı a. Su tüketimini azaltma 1-4 b. Su kayıplarını önleme 2 c. Atıksu arıtma ve değerlendirme 1-2 d. Yüzeysel su akışı 2 4. Enerji Kullanımı a. İşletmeye alma Önkoşul b. Enerji verimliliği 1-14 c. Yenilenebilir enerji kullanımı 1-7 d. Dış aydınlatma 1 e. Enerji verimli beyaz eşyalar 1 f. Asansörler 1 5. Sağlık ve Konfor a. Isıl konfor 3 b. Gün ışığından yararlanma 1-2 c. İç aydınlatma 1 d. Taze hava 1 e. Kirleticilerin kontrolü 2 f. İşitsel konfor 1 g. Yangın güvenliği 1 6. Malzeme ve Kaynak Kullanımı a. Çevre dostu malzeme 2 b. Malzemenin yeniden kullanımı 1-4 c. Yerel malzeme kullanımı 2-4 d. Dayanıklı malzeme 1-2 Toplam puan 8 13 10 24 11 15
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi e. Mevcut bina elemanlarından yararlanılması 1-3 7. Konutta Yaşam a. Evrensel ve kapsayıcı tasarım 1-2 b. Güvenlik 1-2 c. Spor ve dinlenme alanları 2 d. Sanat 2 13 e. Ulaşım 1 f. Otopark alanı 2 g. Evden çalışma 2 8. İşletme ve Bakım a. Atıkların yerinde ayrılması ve kullanıcı erişimi 1 b. Atık teknolojileri 2 c. Bina kullanım ve bakım kılavuzu 1 6 d. Tüketim değerlerinin takibi 2 Toplam 100 100 YEŞİL KONUT SERTİFİKASI STANDART YEŞİL KONUT SERTİFİKASI İYİ YEŞİL KONUT SERTİFİKASI PEKİYİ 13
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi 1. BÜTÜNLEŞİK YEŞİL PROJE YÖNETİMİ Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi konusunun amacı sürdürülebilir tasarım ve inşaat konusunda uzmanların bir araya gelerek yeşil konut projesini bütünleşik bir yaklaşımla yönetmelerini sağlamaktır. Uzmanların bağımsız çalışması yerine bir takım olarak projeyi sürdürmelerini amaçlar. Yeşil binalarda kapsamlı uygulamalar yapılacağı için proje sürecinde takım çalışması önem kazanır. Yeşil Konut Sertifikası, mimarların, mühendislerin, müteahhitlerin ve uzmanların bir araya gelerek yeşil projelerin yürütmesini öngörür. Böylece tasarım ve inşaat sürecini etkin ve şeffaf bir şekilde yönetilir. Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi sayesinde maliyet etkin bir proje ortaya konulur. Proje ekibinin uzmanlık alanlarını birleştirmesi sayesinde, binada yeni teknolojilerin ve bina sistemlerinin etkin bir şekilde kullanılması mümkün olur. Ayrıca inşaat sırasında oluşan gürültü, inşaat atığı vb. çevreye etkileri minimuma indirgemek için gerekli önlemler alınır. Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi, başarılı yeşil bina projelerinin geliştirilmesi için önemli ve uygulanması gereken bir konudur. 14
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi A) Amaç ENTEGRE TASARIM - ÖNKOŞUL Sürdürülebilir tasarım ve yeşil bina konusunda uzman kişilerin bir araya geldiği bir platformda, hedeflenen yeşil bina performansının sağlanması için yapılması gerekli faaliyetlerin tümünü, zamanında ve hedeflenen bütçe içerisinde çözümlemektir. B) Kapsam ve Gereklilikler Bu konunun kapsam ve gerekliliğinin sağlanması mecburidir. Aşağıda belirtilen uzmanlar projenin bütün aşamalarında, proje ekibinde yer almalıdır. - Elektrik mühendisi - İnşaat mühendisi - İşletmeye alma uzmanı - Makina mühendisi - Mimar - Proje yöneticisi veya müteahhit Proje ekibi üyelerinin, ilgili meslek odalarına üye olup olması ve ilgili konuda en az 3 yıl tecrübeli olması gerekir. Proje ekibinin görev ve sorumluluklarını belirlemek ve takip etmek üzere dönemlik toplantılar yapılmalı ve toplantı raporları tutulmalıdır. C) Referans Yönetmelik ve Standartlar - D) Uygulama Önerileri Tasarım ve inşaat başlamadan evvel işveren ve proje yöneticisi sürdürülebilirlik hedeflerini tartışmalı ve ne ölçüde sürdürülebilir bir yapı oluşturulacağı belirlenmelidir. Proje