1< COCUKLARA YONEL1K CNSEL STSMAit SUN VE Esq YOLLA BULA5AN HASTALKLARN CEZA HUKUKU ACSNDAN RDELENMESJ VE13U KAPSAMDA MAG. DUR COCUKLARN CEZA YARGLAMASNDAKi OZE, KONUMU- BU SORECTE HEKiMLERN HAKAE YOKOMLOLOKLERi BAGLAMNDA KAR511.4TKLAR BRTAKM MAS HUKUKSAL SORUNLAR Dr. Fatih Selami MAHMUtddLU stanbul ilnivtratesi Hukuk OakOltesi. Ceza ye Cep Usdl HukukuA. A D. &dream Oyes!. CNSEL YOLLA BULASAN NAStALKLAR HAKKNDA GENEL ACKLAMALAR: Cinsel yolla bulasan hastaliklar, temelcie bakteriyel, viral, Parazitik, mantar enfeksiyonlan olmek tizere dart gruptan olusmaktechr ve her igrubun icerisinde farkli hastaliklar yer almaktachr. Bu rahatsizliklar, hastalt olan veya tasiyici (hastaliwbelirtisi, gostermeden virüsü tasiyan) insanlann kan, meni1yada vajinaism gibi viicut sivilan ile sathkli bireylere bulaw. Bunlan basliklar halinde siramyla nakledecek olursekl; s. Bakteriyel CYBH o Bel S'oguklUgt.i (Gonore) o Bakteriyel Vajinoz o Yumusalaara o Kasik Granulcimu o Sifiliz (Frengi)' o Klamidya o MiKoplazrne, istanbul Saga MuduriUgU, fittp://www.istabbulsaglikgovar/w/sb/bhicybh:asp 1
Viral CYBH o o o o o o o Genital Herpes Genital Sigiller (HPV) Molluscum contagiosum virusu (MCV) enfeksiyonu Hepatit B Hepatit C Sitomegalovirus (CMV)enfeksiyono" insan bagisiklik eksikligi virusu sendromu (HV) 'Parazitik CYBH o o Protozoonlar Trichomonas vaginalis Entamoeba histolytica Giyardiyazis (Giyardiyoz) Ektoparazitler Kasik bit! Uyuz Mantar Enfeksiyonlan. COCUKLARN KORURMASNA ili$kin TURK CEZA KANUNUNDAK DOZENLEMELEA: Ceza Kanunumuz, Birle mi Milletler Cocuk Haklan Sozle me,si ile de uyumlu Olarak, gocugu, heni:a on sekiz yasini doldurmamis kisi seklinde tammlamistir ve :bu siniflandirma Ozerinden bir taraftan ya kucuklugunun sorumluluk Ozerindeki etkisini gesitli yas gruplanna g6re belirlemis (0-12, 12 715, 15-13), diger taraftan cia col< sayidaki sucta gocugun magdur sifatini dikkate alarak daha agir yaptinmlar angornnustur. Hatta istirak hukuku bakimindan da genel esaslar igerginde bazi ozel kurallara yer vermistir. Bu baslik altinda biz sot konusu huldimlerden magdur acisindan: onemli gordliklerimizi siralamak \Meth. Orriegin;, Kasten Oldiir ime(tck m.82/1-el, iskence 2
(TCK m.94/2-a), Eziyet (TCK m.96/2-a) ye Kiiiyi Hurriyetinden Yoksun Klima (TCK m.109/3-f), intihara Yonlendirine(TCK m.84/4), Kumar Oynanmast icin Yer ye imkan Saglama(TCK m.228/2)suglan boyledir. Ote yandan yukanda degindigimiz gibi istirak hukuku yanunden goculdann sucta kullanilmasi, &el olarak dikkate alfnmis ye baglamda coaikta tierhangi bir,sucu islemesi iradesinin olusturulmasi, azmettiren bakim iridan dara agtr" bir yaptinmla karsilanmistir(tck m.38/2).3. polayistyla faillik muessesesi bakimindan da, kusur yetenegi- olmayinlann4 sucun islenmesinde, arac olarik i kullanmasi gozetiferek, yitie yasada ongorulen cennin fail.yoniinden bir miktar arttinlmasi. yoluna gidilmistir(tck m. 37/2) 5, 11h 2 Ceza Kanunymuzda gocuklan korumak amaayla ye r alan baskaca ornekler; Dilencilik (TCK m.229), Ouhus (TCK n1.227), Sdglik Jçiniehikell Madde Temini (TCK m.194), MUstelcenlik (TCK m. 226/3), insan Ticareti (TCK,m.80/3), "Terk (TCK m.97/1) ve Yardim veya Bildirim YilkUm1(110gOnEln Yerine Getirilmemesi (TCK m.98/1) suglandir. Bunlann yam stra asagida agklayacaginnz gocuklann cinsel istisman suyu da socuklar bakunindan onenili diger bir dtizenlemedir. 3 OZBEK veil Ozer, KANBUR M. Nihat, BACAKSZ Pinar, DOdAN Koray, Turk Ceza HuRuku Genel 1-10,k0mler; Ankara, 2010, s.497 4 "Dolayistyla faillik hallerinden bid de kusur yeteneoi bulunmayan kisilerin bin sucun iflenmesinde kullanilmosichr. TCK 6'9o.gdre gocuk, 0-18 yas grub undo bulunan kisilerdir. 0-22 ya; jrubunda bulunan far, kusur yetenegine sahip de ildir. 0 haide gocuk 0-12 yos grubuna mensup olup, bin mina kullanilmak Ozeth azmettirilmisse dolayislyla faillik(m. 37/2), 12-18yas grubundaki gocuklar sup azmettirilmige azmettirme holdimleri(m.,38/2) uyguloninalidir." CaBEK-1(ANBUR-BACAliSli-D0dAN-TEPE, Turk Ceza Hukuku Gene! HtikUmler,'s.492 5 MAHMUTOdLU Fatih Splami " Kusurluluk Prensibi Aysindan Azmettirenin Ceza Sorumlulugu", stanbul Oniversiteti Hukuk Faldiftesi Mecmuast, Cilt: LX, Saw: 1-2, 2005, s. 68-69 3
