T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ AHŞAP KAPLAMA ÇİZİMİ ANKARA 2006
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.
İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GIRIŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. AHŞAP KAPLAMA ÇİZMEK...3 1.1. Tanımı...3 1.2. Çeşitleri...3 1.2.1. Ahşap Döşeme Kaplaması...3 1.2.2. Ahşap Duvar Kaplamaları (Lanbriler)...9 1.2.3. Ahşap Tavan Kaplamaları...11 1.3. Çizim Uygulamaları...13 1.3.1. Örnek Ahşap Kaplama Çizimleri...13 1.3.2. Çizim Araç Gereçleriyle Ahşap Kaplama Çizmek...16 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...26 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...27 2. AHŞAP KAPLAMA DETAYI ÇİZMEK...27 2.1. Tanımı...27 2.2. Çeşitleri...27 2.2.1. Görünüş Üzerinden Alınan Detaylar...27 2.2.2. Kesitler Üzerinden Alınan Detaylar...27 2.3. Şekilleri...28 2.3.1. Ahşap Döşeme Detayları...28 2.3.2. Ahşap Duvar Kaplama (Lambri) Detayları...28 2.3.3. Ahşap Tavan Kaplama Detayları...28 2.4. Çizim Uygulamaları...29 2.4.1. Örnek Ahşap Kaplama Detayları...29 2.4.2. Ahşap Kaplama Detay Çizimi Uygulamaları...36 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...47 MODÜL DEĞERLENDİRME...48 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...50 CEVAP ANAHTARLARI... 51 KAYNAKÇA...52 i
AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME DEĞERLENDİRME 582YIM085 İnşaat Teknolojisi Alanı Ahşap Doğramacılığı ve Kaplamacılığı Ahşap Kaplama Çizimi Ahşap kaplama, imalat ve montajı ile ilgili bilgi ve çizim becerilerinin verildiği öğrenme materyallidir. 40/32(+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı) Onuncu sınıf Teknik Çizimler dersini başarmak Bu ders ile öğrenciye inşaat teknolojisi alanında; Ahşap kaplama çizim modülü ile, ahşap kaplama görünüş ve detay çizimleri ile tarama yapma yeterlikleri kazandırılacaktır. Genel amaç; Bu ders ile öğrenciye, ahşap kaplama alanında imalat ve montaj ile ilgili teknik çizimler yapma yeterlilikleri kazandırma amaçlandırılmaktadır. Amaçlar; Ahşap kaplama elemanlarını kuralına uygun çizebilecektir. Ahşap kaplama detaylarını kuralına uygun tarayabilecektir. Ortam (Araç-gereç; ekipman ve koşullar) : Proje, cetvel, gönye, hesap makinesi, kalem, silgi. Öğrencinin kendi kendine veya gurupla çalışabileceği tüm ortamlar. Donanım: VCD, DVD, Tepegöz, Projeksiyon, Bilgisayar donanımları ve öğrenim materyalleri. Derslik: Teknik resim çizim masaları ve çizim araçgereçleriyle donatılmış yeterince aydınlatılmış sınıflar. Modül içeriğinde yer alan faaliyetleri tamamladıktan sonra; konuya ilişkin verilen çoktan seçmeli ölçme araçları ile kazandığınız bilgi ve beceri seviyenizi, uygulamadaki yeterliliğinizi değerlendirebileceksiniz. Ders öğretmeniniz: Modül sonunda ölçme araçları hazırlayarak, kazandığınız bilgi ve becerileri ölçüp, değerlendirecektir. ii
GİRİŞ GIRIŞ Sevgili öğrenci; Ahşap kaplama yıllar boyunca yalıtım, akustik ve estetik konularda fayda sağlamasından ötürü yapıların iç mekânlarında uygulana gelmektedir. Ahşap kaplamanın yapıya ek maliyet getirmesinden ötürü sıkça tercih edilmemesine karşın yukarıda bahsettiğimiz avantajlarından ötürü günümüzde de hayli uygulama alanı bulmaktadır. Özellikle toplantı ve sinema salonları gibi geniş mekânlar ile iş yerleri, büro ve meskenlerde ahşap kaplama uygulaması yapılmaktadır. İşyerleri ve salonlarda ağırlıkta lambri ve tavan kaplaması yapılırken meskenlerde ahşap yer döşemeleri ilk sıraları almaktadır. Yalıtım ve akustik ahşap kaplamada önemli bir özellik olmasına karşın çoğunlukla estetik özelliği nedeniyle tercih edilmektedir. Ahşap kaplama yapımında değişik uygulama şekilleri olmasına karşın, ahşap kaplama çizim modülünü hazırlarken günümüz piyasasındaki uygulamalar göz önüne alınmıştır. Bu modülde; ahşap kaplama çeşit ve şekilleri hakkında bilgi verilmiş, çizim uygulamaları siz öğrencilerimize daha yararlı olması açısından basamaklar halinde çizilerek gösterilmiştir. Ahşap modülü 11.sınıflara yönelik olup 32 saati teori ve uygulama, 8 saati okul dışında bireysel öğrenme olarak toplam 40 saattir. 