Energy of Turkey SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. EYLÜL 2014 SAYI 03 SOCAR TÜRKİYE, YATIRIMLARIYLA YOLUNA DEVAM EDİYOR SOCAR, Türkiye'de "Value-Site" vizyonuyla, Rafineri-Petrokimya- Enerji-Lojistik-Dağıtım entegrasyonunu kuruyor.
ÖNSÖZ KENAN YAVUZ BAŞKAN (CEO) SOCAR Turkey Enerji A.Ş. Büyük yatırım süreçlerinden geçtiğimiz bugünlerin sonunda harcadığımız emeğin karşılığını projelerimiz tamamlandığında Azerbaycan ve Türkİye olarak fazlasıyla alacağımız İnancındayım. GÜCÜMÜZÜ YATIRIMLARIMIZIN GÜCÜNDEN ALIYORUZ Merhabalar, Kurumsal yayınımız Energy of Turkey de şirketimiz hakkında ve enerji sektörüyle ilgili dosyalara yer vermeye devam ediyoruz. Biz, Türkiye-Azerbaycan stratejik iş birliğinin ekonomik gücünün karşılığını, bu ortaklığın adını SOCAR olarak nitelendiriyoruz. Tarihsel birlikteliğimizi yaptığımız yatırımlarla ekonomik birlikteliğe de dönüştürmeyi başararak, İki Devlet Bir Millet olarak bu coğrafyadaki ve dünyadaki konumumuzu güçlendirmeyi sürdürüyoruz. Geçtiğimiz Mayıs ayında TANAP Projesi nde Türkiye nin ortaklığının artırılmasına ilişkin 12. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ın da Başbakan olarak katıldığı bir imza töreni düzenledik. Batı piyasalarına Türkiye üzerinden ulaşacak Azerbaycan gazı sayesinde Türkiye, enerji güvenliği açısından da önemli konuma sahip bir devlet olacak. Proje kapsamında, Türkiye-Gürcistan sınırından Türkiye-Yunanistan sınırına kadar olacak TANAP, başlangıçta 10 milyar metreküpü Avrupa ya, 6 milyar metreküpü ise Türkiye ye olmak üzere yıllık 16 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatı yapacak. Projenin ilk safhasını 2018 de tamamlamayı planlıyoruz. Enerji platformu üzerinden gerçekleştirdiğimiz ortaklığı, düzenlediğimiz ziyaretler ve organizasyonlarla da devam ettirmeye çalışıyoruz. SOCAR olarak sponsor olduğumuz Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı nın (Caspian Oil & Gas 2014) 21. si Bakü de düzenlendi. Türkiye, Rusya, ABD, İngiltere ve Fransa gibi petrol sektörüne yön veren ülkelerin yanı sıra Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de katılımlarıyla onurlandırdı. Yaptığımız yatırımların yanı sıra projelerimizin finansmanıyla ilgili de ilklere imza atıyoruz. Proje finansmanı anlaşması, kredi büyüklüğü ve vadesi açısından Cumhuriyet tarihinin en büyük ve en uzun vadeli kredi anlaşması oldu. İmzalanan proje finansman paketi, ABD, Japonya, Kore, İspanya ve İtalya Eximbankları ile dünyanın dört bir yanından 17 ticari ve kalkınma bankası ve bir yerel banka olmak üzere, 23 bankalı bir konsorsiyumdan oluşuyor. Projemize güvenerek bu büyük konsorsiyuma katılım gösteren 23 bankaya destekleri için teşekkür ediyorum. Petlim de ise yine tarihi bir başarıya imza attık ve Goldman Sachs ülkemize ve şirketimize güvenerek Petlim in yüzde 30 unu 250 milyon dolar bedelle satın aldı. Buna ek olarak Akbank ile bir ön anlaşma yaptık ve term-sheet kapsamında 13 yıl vade ile 211 milyon dolar tutarında bir proje finansmanı gerçekleştireceğiz. Türkiye nin 3. büyük konteyner limanı olacak yatırımımız 2015 yılı son çeyreğinde hizmete girecek. Projelerimizle yakından ilgilenen ve derin bir hassasiyetle takip eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Sayın Taner Yıldız ile bu sayımızda bir röportaj gerçekleştirdik. Kendilerine bize göstermiş olduğu güven ve alaka için teşekkürü bir borç bilirim. Büyük yatırım süreçlerinden geçtiğimiz bugünlerin sonunda harcadığımız emeğin karşılığını projelerimiz tamamlandığında Azerbaycan ve Türkiye olarak fazlasıyla alacağımız inancındayım. Maddi kazançların yanı sıra stratejik sonuçlar da doğuran projelerimizle birlikte Azerbaycan ve Türkiye olarak güçlenerek yolumuza devam edeceğiz. Gücümüzü yatırımlarımızın gücünden aldığımızı belirtir, Ekim ayında kutlayacağımız Kurban Bayramı nın da içinde bulunduğumuz coğrafyaya huzuru ve barışı getirmesini dilerim. Sevgilerimle, Kenan Yavuz 2014 1
İÇİNDEKİLER 04 Socar türkiye, yatırımlarıyla yoluna devam ediyor SOCAR, Türkiye de Value-Site vizyonuyla, Rafineri-Petrokimya- Enerji-Lojistik-Dağıtım entegrasyonunu kuruyor. KAPAK HABERLER 04 Enerjide Dev İmza 08 Hazar ın Enerji Potansiyeli Bakü de Ele Alındı 10 Star Rafinerisi nin Finansmanı İçin Devler Bir Arada 14 Geçmişten Günümüze Star Rafinerisi 16 Goldman Sachs Petlim e Ortak Oluyor 18 Petkim den Yeni Bir Yatırım Daha 24 Azerbaycan Devlet Komisyonu ndan TANAP Ziyareti 25 TANAP Projesi nin İnşaat İhalesine Çağırılacak Müteahhitler Belirlendi 25 TANAP Projesi Ana Hat Vanaları İhalesi ne 13 Firma Çağırılacak 26 Geleneksel İftar Yemeği Sait Halim Paşa Yalısı nda Gerçekleşti 26 SOCAR Türkiye Sosyal Medyada 27 SOCAR Türkiye, Soma yı Yalnız Bırakmadı 27 TANAP lı Çocuklar, En Güzel Resimlerini 23 Nisan İçin Çizdi 28 Petkim Türkiye nin Petrokimya İthalatını Azaltacak 08 10 2 Energy Of Turkey
20 36 xülasə AZERİCE Energy of Turkey 58 Enerji Sahəsində Önəmli İmza Mərasimi İmtiyaz Sahibi SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. Adına Kenan YAVUZ (Başkan/CEO) 60 Xəzərin Energetika Potensialı Bakıda müzakirə olundu Genel Yayın Yönetmeni Berna Kürekçİ ŞENDİR Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Necla Demİrcİ FACTS&FIGURS 30 Türkiye Enerji Yatırımlarına Ev Sahipliği Yapıyor 40 62 STAR Neft Emalı Zavodunun Maliyyələşməsi üçün nəhəng şirkətlər bir araya gəldi 64 Goldman Sachs Petlim Ə Ortaq Olur 66 Azərbaycan ilə Həyata Keçirilən Hər Layihə İki Ölkə üçün də Əlavə Dəyər Yaradır Yayın Kurulu Berna Kürekçİ ŞENDİR Necla Demİrcİ Memduh Taşlıcalı Mutlu Serra Hatip Nilüfer Yalçın Evrenler İletişim Adresi SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. Eski Büyükdere Cad. SOCAR Bosphorus Plaza No:231 34398 Maslak -İstanbul Tel: (0212) 305 00 00 RÖPORTAJ 20 İki Ülke İçin Katma Değer Yaratıyoruz Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, gerçekleştirilen projelerin ülke ekonomilerine katkılarını değerlendirdi. PANORAMA 34 Büyük Ölçekli Krediye Musluk Kolay Açılmıyor Büyük projelere kaynak bulmanın hiç de kolay olmadığı bir ortamda 23 bankanın 3.29 milyar dolarlık riske imza atması, SOCAR Türkiye ye, Azerbaycan a ve Türkiye ye güveni ortaya koyuyor. BAKIŞ 36 Alternatif Koridorlar Enerjide İthalat Maliyetini Düşürüyor TANAP Projesi nin alternatif enerji koridoru yaratması ve rekabetçi enerji maliyetleri sağlaması, Türkiye nin enerji ithalat faturasını aşağıya çekecek. RÖPORTAJ 40 Avrupa nın En İyi Entegre Enerji Oyuncusu Olmayı İstiyoruz SOCAR Energy İsviçre CEO su Edgar Bachmann, SOCAR ın İsviçre pazarına girmesinin İsviçre açısından da farklı bir deneyim olduğunu ve bu gelişimin sektörde 20 yıldan uzun süredir gerçekleşmiş en önemli değişim olduğunu söylüyor. 