TOMAK.c0CUdA YoNELK,CNSEL istsmar SUCLARNA GENEL BAK*: 5237 sawn TCK'nin (kind Kitabinin "Ki5ilere Karp Suglara yer veren -(kind Kisminin "Cinsel Ookunulmazhaa Karp Saylor" basickli Altinci Bolurn'Unde cluzenlenen, "cocuklann Cinsel istisman (TCK 103. Madde)" ye "Refit Olmayanla Cinsel (TCK 104. Madde)" suglanyla, gocuklara yonelik chisel fiiller6, yaptinm altma annalist?. Bu duzenlemelere gene) olarak bakildiginda; kanun koyucunun, yas ye algilama yetenegini esas alarak, gocuklara yonelik cinsel davranislan; gruba ayircligi giiriilmektedir. Bunter; 1- Onbes yasini tamamlamamis veya tamamlarms oirriakla birlikte, kendisine yoneltilen fiilin hukuki anlam ve sonuglanm algilama yetenegi gelismemis gocuklara kers' gergeklestirilen her turlü cinsel davrams, 2- Onbes yasini tamamlamakla birlikte cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen baska bir nedene dayali olarak gergeklestirilen cinsel davranislar, 3- tebir& fine, tehdit olmaksizin onbes yasini tamamlarms gocuklarla:cinsel lk iki grupta tbelirtilen hillier cihsel ittismer, OgUndi grup fiiller ise resit olmayanla cinsel iliski sugunu meydana getirecektir. ker iki sug tipi agisindan da failin, gocugun vficuduna temas eden hareketleri cezalandirilmaktadir. Cocuga yonelik terms igermeyen cinsel igerikli sazier veya hareketler ise, bazi hukuksal tartismalan s tir 6 "Yetiskinler lie cocuklara karsi yapilacak hukuka aylanlik iyeren ensel,clavramslann ayn maddelerde OngorCirmesinin sebebini, magdur nzasmin yetiskinlerde On plena elkmasi, fakat nia varliginin cocuklar balommdan prensip olarak 6nem tastmamasina dayandirmak fihlimkundik", $EN Ersan, Yeni Turk Ceza Kanunu Yorumu, 2006, stanbul, s.395 Boyle bir duzenleme yoluna gidilmesinin nedeni, yocugun erken cinsel deneyimden uzak tutularak, engelsiz bir bigimde cinsel geiiimini tamamlamasmi saglamakbr. TEZCAN Durmus, ERDEM Mustafa Ruhan, ONOK Murat, 5237 Sayill Turk Ceza Kanunu'na gore Teorik ye Pratik Ceza Ozel Hukuku, Ankara, 2008, s.316 Ta< 102. Maddede "viicut dokunulmazligmin ihlali" kavramma yer verilmesine karsm, TCK 103/1-a scla "her tor10 cinsel davranis" ibaresinin kullamlmasi hakli ban teredatlere neden olmustur. Daha açuk bir anlatmla, cinsel lstismar,sucunun olusmast kin bedensel temasm varhgmm gerekll olup olmachgi, bu nedenle de cocuhlara yonelik taciz eylemleri s6z konusu oldugunda 103. maddenin ml, 105. maddenin ml uygulanacagi doktrinde tar-bp-nab hale gelmistir. Birincl 0646 savunanlar, cocuklar yorainden cinsel lstsmar sucunun,olusmasi 1cm bedensel temasi aramaktachrlar. ARTUK- GOKCEN- YENDONYA; "Kanaatimizce,103 Onc0 maddenin inci fikrasmda yer'alan &set davrams, cinsel ili5ki boyutuna ula5mayan ancak maacturun.vitcuduncz tern as etmek suretiyle gergelestirifen- cinsel atzulann tatminine yoneiik eylemlerdir. 105 incirnarldede dozenlenen tinsel taciz nitelioindeki eylemler bu kapstunda deaerlendirilemez." ARTUK, Mehmet Emin - WAKEN, Ahmet - YENDONYA, Ahmet Caner, Turk Ceza Kanunu $erhi ozel HUkUmler, madde 76-131, 3.Cilt Ankara, 2009, s.2612. MALKOC: "TCK madde 105 gerekcesinde cinsel taciz tviicut dokunulmazhguun ihlali niteligi tasimayan ensel davranislar olara tammlannustr. Bilindlgi Ozere madde gerekyeleri de TCK'da methe d5hildir. 105 inci madde gerekyesi aynen soyledir: 'cinsel taciz, kiinin vocut dokunulmazligmm ihlall niteligi tasimayan cinsel davramslarla gergeklestirilebilir.' Bu 'fibula 15 yawn tamamlamarms veya tamamlamis olmakla birlikte fhb hukuki anlam ye sonuglanni algilama yetenegi gelismemis olan cocuklara karsi gergeklestirilen cinsel taciz eylemlerinin TCK 103 OncO maddeslnin fikrasina g6re cezalanchnlabileceklerini akla getirse de bu nitelikteki 4
