GIDA BÜLTENİ GAV Bülten Sayı 5 / Nisan 2012 Yemekte Denge Eğitim Projesi GAV ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile 8-11 yaş ilköğretim okulu öğrencilerine yönelik geliştirilen, Yemekte Denge eğitim programı başladı. Devamı 2. sayfada Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı (2011-2015) Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği tarafından 2008 yılında yapılan SALTurk çalışmasında (Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı... Devamı 3. sayfada Ekmekte Tuz Azaltımı T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 15.02.2002 tarihinde 24672 sayılı resmi gazetede yayınlanan 2002/13 sayılı Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği nde, ekmek ve ekmek çeşitleri için maksimum tuz limiti... Devamı 4. sayfada Başlıca Bilgi Kaynaklarımızı Tanıyalım TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), toplumun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkemizin sürdürülebilir... Devamı 5. sayfada
Yemekte Denge Eğitim Projesi GAV ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile 8-11 yaş ilköğretim okulu öğrencilerine yönelik geliştirilen, Yemekte Denge eğitim programı başladı. Çocukların, okul çalışanlarının ve ebeveynlerin sağlıklı beslenme alışkanlığı geliştirmelerine destek olmayı hedefleyen Yemekte Denge, 2012-2013 Eğitim ve Öğretim yılı sonunda 40 okuldaki 20 bin öğrenciye ulaşmış olacak. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı nın (GAV) ilk projesi olan Yemekte Denge, GAV Bilim Kurulu nun değerli katkıları ile Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü işbirliği içerisinde hayata geçti. Yemekte Denge Eğitim Programı nın ilk basamağı olan Eğiticilerin Eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından görevlendirilen 4 ilden toplam 8 eğitimcinin eğitimi ile 26-27 Mart 2012 tarihleri arasında Ankara da gerçekleştirildi. Pilot il olarak seçilen İstanbul, Gaziantep, Trabzon, İzmir illerinde pilot okullardaki öğretmenlerin eğitimleri sırasıyla 31 Mart, 14 Nisan, 15 Nisan ve 28 Nisan tarihlerinde gerçekleştirildi. Bu sayede pilot okullardaki öğretmenlerimizi Yemekte Denge materyalleri ile buluşturmayı başardık. Eğitimlere 4 ilde toplamda 40 okuldan gelen öğretmenler illerdeki proje yürütücülerinden ve GAV ekibinden eğitim materyallerini dinleme fırsatını yakaladı. Yemekte Denge projesindeki son gelişmeler 17 Nisan 2012 tarihinde İstanbul da gerçekleştirilen bir basın toplantısı ile kamuoyuna duyuruldu. GAV Bilim Kurulu üyesi Dr. Zeki Ziya Sözen in ev sahipliğinde gerçekleşen toplantıya Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürü Funda Kocabıyık, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi ve GAV Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tanju Besler ve British Nutrition Foundation (BNF) Eğitim Programı Müdürü Roy Ballam katıldı. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı hakkında bilgi veren GAV Bilim Kurulu Üyesi Dr. Zeki Ziya Sözen, Toplum sağlığının gelişimine destek olmak amacıyla kurulan vakfımız, sağlıklı beslenme alışkanlığının küçük yaşlarda geliştirilmesi gerçeğinden hareketle, ilk projesini çocukların yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanması için oluşturdu dedi. Sözen; Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte geliştirilen Yemekte Denge gibi, başka çalışmalarla da sağlıklı nesillerin yetişmesine, toplum sağlığının gelişimine katkı sağlamayı sürdüreceklerini sözlerine ekledi. Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürü Funda Kocabıyık bu projeyle çocukların fizyolojik ve psikolojik açıdan kaliteli, uzun bir yaşam sürdürmeleri için yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmalarına katkı sağlamayı hedeflediklerini belirtti. Kocabıyık; öğretmen, okul yöneticisi ve çalışanların yeterli ve dengeli beslenme konusundaki bilgi, tutum ve becerilerini artırarak daha nitelikli bir eğitim hizmeti sunmayı öngördüklerini de sözlerini ekledi. Basın toplantısında Yemekte Denge ile ilgili ayrıntılı bilgiyi; projenin içeriğinin oluşturulmasında ve öğretmenlerin eğitiminde bizzat görev alan Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi ve GAV Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tanju Besler verdi. Prof. Besler, programın ana mesajının Dengeli bir şekilde her şeyi yiyebilirsin. Yapman gereken, dengeyi nasıl kuracağını öğrenmek olduğunu belirtti. Proje kapsamında yapılan çalışmaları