44 AKTÜEL 44 Rüzgar Enerjisinde Türkiye Potansiyelini Değerlendiriyor Bir petrokimya şirketi olarak yenilenebilir enerji alanında da yatırımlara yön veren Petkim Aliağa da yeni kuracağı rüzgar enerjisi santrali ile yenilenebilir enerji alanında ilk yatırımını yapıyor. RÖPORTAJ 48 Alim Kasımov: Müzikseverler Beni Olduğum Gibi Kabul Ettiler GEZİ 52 Tarihi İzleri İle Doğanın Birleştiği Kent: Tiflis 70 Azərbaycan Dövlət Komissiyası Tanap a Səfər Etdi 71 Tanap Layihəsi Ana Xətt Ventil Layihəsinə 13 Firma Çağırılacaq 73 Petkim İstehsal Tutumunu Artıqdıqca Türkiyənin Petrokimya İdxalatı Azalacaq SUMMARY İNGİLİZCE 76 Important Agreement On Energy 78 Energy Potential Of Caspian Discussed in Baku 80 Giants Met For Financing Star Oil Refinery 82 Goldman Sachs Becomes Partners With Petkim 84 All Projects Carried Out with Azerbaijan Create Added Value for Both Countries 87 Azerbaijan State Commission Visited TANAP 88 13 Companıes Wıll Be Invıted To The Tender For Maın Lıne Valves Of Tanap Project 90 Petkim Will Decrease Petrochemical Imports Of Turkey Direktör Emin GÖRGÜN Yayınlar Koordinatörü Aynur Şenol Altun Ekonomi Yayınları Yönetici Editörü Nesrin KOÇASLAN Ekonomi Editörü Figen AYPEK AYVACI Cenk SARIOĞLU Simgenur GÜDEBERK Yönetici Art Direktör Fatih DUMLU Art Direktör Sertan VURAL Grafik Tasarım Seval YARAR Güler KAHRAMAN Fotoğraf Editörü Şeref YILMAZ Kollektif Yayıncılık Reklam Tasarım ve İçerik Hizm. A.Ş. Mat-Set Plaza, Yeşilce Mah. Emektar Sok No: 5 Kat: 4 Kağıthane / İSTANBUL Tel: +90 212 912 11 22 Faks:+90 212 324 02 07 Baskı ve Cilt / Printing Portakal Baskı İthalat İhracat San. ve Tic. A.Ş. Huzur Mah. Tomurcuk Sokak No:5 4.Levent Seyrantepe-İstanbul Tel: 0 212 332 28 01 Yayın Türü Yaygın, yerel, süreli, ücretsiz kurumsal yayın Yayın Süresi / Dili 2 Aylık / Türkçe-Azerice İngilizce Dergide yer alan yazı ve fotoğrafarın tamamı ya da bir kısmı SOCAR ın izni alınmadan hiçbir şekilde kullanılamaz. Contact / İletişim info@collective.com.tr www.collective.com.tr 2014 3
HABERLER ENERJİDE DEV IMZA Türkiye nin Şahdeniz Doğalgaz Üretim Sahası ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) ortaklığının artırılmasına ilişkin anlaşma, Beşiktaş taki Shangri La Bosphorus Otel de düzenlenen törenle imzalandı. T ürkiye nin Şahdeniz Doğal Gaz Üretim Sahası ve Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ne (TANAP) ortaklığının artırılmasına ilişkin anlaşma törenine 10 Ağustos 2014 te Cumhurbaşkanı seçilen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev ve SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz katıldı. Törende konuşan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Biz Türkmen gazının da Türkiye üzerinden batı piyasalarına erişmesini temenni ediyoruz dedi. Son yıllarda küresel enerji alanında büyük çaplı değişimler yaşandığını ifade eden Erdoğan, dünya enerji haritasının süratle değiştiğini, yeni aktörlerin ortaya çıktığını, mevcut enerji oyuncularının da yeni yol ayrımlarıyla karşı karşıya geldiğini anlattı. Geliştirilen yeni teknolojilerin enerji arenasında köklü değişimlere yol açtığını vurgulayan Erdoğan, güvenlik, refah ve barışın birlikte anlamlı hale geldiği bu ortamda karşılıklı çıkarların gözetildiği uluslararası işbirliği ve dayanışma girişimlerinin büyük önem kazandığını kaydetti. Bu gelişmelere paralel olarak enerji güvenliğinin, dış politika, ulasal güvenlik, ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınma gibi kavramlarla birlikte anılmaya başlandığını dile getiren Erdoğan, enerji güvenliği konusunun küresel gündemin giderek daha üst sıralarına çıkarken günümüz dünyasındaki tartışmaların da ana temalarından biri haline geldiğini kaydetti. AZERBAYCAN İLE DOĞU-BATI ENERJİ KORİDORUNU GELİŞTİRDİK Başbakan Erdoğan, Türkiye olarak enerji güvenliğinin sağlanmasında üretici, transit ve tüketici ülkeler arasında etkin bir işbirliği ve diyalog tesisinin büyük önem taşıdığına inandıklarını vurgulayarak, şöyle devam etti: Bu anlayışla dost ve kardeş ülke Azerbaycan ile doğu-batı enerji koridorunu geliştirdik. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol ve Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı projeleri, bu koridorun başarıyla hayata geçirdiğimiz iki unsurudur. Elbette Gürcistan ın da bu projelerin gerçekleştirilmesinde önemli bir role sahip olduğunu ifade etmek isterim. Bugün de TANAP ın 4 Energy Of Turkey
öngörülen takdim içerisinde hayata geçirilmesi amacı doğrultusunda önemli bir adımın atılmasına hep birlikte şahitlik ediyoruz. Bilindiği gibi TANAP a ilişkin hükümetlerarası ve ev sahibi hükümet anlaşmaları, 2012 yılının Haziran ayında İstanbul da şahsım ve değerli kardeşim Aliyev in huzurunda imzalanmıştı. Haziran 2012 den bu yana geçen sürede TANAP açısından büyük önem taşıyan yeni gelişmeler yaşandı. Şahdeniz-2 nihai yatırım kararı anlaşması, geçtiğimiz Aralık ayında Bakü de düzenlenen bir törenle neticelendirildi. Törende konuşan Erdoğan, anlaşmaların ülkeler ve millet İçİn hayırlara vesile olmasını diledi. TANAP IN TAP A BAĞLANMASI ÖNGÖRÜLÜYOR Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, imzalanan anlaşmalarda yer alan hususlardan özellikle ikisinin Türkiye ve şirketler bakımından büyük önem taşıdığını belirterek, şunları kaydetti: Bunlardan biri BOTAŞ ın TANAP boru hattında yüzde 20 olan payının yüzde 30 a çıkarılmış olmasıdır. İkincisi de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı nın Şahdeniz sahasındaki payının yüzde 9 dan yüzde 19 a yükselmiş bulunmasıdır. Böylece Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı söz konusu sahada British Petrol den sonraki ikinci büyük ortak konumuna geldi. İlk aşamada TANAP ı Şahdeniz sahasının beslemesi ve bu çerçevede Şahdeniz sahasının ikinci geliştirme aşaması kapsamında üretilecek doğal gazın 6 milyar metreküplük bölümünün ülkemize satılması öngörülüyor. Bu sahadan gelen doğal gazın 10 milyar metreküplük bölümünün de Türkiye üzerinden TANAP vasıtasıyla Avrupa ya taşınması planlanıyor. Daha sonraki aşamalarda ise Hazar Denizi nin Azerbaycan bölümünde bu- 2014 5