tarafa birakacak olursak, Yuksek Mahkemeinin de igtihatlari dogrultusunda 9, TCK 105. Maddedeki Cinsel Tacizl sugunu sonuglamaktadir. Fakat galismamizin esasini; istismar sonucu gocuga, cinsel yolla bulasan hastaligin gegmesi olusturdugundan, biz eylemler bize gore kapsamda saydamazlar..." demektedir. MALK0c, smail; Turk Ceza Kanunu Uygulamasmda Cinsel Su;lar; Ankara;2009; s. 1692. ikinci gorus0 savunanlar se, coculdar yontinden cinsel istismar sucunun olu masi,gin bedensel temasi aramamaktadirlar. Bu görüü savunanlar; OZBEK: tinsel taciz niteliaindeki davrampartn gocuklara karst ipenmesi halinde gocuklann cinsel istisman sugunu oluguracalam COM& cinsel istismar sugunun olusmast igin goat& yenelik olarak cinsel bir davrantsm gergeklemesi yeterlidir. Nretide bay yazarlann aksine, kanaatimizce bu davrampn mutlaka gocuoun vocut dokunulmcalt lin do ihlal etmesi gerekmemektedir.yrck m.102 kapsamtnda cinsel salchn niteli4indeki ffillerde daha Once de belirtildiji Caere, cinsel davrampn mutlaka vocut dokunulmazhoun lb/al etmesi gereklidir. Dolayatyla gocuklara yonelik cinsel istismarda yapdan cinsel davrantstn mutlaka majdur Caerinde temas eder nitelikte gergeklesmesi sort dedildir." OZBEK, Veil Ozer; TCKtizmir $erhi, Yeni Turk Ceza Kanunun Anlanb; Cilt 2; tizel HOkilmler Madde 76-169; s. 630 TEZCAN- ERDEM- ONOK: tinsel golds," sugundan farkh olarak, cinsel istismar sugunun olusmast igin pm* yonelik olarak tinsel bir dm/rams /in gergeklestirilmesi yeterli gorilimils, bunun aym zamanda 'vu cut dokunulmazhame do ihlal etmi; almost gibi bir zorunluluk aranmamattr. Bu durumda YTCK m.105 kapsommda tinsel taciz' nitelijindeki davrantslann gocuja karst gergeklestirilmesi durum undo gocuklann cinsel istisman sugu olusacakbedemektedir. TEZCAN- ERDEM- ONOK, s. 319,320 Vurgulamahya ki; kanunda yer alan kavramlarm farkh kullandmasnda, gocuga yonekk cinsel taciz sugunun da, cinsel, istismar sugu kapsaminda oldugu dosonolmosse de, uygulamada tale bir problemin gikacagi ongbrulememistir. Gergekten de 103. Maddedeki gerekge ister stemez 102. Maddedeki cinsel saldin sugunun tipithareketinin de aym nitelikte olacagi dosoncesini halm kuimi, yilksek mahkemenin igtihatlan da bu y6nde Ne var kl ulasdan bu sonug da Cbcuga yonelik taciz sugunda gocugun geregi gibi korunmasini engeflemistir. Bizce de, ceza yaptinminm bu denli lark!i oldugu dthenlemeler karsismda Kanun'un gerekgesini de dikkate akhgimizda, birinci garus ceza hukukunun temel ilkelenyle daha uyumludur. Kaldi.ki, 105. Maddeye gore magdurun gocuk olamayacaguu soylemek mantkh deidir. Nitekim YOksek Mahkememiz vermis oldugu karadarda; dolctrinde ortaya Oen tereddocki gidermi; ye cinsel saldm sugunun hareket kisminin vocut dokunmazhgmm ihlall suretiyle gergeklestirflebilecegini, buna karsdk bu dokunulmazhg: ihlal etmeyen ancak rahatsiz edici cinsel içerikli davrarmslann ise gocuklar bakimindan 105. maddenin ihiah oldugunu 105. Maddeye magdurun gocuk cdmasi halinde cezayi arthno bir nedenin konulmasi isabetli olur. Cmsel!Ammar sugunun olusabilmesi igin failin magdurun vocuduna temas etmesi gerekhgini dosonen VOksek Mahkeme'nin bu yondeki kararlanna 6rnek vermek isteriz. "Samdm, olay guru apartmantn &uncle oynayan majdureleri yanina gajtrchat, gelmemeleri iizerinekendisinin apartmana girip chlandaki majdurelere yonelik olarak yalnaca cinsel orgarunt gosterdi i, bedensel temasm sot konusu olmadigs dikkate aknchomdci; eylemin birder fazla kisiye karst tek bir fiille islenmis lamb nedeniyle 5237 sayth TCK. nun 105/1 ve 43/1-2. maddeleri uyanncascezalanchnlmast gerekirken sug nitel4inde yantlgiya closillerek gocuoun basit cinsel istisman sugundan yazilt sekilde hame van/mast, nedeniyle BOZULMASNA" YARGTAY 5. CEZA DARES, 06.05.2009 tarih, 2009/5763E, 2009/5363K, "Santom olusu kabul edilen 15/03/2006 Oa ma durenin!adman sthmak seklinde gergeklesen ve vocut temasmi do iceren eyleminin gocuoun basit cinsel istismart vasfinda bulunduju ve TCK.nun 103/1. maddesi uyannca cezalanchnlmast gerektipi geizetilmeyerek cinsel taciz olarak kabulu ile yard, sekilde hokqm kurulmasi, nedeniyle BOZULMA5NA"YARGTAY 5.'CEZA DARES', 19.02.2009 tarlh, 2008/15019E, 2009/1909K, "iddianame igerioine, maodurenin anlattmlanna tie dosya kapsamma nazaran satiin iledigi iddia