Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı Sosyal Güvenlik Hukuku Dersi Pratik Çalışma No.1 Olay Ümit öğle tatilinde işyerinin 100 metre uzağındaki bayiden sigara almak için işyerinden ayrılmış, bu sırada, işverenin şoförü işveren Aziz i işyerinden almaya gelirken Ümit e çarpmıştır. Kaza sonucu Ümit yaralanmış; şoför Tuncay ise yaşadığı heyecan nedeniyle kalp krizi geçirmiştir. Ümit in Üniversite son sınıfta öğrenimine devam eden 24 yaşındaki oğlu Volkan kaza haberini duyunca sara krizi geçirmiştir. Ümit in tedavisi devam ederken, doktorlar artık yürüyemeyeceğini bildirmiştir. Bu durum sonucu Ümit in meslekte kazanma gücü kaybının % 60 olduğu anlaşılmıştır. Ümit on yıldan beri işyerinde çalışmakla beraber ilk iki yıl sigortasız çalıştırılmıştır. İşyerinde, uyumsuz davranışları nedeniyle huzursuzluk çıkartan Serhat ın iş sözleşmesi bu davranışlarına dayalı geçerli neden gösterilerek feshedilmiştir. Serhat son üç ay içinde toplam yirmi günlük rapor almıştır. İşyerinde 20 işçi çalışmaktadır. İşveren Aziz, Ümit nedeniyle yaşadığı sorunlardan ders çıkartarak bundan sonra SGK bildirimlerini zamanında yapmaya karar vermiştir. İşyerinde bilgisayar bulunmamakta, Aziz kağıt üzerinde görmediği hiçbir şeye inanmayacağını söyleyerek bilgisayar almayı da reddetmektedir. Sorular 1) Ümit ve Tuncay hangi sigorta kolundan yararlanabilir? Neden? Bu sigorta kollarından yararlanmak için yerine getirilmesi gereken şartlar nelerdir? 2) Volkan a SGK sağlık hizmeti verebilir mi? Hangi şartlarla? 3) Ümit in çalışma gücü kaybının tespiti sonrasında yararlanacağı sigorta kolu değişecek midir? Bu sigorta kolundan yararlanmak için hangi şartların yerine getirilmiş olması gerekir? Ümit bu şartları sağlamış mıdır? Bu sigorta kolundan yararlanabilmesi için Ümit in tutması gereken hukuki yol nedir? 4) Serhat işsizlik sigortasından yararlanabilir mi? İş sözleşmesinin sona erme şeklini ve prim ödeme şartlarını dikkate alarak yanıtlayınız. Serhat işsizlik sigortası yardımlarından yararlanabilecekse ne kadar süreyle yaralanabilir? 5) Aziz i bilgisayar konusundaki fikrini değiştirmeye zorlayacak bir yasal durum söz konusu mudur? Açıklayınız.