HABERLER lunan diğer sahalardan elde edilecek doğal gaz kaynaklarının da bu boru hattına yönlendirilmesi hedefleniyor. Erdoğan: Türkmen gazının da Rus ve Doğu pazarlarına ilaveten Batı piyasalarına da Türkiye üzerinden erişmesini temenni ediyoruz. Daha ileriki aşamalarda farklı ilave kaynakların bu boru hattına yönlendirilmesi hususu da söz konusu olabilecektir. Bugünkü anlaşmalar bu süreci de özellikle kapsama alanı içine almaktadır. sözleriyle Türkiye nin doğu ile batı arasında önemli bir enerji köprüsü göreceğine değindi. TÜRKİYE, YÜKSELEN BİR ÜLKEDİR Hayata geçirdikleri ve üzerinde çalıştıkları veya gündemlerinde bulunan bu tür projelerin, bölgenin siyasi, sosyal ve ekonomik görünümünü şekillendiren tarihi dönüm noktalarını oluşturduğunu ifade eden Erdoğan, Türkiye; 77 milyona yaklaşan nüfusu, gelişen ekonomisi, hızla artan enerji talebi ve enerji merkezi olma hedefiyle bu bakımdan yükselen bir ülkedir. Bu çerçevede, Ceyhan ı, Doğu Akdeniz in birinci, Avrupa nın ise Rotterdam dan sonra ikinci büyük terminali haline dönüştürmeyi amaçlıyoruz. Bunların da ötesinde, TANAP ın sadece ticari bir yatırım olarak değerlendirilmeyeceğini belirten Erdoğan, TANAP ın Türkiye ile Azerbaycan arasında olduğu kadar, Avrupa ülkeleriyle de aramızda uzun yıllara dayanacak güçlü, sağlam ve organik ilişkiler tesis edecek bir proje olacağına inanıyoruz ifadelerini kullandı. Türkiye nin, mevcut fırsatları somut projelere ve gerçeklere dönüştürmek için bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da bu çabalarını sürdüreceğini ifade eden Erdoğan, katkıda bulunanlara teşekkür etti. BU PROJE, KARŞILIKLI YATIRIMLARIN EN ÖNEMLİ GÖSTERGELERİNDEN BİRİ Başbakan Erdoğan ın ardından konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Türkiye nin, kardeş ülke Azerbaycan ile geliştirdiği projelerin en büyüklerinden biri TANAP olacak. Bu proje, karşılıklı yatırımların en önemli göstergelerinden biridir dedi. Törende Yıldız, Başbakan Erdoğan ın bütün ithal edilen ham petrol ve doğal gazın yerli üretimle veya sınırları değişmek kaydıyla mutlaka Türkiye nin üretimiyle beraber yapılmasını istediğini dile getirdi. Nabucco Projesi nin adının değişmiş olmasının, Türkiye nin coğrafyasından kaynaklanan avantajları kaybedeceği anlamına gelmediğini vurgulayan Yıldız, tam tersine Nabucco veya Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) adının olmasının, Türkiye nin değil, Avrupa nın problemi olduğunu söyledi. Nabucco ile Avrupa nın kuzeyine gelecek doğal gazın, bu en son seçimle, Avrupa nın güneyine doğru gittiğini belirten Yıldız, Türkiye deki yaklaşık 1800 kilometrelik hat, aynı şekilde Türkiye den geçiyor. Türkiye nin, kardeş ülke Azerbaycan ile geliştirdiği projelerin en büyüklerinden biri TANAP olacaktır. Bu proje, karşılıklı yatırımların en önemli göstergelerinden biridir. Petkim STAR Rafinerisi yalnızca Azerbaycan ın Türkiye de yaptığı yatırımlar değil, aynı zamanda Türkiye nin Azerbaycan da 6 Energy Of Turkey
Erdoğan: Türkmen gazının Rus ve Doğu pazarlarına İlaveten Batı piyasalarına da Türkİye üzerinden erişmesini temenni ediyoruz. Tören sonrasında SOCAR yönetimi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan a projenin detaylarını aktardı. yaptığı yatırımlara önemli bir örnek teşkil edecektir. 1902-2002 yılları arasında fiili olarak tam 100 yılda Türkiye nin kurulu gücü 31 bin 700 megavata gelmiştir. Ancak son 11 yılda güçlü irademizle beraber ortaya konan AK Parti hükümetlerimiz, bundan daha fazlasını 32 bin 500 megavatı gerçekleştirdi. Bizler TPAO nun yurtdışı yatırımlarını zenginleştiriyoruz. Yıldız, eğer bir yerde tüketim varsa onun üretileceğini, üretim varsa da mutlaka iletileceğini belirttiklerini dile getirerek, Bu 45 milyar dolarlık bir zincir. Bunun halkaları var. Şahdeniz deki üretim halkası, Gürcistan ve Türkiye deki iletim halkası Bu bütün halkaların toplamı 45 milyar dolar. Bu para 2019 un başına kadar harcanmak zorunda ki bu üretim yapılsın ve tüketim noktalarına da iletilsin. Bu proje, 9 Avrupa ülkesiyle 100 milyar dolarlık doğal gaz kontratını yapmış bir proje. Türkiye yalnızca ihtiyaçlarını buradan karşılamakla kalmayacak aynı zamanda AB üyesi ülkelerin de probleminin çözümünün bir parçası olmak adına önemli bir merhale teşkil etmiş oluyor. Biz, yerli üretimle, yerli istihdamla beraber bütün teknolojilerin kullanıldığı ve çevreye duyarlı bir projeden bahsediyoruz değerlendirmesini yaptı. Doğal gazı ve petrolu hemen kaynağın başında satın almak üzere bir operasyon gerçekleştirildiğini vurgulayan Yıldız, Yüzde 10 luk hisse daha katılarak Türkiye, BP den sonraki en yüksek hissedarlık oranına geldi. Cari açıktaki en önemli katkılardan olan doğal gaz ve petrolü siyasi sınırları sabit kalmak şartıyla mutlaka ekonomik sınırlarını enerji sınırlarını genişleterek bu sonuca inşallah ulaşacaktır dedi. TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİMİZİN İLERLEMESİ İÇİN TARİHİ BİR GÜN SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev de anlaşmanın gerçekleştiği günün Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerinin daha da ilerlemesi için tarihi bir gün olduğunu belirtti. Azerbaycan Enerji Bakanı Natiq Aliyev ise enerji projelerinde Türkiye nin payını artırmış olmaktan dolayı mutlu olduklarını sözlerine ekledi. Törende, ilk olarak TPAO- TOTAL Hisse Alım-Satım Anlaşması, BOTAŞ-SOCAR TANAP Hisseleri Alım-Satım Anlaşması, BOTAŞ-TANAP Gaz Taşıma Anlaşması ve T.C. Hükümeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti arasında TANAP a ilişkin Mutabakat Zaptı imzalandı. 2014 7
HABERLER Hazar ın Enerji Potansiyeli Bakü de Ele Alındı 21 inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı (Caspian Oil & Gas 2014) SOCAR Türkiye nin Sponsorluğu nda Azerbaycan ın başkenti Bakü de düzenlendi. Türkiye, Rusya, ABD, İngiltere ve Fransa gibi petrol sektörüne yön veren ülkelerden toplam 402 şirket, Azerbaycan ın başkenti Bakü de 3 6 Haziran 2014 tarihleri arasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in katılımıyla düzenlenen, 21 inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı nda (Caspian Oil & Gas 2014) bir araya geldi. Fuarın açılışında konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan ın 2,5 trilyon 8 Energy Of Turkey