edilen moodureye elle tacizde bulunma, Opmeye ve iistiinii pkarmaya galama eylemlerinin bedensel temas kernyesi nedeniyle, rufus kaych getirtilerek saptanacak yasina gore 5237 say& Yasanin 102/1 veya 103/1. maddelerinde diizenlenen basit cinsel salchn- veya cinsel istismar suglanni olusturabileceji, nedeniyle BOZULMASNA." YARGTAY 5. CEZA DARES, 09.02.2009 tarih, 2008/13305E, 2009/1340K Cinsel Taciz suguyla ilgili aynnnh bilgi cm bkz; YOKU5 SEVOK Handan, "5237 Sawit TOrk Ceza Kanunu'nda Cinsel Saidiru ye Cinsel Taciz Suglan", TOrkiye Barolar Birligi Dergisi, Say::57, Mart/Nisan 2005, s.269-280, ARTUK Mehmet Emln, Cinsel Taciz Sugu(TCK m. 105), Hukuki Perspektifler Dergisi, Sayi:7, Temmuz, 2006, s.70-76, MALKOC, s.299-348 5
burada, 'bu nitelige uygun clasmeyen cinsel taciz suguna deginmeyecegiz. Basica bir ifadeyle, konuyu sadece cinsel istismar ve resit ofinayanla cinsel iliski suglart baktmindan degerlendirecegiz. Ancak konunun daha iyi anlastlabilmesi igin antlan sug tipleriyle ilgili daha detayll bilgi vermek isteriz. ilk planda da vurgulanmaltdir ki; bu suglann, faili kadin veya erkek, herkes olabilir. Magdur bakimindan da bu kural gegerlidir. cocugun faille aynt ya da farklt cinsiyette olmastnin bir &tem' yoktur n. cocuklara kart gergeklestirilen bu fiillerin cezalan, yetiskinlerinkine nazaran daha agirdtr. Haifa 103. Madde'ye Ore sugun; vocuda organ veya sair bir cisim sokulmast, ust soy, ikinci veya üçüncü derecede ken htsunt, (vey baba, evict edinen, vasi eöitici, 6aretici, balact, saglik hizmeti veren veyci koruma ve gozetim yilkiim10100 bulunan dia rer kisiler tarafindan ye do hizmet iii5kjsinin saoladtat niifuz kotelye kullantmak veya, birden fazia kisi taraftndan birlikte, bjr &sun gocuklara kart cebir veya tehdit kullandniak suretiyle gergeklestirilmesi nitelikli hallerinin varligt -durumunda, temel ceza riaha da artacakttr. Bunlann yam sit-a, suc son ucu maadurun beden veya ruh saultjtmn bozulmast, bitkisel hayata girmesi veya olmesi neticesi sebebiyle airlami halleiinin olusmast da cezanin artmasina etki edecektir. Fakat belirtmeliyiz ki; kanun koyucu, TCK 1.03. Madde'de temel cezayt arttran nitelikli,ve neticesi sebebiyle agirlasmts hallere yer verirken, TCK 104. Madde' de boyle bir dazenleme yapmamisttr. `441' TCK 104. Madde baktmindan dikkat geken hususiise; 15-18 yas arast idigaklerin nzaya dayalt cinsel iliskilerinin huleuksal agidan sorun teskil etmesidir. Bizcelpu gibi hallerde, kiierin aynt anda fail ve magdur olamayacagt dikkate almarak, sugun cd,usmadigt sonucu gikartilmaltdir. Saz konusu madde, araflardan birinin 18 yasindan olmast halinde tatbik imkant bulmaltdir t2. Sliphesiz 18 yasindan,kagagon cebir, tehdit, kullantlarak bir yetiskine kart bu sugu islemest Verilen bu arnelderin disindadtr. Cinsel istismara yonelik fiillerin hukuki niteligi genel hatlanyla bayleyken, bunlarin her zaman sadece yasalan ilgilendirmeyecegini vurgulamak isteriz. Zira yukanda ana hatlanyla anlattigimtz cinsel hastaltklardan bir veya birkagt, failin cinselslavramslanyla birlikte magdura bulasmtssa, artik tip bilimi de ilave hukuksal sorunlarla birlikte devreye girecektir. Gergekten de cinsel yolla bulasan hastaligm sonuglan ve failin kastt Hatirlatmak isteriz ki; 765 saw!' TCK'da terminolojik 'olarak trza. gegme, irza tasaddi kavramlan kullandmisti. lrza gegme sugu bakimindan mahkeme kararlannin da istikraril igerigiyle fail sadece erkek olarak kabul edilmisti. Vine magdurun kiz olmasi gibi cinsiyet byrimini igeren ye buna sonuglar baglayan tadimlere yer vermisti. Bu suglann yarn sira sarkintilik ve stiz atma suglah da mevzuatta yer almaktaych. 5237 s.tck da 765.s.TCK'dan farkli olarak gerek fail gerek magdur balcmindan herhangi bir lark yaratmamistir 12 Bk2; MAHMUTOdLU Fatih Salami, "TBMM Adalet Komisyonynda Kabul Edilen Turk Ceza Kanupu Tasansi Hakkmda G6r0s", Turk Ceza Kanunu Reformu, lkinci Kitap, Makaleler, Gdpisler, raporlar, 2. Kitap, 'Ankara, 2004, 5.373 6
