1.5 Yaşam Memnuniyeti TÜİK tarafından, ülke genelinde bireylerin mutluluk algılaması, umut, değerler, kişisel gelişim, sağlık, gelir ve çalışma hayatı gibi alanlarda memnuniyetini ölçmek üzere 2003 yılından bu yana yıllık olarak gerçekleştirilen Yaşam Memnuniyeti Araştırmasının (YMA) nın 2011 yılı sonuçlarına göre; ülkemizdeki fertlerin %62,1 i bir önceki yıla göre 0,9 puanlık artış göstererek mutlu iken, mutsuz olan fert oranı 2010 yılında %10,7 iken 0,8 puanlık azalışla %9,9 oranına gerilemiştir. 2011 yılında erkeklerin %59,5 i mutlu iken, %30,0 ı orta düzeyde mutlu ve %10,5 i de mutsuzdur. 2010 yılı sonuçları ile kıyaslandığında, mutlu kategorisinde 0,1 puanlık bir azalış, orta kategorisinde 1,1 puanlık bir artış ve mutsuz kategorisinde 1,0 puanlık bir azalış söz konusu olmuştur. 2011 yılında mutlu olan kadın oranı %64,6; mutsuz olan kadın oranı ise %9,3 tür. 2010 yılına göre mutlu olan kadın oranı 1,9 puan artarken, mutsuz olan kadın oranı ise 0,7 puan azalmıştır. Bu sonuçlara göre kadınların erkeklerden daha fazla mutlu olduğu görülmektedir. Yine mutsuz olan kadın oranı, erkek oranından daha düşüktür. 2011 yılında, 18-24 yaş grubu en mutlu yaş grubu iken, 65 ve yukarı yaş grubu da en mutsuz yaş grubudur. Bu sonuca göre ülkemizde yaş ilerledikçe mutsuzluk oranının artan bir eğilimde olduğu yine yaş ilerledikçe mutluluk oranlarının da azalan bir eğilimde olduğu söylenebilir. 2010 yılı ile sonuçları ile kıyaslandığında; mutlu kategorisinde 25-34 ve 65 yaş üzeri gruplar haricindeki diğer tüm yaş gruplarında mutlu olan fert oranında artış görülmüştür. Mutsuz kategorisinde ise 25-34, 55-64 ve 65 yaş üzeri yaş gruplarının dışında, diğer tüm yaş gruplarında mutsuz olan fert oranında azalış görülmüştür. 2011 yılında eğitim durumuna göre yüksekokul mezunu olan fertlerin %66,7 si mutlu iken, okur yazar olmayan fertlerin de %16,0 ı mutsuzdur. 2011 yılında eğitim düzeyi yükseldikçe mutlu olan fert oranında artış, mutsuz olan fert oranında da azalış dikkati çekmektedir. 2010 yılı sonuçları ile kıyaslandığında, yükseköğretim mezunu fertlerin dışında, tüm gruplarda mutsuzluk oranı azalmıştır. Medeni durumun fertlerin mutluluk algısı üzerindeki etkisi incelendiğinde; evli olanların %65,5 i mutlu ve %8,0 ı mutsuz iken, evli olmayanların ise %52,9 u mutlu, %15,0 ı ise mutsuzdur. Bu sonuç evli olanların, evli olmayanlara göre daha mutlu olduğunu ifade etmektedir. 2010 yılı ile sonuçlar kıyaslandığında, evli olanların mutluluk oranı artış, evli olmayanların ise azalış gösterdiği dikkati çekmektedir (Bkz, Tablo 34). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr 85
Tablo 34. Cinsiyet, Yaş Grubu, Eğitim Durumu ve Medeni Duruma göre Yıllar Bazında Fertlerin Mutluluk Oranları Profil Değişkenleri Mutluluk Düzeyi (1) Mutlu Orta Mutsuz 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Cinsiyet Erkek 50,2 59,6 59,5 32,7 28,9 30,0 17,1 11,5 10,5 Kadın 58,1 62,7 64,6 29,6 27,3 26,2 12,3 10,0 9,3 Yaş Grupları 18-24 57,4 63,9 69,5 31,5 26,5 25,0 11,1 9,6 5,4 25-34 55,9 64,4 62,0 31,4 26,3 28,1 12,7 9,3 9,9 35-44 53,5 57,5 60,7 33,2 31,2 30,3 13,3 11,3 9,1 45-54 51,3 58,9 59,7 31,0 29,2 28,6 17,7 11,8 11,7 55-64 52,0 61,3 62,3 29,2 27,8 26,4 18,8 10,9 11,3 65+ 54,3 60,0 57,8 27,8 27,1 28,6 17,9 12,9 13,5 