1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Öğrenci, gerekli ortam sağlandığında ahşap kaplamayı tanıyıp, kuralına uygun ahşap kaplamaları çizebilecektir. ARAŞTIRMA Gruplara Evinizde ve çevrenizde bulunan ahşap kaplamaların şekil, çeşit ve yapım teknikleri hakkında araştırma yapınız. Ahşap kaplamalarla ile ilgili resim ve taslaklar ile detayları hakkında elde ettiğiniz sonuçları sınıfta arkadaşlarınıza sununuz. 1. AHŞAP KAPLAMA ÇİZMEK 1.1. Tanımı Binalar tarih boyunca ister ahşap ister kâgir yapılmış olsun; Estetik, ısı ve ses yalıtımı, uzun ömürlü, doğal ve sağlıklı oluşu gibi özelliklerden dolayı, ahşap kaplama malzemeleriyle kaplanmıştır. Bu durum günümüzde daha gelişmiş bir şekilde kullanılmaktadır. 1.2. Çeşitleri Mekânlarda uygulanan ahşap kaplamaları üç ayrı bölümde inceleyeceğiz. 1.2.1; Ahşap döşeme kaplamaları 1.2.2; Ahşap duvar kaplamaları 1.2.3; Ahşap tavan kaplamaları. 1.2.4;Ahşapla oturacak yer yapma 1.2.1. Ahşap Döşeme Kaplaması Ahşap ve betonarme binalarda döşemelerde ahşap malzeme kullanılır.zeminin üzerine ses ve ısı yalıtım malzemeleri konarak binada izolasyon sağlanmış olur.ahşap binalarda ahşap döşeme yapmak zorunludur.betonarme binalarda estetik nedenlerle ve ses ve ısı yalıtımı için ahşap döşeme yapılır.(şekil-1) 3
Şekil.1: Ahşap kirişler üzerine döşeme yapmak Betonarme binalarda zemin taşıyıcısı olarak tabliye beton kullanılmasına karşın, katlar arasında ısı ve ses yalıtımı ile estetik nedenlerle de ahşap döşemelerle kaplanır. (Şekil 2) Şekil.2: Kadronlar üzerine döşeme yapmak Ahşap döşeme kaplamalarını; tahta döşeme kaplamalar ve parke kaplamalar şeklinde inceleyeceğiz. 1.2.1.1. Tahta Döşeme Kaplamalar: Kâgir döşeme üzerine ahşap kaplama yapabilmek için kagir üzerine tesviye betonu atılır. 4x4, 4x5 cm ebadındaki kadronlar 40-50cm aralıklarla zemine dübel kullanarak vida ile bağlanır. Çıtalar kalınlıktan geçirilir.çıtalar kagir üzerine düzgün ve ipinde çakılır.döşenecek ahşap tahtalar da kalınlıktan geçirilir çakmadan önce tahtaların kurutulması gerekir.döşeme yüzeyinin düzgün olması için ip çekilerek kadronlar ipe göre gerekirse altları ahşap parçalarla doldurulur. (Şekil 3) 4
Şekil. 3: Kadronların zemine döşenmesi (Beton çivisi kullanılmamalı) Beton çivisi boton filizini tam almadan çakılırsa kullanılabilir.kaplama işi sonradan olduğu için beton çivisi kullanılmaz. Ahşap tahtalar aynı kalınlık ve genişlikte rendelenerek veya kalınlıktan geçirilerek kiriş ve kadronlar üzerine çivi ile çakılarak döşenir. (Şekil 4) Şekil.4: Tahtaların çivi ile kadronlara tutturulması Ahşabın çalışması sonucu zeminin kamburlaşmasını önlemek amacıyla tahtalar duvardan 1-2cm boşluk bırakılarak döşenir. (Şekil 5) Şekil.5: Döşeme çalışma boşluğu ve boşluğun süpürgelikle kapatılması Bu boşluklar süpürgelik çıtasıyla kapatılır. (Şekil 6) 5