metreküp doğal gaz kaynağına sahip olduğunu ve bu kaynakların hem ülkenin hem de Avrupa nın enerji güvenliği konusunda önemli rol oynayacağını belirtti. ENERJİ GÜVENLİĞİ ULUSAL GÜVENLİKLE EŞDEĞER SOCAR Türkiye nin Platin Sponsor olarak yer aldığı 21 inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı nın açılışını gerçekleştiren Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Enerji güvenliği, neredeyse ulusal güvenlikle eşdeğer hale geldi. Bu ikisini birbirinden ayırmak mümkün değil dedi. Aliyev, Azerbaycan, zengin doğal gaz yataklarına sahip. Şahdeniz Doğal Gaz Sahası nın dünyanın en büyük yataklarından biri ve Azerbaycan doğal gazının yarısı buradan üretiliyor. Azerbaycan, en az 2,5 trilyon metreküp doğal gaz kaynağına sahip bir ülke. Bu kaynaklar, hem ülkenin hem de Avrupa nın enerji güvenliği konusunda önemli rol oynayacak. TANAP VE TAP SADECE GÜZERGAH DEĞİL YENİ BİR KAYNAK İlham Aliyev, Azerbaycan doğal gazının Avrupa ya taşınması için girişimler olduğunu ancak sonuç çıkmadığını, bu konuda birçok sorumluluğu kendi üzerlerine aldıklarını ve TANAP Projesi nin gerçekleşmesi için ne gerekiyorsa yaptıklarını belirterek; Şahdeniz yatağından doğal gazın çıkarılması ve pazarlanması konusu artık çözüldü ve TANAP Projesi ni imzaladık. TANAP ın adını da biz verdik Bu yıl 21 cisi gerçekleşen fuar Satıcıyla Buluş sloganı İle SOCAR ın İkİncİ kez platin sponsorluğunda düzenlendi. ve gerçekleşmesi için ne gerekiyorsa yaptık ifadelerini kullandı. TANAP ın bugün artık gerçekçi proje olduğuna ve bu yönde çalışmaların başladığına değinen Aliyev, Maksimum düzeyde uluslararası ilişkileri geliştirmeye ve Avrupa nın enerji güvenliği için destek olmaya çalışıyoruz dedi. ABDULLAYEV: TÜRKİYE NİN TANAP TAKİ PAYININ ARTMASINDAN MUTLUYUZ 21 inci Uluslararası Hazar Petrol ve Doğal Gaz Fuarı nda Türkiye nin TANAP Projesi ndeki payının yükselmesine ilişkin açıklamalar yapan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ise payların TPAO ya devrine karar verdiklerini ve bu karardan dolayı mutluluk duyduklarını belirterek; İnanıyoruz ki kardeş ülke Türkiye nin projeye katkısı artacak. Türkiye, TPAO şirketiyle Şahdeniz de BP den sonra gelen ikinci büyük ortak haline geldi sözleriyle Türkiye nin projedeki önemine değindi. 2014 9
HABERLER STAR RAFİNERİSİ NİN FİNANSMANI İÇİN DEVLER BİR arada 10 Energy Of Turkey
SOCAR ın Petkim Yarımadası nda yürüttüğü 10 milyar dolar tutarındaki Rafineri- Petrokimya-Enerji-Lojistik ve Dağıtım entegrasyonuna dayalı yatırımların en önemli ayağı olan SOCAR Türkiye Ege Rafinerisi (STAR) için 3.29 milyar dolarlık Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması imzalandı. 25 Ekim 2011 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından temeli Petkim Yarımadası nda atılan STAR Rafineri Projesi ne bugüne kadar SOCAR öz kaynaklarından yaklaşık 800 milyon dolar harcama gerçekleştirildi. 2014 11
HABERLER T ürkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun süreli proje finansmanı kredisi anlaşması olarak tarihe geçen STAR Rafinerisi Kredi Anlaşması imza törenine hem Türkiye den hem de Azerbaycan dan geniş bir katılım gösterildi. Törene, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, Azerbaycan Cumhuriyeti Enerji Bakanı Natig Aliyev, Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu Başkanı Şahmar Mövsümov, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Petkim Yönetim Kurulu Başkanı ve SOCAR ın Uluslararası Yatırımlarından Sorumlu Yöneticisi Vagif Aliyev, Finans Operasyonlarından Sorumlu SOCAR Başkan Yardımcısı Süleyman Gasimov ve SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz katıldı. 6 Haziran 2014 tarihinde Çırağan Sarayı nda gerçekleştirilen imza töreniyle Türkiye nin en büyük sanayi yatırımı olacak STAR Rafinerisi nin gerçekleştirilmesinde önemli bir adım daha atıldı. altını çizen SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz, Türkiye ve Azerbaycan kardeşlik hukukunun ve stratejik ortaklığının en önemli projesini hayata geçiriyoruz. Rafinerimiz Türkiye tarihinde özel sektör tarafından yapılan ilk rafineri projesi olma özelliği taşımakta olup, son otuz yıldan bu yana gerçekleştirilen en büyük reel sektör projesi. Saha hazırlama çalışmalarımızı yüzde 80 oranında tamamladık, projenin avans ödemesi olan 180 milyon doları işi yüklenen firmaya ödedik dedi. SOCAR olarak Türkiye kamuoyuna verdikleri sözleri birer birer gerçekleştirdiklerine Türkiye sanayisinin kılcal damarlarına nüfuz edecek, rekabet gücünü artıracak, cari açığı aşağı çekecek, ihracat ve istihdam imkânlarını geliştirecek ve 2023 hedeflerine katkı koyacak bir yatırım portföyünü yönettiklerine değinen Yavuz, SOCAR ın bugün itibariyle yürüttüğü 20 milyar dolar yatırım portföyü ile Türkiye nin en büyük doğrudan yatırımcısı olduğuna değindi. SOCAR ın STAR Rafinerisi Projesi nin finansman paketi için ABD, Japonya, Kore, Türkİye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması İmzalandı. İspanya ve İtalya Eximbankları olmak üzere dünyanın dört bir yanından 17 ticari ve kalkınma bankası ve bir yerel banka olmak üzere, 23 bankalı bir konsorsiyum ile anlaşmaya varıldı. PETKİM İN VERİMLİLİĞİ ARTACAK Projenin en önemli özelliklerinden biri de yüzde yüz yerlileştirme projesi olması. STAR Rafinerisi nde üretilen 10 milyon ton yıllık rafinaj ürünleri hâlihazırda tümüyle ithal edilmekte ve ülkemiz bu ürünler için yurt dışına döviz aktarmak zorunda kalmaktadır diyen Kenan Yavuz, Rafinerimiz Türkiye nin tek petrokimya tesisi olan Petkim in ihtiyaç duyduğu hammaddeleri üretecek ve Petkim e teslim edecektir. Bu sayede Petkim in karlılığı ve rekabet gücü artacak, biz de ülkemizin dış bağımlılığını yapacağımız yeni petrokimya yatırımları ile azaltmaya devam edeceğiz. Petkim Yarımadası nda yaptığımız ve yapmayı planladığımız yatırımlarla Türkiye Petrokimya TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK KREDİ ANLAŞMASI Gerçekleşen proje finansmanı, kredi büyüklüğü ve vadesi açısından Türkiye nin bugüne kadarki en büyük ve en uzun vadeli kredi anlaşması olurken, 2014 yılında Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (EMEA) bölgesindeki en büyük petrol ve gaz proje finansmanı operasyonlarından biri oldu. Azerbaycan ve Türkiye nin siyasi iradelerinin belirlediği vizyon ve verdikleri destekler sayesinde gerçekleştirdikleri projeler ile iki ülkenin geleceğine katkı sağlamanın büyük gururu ve onurunu yaşadıklarının Azerbaycan Cumhuriyeti Enerji Bakanı Natig Aliyev Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız Türkiye Cumhuriyeti Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık 12 Energy Of Turkey