dogrultusunda da, aynntilannt asagida anlatacagima yeni hukuki problemler ortaya ctkacaktir. caltsmarnizda, bu hukuki sorunlar, temelde failin kasitli ye taksirli hareketleri cergevesinde incelenecektir.. KARSLASLABLECEK OLAS SORUNLARN FARKL HTiMALLERE GORE CEZA HUKUKU ACSNDAN DEdERLENDiRiLJNAES: A-Failin, istismar Sucunun Yarn Stra, Kendisinde Mevcut holan Cinsel Yolla Bulasicil Hastaltgim da Cocuga Kasai' Bicimde Gecirmesi: Ceza Kanunumuza gore, kast, bir sucun kanuni tanimindaki unsurlann bilerek ye isteyerek gerceklestirilrriesidir (TCK 21. Madde). Aynnttlanna konu aniattmt iginde yer yerecegimiz kastm,tiogrudan ye olast kast seklinde iki tur0 oldugu hukuk ceyrelerince bilinmektedir. Cocuklara yonelik cinsel istismar sucu ye bu yolla gecen bulasto hastaliklarda kastm her iki turüyle islenebilir. lk olarak chisel istismar sucu failinin, cinsel yolla bula5an hastahai olduounu bilmesi ye cinseisalohnya ydnelikiradesi ch5inda hastahauh da maoilura bulaprmap istemesi ihtimalini deaerlendirelith. Burada failin, bir taraftan cinsel istisrnarda bulunmak, diger taraftan hastalt magdura bulastirmak seklinde iki ayn ye dogrudan kastt meycuttur. Dogrudan kast leak nitelendirmemizin nedeni, failin bu suclann kanoni tanimindaki maddi Unsurtartn gergeklesecegini ye Ozellikle suc, tipinde aranan neticenin meydana gelecegini kesin olara'k ongormesi ye istemesidir 13., a istedigi sonuglann gerceklesligi duslinuldoglinde; clis donyada hem cinsel istismar(tck 103. madde).hem de kasten :yaralama l4 (TCK 86. madde) suclan olusacaktir. Bu iki sug tek fiille gergeklestiginden, sugurt Ozel got:ands bicimlerinden 13 icel Kawhan, SOKULLU AKNC FUsun, OZGENC lzzet, SOZOER Adem, maiimutodw Fatih Selami, (NVER Yener, CEL Sug Teorisi, stanbul, 2000, s.234, 235, DEMRBA5 Timur, Ceza Hukuku Genel Hatimler, Ankara, 2009, s.354,05zgenc zzet, Turk Ceza Hukuku Genel Hilkiimler, Ankara, 2009, S. zszt. Yuksek Mahkeme de bir karannda; "Magdura uyg0lanan testier sonucu (HV.1-2) ADS haste fiino yakalanchomm anlagilmosi karsismda, bu hastahom kesin veya muayyen olorak iyilesmesinin mumkon olup olmachai, hastahgm soreklilik gasterip gostermedigi hususlanrun adli bp ihtisas kurullarmdan rapor almost ve sonuglanna gore Hit/- Aia5 hastahgma askerlik siirecinde yakalandtgun bilen ve bu durumu agtklamayarak magdur lie evlemp cinsel iliskileri sonucu onun hastahga yakalanmasma bilinçie neden ohms bulunan sun* eyleminin TOCrun 456/3(rit 86/3) anal maddesine uyup uymarhgtmn tartsilmast gerekirken, eksik sorusturma lie hok0m kurulmasi yasaya aykinde demektedir. 765 Sayth TCK doneminde verilen bu karar bakmundan ulasilan sonug, bugein igin de gegerlidit. Dogaldir ki, boyle bir eylemin magduru gothic oldugunda, Yukanda degindigimiz iki ayn sugtan s6z edilecektir. Ancak gocuk yasal sartlan yerine getirmek surebyle evlenmisse ve cinsel iliki sirasinda nzas: da varsa, bu taktirde fail sadece cinsel yolla bulasan hastalik, yani kasten yaralama sugundan sorumlu olacaktir. YARGTAY 1.CD.'nin 15.10.2002 tarih ye 3171/3584 smell karan. Karar KAYMAZ Seycli-GOKCAN Hasan Tahsin, 5237 sayili TOrk Ceza Kanunuinda"Taksirle Adam Old: -me ye Yaralama Suglan, Ankara 2006, s.53. 7
bin i olan fikri ictima,15 kuralinin tatbjki gondeme gelecektir. Hatirlatmak gerekirse fikri ictimada kisi, iledigi tek fille birden fazla farkh sugun olusmasma sebebiyet verecek ve bunlardan en agir cezaw gerektiren suctan dolayt cezalandtnlacakbr 16. incelemis oldugumuz ihtimalcle tie, cinsel istismann cezasi kasten yaralamaya gore daha air oldugu igin, fail sadece bu suctan &Ora cezai yaptmmla karstlasacaktir n. Bu noktada TCK 103/5. maddeye deginmek gerekir. Bu olastlikta chisel istismar icin basvurulan cebir ye iddètin kasten yaralama sugunun agtr neticelerine neden olmast halinde, aynca Kasten yaralama sucuna iliskin hakiimler uygulartacaktir. Basica bir anlatimia bu ihtimalde iki ayn sugun varligt kabul edilerek suglann ictimai esaslan uygulanmayacaktirls. Awn ornekler Ozerinden asi kast baglammda da irdeletne yapmak gerekir. Ancak konunun hukukcular disinda kalan meslek alanlan bakimindan da daha iyi kavranabilmesi 'gin