Pratik Çalışma No.2 Tekstil AŞ'ne ait işyerinde grev uygulanmakta iken, greve katılan işçilerinden (A), yakalandığı ağır gribal enfeksiyon nedeniyle işverenden vizite kağıdı alarak Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruda bulunmuştur. Yapılan tedaviye rağmen (A) vefat etmiş ve (A)'nın haksahipleri kendilerine aylık bağlanması için Kuruma başvurmuşlardır. Yine greve katılan işçilerden (B), grev sona erdikten sonra çalışmaya başlamış ve grevde geçen hizmet süresini borçlanmak üzere Kuruma başvuruda bulunmuş, ancak bu talebi Kurumca reddedilmiştir. Grev sona erdikten sonra işyerinde dokuma bölümünü kapatan işveren, bu bölümde çalışan işçilerin iş sözleşmelerini feshetmiştir. İşçiler işsizlik sigortasından yararlanmak üzere başvuruda bulunmak istemektedirler. Grev sonrasında işyerinden ayrılan işçilerden (C), 10 yıldır işyerinde çalışmasına rağmen, ilk dört yıllık çalışma süresinin Kuruma hiç bildirilmediğini anlamış ve yargı yoluna başvurmuştur. 1)Katıldığı grev esnasında gribal enfeksiyona yakalanan (A) hangi sigorta kolundan yararlanabilir? Hangi koşullarla? Bu sigorta kolundan sağlanan yardımlar nelerdir? Açıklayınız. 2)Vefat eden (A)'nın haksahipleri kimlerdir? Bunlar hangi sigorta kolundan ve hangi koşullarla yararlanabilir? Bu sigorta kolundan sağlanan yardımlar nelerdir? Açıklayınız. 3)Borçlanma ne demektir? Tanımlayınız. (B)'nin grevde geçen süreyi borçlanabilmesi mümkün müdür? Hangi koşullarla? Bu borçlanmanın hükümleri nelerdir? Açıklayınız. 4)Dokuma bölümünün kapatılması nedeniyle iş sözleşmeleri feshedilen işçilerin işsizlik sigortası yardımlarından yararlanması mümkün müdür? İşçilerin işsizlik sigortası yardımlarından yararlanabilmesi için nereye ve hangi süre içerisinde başvurması gerekir? İşsizlik sigortasından sağlanan yardımlar nelerdir? Bu yardımların süresi ne kadardır? 5)(C) nin Kuruma bildirilmeyen hizmet süreleri için ne tür bir dava açması gerekir? Bu dava hangi süre içerisinde açılır, husumet kime yöneltilir? Bu davanın hükümleri nelerdir? Açıklayınız.
Pratik Çalışma No.3 Metal AŞ Genel Müdürü, aniden bastıran kar yağışı nedeniyle işi tatil ederek, işçilerden servise binerek evlerine gitmelerini istemiştir. Ancak servis aracının yolda lastiği patlamıştır. İşçiler servis aracının yanında lastiğin değiştirilmesini beklerken bir başka araç kayarak işçilere çarpmış ve iki işçi hayatını kaybetmiş ve birkaç işçi de ağır surette yaralanmıştır. Yapılan araştırmada; kazada vefat eden işçilerden Ali nin o gün işe başladığı ve henüz Kuruma bildirilmediği belirlenmiştir. Kurum Ali nin haksahiplerine gerekli yardımları sağlamış ve bu yardımların tamamını rücuan tahsil etmek üzere işverene dava açmıştır. Bu davada işveren, olayın meydana gelişinde kusuru bulunmadığını ileri sürmüştür. Olayda yaralanan işçilerden Barış ın meslekte kazanma gücünün %13 oranında azalmış bulunduğu tespit edilmiştir. Barış isteğe bağlı sigortalı olmak istemektedir. Olayda yaralanan işçilerden bir diğeri olan Arif in tedavisi sonuçlanmış ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca malul statüsünde olduğu tespit edilmiştir. 1) a)olayda vefat eden işçilerden Ali nın eşi ve üniversite eğitimine devam eden 24 yaşında bir kız çocuğu bulunmaktadır. Ali nin eşi ve kızı her hangi bir sigorta kolundan yararlanabilir mi? b) Bu sigorta kolundan eşe ve kız çocuğuna sağlanacak yardımlar nelerdir? Hangi koşullarla? 2) a)ali nin ne zaman kuruma bildirilmiş olması gerekirdi? b)sosyal Güvenlik Kurumu, Ali nin haksahiplerine yaptığı yardımları işverenden geri alabilir mi? Neden? Hangi koşullarla? c) Kurumun talebinin herhangi bir sınırı mevcut mudur? 3) a)barış ın meslekte kazanma gücünün %13 oranında azalmış bulunması herhangi bir sigorta kolundan sağlanan yardımdan yararlanmasında etkin midir? Bu durumuna rağmen çalışmaya devam etmesi söz konusu yardıma etki eder mi? b) Barış ın isteğe bağlı sigortalı olabilmesi mümkün müdür? Hangi koşullarla? Bu sorunun ilk bölümünü de dikkate alarak yanıtlayınız. 4)a)Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Arif in malul sayılması için aranan koşullar nelerdir? b)arif hangi sigorta kolundan/kollarından yararlanır? Hangi Koşullarla? 5) Genel Sağlık Sigortası prim oranı nedir? Barış ın, Arif in, Ali nin eşi ve kızının, Genel Sağlık Sigortası kapsamında olup olmadıklarını ve prim ödeme zorunluluklarının bulunup bulunmadığını belirtiniz?