Şekil.6: Süpürgelik örnekleri Tahta döşeme kaplamalar tahtaların yan yana ekleme işlemine göre sınıflandırılırlar. Bunlar; düz tahta kaplamaları, lanbalı (binili) tahta kaplama, kendinden çıtalı kinişli tahta kaplama ile yabancı çıtalı kinişli tahta kaplamadır. Düz tahta kaplamaları: Tahtaların her iki cumbası rendelendiği gibi bırakılır bu nedenle düz tahta döşemelerde ahşabın çekmesi sonucunda tahta araları açılarak, bu aralardan alt kısmın görünmesine neden olur. Tahtalar birbirinden bağımsız esneme yapar buda gıcırtılara neden olabilir. Çivileme yüzeyden yapılır. Düz tahta kaplamalar bazen parke kaplama altına da kör döşeme olarak ta yapılır. (Şekil 7) Şekil.7: Düz tahta kaplama Lanbalı (Binili) Tahta Kaplama: Düz tahta döşemeye göre daha sağlamdır. Tahtaların her iki cunbasına lanba açılır. Tahtalar birbirinden esnemeye karşı azda olsa destek alırlar. Tahtaların çekmesi sonucunda tahta aralarından alt kısım görünmez. Çiviler yüzeyden görünür. (Şekil 8) Şekil.8: Lanbalı tahta kaplama Kendinden Çıtalı Kinişli Tahta Kaplama: En çok kullanılan ve en sağlam tahta kaplama şeklidir. Tahtaların karşılıklı cunbalarının birine kiniş, diğerine kendinden çıta açılır. Tahtalar esnemeye karşı birbirinden tam destek alır. Çivileme kendinden çıta üzerinden yapılarak çivilerin gizlenmesi sağlanır. (Şekil 9) 6
Şekil.9: Kendinden çıtalı kinişli tahta kaplama Yabancı Çıtalı Kinişli Tahta Kaplama: Kendinden çıtalı kinişli tahta döşemeye benzemesine rağmen tahtaların iki kenarına kiniş açılır, bu kinişlere sert ağaç veya kontraplaktan yabancı çıta hazırlanarak döşeme yapılır. Çivileme yabancı çıtadan yapıldığından çivi başları görünmez. (Şekil 10) Şekil.10: Yabancı çıtalı kinişli tahta kaplama Günümüz şartlarında bu döşeme sistemi yapılmamaktadır. 1.2.1.2; Parke Kaplama: Genellikle sert ağaçtan fabrikasyon olarak, 1,5 2,5cm kalınlığında, 2,5-5cm genişliğinde ve10-40cm boyunda üretilerek piyasada hazır olarak bulunan parkelerin döşeme şekillerine göre çeşitleri vardır. Parkelerin cumba ve maktalarının ikisi kinişli, diğer ikisi ise kendinden çıtalıdır. (Şekil 11) Parkeler zemine özel yapıştırıcılarla bağlanarak döşenir. (Şekil 12) Şekil.11: Parke 7
,Şekil.12: Yapıştırıcı ile parkenin döşenmesi Zemin üzerine kadronlar döşenerek parkeler çiviyle kadronlara bağlanarak ta döşene bilir. (Şekil 13) Şekil.13: Kadron üzerine parkenin döşenmesi Parkeler düz tahta kaplama üzerine de döşene bilir. (Şekil 14) Şekil.14: Düz tahta kaplama üzerine parkenin döşenmesi 8
Başlıca parke döşeme şekli olarak; balıksırtı, düz, kare ve hasır döşemeyi göstere biliriz. (Şekil 15: a,b,c,d) a b c Şekil.15: a,b,c,d. Parke uygulama şekilleri d 1.2.2. Ahşap Duvar Kaplamaları (Lanbriler) Resmi, ticari veya hususi bina içlerindeki duvarlar, estetik ile ısı ve ses yalıtımı düşünülerek ahşapla kaplanır. Bina içerisine sıcak görünüm ve zenginlik kazandırmanın yanında duvar ve eşyanın birbirine sürtünerek doğacak kusurların oluşmasını engeller. Duvarlarda kullanılan ahşap kaplamalara LAMBRİ denir Şekil 16: a-lambri kaplanacak Duvar Şekil 16:b çıta Döşeli Duvar 9
Şekil.16:c-Duvarın lambri ile kaplanması Şekil.16: d- Çıta üzerine lambri kaplanması 2x4 veya 2,5x5cm ebatlarındaki yatay çıtalar aynı hizada ve şakülün de 60-80cm arayla, lambri kaplanacak duvara dübel ve vida ile bağlanır. Lambriler çivi ve vida ile duvara bağlı bu çıtalar üzerlerine tutturulur. (Şekil 16: a,b,c,d) Lambri alt kısmına üst ve yan kısmına süpürgelik çakılır pencere ve kapı kenarlarına pervaz çakılarak lambri bitiş yerlerindeki açıklıklar kapatılır. (Şekil 16:e) Şekil.16: e- Lambri altına süpürgelik, üst kısmına pervaz bağlanması Ahşap duvar kaplamaları amacına ve kaplanacak yerin önemine göre, yüksekliği yerden pencere pare betine, kapı üstü veya tavana kadar olabilir. Lambri tavana kadar yapılmamışsa daha kalın ahşap malzemelerle, lambri üzerine küpeşte yapılır. (Şekil 17: a,b,c) 10