kisaca olast kast kavrammt ortaya koymakta yarar vardir 19. Ceza kanununda yer alan tantma gore; olasi kast,,failin, sugun kanuni tanimmdaki unsurlann gergekle5ebilecegini angormesine ragmen, fiili islemesidir (TCK 21/2. Madde). Daha artlastltr bir sekilde ifade etmemiz gerekirse; failin OngorOlebilir bir neticeyi tam olarak istemese de gaze almastdir. Gergekten de burada eylemi gergekle tiren kisinin, yasada ongorolen neticeyi isteyip istemediginden tam olarak sea edilemezse de, last, sonuclar bakimindan adeta vurdumdtiymaz bir tutum izleyerek, gerceklesme ihtimali olan neticeyi kabullendigi anla tmaktadir. Vine bu kast tor0 balumindan kar imiza cikan Einem!' bir'hususta, gaze alinan neticeler actsmdan sorumlulugun ne 5ekilde saptanacagichr. Doktriner tartismalar 2 bir tarafa biraktlacak, 15 Gerek kavramsal olarak gerelcse kosullan ye sonuglan agisindan bla; CEL Kayihan, Suglann çtirnai, stanbul, 1972, s.57-83 KOCA Mahmut, OZOLMEZ ilhan, 'lurk Ceza Hukuku Genellimier, Ankara, 2009, s.432-441, OZGENC, 's.527, DEMRBA$, s.500-502 17 Hatirlatmaliyiz ki gerek zincirleme sugta gerekse fikri igtimada her bir eylem aslinda bagimsiz sug olma vasfini korumaktadir. 5ayet daha air yaptirimi ongoren sugtan dolayi herhangi bir hukuksal nedenden Ottirti(soz gelimi af) faile ceza verilemezse daha hafif cezayi igeren eylemden dolayi fail cezalandinlabilir. stisnaide olsa bu Wr olasiliklarla kargilasmak mtimkiindur. ca durtimu öyie izah etmektedir; "Genel af kanunlarmin uygulanmalan bakimindan da fikri igtima halindeki suglann ayn ayri g6z &abide tutulmalan gerekir., Suglardan bin genel.affin kapsamina girmisse, fikri igtirna ilikisi diger suglar arasinda soz konusu olur. Sadece bir sugun genel affin kapsamidisinda kalmasi halinde ise, fikri igtimadan bahsedilemez. Affa tabi tutulmus sugun diger suglardan daha agir bir cezayi gerektirmesi dururnunda dahi diger suglara iliskin,kovusturmanin yorlitulmesi ye failin cezalandinlmasi mumkundur. Conldi kanunda yer alan htikamler chsinda da her sugun bagimsizliginin kabul edilmesi zoruniulugu genel af kanunlannin uygulanrhalan yontinden de mevcuttur." CEL, Suglann igtimth, 5.74,75 TCK 87/2 maddeye gore kasten yaralama sugunun agirlastinhius hailed; magdurun iyilesmesi olanagi bulunmayan bir hastaliga veya bitkisel hayata girmesi, duyulanndan veya organlarindan birinin islevinin yitirilmesi, konusma ya da gocuk yapma yeteneklerinin kiybolmasi veya yozonon surekli degisikligidir. 19 OZGENC, s; 234-238, CENTEL Nun, ZAFER liamide, cakmut aziem, Turk Ceza Hukukuna Gins, stanbul, 2005, s.400-402, Olasi kast konusunda uygulamadaki Oinek yargi.kararlan agisindan bkz; GONAY Erhan, Teori ye UygulamadaOlasi Kast- thhnçli Taksir OldOrme've Yaralama Kasti, Ankara, 2005 29 ozgenc, s. 423,424 8
olursa, bizce bu sorumluluk somut bir bigimde ortaya gikan neticeye gore belirlenir. Bu nedenle de olasi kastin mevcut oldugu hallerde tesebbus hilkomlerinin uygulanmasi kanimizca olarialdt degildir. iste bu bilgiler dogrultusunda cinsel istismar sugithu isleyen kisinin, kendisinde mevcut cinsel yolla bulasan hastaligi bilmesine ve cinsel istismar fiili sonrasi hastaligini magdura bulasbrabilecegini Ongormesine ragmen, bu sonucu onemsemeyip kabullenerek, fiili islemeye devam etmesi ve s hastaligin nnagdura gegmesi.halinde de, fail, asi kastla yaralanna sugurtu islemis olacaktir. Hastalik gegmemisse, bizè Ore sorumluluktan da sbz edilemeyecektir. Hatirlatalim, ki fikri igtima kurali burada da gegerlidirn. Biraz once elegindigiriliz 103/5 bu ihtimalde ortaya gikabilir. ikinci ihtimal ise; cinsel istismar sucu failinin, cinsel yolla &Alan hastalial olduounu bilmesi ye cinsel saldinya yonelik iradesi di5inda, hastaltoins bulaprarak maddurun olumunü iste'mesidir. Burada da hig suphesiz ilk ihtimaldeki gibi, cinsel istismar ve kasten alclorrineye yonelik iki ayn kast vardir. Failin her iki kasti da dogrudandir. Tek fiille iki ayn sug ortaya gikacagindan yine fikri igtima saz -konusudur. Bu iki sugtan, kasten olckirmenin cezast, cinsel istismardan daha air