Pratik Çalışma No.4 Çelik A.Ş. de çalışan İsmet, Cuma günü iş çıkışı işverenince sağlanan servis otobüsüne binmiş, araç trafikte takıldığı bir sırada kan davalısı Hüseyin, İsmet i servisin içinde görerek zorla içeri girmiş ve bıçakla ağır şekilde yaralamıştır. İsmet bu olay nedeniyle altı ay kadar tedavi gördükten sonra kurtarılamayarak hastanede yaşamını yitirmiştir. İsmet in çocuğu yoktur. İsmet in eşi Nigar İsmet in ölümünden iki yıl sonra tekrar evlenmiştir. İsmet in maruz kaldığı olaya şahit olan Çelik A.Ş. işçilerinden Müge işten ayrılmış ve altı ay sonra doğum yapmıştır. Müge doğum yardımlarından yararlanmak için SGK na başvurmuşsa da, sigortalılık ilişkisi sona ermiş bulunduğu için analık sigortası yardımlarından yararlanamayacağı yanıtını almıştır. İsmet in servis aracında öldürülmesi olayı üzerine gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmadığı için genel müdürle tartışan Çelik A.Ş. İnsan Kaynakları müdürü Osman ın iş sözleşmesi genel müdür tarafından ihbar öneline ilişkin ücreti peşin ödenmek suretiyle feshedilmiştir. Hüseyin olay nedeniyle tutuklu iken kendisine SGK tarafından dava açıldığını ve Kurumun talebinin oldukça yüklü bir miktar olduğunu öğrenmiştir. Hüseyin yapılan Ceza yargılaması sonucunda İsmet i öldürdüğü için hüküm giymiştir. 1. a)ismet, Sosyal Sigortalar bakımından hangi sigorta kolundan ve hangi koşullarla yararlanır? Açıklayınız. b)bu sigorta kolundan İsmet e sağlanacak yardımlar nelerdir? 2. a)ismet in ölümü üzerene Nigar Sosyal Sigortalar bakımından herhangi bir sigorta kolundan yaralanabilir mi? Hangi koşullarla? b)cevabınız olumlu ise bu sigorta kolundan Nigar ın yaralanabileceği yardımlar nelerdir? 3. a)kurumun, sigortalılık ilişkisi sona erdiği gerekçesiyle Müge nin analık sigortası yardımlarından yararlanamayacağı yolundaki yanıtı doğru mudur? Değerlendiriniz. b)müge nin statüsünde çalışanlar bakımından doğum borçlanmasının koşulları nelerdir? c)hangi süreleri borçlanabilirler? d)müge nin gebelik ve doğum nedeniyle çalışmadığı süreleri borçlanması mümkün müdür? Açıklayınız 4. a)osman 5510 sayılı Kanun bakımından işveren vekili midir? b)işsizlik ödeneğinden yaralanma koşulları nelerdir? c)üç yıldır işyerinde çalışan ve iş sözleşmesi genel müdür tarafından ihbar öneline ilişkin ücreti peşin ödenmek suretiyle feshedilen Osman işsizlik ödeneği alabilir mi? Alabilir ise kadar süreyle ödenek alacaktır? 5. a)hüseyin e açılan davanın hukuki niteliği nedir? Bu davanın koşulları ve Kurum un Hüseyin den talebi nedir? b)hüseyin tutuklu geçirdiği süreyi borçlanabilir mi? 6) a)genel Sağlık Sigortasından yaralanmak için gerekli prim koşulu nedir? b)ismet in yaralanması sonrasında ölümüne dek geçen sürede Genel Sağlık Sigortasından yararlanabilecek midir? Hangi koşullarla? c)müge nin gebelik ve doğum sonrası dönemin de Genel Sağlık Sigortasından yararlanabilecek midir? Hangi koşullarla?