ekibi üyelerinin (Proje yöneticisi veya müteahhit, mimar, inşaat mühendisi, makina mühendisi, elektrik mühendisi, çevre mühendisi, strüktür mühendisi, akustik uzmanı, aydınlatma uzmanı, işletmeye alma uzmanı, peyzaj mimarı, şehir bölge planlamacı vb.) projenin başlangıcından itibaren katılımının sağlanması gerekir. Yeşil binaların kendine has özellikleri geleneksel proje yönetimi uygulamalarında bazı değişiklikler yapmayı gerektirmektedir. Ancak bu şekilde riskler azaltılabilir ve maliyetlerin makul bir çerçeve içinde kalması sağlanabilir. Bu değişikliklerden en önemlisi proje yaşam döngüsünün erken bir safhasında disiplinler arası koordinasyon sağlanmasıdır. Bu kapsamda erken bir safhada "ekip" seçimi önem kazanmaktadır. Proje tedarik yöntemi proje başlangıcından itibaren belirlenmeli ve süreçler buna göre düzenlenmelidir. Proje teslimat sistemi seçiminde "geleneksel" sistemin yerine 15
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi "tasarım+ yapım" gibi entegre sistemlerin tercih edilmesi yeşil konut yapım sürecini ve entegre tasarım sürecinin işleyişini kolaylaştıracaktır. Proje tedarikçisi ile yapılacak sözleşmede projenin yeşil konut özelliklerini sağlayacak maddelerin konulması gereklidir. E) Başvuru Dokümanı Başvuru dokümanı aşağıdaki bilgileri içermelidir: Proje ekip üyeleri, üyelerin mesleği ve koşulları sağladığına dair belgeler Organizasyon şeması 16
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi ENTEGRE TASARIM A) Amaç Sürdürülebilir tasarım ve yeşil bina konusunda uzman kişilerin bir araya geldiği bir platformda, hedeflenen yeşil bina performansının sağlanması için yapılması gerekli faaliyetlerin tümünü, zamanında ve hedeflenen bütçe içerisinde çözümlemektir. B) Kapsam ve Gereklilikler Bu konunun kapsam ve gerekliliği sağlandığı takdirde, 2 puan alınabilir. Proje tipine uygun olarak, proje ekibine önkoşulun yanı sıra önemli disiplinlerin uzmanları ve üyeleri dahil edilmelidir. Aşağıda belirtilen uzmanların proje ekibinde yer alması durumunda, alınabilecek puanlar belirlenir. - Aydınlatma uzmanı - Akustik uzmanı - Çevre mühendisi - Peyzaj mimarı - Strüktür mühendisi - Şehir bölge plancısı Projenin tasarım ve inşaat aşamasında proje ekibinde yer alan üye sayısına göre alınacak puanlar belirlenir. Proje ekibinde 4 üye (önkoşul haricinde) olması durumunda 1 puan Proje ekibinde 6 üye (önkoşul haricinde) olması durumunda 2 puan Proje ekibi üyelerinin, ilgili meslek odalarına üye olup olması ve ilgili konuda en az 3 yıl tecrübeli olması gerekir. Proje ekibinin görev ve sorumluluklarını belirlemek ve takip etmek üzere dönemlik toplantılar yapılmalı ve toplantı raporları tutulmalıdır. C) Referans Yönetmelik ve Standartlar - D) Uygulama Önerileri Tasarım ve inşaat başlamadan evvel işveren ve proje yöneticisi sürdürülebilirlik hedeflerini tartışmalı ve ne ölçüde sürdürülebilir bir yapı oluşturulacağı belirlenmelidir. Projenin erken safhalarından itibaren multidisipliner bir takım oluşturulması işveren için maliyetli olabilir. İşverenin bütçesi hangi anahtar personelin hangi safhada projeye dahil edileceğini ve bu personelin kalitesini belirleyeceği için bu noktalar açığa kavuşturulmalıdır. Proje ekibi üyelerinin (Proje yöneticisi veya müteahhit, mimar, inşaat mühendisi, makina mühendisi, elektrik mühendisi, çevre mühendisi, strüktür mühendisi, akustik uzmanı, aydınlatma uzmanı, işletmeye alma uzmanı, 17