oldugu igin, fail yalnizca kasten althirmeden cezalandinlacaktir. kendisinde mevcut cinsel'yojla bulasan liniment hastaltgi bilmesine ve -cinsel istismar fitli sonrasi bu hastaligin magdura bulasarak aliimone sebebiyet verebilecegini ongarmesine ragmen, sonucu onennsemeyip kabullenerek, fiili islemeye devam etmesi ve, magdurun bu nedenle oimesi halinde ise, fail, olasi kastla olthirme sugundan sorumlu olacaktir. Bu noktada oneminden dolayi,dogrudan kast ba'glamindaki Aesebbils 22-elverissiz tesebbils arneklerine de ayrica deginmek gerekir çunku failin iradesi, hastaligin bulasmasi sonucu magdurun olmesine ybnelik :olsa da, her zaman bu istegi gergeklesmeyebilir. Kimi zaman hastalik bulassa. cla Olum meydatia gelmeyebilir yew, kisiye hastalik dahi bulasmayabilir. 'By olasiliklarin izahi baktmindan hastaligin niteligine gore bir elverislilik tartisniasi yaptmalidir. Eger fail, cinsel yolla bulasan liniment nitelikteki hastaligini birilerine bulastrabilme yetisine haizse fakat buna 'ragmen alum sonucu meydana gelmemisse, teseblins derecesinde kalan eyleminden sorumlu olacakttr. Zira TCK 35. Madde uyannca 21 Aynt yandeki garti ler igin bkz; ARTUK Mehmet Emin GOKCEN Ahmet YENDONYA A. tenet; Ceza Hukulai Gene! HOkOmler, Gezden Gegidlmi 4. Bask:, Ankara 2009,s. 394-395. n Te ebb0son unsudan ye bu unsurlar arasinda yer alan elveriliiik balummdan bkz; SbZUER Adem, Suga Te ebbosjstanbul, 2004,s. 185-193, OZBEK Veil Ozer, Kazan Hukuk, 1 letme ye Maliye Bilimleri Dgrgisi, Sayr5, "5237 'Sayth,Yeni TOrk Ceza Kanumcnun Te ebbos ye Kusuduluga hflin HOlaimlerinin Degerlendirilmesi, s.16-39 9
tesebboste, fail, islemeyi kastettigi bir sugu elverisli hareketlerle dogrudan dogruya icraya baslayip da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamamaktadir. SOz konusu olasilikta da failin, cinsel yolla bulasan olumc01 nitelikteki hastallgt, aslinda gergeklesmesini istedigi kasten oldiirme suguna elverislidir. Fakat failin elinde olmayan bir nedenle olum sonucu olusmamistir ye fiili tesebbtis asamasinda kalmistir. Diger taraftan, fail hasta olmam,asma ragmen, kendisini byte zannederek, cinsel yolla bulasan bir hastaligi magdura gegirebilecegini dosonebilir. Dogaldir ki, bu olasilikta failin magdura hastalik bulastirmasi ye onun yaralanmasina ya da 610mOne neden olmasi momkun degildir. Daha teknik bir anlatmla, eylem kasten yaralama ve oldorme suguna elverisli olmadtgindan, failin cezalandinlmasi yoluna gidilmeyecektir. Sadece gocuga karsi cinsel istismar sugundan dolayi sorumluluk olacakbr. Bu kapsamda akla gelebilecek baska bir ornek ise, faildeki bulasici olmayan bir hastalign mevcudiyetine karsin, failin bu rahatsizligi baskasina gegirebilecegini closonmesidir. Burada da siiphesiz ilk Ornekte ulastigimiz hukuksal snug aynen gegerlidir. Ozerinde durmak istedigimiz diger bir husus ise 'kasti kaldiran hata 23 halleridir. TCK'mun 30/1 Maddesinde bu durum dogrudan dikkate almmi5tir 24. Cinsel saldin suglan baglaminda da tipik olarak akla gelen ilk ornek, kisinin cinsel niskide bulondugu kimseyi resit sanmasi 23 ye onunla nzasiyla birlikte olmasidir. Bu durumda fail, esasli kabul edilen yanilgisindan yararlanacaktir, kastli davranmamasindan OtCHU de sugtan sorumlu tutulmayacaktir. Ancak yukanda naklettigimiz olasiliklar gergevesinde, ayet kendisinde bulasia bir hastalik varsa, kastinin türqne g6re yaralama ve insan OldOrme suglanndan cezai bir yaptirimla karsilasabilecektir. Burada tersine unsur yanilgisi diyebilecegimiz baska bir hata hall de ortaya Soyle ki, kisi cinsel ijikiye girdigi kimsenin kuguk oldugunu dosonmekte ve sug olacagini bildigi bu eylemi kasten gergeklestirnnektedir. Ne var ki somut olayda nza gosteren kisinin yetiskin oldugu anlasilmaktadir. Boyle durumlarda tesebbose ilikin duzenlememizde dikkate alinarak, failin bu davranisindan &Orli ceza sorumlulugunun Bilindigi gibi hata, failin tasavvuru le gercegin birbirine uymamastchr. Hata,konusunda ayrintili bilgi icin bkz; OZBEK Veil Ozer, "Turk Ceza Kanunu'nda Hata", Ceza Hukuku Dergis1,1 111:3, Sar7, Agustos, 2008, s.83-99 24 Sbz konusu madde'ye genel olarak baktigimizda, birinci, ikinci ye Opincti fikralarda hatanm, sugun olusmasina, dorandi facrada ise kusur Cizerinde etki ettigi gariilmektedir. Baska bir deyisle, kanunumuzda yer verilmis hata hallerinden bazaar', kast kaldtrarak sucun olusmasim engellemekte, diger hata hailer' se. kusurlulugu etkilemektedir. 