5.6 milyar dolara mal olacak rafineriye 3.29 milyar dolar proje finansmanı kredisi sağlanırken, 2.4 milyar dolarlık kısmı İse öz kaynakla karşılanacak. sanayisini ve bağlı sektörleri ayakta tutacak, ülkemizin gelişmesine, büyümesine ve toplumun refah seviyesinin artmasına önemli derecede katkı sağlayacağız dedi. Rafineri projesi imza töreninde konuşan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ise, SOCAR olarak Türkiye de gerçekleştirmekte olduğumuz yatırımlar bize büyük bir gurur veriyor; Petkim in özelleştirilmesi ile başlayan süreçte, bugüne kadar geçen süre içerisinde geliştirdiğimiz ve uygulamaya koyduğumuz projelerimiz ile iki devlet bir millet olma ülküsünü hayata geçirme noktasında büyük adımlar atıyoruz. Petkim Yarımadası nda Türkiye nin ilk Kimya Endüstri Parkı olan Value-Site projemiz çerçevesinde yürüttüğümüz 10 milyar dolar yatırım portföyü ve TANAP projesi ile birlikte ulaştığımız 20 milyar dolar tutarındaki yatırımlar ile Türkiye nin en büyük doğrudan yatırımcısı olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz ifadesini kullandı. SOCAR, rafineri projesi 2018 yılında üretime girdiğinde, Türkiye nin ikinci büyük sanayi şirketi konumuna ulaşacak. SOCAR ın gelecek dönem hedefleri ile ilgili konuşan Abdullayev, 2018 yılında SOCAR Türkiye olarak 10 milyon ton/yıl Ham petrol kapasitesi 2,3 MİLYON m 2 Rafinerinin Kurulacağı Yüzey Alanı (Yaklaşık) 1,64 MİLYON m 3 Rafineri Toplam Depolama Kapasitesi (Yaklaşık) üç büyük holding arasındaki yerimizi alırken, hedefimiz 2023 yılında Türkiye nin en büyük sanayi şirketi konumuna yükselmektir ifadelerini kullandı. Ebru Dildar Edin Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Garanti Bankası olarak önceliğimiz her zaman Türkiye nin sürdürülebilir büyümesine katkıda bulunmak oldu. Bu açıdan bir çok ilklere imza atan banka olduk. İlk proje finansmanı bölümünü kuran banka olarak STAR Rafinerisi gibi bir çok stratejik projeye en yüksek katkıyı sağlayan Türk bankası olduk. İki STAR Rafineri projesindeki 3,29 milyar $ finansman paketi ile Türkiye de bugüne kadarki en büyük proje finansmanının gerçekleştirilmesinde pay sahibi olduk. STAR Rafinerisi, 5.6 milyar $ yatırım harcamasına sahip ve Türkiye nin cari açığını yıllık 2-2,5 milyar $ tutarında azaltacak bu önemli ve stratejik tesisin ülkemize kazandırılmasında yer almak bizim için çok önemliydi. Garanti Bankası olarak, enerji arz güvenliğinin cari açığı da azaltacak şekilde oluşturulması için enerji sektörüne bugüne kadar sağladığımız 9 milyar $ finansman ile üzerimize düşen görevi yerine getirdiğimizi düşünüyoruz. Garanti Bankası olarak Türkiye nin sürdürülebilir büyümesine güvenen, cari açığın azaltılmasına katkıda bulunan stratejik yatırımlara imza atan dost ve kardeş Azerbaycan ın enerji devi SOCAR grubunun yatırımlarına finansman sağlamaktan memnuniyet duyuyoruz. Cem Örekli UniCredit Doğal Kaynaklar Direktörü UniCredit, Finansal Danışmanlık rolünü üstlendiği STAR Rafineri Projesi nin finansman sürecinde en uygun finansman yapısının oluşturulması yönünde proje sponsorları ile birlikte çalıştı. Bu çalışma ile oluşturulan finansman yapısı, birçok ve çeşitli yerli ve yabancı finans kuruluşunun katılımı ile sonuçlandırıldı. Projenin sağlam temeller üzerine kurulması, kuvvetli ticari ve finansal yapısı ile sponsorların gücü finans kuruluşlarının yoğun ilgi ve desteginin en önemli sebepleri oldu. Proje, SOCAR ın uzun vadeli stratejisi dahilinde Türk enerji piyasasındaki tamemen entegre oyunculardan bir tanesi olma yolunda çok onemli bir adım oldu. Buna ek olarak, STAR Projesi Azerbaycan ve Türkiye arasındaki stratejik ortaklığın da simgesi haline geldi. Güçlü ve kendini projeye adamış olan sponsorların varlığı her proje finansman işinde olduğu gibi burada da kreditörler açısından çok önemli bir etken oldu. Bu önemli finansmanın 2014 yılında EMEA bölgesindeki en büyük işlemlerden bir tanesi olması ve Türkiye de de bundan sonraki proje finansman işlemlerine örnek olması bekleniyor. Daha önce dunyada aynı sektörde bu tip büyük ve çesitli bir kreditör grubu ile tamamlanmış işlemler olmakla birlikte, STAR bu konuda Türkiye deki ilk örnek oldu. 2014 13
HABERLER GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE STAR RAFİNERİSİ 10 ülkeden 23 Banka 18 yıl vadeli kredi 3,29 milyar dolar kredi 1.640.000 m 3 Rafineri toplam depolama kapasitesi 10 MİLYON TON/YIL HAM PETROL 2018 2023 5 bin istihdam 15 milyar dolar konsolide ciro 3 milyar dolar İhracat 10 bin istihdam 30 milyar dolar konsolide ciro 5 milyar dolar İhracat 14 Energy Of Turkey
Rafineri Projemizde Geçmişten Bugüne Önemli Gelişmeler 23 Temmuz 2010 STAR Rafinerisi İçin RuhsatAlındı SOCAR ın Petkim sahasında yapacağı 10 milyon ton kapasiteli STAR Rafinerisi için gerekli inşaat ve işletme ruhsatı Enerji Piyasası Denetleme Kurulu ndan (EPDK) alındı. ŞUBAT 2012 Hafriyat Çalışmaları Başladı Petkim Aliağa Kompleksi nde kurulacak STAR Rafinerisi nin hafriyat çalışmaları başladı. 10 EYLÜL 2008 STAR Rafineri A.Ş. Kuruldu STEAŞ, Türkiye yi hammadde ithalatından kurtarmak ve Türkiye de üretilmeyen rafineri ürünlerini piyasaya sunmak amacıyla STAR Rafineri A.Ş. yi kurdu. 25 EKİM 2011 STAR Rafinerisi Temeli Atıldı Türkiye nin en büyük yerlileştirme projesi unvanını kazanan ve Türkiye de şimdiye kadar tek noktaya yapılacak en büyük yatırım olarak tarihe geçen STAR Rafinerisi nin temel atma töreni gerçekleşti. Tören, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ın katılımlarıyla gerçekleşti. 5 aralık 2012 20 ARALIK 2012 EPC Konsorsiyumu seçildi SOCAR Üst Yönetiminin yürüttüğü çalışmalar sonrasında Bakü de verilen tekliflerin değerlendirilmesiyle, projeyi yürütecek konsorsiyum seçildi. İlk Yatırım Teşvik Belgesi SOCAR Türkiye nin Türkiye nin ilk Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi SOCAR Türkiye ye verildi. Teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarı 6.6 milyar TL oldu. 20 mayıs 2013 4 HAZİRAN 2014 EPC Konsorsiyumu ile İmzalar Atıldı Rafineriyi İspanyol Tecnicas Reunidas, İtalyan Saipem, Güney Koreli GS Engineering & Construction ve Japon Itochu firmalarından oluşan konsorsiyum inşa edecek. 6 HAZİRAN 2014 NTP verildi Finansman paketinin imzalanmasını takiben, projenin devam etmesi için EPC Konsorsiyumuna Notice to Proceed verildi STAR Rafinerisi proje finansmanı için imza töreni yapıldı STAR Rafinerisi için 3.29 milyar dolarlık Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması imzalandı. SOCAR KURUL 2014 15