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi peyzaj mimarı, şehir bölge planlamacı vb.) projenin başlangıcından itibaren katılımının sağlanması gerekir. Yeşil binaların kendine has özellikleri geleneksel proje yönetimi uygulamalarında bazı değişiklikler yapmayı gerektirmektedir. Ancak bu şekilde riskler azaltılabilir ve maliyetlerin makul bir çerçeve içinde kalması sağlanabilir. Bu değişikliklerden en önemlisi proje yaşam döngüsünün erken bir safhasında disiplinler arası koordinasyon sağlanmasıdır. Bu kapsamda erken bir safhada "ekip" seçimi önem kazanmaktadır. Proje tedarik yöntemi proje başlangıcından itibaren belirlenmeli ve süreçler buna göre düzenlenmelidir. Proje teslimat sistemi seçiminde "geleneksel" sistemin yerine "tasarım+ yapım" gibi entegre sistemlerin tercih edilmesi yeşil konut yapım sürecini ve entegre tasarım sürecinin işleyişini kolaylaştıracaktır. Proje tedarikçisi ile yapılacak sözleşmede projenin yeşil konut özelliklerini sağlayacak maddelerin konulması gereklidir. E) Başvuru Dokümanı Başvuru dokümanı aşağıdaki bilgileri içermelidir: Proje ekip üyeleri, üyelerin mesleği ve koşulları sağladığına dair belgeler Organizasyon Şeması Proje Yönetim Planı: İletişim Prosedürü - Toplantı ve Aksiyon Listeleri - İş Programları - Aylık Raporlar - Proje Değerlendirme Raporları - İş Güvenliği Prosedürü -Satın alma Prosedürü Kullanıcı İhtiyaç Listesi Tasarım Yönetimi Prosedürü İhale Yönetimi Prosedürü İnşaat Yönetimi Prosedürü İşletmeye Alma Prosedürü 18
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi A) Amaç ÇEVREYE DUYARLI MÜTEAHHİT İnşaatın çevresel etkilerini minimize etmek için, müteahhitin uygun inşaat yönetim teknikleri geliştirmesini sağlamak, inşaat aşamasında görev alan tüm disiplinlerin çevresel ve sosyal farkındalığını arttırmaktır. B) Kapsam ve Gereklilikler Bu konunun kapsam ve gerekliliği sağlandığı takdirde, 2 puan alınabilir. İnşaat çevresel yönetim planı hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Çevresel yönetim planı uygulanması için şantiyede, proje büyüklüğüne bağlı olarak sorumlu bir kişi/kişilerin atanması gerekir. Müteahhit firmanın ISO 14001 çevresel yönetim sertifikasının olması, müteahhit firmanın şantiyede bulunacak temsilcisinin de ISO 14001 İç Tetkikçi sertifikası almış olması gerekir. Çevresel Yönetim Planı aşağıdaki başlıkları içermelidir; a. Giriş, b. Amaç ve Kapsam c. Çevre Politikası d. İnşaat Aşamasında İyileştirme Planı ve Önlemler i. Saha koşulları ile ilgili bilgi / Sahanın çevresel risk değerlendirmesi ii. Arazi ve görsel çevrenin bozulmasına yönelik önlemler iii. Toz oluşumu ve hava kirliliğinin kontrolü ve yönetimi iv. Toprak kirliliğinin önlenmesi v. Trafik kontrolü, vi. Saha içi aydınlatma kontrolü vii. Sağlık ve güvenlik önlemleri viii. Su kaynaklarının, yer altı suyu ve içme suyu kaynaklarının korunması ix. Şantiye flora ve faunasının korunması x. Şantiye çevresel etkilerinin izlenmesi (Enerji, su tüketimi, vb) xi. Karbon salımlarının ölçülmesi e. Uygulamaların Takibi, Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler f. Dokümantasyon g. İletişim Prosedürü C) Referans Yönetmelik ve Standartlar Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik 19
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük Toprak kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Karayolları Trafik Yönetmeliği İş ve İşçi Sağlığı Güvenliği Tüzüğü D) Uygulama Önerileri İnşaat sürecinde çevresel etkileri azaltmak amacıyla farklı yöntemler uygulanabilir: Şantiye her gün düzenli olarak temizlenmelidir. Toz, beton, yağ veya inşaat malzemeleri çevre kirliliği yaratmayacak şekilde kontrol altına alınmalıdır. Ayrıca, vinç, ekskavatör gibi inşaat makinelerinin yağ akıtmasını önlenmek gereklidir. İnşaat alanının