Şekil.17: b- Pencere üstüne kadar lambri Şekil. 17: a- Pencere altına kadar lambri Şekil.17: c-tavana kadar lambri Şekil.17: d- Tavana kadar olan lambrinin bölünmesi Lambriler tavana kadar yapıldığında (şekil 17:d) de olduğu gibi yatay yönde lambriler bölüne bilir. Bunun yanında duvarın tamamı yerine bir kısmı da kaplana bilir. Lambri doğal ahşap malzemenin yanında suni ahşap malzemelerden de yapılır. 1.2.3. Ahşap Tavan Kaplamaları Diğer ahşap kaplamalarda olduğu gibi aynı nedenlerle tavanlarda ahşapla kaplanır. Ahşap binalarda mevcut kirişlere, kâgir binalarda tavana bağlanan dilmelere ahşap veya suni ahşap plakalar tutturularak tavan kaplaması yapılır. Ahşap tavan kaplamaları taşıyıcı özelliği olmadığından ve yer çekimine direk maruz kaldığından, hafif malzemelerden yapılıp tavana sağlamca bağlanmalıdır. Ahşap tavan kaplaması ile duvar arasında kalan boşluklar, düz pervaz ile kapatılabileceği gibi özel hazırlanmış daha büyük ebatlı köşe pervazlarıyla da kapatıla bilir. Tüm ahşap kaplamalarda olduğu gibi, işin kalitesi, yapılacak uygulamalar da ayrıntıların çoğaltılmasına etkendir. Tavanlar iki ayrı şekilde kaplanabilir; 1.2.3.1. Kaplama Tavanlar Ahşap binalarda direk kirişlere, kâgir binalarda tavana dilmeler (kadronlar) bağlanarak tavan ahşapla kaplanır. Ahşap tavan kaplaması ile tavan arasında sadece tavan bağlantı elemanı kalınlığı kadar boşluk kalır. Genelde tavanın alçak olduğu mekânlarda bu tür ahşap kaplama tavan uygulaması yapılır. (şekil 18: a,b) 11
Şekil.18: a- Ahşap binada kaplama tavan Şekil.18: b- Kâgir binada kaplama tavan 1.2.3.2. Asma Tavan Özellikle tavanı yüksek ahşap ve kâgir binaların iç mekânlarında ahşap tavanlar, tavandan sarkıtılan askı elemanlarıyla istenildiği kadar aşağı da ahşap tavan kaplaması yapıla bilir. Bu tür uygulamalarda tavan ve kaplama arasında kalan boşluklar yalıtım oranını daha da artırır ve tavanın istenilen yüksekliğe getirilmesine olanak sağlar. (şekil 19: a,b) Şekil.19: a- Ahşap binada asma tavan Şekil.19: b- Kâgir binada asma tavan 12
1.3. Çizim Uygulamaları 1.3.1. Örnek Ahşap Kaplama Çizimleri Şekil.20: Kâgir binada düz tahta kaplama Şekil.21: Ahşap binada düz tahta kaplama 13
Şekil.22: Kâgir binada parke kaplama Şekil.23: Kâgir binada kısa lambri çizimi 14
Şekil.24: Kâgir binada tavana kadar uygulanmış lambri çizimi Şekil.25:Asma tavan çizimi 15
1.3.2. Çizim Araç Gereçleriyle Ahşap Kaplama Çizmek Şekil 1.3.2.a: Ölçüleri verilen oda duvarına tavana kadar ahşap duvar kaplaması (Lambri) yapınız Şekil 1.3.2.b.: Ahşap kaplama (Lambri) alanı çizimi 16
Şekil 1.3.2.c: Duvar-kapı arası boy lambri çizimi Şekil 1.3.2.d.: Kapı üstü kısa lambri çizimi 17
Şekil 1.3.2.e: Pencere-kapı arası boy lambri çizimi Şekil.1.3.2.f.: Pencere alt ve üstü kısa lambri çizimi 18
Şekil 1.3.2.g.: Duvar-Pencere arası boy lambri çizimi Şekil 1.3.2.h.: Lambri alt ucuna süpürgelik, üst ucuna çıta,pencere ve kapı kenarlarına pervaz çakımı 19
Şekil 1.3.2.ı.: Lambri yan ve üst kesit yerlerinin çizilerek gösterilmesi Şekil 1.3.2.j: Kesit alanlarının çizimi 20
Şekil1.3.2.k.: Lambri kesitlerinin çizimi Şekil.1.2.3..l. için çizim sırası: Ölçülendirme yapılması, açıklayıcı yazıların yazılması Şekil.1.2.3. Konusu için çizim sırası ( Şekil- 26.a da verilen oda içerisine ahşap kaplama resmi çizimi) 21
1.3.2.1. İşlem Basamakları Şekil 26.a: Ahşap kaplama uygulaması yapılacak oda Çizim ölçeğini seçme: Ahşap kaplama yapılacak mekânın ölçüleri ile çizim yapılacak kâğıdın ölçüleri göz önüne alınarak uygun ölçek seçilir. Genellikle 1/20 ölçeği kullanılır. Kaplama alanını çizme: Uygun ölçekte ölçüler küçültülerek resim kâğıdına kaplama yapılacak mekânın ön görünüşü ile yan ve üst kesiti tekniğine uygun çizilir. (şekil 26: a ) Ahşap kaplamaları çizme: Mekânın net resmi içine tekniğine uygun ahşap kaplama elemanları çizilir. (şekil 26: b,c,d ) Süpürgelik, küpeşte ve pervaz çizme: Net resim üzerinde ahşap kaplama bitiş yerlerine süpürgelik, küpeşte ve pervaz çizilir (şekil26: e ) Ölçülendirme yapmak: Çizilen detay parçalarının ölçüleri kargaşa yaratmayacak şekilde, sert ve ince uçlu kalemle tekniğine uygun ölçü çizgisi çizilip üzerlerine yazılmalıdır. (şekil 26: f) 22