Sosyal Güvenlik Hukuku Dersi Pratik Çalışma No.5 2007 yılında yaşlılık aylığı bağlanan Ayşe, evde oturmaktan sıkılmış ve 2010 yılı başında Lezzet Yemek Ltd. Şti. nde aşçı olarak işe başlamıştır. Ayşe yaşlılık aylığının kesilmesini istememiş ve Kuruma bu şekilde bildirim yapılmıştır. Şirket, işe başladığı günden itibaren Ayşe ile birlikte on çalışanını Dokuma Tekstil A.Ş. nin Bursa daki işyerinde görevlendirmiştir. Ayşe ve arkadaşlarının görevi Dokuma Tekstil A.Ş. işyerinde yemek yapmak, yemeği servis etmek ve sonrasında yemekhaneyi temizlemektir. Ayşe nin üç yıldır Lezzet Yemek Ltd. Şti. işçisi olmasına rağmen iki aylık deneme süresine ilişkin prim belgeleri verildiği ancak primlerinin ödenmediği anlaşılmış ve Kurum bu primlerin tahsili için harekete geçmiştir. Ayşe Dokuma Tekstil A.Ş. işyerinde ertesi günkü yemek servisi için gerekli hazırlıkları yapmış; günlük çalışma süresi sona erdiği halde mutfakta kalarak kendisine bir yorgunluk kahvesi yapmıştır. Bu sırada mutfaktaki tüp patlamış ve ciddi şekilde yaralanmıştır. Üç ay boyunca tedavi gören Ayşe nin %11 oranında meslekte kazanma gücü kaybına uğradığı tespit edilmiştir. Annesinin geçirdiği kazayı öğrenen Ayşe nin liseyi bu yıl bitiren ve üniversite sınavlarına giren oğlu Ahmet sinir krizi geçirerek en yakındaki devlet hastanesine kaldırılmıştır. Ahmet tedavi sonrasında hem kendi hem de annesinin tedavi masraflarını nasıl ödeyeceği noktasında endişe duymaktadır. Ayşe nin iş sözleşmesi işveren tarafından uzun süre raporlu kalması üzerine İşK m.25/i uyarınca sağlık sebeplerine dayanılarak feshedilmiştir. Ayşe bu fesih üzerine işsizlik ödeneği almak üzere başvuruda bulunmuştur. 1.a. Kimler yaşlılık aylığı kesilmeksizin çalışmaya devam edebilirler? 1.b.Ayşe nin yaşlılık aylığı kesilmeksizin tekrar çalışmaya başlaması mümkün müdür? Açıklayınız. 2.a. Ayşe nin yatırılmayan primlerinin ödenmesini Kurum kimden talep edebilir? 2.b.Primlerin ödenmemesi nedeniyle uygulanacak yaptırım nedir? 3.a. Ayşe yaralanmasına neden olay bakımından her hangi bir sigorta kolundan yararlanması mümkün müdür? 3.b.Mümkün ise bu sosyal sigorta kolundan hangi yardımlar yapılır? 3.c.Ayşe bu yardımların hepsini eksiksiz alabilir mi? 4.a.Ahmet in annesinin tedavi masrafları konusundaki endişesi yerinde midir? 4.b.Kendisinin tedavi masrafları konusundaki endişesi yerinde midir?açıklayınız. 5.a. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları nelerdir? 5.b. Ayşe ye işsizlik ödeneği bağlanacak mıdır? Açıklayınız.