çevre görünümünü bozmayacak şekilde düzenlenmesi ve önlemlerin alınması gereklidir. Betoniyerlerde ayarsız harmanlama ve gereksinimden daha fazla hacim oluşumuna yol açan hafif beton agregası kullanımı, gereğinden fazla yüklü betoniyerlerin yollara beton sıçratmasına sebep olmaktadır. Bunun için dökülmeyi önleyecek önlemler alınmalıdır. Örneğin, mikser ağzında hidrolik kapak olmasının şart koşulması vb. Şantiyede kullanılan makine ve ekipmanların bakımlarının düzenli olarak yapılarak enerji kullanımlarının denetlenmesi gereklidir. Şantiye alanında yer alan geçici konaklama birimlerde de enerji tasarrufuna dikkat edilmelidir. E) Başvuru Dokümanı Başvuru dokümanı aşağıdaki bilgileri içermelidir: İnşaat Çevresel Yönetim Planı Kontrol ve Takip Listeleri Fotoğraflar Dönemlik su, enerji tüketimleri tabloları Şantiyede çalışan araçların egzos muayene raporları 20
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi A) Amaç İNŞAAT ATIĞINI AZALTMA VE ATIĞIN YÖNETİMİ Şantiye atıklarının çevreye zarar vermesini önlemek amacıyla, inşaat, yıkım, temizlik sırasında oluşan moloz ve atıkların etkin yönetimini sağlamaktır. B) Kapsam ve Gereklilikler Bu konunun kapsam ve gerekliliği sağlandığı takdirde, 1 puan alınabilir. İnşaat sahası içerisinde ortaya çıkan atık türü, miktarı ve geri dönüşüm/geri kazanım / bertaraf yöntemi belirlenir. Atıkların yeniden kullanımı ya da geri dönüşümüne yönelik yapılabilecek uygulama ve çalışmaları bir plan dâhilinde açıklanır, kullanım yeri belirtilir. Atık yönetimi için Ana Yüklenici grup tan bir yetkili görevlendirilmelidir. İnşaat atıkları aşağıdaki gibi gruplanmalıdır. - İnşaat atığı: Hafriyat, beton, tuğla, asfalt, karışık moloz, alçı - Ambalaj atığı - Ahşap ve mobilya - Cam - Plastik - Metal Atıkların ağırlık veya hacim olarak %45 inin değerlendirilmesi gerekir. C) Referans Yönetmelik ve Standartlar Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği D) Uygulama Önerileri İnşaat sahasında ortaya çıkan atıklar içerisinde sahada kullanılabilecek olanlar ayrılmalıdır. Geri kalan atıklar için ise lisanslı geri dönüşüm firmalarıyla bağlantıya geçilebilir böylece atıkların depolanması, atık transfer merkezine taşınması ve geri dönüşüme tabi tutulması yönetmeliklere uygun yürütülür. Sahadan çıkan hafriyat toprağının ve taşların yine aynı sahada, tasnif edilip dolgu malzemesi olarak 21
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi kullanılması hem hafriyat atıklarının bertaraf maliyetlerini azaltır hem de dolgu malzemesinin yarattığı maliyet azalır. İnşaat ve moloz atıkları geri kazanılabilir ve ikinci hammadde olarak kullanılabilir. Elde edilen materyaller yol ve bina inşaatlarında kullanılabilmektedir. Ayrıca atık miktarını azaltma yöntemleri araştırılabilir. Örnek olarak; ambalaj atıklarını azaltmak amacıyla inşaat malzemelerinde mümkünse ambalajsız veya az ambalaj kullanan malzemeler tercih edilebilir. Benzer şekilde, boya alımlarında boya kutularının üretici firmaya iadesi vb. çözümler bulunabilir. E) Başvuru Dokümanı Başvuru dokümanı aşağıdaki bilgileri içermelidir: Atık yönetimi planı Atık grupları, miktarı ve bertaraf/ geri dönüşüm metodları tablosu İnşaat atık yönetimi aylık ilerleme tablosu (Tablo 1) Bertaraf firması lisansları Döküm fişleri, geri dönüştürülen malzemeye ait kantar fişleri ve hacimsel ve ağırlık olarak geri dönüştürülen malzeme miktarını gösteren dönüşüm firmasının resmi yazısı Tablo 1: Atık yönetimi örnek tablosu.projesi Proje Adı Adresi Alanı İNŞAAT ATIK YÖNETİMİ AYLIK İLERLEME TABLOSU Yüklenici: Atık Yönetimi Sorumlusu: Dönüştürülen Malzeme Tipleri Inşaat Atığı Ambalaj Ahşap, Mobilya, Tahta vb. Cam Plastik Metal Dönüştürülen Diğer Atıklar Katı Atıklar Tehlikeli Atıklar Geri dönüştürülen Malzeme Alt toplam Dönüştürülmeyen Atıklar Alt toplam Genel Toplam Geri Dönüştürülen Malzeme % Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim 0,00 0,00 0,00 0,00% 22