özetleyen Prof. Besler, proje çerçevesinde önce öğretmenlerin eğitildiğini ardından 8-11 yaş (2-5 arası tüm sınıflar) grubundaki öğrencilerin eğitiminin başladığını belirtti. Çocukların sunumlar, alıştırmalar, kartlar, posterler ve projenin internet siteleri www.yemektedenge.org ve www.yemektedenge.com adreslerinde yer alan interaktif oyunlarla eğitildiklerini ifade etti. Eğitim öncesi ve sonrası gelişimi karşılaştırabilmek için düzenlenecek testler yardımıyla da projenin ölçümlenmesinin sağlayacağını belirtti. GAV, Yemekte Denge projesi oluşturulurken de, işbirliği yaptığı İngiliz Beslenme Vakfı Eğitim Program Müdürü Roy Ballam da basın toplantısına katılanlar arasındaydı. Yemekte Denge nin başarılı olacağına inandığını da kaydeden Roy Ballam, öğrenmek, öğretmek ve daha iyiye ulaşmak için GAV ile birlikte çalışmayı sürdüreceklerini söyledi. 2
Türkiye de Beslenme İle İlgili Yasal Düzenlemelere Yön Veren T.C. Sağlık Bakanlığı Programları Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı (2011-2015) Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği tarafından 2008 yılında yapılan SALTurk çalışmasında (Türk Toplumunda Tuz Tüketimi ve Kan Basıncı Çalışması), Türkiye de günlük tuz alımının diğer ülkelere göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Sağlıklı yetişkinler için önerilen ortalama günlük tuz miktarı yaklaşık 5 gram iken Türkiye deki günlük tuz alımı ortalaması kişi başı yaklaşık 18 gramdır. Sonuç olarak ülkemizde tuz tüketimi önerilen değerlerin üç katı kadardır. Fazla tuz tüketiminin yüksek kan basıncına neden olduğu düşünülmektedir. Yüksek kan basıncı ise ülkemizde ölümlerin ve hastalık yükünün en önemli nedeni olan kalp hastalıklarının önde gelen risk faktörüdür. Ayrıca mide kanseri, osteoporoz, böbrek hastalıkları ile yakından ilişkilidir. Bu kapsamda ülkemizde aşırı tuz tüketiminin azaltılmasını sağlamak amacıyla Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Eylem Planı (2011-2015) hazırlanmıştır. Bu planın amaçları; Toplumda tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik önleyici faaliyetlerin yürütülmesine temel oluşturacak verilerin sağlanması ve ulusal hedeflerin belirlenmesi Aşırı tuz tüketimine neden olan faktörlerin kontrol altına alınmasına yönelik faaliyetlerin belirlenmesi Ulusal düzeyde aşırı tuz tüketiminin azaltılmasını sağlayacak eğitim ve farkındalık çalışmalarının yürütülmesi Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programında yer alan faaliyetlere yönelik izleme ve değerlendirme sisteminin kurulmasıdır. Aktif olmak ve kendimize iyi bakmak sağlığımız açısından önemlidir. Kaynak: Detaylı bilgi için: T.C. Sağlık Bakanlığı, T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı http://www.saglik.gov.tr http://www.diyabet.gov.tr 3
Türkiye de Beslenme İle İlgili Yasal Düzenlemelere Yön Veren T.C. Sağlık Bakanlığı Programları EKMEKTE TUZ AZALTIMI T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 15.02.2002 tarihinde 24672 sayılı resmi gazetede yayınlanan 2002/13 sayılı Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği nde, ekmek ve ekmek çeşitleri için maksimum tuz limiti kuru maddede % 1,75 iken, bu yıl 04.01.2012 tarihinde 28163 sayılı resmi gazetede yayınlanan yeni Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği nde bu oran %1,5 a indirilmiştir. Buna ilave olarak, ekmekte tuz kullanımının azaltılmasını teşvik etmek amacıyla, tebliğ kapsamında yer alan ve geleneksel hali ile tuz ilave edilerek üretilen ürünlerin bileşimine tuz eklenmediği takdirde Tuz ilave edilmemiştir ifadesinin etikette kullanılmasına izin verilmektedir. Bu doğrultuda T.C. Sağlık Bakanlığı nın Tuz Azaltım Programı nda alınacak tedbirler arasında yer alan Toplumda tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik önleyici faaliyetlerin yürütülmesine temel oluşturacak verilerin sağlanması ve ulusal hedeflerin belirlenmesi konusunda ilk adım atılmış olmaktadır. Kaynak: Detaylı bilgi için: T.C. Sağlık Bakanlığı, T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı http://www.gkgm.gov.tr/mevzuat/kodeks/2002-13.html http://www.gkgm.gov.tr/mevzuat/kodeks/2012-02.html 4