Şekil 26.b: Zemine ahşap tahta döşeme çizimi Şekil 26.c: Duvarlara lambri çizimi 23
Şekil 26.d: Tavana asma tavan çizimi Şekil 26.e: Ahşap kaplama bitiş yerlerine süpürgelik, küpeşte ve pervaz çizimi 24
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre kendiniz ya da arkadaşınızla yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre + veya - seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. PERFORMANS TESTİ Dersin Ahşap doğramacılık resmi adı Öğrencinin Amaç Ahşap kaplama resmi çizme becerisini ölçmek. Adı soyadı Konu Ahşap kaplama resmi çizebilme. Sınıf No GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Çizim ölçeğini seçtiniz mi? 2 Kaplama alanını çizdiniz mi? 3 Ahşap kaplamaları çizdiniz mi? 4 Süpürgelik, küpeşte ve pervazı çizdiniz mi? 5 Çizilen resimleri ölçülendirdiniz mi? 25
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Ahşap duvar kaplamalarında kullanılan, ahşap kaplama elemanı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Parke B) Lambri C) Kadron D) Küpeşte 2. Ahşap döşemelerde döşeme orta kısmı genleşme sonucu yukarıya doğru kalka bilir. Böyle bir olumsuzluğun yaşanmaması için aşağıdakilerden hangisini uygulamak daha doğru olur? A) Kadronlar zemine dübelli vida ile bağlanmalıdır B) Tahtalar arasında genleşme boşluğu bırakılmalıdır C) Döşeme ile duvar arasında genleşme boşluğu bırakılmalıdır D) Tahtalar kadronlara sağlamca bağlanmalıdır 3. Ahşap kaplama yapma gereği aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Yalıtım B) Akustik C) Estetik D) Hepsi 1- Kaplama çizimi 2- Pervaz çizimi 3- Çizim ölçeği tespiti 4- Ölçülendirme 5- Tarama 4. Ahşap kaplama resmi çizilirken yukarıda dağınık olarak verilen işlem basamakları, aşağıdakilerden hangisinde doğru sıra ile verilmiştir? A) 3.1.2.5.4 B) 5.1.4.3.2 C) 3.2.1.5.4 D) 3.1.4.5.2 5. Aşağıdaki ahşap kaplama bitişlerinin hangisinde küpeşte uygulaması yapılmıştır? DEĞERLENDİRME A) B) C) D) Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Başarısız olduğunuz sorularla ilgili öğrenme faaliyetine dönerek eksiklerinizi tamamlayınız. 26
ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Öğrenci; gerekli ortam hazırlandığında ahşap kaplama görünüş ve kesit resimleri üzerinden gerekli yerlerden tekniğine uygun detay alıp, bu bölümlerin detay resimlerini teknik resim kurallarına göre çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Gruplara Evinizde ve çevrenizde bulunan ahşap kaplamalarla ilgili şekil, çeşit ve yapım teknikleri hakkında araştırma yaparak elde ettiğiniz bilgi ve detay resimlerini sınıfta arkadaşlarınıza sununuz. 2. AHŞAP KAPLAMA DETAYI ÇİZMEK 2.1. Tanımı Detay; genel anlamda ayrıntı, parça anlamında kullanılmaktadır. Ahşap kaplama detayı; Ahşap kaplamalar ile ilgili ayrıntıyı akla getirmektedir. Ahşap kaplama detayı çizmek ise, net resimde verilen (imalatı yapılmak istenen) ahşap kaplamanın doğru üretilmesi için net resim (1/10 ölçekli) üzerinde anlatma güçlüğü çektiğimiz önemli detayların gerçek boyutta (1/1 ölçeğinde) meslek resim kuralların da çizilmesini ifade eder. 2.2. Çeşitleri Ahşap kaplama detaylarını; pencere ve kapı detay çizim modülünde olduğu gibi 1/10 cephe resminden ve kesit resimlerinden alınan detaylar olmak üzere iki bölümde inceleye biliriz. 2.2.1. Görünüş Üzerinden Alınan Detaylar Cephe resminden detay pek alınmamasına karşın bazı durumlarda detay almak zorunlu olabilir. 2.2.2. Kesitler Üzerinden Alınan Detaylar Kesitler üzerinden detay alma, en çok kullanılan detay alma çeşididir. 1/10 veya 1/20 ölçeğinde çizilmiş olan yan ve üst kesitlerde ayrıntıları tam anlamıyla anlatmak, ölçü vermek, açıklayıcı bilgi yazı resmi taramak güçtür. Kesit resimlerinde önemli gördüğümüz 27