HABERLER GOLDMAN SACHS PETLİM E ORTAK OLUYOR Petkim, yüzde 100 iştiraki olan Petlim Limancılık A.Ş. de sahip olduğu hisselerin devri hususunda Goldman Sachs a münhasıran müzakere hakkı tanıdığını açıkladı. Yapılan ön anlaşma ile Petlim hisselerinin yüzde 30 unun, 250 milyon doları bedel ile Goldman Sachs a satılması planlanıyor. Petkim, yüzde 100 iştiraki olan Petlim Limancılık sahip olduğu hisselerin devri hususunda dünyanın en büyük yatırım bankalarından Goldman Sachs a münhasıran müzakere hakkı tanıdığını açıkladı. İzmir Aliağa da gerçekleştirilen ön anlaşma ile Petlim hisselerinin yüzde 30 unun, 250 milyon dolar bedel ile Goldman Sachs a satılması planlanıyor. Bununla birlikte yapılacak sözleşmede Goldman Sachs ın bir zarara uğramaması için ilgili hisseleri SOCAR Türkiye ye satma hakkı da yer alacak. Hisse devir işleminin tamamlanması, hukuki inceleme sürecinin ardından nihai sözleşmeler üzerinde anlaşılmasıyla son bulacak. SOCAR TÜRKİYE TARİHİ GÜNLERİNDEN BİRİNİ YAŞIYOR İmza töreninde konuşan SO- CAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz, Dünyanın en büyük yatırımcılarından birinin liman şirketimize ortak olması, projemizin ekonomisinin ve değerinin tescili anlamına gelmektedir. Liman yatırımımızın proje finansmanı kapsamında da ön anlaşmasını Türkiye nin en büyük bankalarından biri olan Akbank ile imzaladık. Akbank ile imzalanan termsheet kapsamında 13 yıl vade ile 211 milyon dolar finansman sağlamış olacağız. dedi. Petkim Yarımadası nda devam eden yatırımları incelemek için İzmir Aliağa ya gelen Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR Başkan Yardımcısı Süleyman Gassimov, SOCAR Başkan Yardımcısı David Mammadov, Petkim ve SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev Goldman Sachs ve Akbank ile yapılan liman ön anlaşmalarına da nezaret etti. SOCAR Türkiye nin tarihi günlerinden birini daha yaşadığını belirten Kenan Yavuz, Goldman Sachs ile yapılan ön anlaşma ile çok önemli bir adım atıldığını ve dünyanın en büyük yatırımcılarından birini İzmir e getirdiklerini söyledi. Yapılan anlaşma hakkında bilgi veren Yavuz, Petlim Limancılık ın %30 hissesinin Goldman Sachs a devredilmesinin yanı sıra, 7 yıl içerisinde, Petlim in halka arz çalışmalarının yürütülmesi ve Goldman Sachs International a ait olacak hisselerin halka arz edilmesi için Goldman Sachs International a yetki veriyoruz. Bu işbirliği sayesinde Petkim de yarattığımız değer tescil edilmiş oluyor. Bu anlaşmayı stratejik ve uzun vadeli bir işbirliğinin temeli olarak görüyoruz. Yaptığımız her işin, global ölçekli ve dünya ile entegre olabilen projeler olmasına özellikle dikkat ediyoruz. Aynı gün içinde imzaladığımız ikinci ön anlaşma ise Akbank ile olmuştur. Akbank ile imzaladığımız term-sheet kapsamında 13 yıl vade ile 211 milyon dolar tutarında bir proje finansmanı gerçekleştirmiş olacağız. Goldman Sachs gibi bir dünya devi ile yapılan hisse devri ve Akbank ile imzalanan proje finansmanı anlaşmalarını 16 Energy Of Turkey
aynı günde gerçekleştirmekten büyük mutluluk duyuyoruz. dedi. TÜRKİYE NİN 3. BÜYÜK KONTEYNER LİMANI OLACAK Tamamlandığında, Türkiye nin 3. büyük konteyner limanı olacak yatırımın 2015 yılı son çeyreğinde hizmete gireceğini belirten Kenan Yavuz, aynı zaman diliminde Rüzgâr Enerji Santrali ni de devreye almayı planladıklarını kaydetti. Petkim in yürütmekte olduğu yatırımların hız kesmeden devam ettiğini belirten Yavuz 118 milyon dolar bedel ile gerçekleştirdiğimiz, Petkim in toplam kapasitesini %13 artıracak kapasite artışına yönelik yatırımda sona yaklaştık. Bu yatırımımız da arkadaşlarımızın üstün gayretleri ile Ekim ayında tamamlanmış ve Petkim yeni kapasitesine kavuşmuş olacak. diye konuştu. Türkiye nin en büyük reel sektör yatırımcısı olduklarını tekrar eden Yavuz, şunları kaydetti: Türkiye ve Azerbaycan hükümetlerinin siyasi iradeleri ve destekleri ile kardeşliğimizi ete kemiğe büründüren projeleri hayata geçirmenin büyük mutluluğunu ve gururunu çalışma arkadaşlarım ile birlikte yaşıyoruz ve biliyoruz ki; Türk milletinin aydınlık geleceği, üreten bir ekonomiye sahip olmaktan geçmektedir. SOCAR Türkiye adına imzayı SOCAR Türkiye Başkanı (CEO) Kenan Yavuz ve Vagif Aliyev atarken Bakan Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR Başkan Yardımcısı Süleyman Gassimov ve SOCAR Başkan Yardımcısı David Mammadov da imza törenine nezaret etti. 2014 17
HABERLER PETKİM DEN YENİ BİR YATIRIM DAHA 5 ay gibi kısa bir sürede inşa edilen Petkim Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası nın açılışını, Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ve SOCAR üst düzey yöneticileri yaptı. P etkim Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası, 5 ay gibi kısa bir süre içerisinde tamamlanarak üretime başladı. Fabrikanın açılış törenine Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Başkan Yardımcıları David Mammadov, Süleyman Gasimov, SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, Petkim Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev ile fabrikanın yönetici ve çalışanları katıldı. Törenin ev sahipliğini yapan Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası nın, çalışanların özverisiyle rekor denilebilecek bir sürede inşa edilip üretime başladığını belirterek, 22 bağımsız tesisten oluşan Petkim de her işletme kendi başına bir Törende Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev, Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerine dikkat çekti. 6 milyon TON Petkim in 2023 yılı brüt üretim hedefi %40 Petkim in 2023 yılı pazar payı hedefi fabrika. Gerek yeni işletmeler için gerekse mevcut tesislerin kapasite ve verimlilik artışları için sürekli yatırım yapıyoruz. Özelleştirme sonrası Petkim e 500 milyon doların üzerinde yatırım yapıldı. 2018 yılına kadar da her yıl ortalama 100 milyon dolar yatırım yapmaya devam edeceğiz dedi. 2023 yılı için kendilerine yıllık 6 milyon ton brüt üretim ve iç pazarda yüzde 40 pazar payı hedefi belirledikleri bilgisini veren Korkut, 2013 yılında kapasite artışı, planlı bakım ve üretimde verimlilik artırmaya yaklaşık 125 milyon dolar yatırım harcaması gerçekleştirdik. Şimdi Etilen ve PTA fabrikalarımızdaki kapasite artışı projelerimiz devam ediyor. 118 milyon dolar da bu yıl kapasite artışı, planlı bakım ve üretimde verimlilik artırmaya yönelik yatırım yapıyoruz. Yatırımlar tamamlandığında Etilen Fabrikası nın yıllık kapasitesi yüzde 13 artışla 580 bin tona çıkarken, PTA Fabrikası nın yıllık kapasitesi ise %50 artarak 70 bin tondan 105 bin tona yükselecek. İKİ ÜLKE ARASINDAKİ İLİŞKİLER TARİHİNİN EN ÜST NOKTASINDA Törende bir konuşma yapan Azerbaycan Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev de açılışı yapılan fabrikada dalgalanan Türkiye ve Azerbaycan bayraklarını görmekten büyük mutluluk duyduğunu belirterek, fabrikanın iki ülke arasındaki emekdaşlığın küçük de olsa bir numunesi olduğunu kaydetti. SOCAR ın, Azerbaycan dışındaki en büyük yatırımlarını Türkiye de yapmasıyla, iki ülke arasındaki kardeşlik ilişkisinin bugüne kadarki en üst noktaya ulaştığına dikkat çe- 18 Energy Of Turkey