Başlıca Bilgi Kaynaklarımızı Tanıyalım: TÜBİTAK TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), toplumun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkemizin sürdürülebilir gelişmesine hizmet eden, bilim ve teknoloji alanlarında yenilikçi, yönlendirici, katılımcı ve paylaşımcı bir kurum olma vizyonu ile 1963 yılında kurulmuştur. TÜBİTAK akademik ve endüstriyel araştırma geliştirme çalışmalarını ve yenilikleri desteklemek, ulusal öncelikler doğrultusunda Araştırma-Teknoloji- Geliştirme çalışması yürüten Ar-Ge enstitülerini işletme işlevlerinin yanı sıra, ülkemizin Bilim ve Teknoloji politikalarını belirlemekte ve toplumun her kesiminde bu farkındalığı artırmak üzere kitaplar ve dergiler yayınlamaktadır. Bilim insanlarının yurt içi ve yurt dışı akademik faaliyetleri burs ve ödüller ile desteklenmekte, özendirilmekte, üniversiteler, kamu kurumları ve sanayi projeleri fonlanarak, ülkemizin rekabet gücünün artırılması hedeflenmektedir. Vizyonu; Bilim, teknoloji ve yenilik yoluyla, paylaşımcı, yönlendirici ve katılımcı yaklaşımlarla, toplumumuzun ekonomik, sosyal ve çevresel yaşam kalitesinin çağdaş uygarlık düzeyine kavuşmasına hizmet eden, alanında uluslararası etkinliğe sahip bir kurum olmak Misyonu; Ülkemizin rekabet gücünü ve refahını artırmak ve sürekli kılmak için toplumun her kesimi ve ilgili kurumlarla işbirliği içinde, ulusal önceliklerimiz doğrultusunda bilim ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek altyapı ve araçları oluşturmaya katkı sağlamak, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek ve yürütmek, bilim ve teknoloji kültürü oluşturmakta öncü rol oynamak tır. Temel İşlevler TÜBİTAK, sadece araştırmalara destek sağlayan bir kurum; bilim ve teknoloji politikalarını belirleyen bir oluşum; Ar-Ge insan kaynakları geliştiren bir düzen ya da araştırma enstitülerinden oluşan bir yapı olmayıp; bunların tümü ve daha fazlasıdır. TÜBİTAK ın faaliyet alanları aşağıda yer almaktadır: Türkiye nin bilim, teknoloji ve yenilik (BTY) politikalarının oluşturulmasında hükümete destek olmak, BTY araştırmalarını desteklemek ve özendirmek, BTY araştırmaları yapmak, BTY için gerekli insan kaynağının gelişmesini desteklemek, Uluslararası BTY işbirliklerini oluşturmak ve yönetmek, Toplumun genelinde BTY kültürünün gelişmesini ve yerleşmesini desteklemek ve özendirmek, BTY altyapısının gelişmesine katkı sağlamak, BTY bilgilerine erişimi kolaylaştırmak. 5
TÜBİTAK ın ev sahipliğinde Gıda Üst Düzey Önceliklendirme Grubu Toplantısı Yapıldı Gıda alanında TÜBİTAK bünyesinde güdümlü çağrıya çıkılacak alt teknoloji konularının belirlenmesine girdi sağlamak için oluşturulan Gıda Üst Düzey Önceliklendirme Grubu toplantısı 6 Nisan 2012 tarihinde TÜBİTAK Başkanlık Binasında yapıldı. Gıda Üst Düzey Önceliklendirme Grubu, sektördeki şemsiye kuruluşların ve STK ların üst düzey yöneticileri, sektöre yönelik somut çalışmaları olan akademisyenler ve gıda üretim tüketim zinciri ana araştırma alanları arasındaki denge gözetilerek belirlenen sanayi üst düzey yöneticilerinden oluşuyor. Ayrıca ilgili Bakanlıklardan üst düzeyde katılım sağlanıyor. Ülkemizin 2023 yılı ulusal hedeflerine katkı sağlamak amacıyla hazırlanan Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016 kapsamında gıda alanı İvme kazanmamız gereken ihtiyaç odaklı alanlar dan biri olarak belirlendi. Bu çerçevede hazırlanan Ulusal Gıda Ar-Ge ve Yenilik Stratejisi Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu nun 23. Toplantısında kabul edildi. UBTYS 2011-2016 nın odak noktasını konu bazlı güdümlü destek mekanizmaları ve destek programları oluşturuyor. Bu destek mekanizmalarına girdi oluşturmaya yönelik ikinci üst düzey önceliklendirme toplantısı gıda alanında gerçekleştirildi. Detaylı bilgi için; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu http://www.tubitak.gov.tr/sid/0/cid/27288/index.htm 6
HER ŞEY, DAHA İYİ BİR YAŞAM İÇİN Vizyonumuz Toplumun gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam bilincinin gelişimine katkı sağlayan bağımsız, bilimsel ve kâr gayesi gütmeyen güvenilir, saygın bir kurum olmak. Misyonumuz Ulusal ve uluslararası düzeyde, bilimsel çalışmaları, mevzuatı ve uygulamaları takip etmek, toplumun sağlıklı beslenme ve gıdalar hakkında doğru ve güvenilir bilgiye ulaşması ve eğitim imkanı sağlamak amacıyla üniversiteler, kamu ve sivil toplum kuruluşları gibi ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği içerisinde her türlü çalışmayı yapmak ve desteklemek. SABRİ ÜLKER GIDA ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ VAKFI Editör: Dr. Mehmet Köse KISIKLI MAH. FERAH CAD. ÇEŞME SOK. NO: 2/4 B.ÇAMLICA 34692 ÜSKÜDAR-İSTANBUL-TÜRKİYE TELEFON: (0216) 524 18 66 FAKS: (0216) 524 25 24