Eğitim Durumu Okur yazar değil 52,4 56,5 56,7 24,7 28,5 27,3 22,9 15,0 16,0 Okur yazar olup bir okul bitirmeyenler 50,3 56,0 58,3 33,1 29,7 28,5 16,6 14,4 13,2 İlkokul 52,5 60,5 61,1 32,8 29,0 28,8 14,7 10,6 10,1 İlköğretim veya ortaokul 56,1 61,6 64,4 32,3 27,6 27,7 11,6 10,8 7,9 Lise ve dengi okul 54,7 62,7 63,9 32,4 27,1 28,0 13,0 10,1 8,1 Yükseköğretim 63,2 67,7 66,7 27,8 26,2 26,4 9,0 6,1 6,8 Medeni Durum Evli 57,3 63,7 65,5 29,9 27,1 26,6 12,8 9,2 8,0 Evli olmayan 46,8 53,5 52,9 34,1 31,2 32,0 19,2 15,3 15,0 Türkiye 54,3 61,2 62,1 31,1 28,1 28,0 14,6 10,7 9,9 Genel (1): Mutlu olanlar çok mutlu ve mutlu olanların toplamından, mutsuz olanlar ise mutsuz ve çok mutsuz olanların toplamından oluşmaktadır. 86 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
Hanehalklarının aylık kullanılabilir gelir gruplarına göre gelirlerinden duymuş olduğu memnuniyet düzeyleri incelendiğinde, 2011 yılında en mutlu grubun en yüksek gelir grubu olan 3.851 ve üzeri gelire sahip hanehalkları olduğu ve bu grubun memnuniyet oranının da %67,2 olduğu görülmektedir. İkinci sırada en yüksek memnuniyet oranına sahip olan hanehalkları 2.751-3.850 gelir grubunda yer alan hanehalklarıdır. 2010 yılı sonuçlarına göre en üst gelir grubunda yer alan hanehalklarının gelirlerinden duyduğu memnuniyet oranı 4,8 puanlık bir azalış gösterirken, 2.751-3.850 gelir grubundaki hanehalklarının gelirlerinden duyduğu memnuniyet oranı ise bir önceki yıla göre 5,2 puanlık bir artış göstermiştir. Yine en üst gelir grubunda gelirinden memnun olmayan hanehalkı yok iken, en alt gelir grubu olan 630 ve altı gelir grubundaki hanehalklarının bir önceki yıla göre 0,9 puanlık azalışla yarısından fazlası %58,6 sı gelirinden memnun değildir. 631-990 gelir grubundaki hanehalkları da bir önceki yıla göre 6,5 puanlık artışla %48,0 oranı ile gelirlerinden memnun değildir. Kısacası hanehalklarının gelir düzeyi arttıkça mutluluk oranı artmakta, gelir düzeyi düştükçe de memnuniyetsizlik oranı artmaktadır (Bkz, Tablo 35). Tablo 35. Aylık Kullanılabilir Gelir Gruplarına göre Hanehalklarının Gelirlerine Yönelik Memnuniyet Düzeyleri Gelir Grupları Memnuniyet Düzeyi (1) (%) ( ) (2) Memnun Orta Memnun Değil 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 0-630 16,2 19,3 21,1 19,9 21,3 20,3 64,0 59,5 58,6 631-990 25,4 31,2 25,3 28,3 27,3 26,7 46,3 41,5 48,0 991-1.650 34,4 39,2 35,4 29,9 26,3 31,1 35,7 34,5 33,5 1.651-2.750 42,8 51,0 50,0 25,2 26,6 27,3 32,1 22,5 22,6 2.751-3.850 61,5 60,3 65,5 23,4 23,3 21,5 15,2 16,3 13,0 3.851+ 70,7 72,0 67,2 20,8 17,8 17,9 8,5 10,2 15,0 (1): Memnun olanlar çok memnun ve memnun olanların toplamından, memnun olmayanlar ise memnun değil ve hiç memnun değil oran toplamından oluşmaktadır. (2): Gelir grupları 2009 yılı için farklılık göstermektedir. Fertlerin geleceğe yönelik umut düzeyleri incelendiğinde, 2011 yılında erkeklerin %75,5 i geleceğinden umutlu iken, kadınların ise 0,6 puan daha düşük değerle %74,9 u geleceğinden umutludur. Geleceğinden umutsuz olanlar ise erkeklerde %24,5, kadınlarda da %25,1 oranına sahiptir. Gerek erkeklerde, gerekse kadınlarda gelecekten duyulan umut düzeyi 2011 yılında 2010 yılına göre artış yönünde bir eğilim gösterirken, umutsuz olan erkek ve kadın oranları da düşüş eğilimindedir (Bkz, Tablo 36). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr 87