ken Bakan Mustafayev, Tabii ki halklarımız ve ülkelerimiz arasındaki dostluk ve kardeşlik münasebetleri ölümsüz liderlerimiz Heydar Aliyev ve Mustafa Kemal Atatürk ün çektiği eziyetlere dayanıyor. Bugün Azerbaycan ve Türkiye devletinin yöneticilerin emekdaşlığı, dostluk münasebetlerini uğurla davam ettiriyor ve yeni seviyelere yükseltiyor. SOCAR başta olmak üzere binden fazla sayıda Azerbaycan şirketi, çok iyi bir yatırım iklimine sahip olan Türkiye de faaliyet gösteriyor. Aynı şekilde 2 bin 500 den fazla Türk şirketi Azerbaycan da çok önemli yatırımlara imza atıyorlar. Azerbaycan da faaliyet gösteren şirketlerin yüzde 36 sı Türk şirketleridir. 5.6 milyar dolar yatırım bedeline sahip STAR Rafinerisi, Türkiye tarihinin en büyük yatırımı olarak tarihe geçiyor. Türkiye hükümeti de bu yatırıma çok büyük destek veriyor. Biz de hükümet olarak bu yatırımlardaki ilerlemeleri çok yakından takip ediyor ve dikkatle değerlendiriyoruz. Rafinerinin yanında konteyner limanı ve Petkim in kapasite artışı yatırımları hayata geçtikçe mutluluğumuz daha da artacak. Türkiye hükümetine, yatırımlara bugüne kadar verdikleri destekler nedeniyle Azerbaycan hükümeti adına teşekkürlerimi huzurunuzda ifade etmek istiyorum. Açılışı yapılan Plastik İşleme Ambalaj Fabrikası, Petkim bünyesinde tüm katı ürün fabrikalarının ambalaj malzemesi ihtiyaçlarını ve aynı zamanda Masterbatch lerini üretiyor. İhracata yönelik üretimin yanısıra yurtiçi müşterilerinin Masterbatch ve Kompound ihtiyaçlarına da karşılıyor. 2014 19
RÖPORTAJ İKİ ÜLKE İÇİN DE KATMA DEĞER YARATIYORUZ 20 Energy Of Turkey
SOCAR Türkiye nin, Türkiye de gerçekleştirdiği her projeyi yakından takip eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, bu projelerin ülke ekonomilerine katkılarını değerlendirdi. Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerini, Azerbaycan Cumhuriyeti nin bugünkü varlığını borçlu olduğu eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev in Bir Millet İki Devlet sözünden başka hiçbir söz daha iyi anlatamaz. Siyasi olarak bu kadar yakın olan iki ülke, 2000 li yılların başından itibaren ekonomik ilişkilerini hızla geliştirmeye başladı. Bölgenin en önemli enerji nakil projelerinden biri olan Bakü-Tiflis- Ceyhan (BTC) Boru Hattı projesiyle başlayan enerji alanındaki ortaklık, 2008 yılında SOCAR ın Petkim i satın almasıyla farklı bir boyuta taşındı. Rafineri tesisi, liman tesisi ve Hazar doğal gazını Avrupa ya taşıyacak TANAP ile Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR Türkiye ye en fazla yatırım yapan yabancı şirket olacak. Bu gelişmelerin yanı sıra Türkiye den kamuya ait enerji şirketlerinin Azerbaycan daki büyük projelere dâhil olması dikkat çekiyor. Biz de iki ülke arasında enerji alanında yapılan projeleri, bu projelerin geleceğini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile konuştuk. Türkiye ve Azerbaycan son yıllarda büyük enerji projelerine imza atıyor. Bu projelerin iki ülke ve bölge ekonomileri üzerine etkilerinden bahsedebilir misiniz? Türkiye, 10 yıldır siyasi istikrarıyla birlikte her geçen gün büyüyen gelişen bir ülke. Hızla büyüyen bir pazar olarak Türkiye, küresel ticaret için önemli bir coğrafi kesişimde bulunuyor. Biz de hükümet olarak coğrafyamızdan kaynaklanan güçlü konumumuzu her geçen gün daha da geliştiriyor, ilerletiyoruz. Bu anlamda da yapılan bütün yatırımları destekliyoruz. Bu nedenle Azerbaycan ile kardeşliğimizin yanı sıra yürüttüğümüz ekonomik ilişkileri de her iki ülkenin yararına görüyor ve çok önemsiyoruz. Özellikle, Petkim in SOCAR tarafından satın alınmasının ardından iki kardeş ülke Azerbaycan ve Türkiye arasında geçmişten bu yana devam eden ilişkiler ekonomik güçle de temellendirildi. Petkim in kendi vizyonu doğrultusunda çizdiği hedefler, şirketin geleceğe güvenle baktığının bir göstergesidir. Petkim in yatırım projeksiyonu, sadece Petkim için değil ekonomimizin petrokimyasal ürünlerde ithalata bağımlılığının azaltılmasında büyük önem taşıyor. Yine enerji alanında Azerbaycan ile geliştirdiğimiz projelerin en büyüklerinden biri Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) olacak. TANAP projesinden 2041 yılına kadar 27,8 milyar dolarlık brüt bir gelir bekliyoruz. Türkiye, yalnız Şahdeniz ile ilgili 9 milyar metreküp doğal gazın yüzde 19 luk hissesine ve 55 bin varil/gün petrol kapasitesinin de yaklaşık yüzde 27 sine sahip oldu. 2018 in sonunda Türkiye de üretilen yerli kömür gibi petrol konusunda üretimimizi artırmış olacağız. 2018 in sonunda 2014 21
RÖPORTAJ yine tükettiğimiz doğal gazın yüzde 12 sini TANAP tan sağlamış olacağız. Bu projeler daha da gelişecek ve devam edecek. Çünkü bizler büyüyen, gelişen ve ilerleyen iki ülkeyiz. Avrupa nın doğal gaz arz güvenliğinde Nabucco nun da olduğu birkaç proje gündeme geldi. Ancak TANAP, bugün itibarıyla hem ürün kaynağı hem de yatırım finansmanı açısından gerçekleşmeye en yakın proje. Bu kapsamda TANAP ın Avrupa enerji piyasalarında nasıl bir rol oynamasını bekliyorsunuz? Biliyorsunuz, Türkiye ile Azerbaycan ın enerji alanındaki dev iş birliği Trans Anadolu Doğal gaz Boru Hattı Projesi nin (TANAP) resmi imzaları, Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in şahitliğinde gerçekleştirildi. 10 milyar dolarlık yatırımla altı yılda hayata geçirilecek bu proje ile Şahdeniz den çıkacak olan gaz, Gürcistan ı geçip Türki- ye üzerinden Yunanistan da TAP a dahil olacak ve buradan da Avrupa ya ulaşacak. TANAP, 2018 yılında faaliyete geçmesiyle birlikte hem Türkiye nin hem de Avrupa nın enerji arzında önemli bir çözüm olacak. Balkan coğrafyasındaki dost ülkelerin henüz iyi bir doğal gaz altyapılarının olduğunu söyleyemeyiz. Hatta bazı yerlerde doğal gaz kullanımı bulunmuyor. İşte bu ülkeler TANAP sayesinde doğal gaza daha da önemlisi ucuz ve güvenilebilir doğal gaza sahip olacak. Öte yandan AB ülkelerinin de kullandığı doğal gazın büyük oranda tek bir kaynağa bağlı olduğunu biliyoruz. Yine bu ülkeler uzun süredir kaynak çeşitlendirme adına farklı gaz kaynaklarıyla ilgili çalışmalar yapıyor. İşte TANAP ın taşıyacağı Hazar doğal gazı bu farklı kaynaklardan en güvenilir ve uygun fiyatlısı olacak. TANAP ın inşası Türk ekonomisine ne gibi katkılarda bulunacak? Bu proje, Türkiye de birçok branşta bir devinim meydana getirecek. Çelik boru üreticilerinde inşaata kadar birçok sektör hareketlenecek. Bu sektördeki şirketler ülkemize katma değer sağlayacak. Üç yıl boyunca çalışmalar sürecek ve 2018 yılında da ilk gaz akışının gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Bu üç yıllık süreçte Türkiye nin 21 ilinde hummalı bir çalışma gerçekleştirilecek, hem sanayimiz hem de ülkemiz kazanacak. Bunu son derece önemli buluyoruz. Çünkü yaklaşık 1800 kilometrelik bu hatta hemen hemen 2 milyon tona TANAP ın taşıyacağı Hazar doğal gazı farklı kaynaklardan en güvenilir ve uygun fiyatlısı olacak. yakın boru kullanılacak. Bu boruların yerli imalatla yapılmasını son derece önemsiyoruz. Çünkü bunların geçeceği illerdeki istihdamı ve birçok inşaat alanını inşallah oluşturmuş olacağız. Türkiye nin