detayları belirleyip bu noktaları isimlendirerek gerçek boyutta (1/1 ölçeğinde) detay resimleri çizilir. Bazen detayı çizilecek parçanın büyüklüğü ile kullanılan kâğıdın ebatları göz önüne alınarak 1/2 ölçeğinde de detay resmi çizilebilir. 2.3. Şekilleri Ahşap kaplama detay şekillerini üç ana başlık altında incelemek doğru olur. 2.3.1. Ahşap Döşeme Detayları Ahşap yer döşeme çeşitleri ile ilgili yapılan çizimlerden alınan detay resimlerini içermektedir. Şekil 27 de kâgir binada yapılan düz tahta döşeme çizimi, Şekil- 28 de Ahşap binada düz tahta döşeme çizimi ile Şekil-29 da kâgir binada kare (satranç) parke döşeme çizimi Şekil 27.b, 28.b ve 29.c de detay çizimleri ile birlikte verilmiştir 2.3.2. Ahşap Duvar Kaplama (Lambri) Detayları Ahşap duvar kaplama çeşitleri ile ilgili yapılan çizimlerden alınan detay resimlerini içermektedir. Şekil 30.a da kâgir binada lambri uygulaması görünüş resmi, Şekil 30.b ve c de lambri detay resmi ile birlikte verilmiştir. 2.3.3. Ahşap Tavan Kaplama Detayları Ahşap tavan kaplama çeşitleri ile ilgili yapılan çizimlerden alınan detay resimlerini içermektedir Şekil 31.a da ahşap asma tavan görünüş resmi ile Şekil 31.b de ki detay resmi ile birlikte verilmiştir. 28
2.4. Çizim Uygulamaları 2.4.1. Örnek Ahşap Kaplama Detayları Şekil 27.a: Kâgir binada ahşap yer döşemesi görünüş resmi Şekil 27.b: Kâgir binada ahşap yer döşemesi detay resmi 29
Şekil 28.a: Ahşap binada ahşap yer döşemesi görünüş resmi Şekil 28.b: Ahşap binada ahşap yer döşemesi detay resmi 30
Şekil 29.a: Kâgir binada ahşap parke döşeme görünüş resmi Şekil 29.b: Kâgir binada ahşap parke detay resmi 31
Şekil 30.a: Kâgir binada ahşap lambri görünüş resmi 32
Şekil 30.b: Ahşap lambri detay resmi 33
Şekil 30.c: Ahşap lambri detay resmi 34
Şekil 31.a: Asma tavan görünüş resmi Şekil 31.b: Asma tavan detayı 35
2.4.2. Ahşap Kaplama Detay Çizimi Uygulamaları 2.4.2.1: İşlem Basamakları Detay Çizilecek Noktaları Seçmek: Net resmi verilen ahşap kaplamalar incelenerek, imalata yönelik açıklanması gerekli ayrıntılar işaretlenerek isimlendirilir. (şekil 28.a,29.a,30.a,31.a,32.a) Çizim Ölçeğini Seçmek: Detay resimleri gerçek boyutta (1/1) çizilmesine karşılık çizilecek parçanın ölçüleri ile çizilecek kâğıdın ölçüleri ölçeğin 1/2 olarak ta düşünülmesi bu nedenle doğru olur. Görünüş Kısımları Çizmek: Detay çizimine başlanmadan kullanacağımız resim kâğıdının ölçüleri de göz önüne alınarak iyi bir yerleşim planı yapılmalıdır. Planlaması yapılan resim kâğıdı yüzeyine 0,3 veya 0,5 kalınlığındaki sert uçlu kalem ile detay parçaları yerleştirilir. (şekil 30:b ) Kesilen Kısımları Çizmek: Yerleştirme tamamlandıktan sonra; lanba, kiniş, kordon, çalışma boşluğu vb. ayrıntılarda çizilip detay parçaları netleştirilir. (şekil 30:c) Ayrıntıları Çizmek: Detay içinde kalan çivi, vida, dübel vb. ayrıntılar görünüyor ise olduğu gibi parça arkasında kalıyor ise kesik çizgi ile çizilerek ifade edilir. Taramaları Yapmak: Tarama yalnızca kesilmiş olan parça kesit alanları içerisine parçanın cinsine uygun (masif makta veya elyaf, cam, tuğla vb.) belirlenmiş standartta, tekniğine uygun, ince ve sert uçlu kalemlerle yapılmalıdır. (şekil 30:d ) Ölçülendirme Yapmak: Çizilen detay parçalarının ölçüleri kargaşa yaratmayacak şekilde, sert ve ince uçlu kalemle tekniğine uygun ölçü çizgisi çizilip üzerlerine yazılmalıdır. (şekil 30:e ) Yazılarını Yazmak: Kesit alanlarının çizilmesi ve taranması kullanılan malzemenin niteliğini tam olarak belirlemez. Bu nedenle kesit alanındaki malzemelerin de ayrıca yazılarak belirtilmesi gerekir. Yazılar malzemenin içine veya okla belirterek hemen yanına yazılmalıdır. Detay adı ve ölçek daha belirgin yazılmalıdır. (şekil 28.b,29.b,30:e,31.b,c,32:b ) 36