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ A) Amaç İnşaattan kaynaklı gürültünün minimize edilmesi ve yakın mesafedeki yaşayanları etkileme olasılığının azaltılması için gerekli önlemlerin alınmasını sağlamaktır. B) Kapsam ve Gereklilikler Bu konunun kapsam ve gerekliliği sağlandığı takdirde, 1 puan alınabilir. Yapı çevresindeki gürültüye duyarlı binalar belirlenmelidir. Değerlendirilen yapının 800 metrelik yarıçap içerisinde gürültüye hassas mevcut alan ya da binalar yok ise, bu konunun puanı direk kazanılır. Bu yarıçap içerisinde gürültüye hassas binalar var ise, aşağıda tariflenen gerekli şartların sağlanması durumunda puan kazanılabilir. Bu anlamda aşağıdaki konulara ağırlık verilmelidir. İnşaat sırasında gürültü kaynağı olabilecek aktivitelerin ve ekipmanların belirlenerek, gerekli gürültü azaltıcı önlemlerin alınması, Gürültülü ekipmanların, resmi mesai saatleri içerisinde kullanılması Periyodik olarak gürültü ölçümlerinin yapılması, Gürültü ölçümlerinin periyodik olarak tablolarla gözlemlenmesi ve kanıtlanması Gürültü etki değerlendirmesi ve ölçümleri, kabul görmüş akustik yeterliliği ve uygun mesleki oda üyeliğine sahip yetkin akustik danışman tarafından yapılmalıdır. C) Referans Yönetmelik ve Standartlar Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik D) Uygulama Önerileri Gürültüye duyarlı binalar arasında mesken alanlar (konutlar), çalışma alanları, hastaneler, bakım evleri, eğitim kurumları, kütüphaneler, ibadethaneler, doğal yaşam alanları (parklar, hayvanat bahçesi, vb.) yer alır. Kapsam ve gereklilikler bölümünde tariflenen şartların sağlanabilmesi uygulanabilecek yöntemler şöyle sıralanabilir: İnşaat kaynaklı gürültüyü azaltma yöntemlerinin tartışılması, araştırılması, Ekipman seçimlerinde az gürültü yayan ekipmanların tercih edilmesi, 23
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi Çalışma saatlerinin ayarlanması, Şantiye mobilizasyonunun gürültüyü minimize edecek şekilde planlanması, gürültüye duyarlı noktalardan çalışma / ofis alanlarının uzaklaştırılması, E) Başvuru Dokümanı Başvuru dokümanı aşağıdaki bilgileri içermelidir: Gürültü ölçüm tabloları Fotoğraflar Raporlar 800 metrelik yarıçap bölgesinde binaları gösteren plan 24
Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi YENİLİKÇİLİK A) Amaç Sürdürülebilirlik anlamında, sertifikasyon sistemindeki sınıflandırma içerisinde sağlanan kriterlerden farklı olarak, gerek teknolojik, gerek tasarım özelliği, gerekse yönetim metodu ve strateji geliştirme anlamda farklılık yaratacak sistem veya çalışmaların ortaya konmasıdır. B) Kapsam ve Gereklilikler Bu konunun kapsam ve gerekliliği sağlandığı takdirde, 2 puan alınabilir. Projede, çevresel anlamda ölçülebilir performans iyileştirmesi yapılması gerekir. Aşağıda belirtilen başlıklar altında belirtilen konuların amacına uygun olarak, kapsam ve gerekliliklerin üstünde bir performans sergileyecek yenilikçi çözümlerin belirlenmesi ve uygulanması gerekir. - Su kullanımı, - Enerji kullanımı, - Sağlık ve Konfor, - Malzeme ve Kaynak Kullanımı C) Referans Yönetmelik ve Standartlar - D) Uygulama Önerileri - E) Başvuru Dokümanı Başvuru dokümanı aşağıdaki bilgileri içermelidir: Ölçüm metodu, hesaplamalar, Yenilikçi stratejiye ilişkin açıklama raporu 25