Şahdeniz deki payı yüzde 9 dan yüzde 19 a yükseldi. Bu durum TPAO nun (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı) faaliyetlerine nasıl katkı sağlayacak? TPAO nun enerji arzımıza ilişkin ulusal ve uluslararası çalışmaları devam ediyor. Şahdeniz deki TOTAL in hisselerinin TPAO ya devri ve ülkemizin TANAP taki payının artırılması, Türkiye nin enerji arenasında saygın bir koridor olduğunu gösteriyor. TPAO ya hisse devri gerçekleştirilmesi ve Türkiye nin hisse oranının artırılması, yakın gelecekte enerji ithalatımızda büyük düşüşler yaşamamızı sağlayacak. Ayrıca şirket, uluslararası enerji pazarında daha güçlü bir pozisyon elde edecek. Türkiye nin Şahdeniz deki geliri 265 milyon dolar ve bunu iki katına çıkaracağız. TPAO, Şahdeniz de dünya devi BP den sonra ikinci büyük ortak haline geldi. TANAP ile Azeri gazını Batı pazarlarına taşıyacak olan Türkiye, gazın kaynağında da hak sahibi olacak. Azerbaycan ın en büyük doğal gaz sahalarından biri olan Şahdeniz 2 den çıkarılacak gazın 2019 dan itibaren TANAP ile Türkiye ye, buradan da Avrupa ya ulaştırılması planlanıyor. Türkiye, yıllık 16 milyar metreküp gazın 6 milyarını iç tüketiminde kullanacak. 10 milyar metreküp ise Trans Adriyatik Doğal gaz Boru Hattı Projesi (TAP) ile Avrupa ya taşınacak. Petkim Yarımadasındaki tesisler, liman, STAR Rafineri Bütün bu yatırımların Ege Bölgesi ve Türkiye ekonomisi için önemi nedir? SOCAR Türkiye nin Petkim Yarımadası ndaki yatırımları, 22 Energy Of Turkey
Azerbaycan Türkiye dostluğunu ortaya koyduğu gibi başarılı bir ekonomik yapılanma yaratıyor. Baktığımız zaman Petkim e bugüne kadar yapılan yatırımlar ve artan katma değer, Aliağa yı ülke ekonomisinde öne çıkarmaktadır. Yine Petkim Yarımadası nda hafriyat çalışmaları süren ve 23 farklı firmanın katılımıyla devasa bir finansman sağlayan STAR Rafinerisi ise hem enerji piyasamıza hem de Petkim in hammadde ihtiyacına çözüm olacaktır. Bölgeye kurulacak olan termik santral ve rüzgâr enerjisi santrali ise SOCAR ın kendi ihtiyaçlarını kendisinin karşılayabilecek olmasının da bir göstergesidir. Tüm bu yatırımların tek bir amacı var; Azerbaycan dışında da büyümeyi hedefleyen SOCAR ın Türkiye deki her hamlesinde katma değer ve istihdam sağlamak. Özellikle merhum Heydar Aliyev in Tek Millet İki Devlet ülküsü, bu yatırımların zamanında tamamlanarak küresel arenada bir örnek teşkil etmesine en büyük destek olacak. SOCAR Türkiye Ege Rafinerisi (STAR) için 23 bankanın katılımıyla 3.29 milyar dolarlık Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşması imzalandı. Bu gelişmeyi nasıl değerlendiriyorsunuz? STAR Rafinerisi, şu anda Türkiye nin özel sektör tarihindeki ilk rafineri yatırımı ve aynı zamanda Türkiye deki en büyük reel sektör yatırımıdır. Bu nedenle bu anlaşma hem Türkiye hem de Azerbaycan için oldukça stratejik bir öneme sahip. Bakü-Tiflis-Ceyhan, TANAP, STAR gibi projeler sayesinde iki ülke arasındaki ilişkilere özellikle enerji alanında stratejik boyut kazandırdık. Bugün bu projelere verilen finansman desteği hem Bakan Yıldız socar ın tüm yatırımlarını yakından takip ediyor. Star Rafİnerİsİ, şu anda Türkİye nin özel sektör tarihindeki İlk rafineri yatırımı. Türkiye deki kuruluşların hem de uluslararası kuruluşların SOCAR Türkiye ye ve iki ülkeye duydukları güvenden kaynaklanıyor. Bu rafinerimizin ve projemizin bir önemli özelliği de stratejik yatırımlar başlığı altında Türkiye nin verdiği ilk stratejik yatırım teşvik belgesine sahip olması. Bizim teşvik ettiğimiz bu projenin bugün bu denli bir finansmana sahip olabilmesi bizim de hükümet olarak ne denli doğru bir karar aldığımızı gösteriyor. Bu finansmanın sağlanmasıyla projede çok önemli bir aşama geride bırakılmış oldu. En fazla ticaret açığı verdiğimiz sektörlerden biri olan kimya sektöründe bu gelişmelerle birlikte Türkiye nin cari açığının azalmasına katkı sağlayacak tesislere kavuşmuş olacağız. Bu da ülkemiz için oldukça sevindirici bir gelişme. 2014 23
HABERLER Ziyaret esnasında Azerbaycan Devlet Komisyonu üyeleri TANAP hakkında yapılan çalışmaları ele aldılar. AZERBAYCAN DEVLET KOMİSYONU NDAN TANAP ZİYARETİ Azerbaycan Devlet Komisyonu, Türkiye nin enerji arz güvenliğine çözüm olmayı hedefleyen TANAP Projesi nde sürece ilişkin bilgi almak amacıyla Ankara ya bir günlük bir ziyaret gerçekleştirdi. Azerbaycan Devlet Komisyonu, Şah Deniz 2 Sahası ndan çıkarılacak doğal gazı Türkiye ye ve Türkiye üzerinden de Avrupa ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ne (TANAP) ilişkin çalışmaları yerinde görmek amacıyla Ankara ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Ziyarette Azerbaycan Cumhuriyeti nden Başbakan Birinci Yardımcısı ve Komisyon Başkanı Yakup Eyyübov, Enerji Bakanı Natık Aliyev, Sanayi ve Ekonomi Bakanı Şahin Mustafayev, Güney Gaz Koridoru Şirketi Yönetici Direktörü Afgan İsayev, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu (SOFAZ) Başkanı Şahmar Mövsümöv, Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) Başkanı Rövnag Abdullayev ile SOCAR dan Yatırımlar ve Pazarlama Başkan Yardımcısı Elşad Nasirov, Ekonomik İlişkiler Başkan Yardımcısı Süleyman Kasımov, Yatırımlar Bölümü Başkanı Vagif Aliyev ile Bölüm Müdürleri Alekper Abbaslı ve Namig Amiraslanov, TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol dan yer aldı. Ziyaret kapsamında yatırıma ilişkin süreç ve yakın zamanda yapılacaklara ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Ziyaretin ardından TANAP tarafından yapılan açıklamada, Azerbaycan Devlet Komsiyonu nun Şah Deniz 2 Sahası ndan çıkarılarak Avrupa ya ulaştırılacak olan gazın Türkiye üzerinden geçecek olmasından, iki ülke arasında köklü bir geçmişe sa- hip dostluk dolayısıyla büyük mutluluk duydukları belirtilerek çalışmaların, hedeflenen plan dahilinde ilerlediği ve bu doğrultuda da 2018 yılında ilk gaz akışının gerçekleştirilebileceği belirtildi. TÜRKİYE Yİ BOYDAN BOYA 1810 km KAT EDECEK 26 Aralık 2011 de mutabakat zaptı imzalanan, 26 Haziran 2012 de de Hükümetlerarası imzaların atıldığı TANAP, Türkiye ve Avrupa nın doğal gaz arzına, Azerbaycan Şah Deniz-2 sahası ve ilave kaynaklardan doğal gaz tedarikiyle büyük katkı sağlayacak. Giriş noktası Azerbaycan, Türkiye sınırı Türkgözü girişi olan 56 inçlik hattın, Avrupa ya çıkış noktası Yunanistan sınırı, Türkiye içi çıkış noktaları ise Eskişehir ve Trakya bölgesi olacak. TANAP projesinde ilk gaz akışı 2018 yılında gerçekleşecek olup, 16 milyar metre küp olacak kapasitenin daha sonraki aşamalarda Azerbaycan ve Türkiye çevresindeki diğer kaynaklarla, 31 milyar metre küp seviyesine ulaşması hedefleniyor. 24 Energy Of Turkey