Şekil 32.a: Ahşap kaplama yapılmış odanın görünüş ve kesit resimleri (Lambiri genişlikleri 8,5 cm.resim düzeltilecek) Şekil 32.b: Ahşap kaplama görünüş resmi üzerinden detay alınacak yerlerin tespit edilmesi 37
Not; Ahşap kaplama G ve H detayları basamaklar halinde çizilerek gösterilmiştir Şekil 32.c: Ahşap kaplama çizim alanının (görünüşünün) çizilmesi 38
Şekil 32.d: Ahşap kaplama kesilen kısımlarının çizilmesi 39
Şekil 32.e: Ahşap kaplama detay ayrıntılarının çizilmesi 40
Şekil 32.f: Ahşap kaplama kesit alanlarının taranması 41
Şekil 32.g: Ahşap kaplam detay resmi üzerine ölçü ve yazıların yazılması 42
Şekil 32.h: Ahşap kaplama A ve B detay resmi 43
Şekil 32.ı: Ahşap kaplama C,D,E ve F detay resmi 44
Şekil 32.j: Ahşap kaplama I ve J detay resmi 45
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre kendinizin ya da arkadaşınızın yaptığı çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre evet hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Dersin Ahşap doğramacılık resmi adı Öğrencinin Amaç Ahşap kaplama resmi çizme becerisini ölçmek. Adı soyadı Konu Ahşap kaplam resmi çizebilme. Sınıf No GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Detay çizilecek noktaları kesitler üzerinden seçip adlandırdınız mı? 2 Çizim ölçeğini çizilecek parça ölçülerini ve resim kâğıdını dikkate alarak seçtiniz mi? 3 Görünüş kısımlarını planlayarak kâğıdınıza tekniğine uygun çizdiniz mi? 4 Kesilen kısımları netleştirerek çizdiniz mi? 5 Ayrıntıları tekniğine uygun çizerek gösterdiniz mi? 6 Kesit alanlarını tekniğine uygun taradınız mı? 7 Detay resmini tekniğine uygun ölçülendirdiniz mi? 8 Detayı üzerinde ki açıklayıcı bilgileri yazdınız mı? 46
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi genel olarak ahşap kaplama detaylarından değildir? A) Tahta döşeme detayı B) Küpeşte Detayı C) Lambri detayı D) Parke detayı 2. Duvar ahşapla kaplanırken lambrileri bağladığımız çıtalar ortalama kaç cm arayla duvara bağlanır? A) 30-40cm B) 40-60cm C) 60-80cm D) 80-100cm 1-Çizim ölçeğini belirlemek 2-Kesilen kayıtları çizmek 3-Detay çizilecek noktaları seçmek 4-Yazıları yazmak 5-Tarama yapmak 3. Detay resmi çizilirken izlenecek yol yukarıda dağınık verilmiştir. Aşağıdakilerden hangisinde bu sıralama doğru olarak verilmiştir? A) 1.2.3.4.5 B) 1.3.2.5.4 C) 1.3.2.5.4 D) 3.1.2.5.4 4. Tahta döşeme çeşitlerinden olan kendinden çıtalı kinişli tahta döşeme aşağıdaki şekillerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D) 5. Detay çizim ölçeği oranı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 1/1 1/2 B) 1/5 1/10 C) 1/10 D) 1/20 47
MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Çizim Araç ve Gereçleri ile Ahşap Kaplama ile Bunlara Ait Detay Resmi Çizimi Görünüş ve kesit resmi verilen oda içerisine; 1- Kadronlar üzerine düz tahta (kendinden çıtalı kinişli) döşeme uygulama resmini çiziniz 2- Çıtalar üzerine kısa ahşap lambri uygulama resmini çiziniz 3- Çıtalar üzerine ahşap kaplama uygulama resmini çiziniz 4- Çizdiğiniz ahşap kaplama görünüş ve kesit resimleri üzerinden gerekli yerlerden detay alma noktalarını belirleyiniz. 5- Uygun ölçekte detay resimlerini çizip, tarama ve ölçülendirmesini yapıp yazılarını yazınız. Şekil 33: Ahşap kaplama uygulaması yapılacak oda 48