Tablo 36. Cinsiyete göre Fertlerin Geleceğe Yönelik Umut Düzeyi Cinsiyet Fertlerin Geleceğe Yönelik Umut Düzeyi Umutlu Umutlu değil 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Erkek 62,8 72,7 75,5 37,2 27,3 24,5 Kadın 67,9 72,9 74,9 32,1 27,1 25,1 Toplam 65,5 72,8 75,2 34,5 27,2 24,8 Erkeklerin ve kadınların mutluluk kaynağı olan değerleri irdelendiğinde de; erkeklerin %69,7 si bir önceki yıla göre 3,8 puanlık artışla tüm aileyi mutluluk kaynağı olarak görürken, sevgiyi mutluluk kaynağı olarak görenlerin oranı yine bir önceki yıla göre 1,4 puanlık artışla %13,0 seviyesindedir. Başarıyı mutluluk kaynağı olarak gören erkeklerin oranı 2011 yılında %94 iken, işi mutluluk kaynağı olarak görenlerin oranı ise %3,7 dir. Erkeklerden 2011 yılında tüm aileyi mutluluk kaynağı olarak görenlerin oranı bir önceki yıla göre 1,9 puanlık artışla %78,0 ve çocukları mutluluk kaynağı olarak gören erkek oranı da %7,4 oranındadır. Kadınlar için durum değerlendirildiğinde; kadınların %77,4 ü ki bu oran erkek oranından 9,5 puan gibi oldukça önemli miktarda büyük olmak üzere, sağlığı mutluluk kaynağı olarak görürken, oran bir önceki yıla göre de 1,2 puanlık artış göstermiştir. Sevgiyi mutluluk kaynağı olarak gören kadın oranı %13,0 olup, değer olarak da erkeklerin değerine yakındır. Başarıyı mutluluk kaynağı olarak gören kadın oranı %4,4 olup, neredeyse erkeklerin oranının yarısına yakın bir değerdedir. İşi mutluluk kaynağı olarak gören kadın oranı da sadece %1,1 dir. Kadınlarda tüm aileyi mutluluk kaynağı olarak görenlerin oranı %69,7 iken, çocukları mutluluk kaynağı olarak gören kadın oranı da %16,7 dir ve bu oran erkek oranının 2,3 katı kadardır (Bkz; Tablo 37, Grafik 18, Grafik 19, Grafik 20 ve Grafik 21). 88 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
Tablo 37. Cinsiyete göre Bireylerin Mutluluk Kaynağı Olan Kişiler ve Değerler Cinsiyet Mutluluk Kaynağı Olan Kişiler Mutluluk Kaynağı Olarak Görülme Erkek Kadın 2009 2010 2011 Tüm aile 75,7 76,1 78,0 Çocuklar 7,5 6,9 7,4 Eş 5,5 7,1 5,1 Anne/baba 3,8 3,8 3,6 Kendisi 3,1 2,2 2,2 Torunlar 1,5 0,9 1,2 Diğer 2,9 3,1 2,4 Mutluluk Kaynağı Olan Değerler Mutluluk Kaynağı Olarak Görülme Sağlık 64,9 66,0 67,9 Sevgi 12,1 11,6 13,0 Başarı 9,4 10,1 9,4 Para 6,8 5,7 5,3 İş 5,9 5,5 3,7 Diğer 0,9 1,1 0,6 Mutluluk Kaynağı Olan Kişiler Mutluluk Kaynağı Olarak Görülme 2009 2010 2011 Tüm aile 66,9 65,9 69,7 Çocuklar 17,6 19,3 16,7 Eş 8,2 7,9 7,2 Anne/baba 2,6 2,5 2,1 Kendisi 1,8 1,6 1,4 Torunlar 1,4 1,5 1,6 Diğer 1,6 1,4 1,3 Mutluluk Kaynağı Olan Değerler Mutluluk Kaynağı Olarak Görülme Sağlık 76,0 76,2 77,4 Sevgi 14,3 14,3 13,1 Başarı 4,0 3,7 4,4 Para 3,7 3,7 3,3 İş 1,3 1,6 1,1 Diğer 0,7 0,6 0,7 (1): Oranlar toplamı, yuvarlamadan dolayı 100 ü vermeyebilir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr 89
Grafik 18. 2011 Yılında Erkekler için Mutluluk Kaynağı Olan Kişiler Grafik 19. 2011 Yılında Kadınlar için Mutluluk Kaynağı Olan Kişiler 90 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr
Grafik 20. 2011 Yılında Erkekler için Mutluluk Kaynağı Olan Değerler Grafik 21. 2011 Yılında Kadınlar için Mutluluk Kaynağı Olan Değerler Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr 91