İşlem Basamakları Çizim Ölçeğini Seçme: Ahşap kaplama yapılacak mekânın ölçüleri ile çizim yapılacak kâğıdın ölçüleri göz önüne alınarak uygun ölçek seçilir. Genellikle 1/20 ölçeği kullanılır. Kaplama Alanını Çizme: Uygun ölçekte ölçüler küçültülerek resim kâğıdına kaplama yapılacak mekânın ön görünüşü ile yan ve üst kesiti tekniğine uygun çizilir. (şekil 33) Ahşap Kaplamaları Çizme: Mekânın net resmi içine tekniğine uygun ahşap kaplama elemanları çizilir. Süpürgelik, Küpeşte ve Pervaz Çizme: Net resim üzerinde ahşap kaplama bitiş yerlerine süpürgelik, küpeşte ve pervaz çizilir. Detay Çizilecek Noktaları Seçmek: Net resmi verilen ahşap kaplamalar incelenerek, imalata yönelik açıklanması gerekli ayrıntılar işaretlenerek isimlendirilir. Çizim Ölçeğini Seçmek: Detay resimleri gerçek boyutta (1/1) çizilmesine karşılık çizilecek parçanın ölçüleri ile çizilecek kâğıdın ölçüleri ölçeğin 1/2 olarak ta düşünülmesi bu nedenle doğru olur. Görünüş Kısımları Çizmek: Detay çizimine başlanmadan kullanacağımız resim kâğıdının ölçüleri de göz önüne alınarak iyi bir yerleşim planı yapılmalıdır. Planlaması yapılan resim kâğıdı yüzeyine 0,3 veya 0,5 kalınlığındaki sert uçlu kalem ile detay parçaları yerleştirilir. Kesilen Kısımları Çizmek: Yerleştirme tamamlandıktan sonra; lanba, kiniş, kordon, çalışma boşluğu vb. ayrıntılarda çizilip detay parçaları netleştirilir. Ayrıntıları Çizmek: Detay içinde kalan çivi, vida, dübel vb. ayrıntılar görünüyor ise olduğu gibi parça arkasında kalıyor ise kesik çizgi ile çizilerek ifade edilir. Taramaları Yapmak: Tarama yalnızca kesilmiş olan parça kesit alanları içerisine parçanın cinsine uygun (masif makta veya elyaf, cam, tuğla vb.) belirlenmiş standartta, tekniğine uygun, ince ve sert uçlu kalemlerle yapılmalıdır. 11.Ölçülendirme Yapmak: Çizilen detay parçalarının ölçüleri kargaşa yaratmayacak şekilde, sert ve ince uçlu kalemle tekniğine uygun ölçü çizgisi çizilip üzerlerine yazılmalıdır. 12.Yazılarını Yazmak: Kesit alanlarının çizilmesi ve taranması kullanılan malzemenin niteliğini tam olarak belirlemez. Bu nedenle kesit alanındaki malzemelerin de ayrıca yazılarak belirtilmesi gerekir. Yazılar malzemenin içine veya okla belirterek hemen yanına yazılmalıdır. Detay adı ve ölçek daha belirgin yazılmalıdır. 49
PERFORMANS DEĞERLENDİRME PERFORMANS DEĞERLENDİRME Öğretmeniniz, modüldeki faaliyetleriniz ve araştırma çalışmalarınız sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerinizi ölçme araçlarıyla ölçülerek sizin modül ile ilgili durumunuzu değerlendirecek ve sonucunu size bildirecektir. Dersin adı Amaç Ahşap doğramacılık resmi PERFORMANS TESTİ Ahşap kaplama resmi çizme becerisini ölçmek. Öğrencinin Adı soyadı Konu Ahşap kaplama resmi çizebilme. Sınıf No GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Ahşap kaplama çizim ölçeğini seçtiniz mi? 2 Kaplama alanı çizdiniz mi? 3 Ahşap kaplamaları çizdiniz mi? 4 Süpürgelik, Pervaz ve Küpeşteleri çizdiniz mi? 5 6 7 Detay çizilecek noktaları kesitler üzerinden seçip adlandırdınız mı? Çizim ölçeğini çizilecek parça ölçülerini ve resim kâğıdını dikkate alarak seçtiniz mi? Görünüş kısımlarını planlayarak kâğıdınıza tekniğine uygun çizdiniz mi? 8 Kesilen kısımları netleştirerek çizdiniz mi? 9 Ayrıntıları tekniğine uygun çizerek gösterdiniz mi? 10 Kesit alanlarını tekniğine uygun taradınız mı? 11 Detay resmini tekniğine uygun ölçülendirdiniz mi? Not; zümre öğretmenleri kararı ile öğretmeniniz başka bir performans testi yapabilir. 50
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ -1 CEVAP ANAHTARI 1 B 2 C 3 D 4 A 5 C ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI 1 B 2 C 3 D 4 A 5 A Doğru olarak cevap veremediğiniz sorular için, geri dönerek bu sorularla ilgili konuları, tekrar inceleyiniz. Sorulara doğru cevap verdiğiyseniz bir üst modüle geçebilirsiniz. 51
KAYNAKÇA KAYNAKÇA KOÇ, Abdullah, Ders notları, 2005, Antalya KOÇ, Abdullah, Kapı ve pencere detay çizimleri, 2005, Antalya YAMAN Naim, YEGÜL Ümit, Yapıcılık iş ve işlem yaprakları,1977, Ankara 52