25 "Sanidin asamalarda -magdurun mum kughk oldugunu bilmiyordum, gerani); olarak askerlik yamms gibiydi ye &Orli) olduaunu lark etmedim- seklindeki sayunmass lie olusa uygun olarak nitelikli chisel istismar eyleminin magdurun nzawla gergeklestiginin kabula karsismda; suglann olusumuna ye niteligine etkisi baknmndan nufusa tescil edilen magdura alt dogum tutanagi getirilip, resmi Mr saga kurulusunda dog moms mam halinde yas tespitine esas olacak kemik film tie grafilerinin gektirilerek sug tarihinde kag yasmda olduguna dair Saohk Kurulundan rapor ahnmasi gerekir. "YARGTAY S.CD. 20.05.2009 MTh, 2009/3077E., 2009/5972K. là
oldugunu soyleyemeyiz. Fakat bu olasilikta da hastalik bulawsa, sorumluluk yukanda degindigimiz gibidir. Akla,gelebilecek diger hata halleri ise unlarclir; kiiye alt tahlil sonuclannm kan masi nedeniyle te hisin yank konulmasi, hasta oldugu haidehtethiste hata yapilarak hasta olmadigi eklinde bilgilendirilmesi ya da hasta olmadigi halde hastaymi gibi bilgilendirilmesi veya hastaliglyla ilgiii geregi gibi ya d'a hig bililendwilrnimesidir. Turn bu hallerde de birinci ornege uygun tarzda gozumler uretilmeiidir. Ancak bir sonraki bolumde deginecegimiz taksirli hailer de mutlaka goz oniinde bulundurulmalidir. the yandan yaniigi bazen de TO< 3712. Madde de diizenlenert dolayisryla faillik eklinde olu abilin Kisaca bilgi verecek olursak dolayisiyla faillikte arka plan'dakikig iradesi iizerinde hakimiyet kurdugu araci ki iye bir sugu ilenie karan verdirmektedir m. Araci kii ise, sucta arac olarak kuilanildigini ye hukuk duzeniyle gatwa halinde oldugunu bilmemekteciir. Sug tipini 'Liu *ekilde gergekle tireri de, bir b4casmi buna sevk ettigi icin sorumludur. Konurnyz bakimindan dolayisiyla failligin akla gelen tirnekleri 5uhlardir; arka plandaki araci kiinin, cins,e1 isthmar sucanu ilemesini isteyip, yai kijgbk olan birini yet4kin gibi gostererek, onunla cinsel ili kiye girr,nesini aglachginda, olt4an suctan soeumlu tutulacaktir. Ayni arnek Lizerinde, araccki iriin kendisinin bilmedigilakat arka plandaki ktinin bildigi cinsel voila bula an hastaligi oldugu varsayildiginda ye bu hastalik gocuga bulaniginda, arka plandaki kii hen istismardan hem de hastaligin bula masindan-sorumlu olacaktir. Son olarak fuhu5la ilgili dlizenlemeye de deginmek iteriz. Soylb ki; TCK n7. Maddede yeti kinlerin ye gocuklann fuhu a te viki, surüklentnesi,fiillerininhangi kowllarda sug olunurdugu cluzenlenminirr. Bu sisteme gore yeti kinleri fuhu a te vik eden ki i, sadece fail olarak kabul edilmektedir. Cinsel ili ktiye giren ki i ise bu suguri faili degildir. Ancak cocuklar fuh5a te vik edildiinde, yeti kinlerinkinden farkli olarak, Ocukla cinsel ili5kiye giren kit de fail olacaktir. DO,ha agik bir anlatimla fuhup sevk. eden TCK 227'den, sazu edilen ilikiye giren ise TCKi103'den sorumlu olacaktir. Genel' durum boyle olmakla birlikte, her ikisinin beraber orumlu plabilecegi durumlarla da karsilapbiliriz. Soyle ki, gocukla cinseri4kiye giren failin bulaici hastaligindan fuhu a te vik eden ki i de haberdarsa ye hastalik cocuga gectiyse, on'un da sorumlulugu dogacaktir..1 26 Gerek dolayisiyla faillikle ilgili gerekse bu kavramm azmettirenden farkt haklunda aynnth bilgi 'gin bkz; MAHMUTOdLU Fatth Seiami, Kasurluluk Prensibiagsmdan Azmeltirenirt Ceza Sorumluluiu", 5.68-76 27 Fuhusa Tesvik ye Kolaylashrma, Arachk, Fuhus!yin nsan Ternini hakkinda bkz; SOYARSLAN Dogan, Ceza Hukuku Ozei HEikOmler, Ankara, 2010, s.553-562 1 1
B- Failin, istismar Sucunun Yank_Sira, Kendisinde NipvcUt Dlan Cinsel-Yolla Bulasia. Hastalegum da Cocuga Taksirli Bicimde Geyirmesi: Bilindigi gibi TCK'da taksir bigimindeki davram lar, kastta oldugu gibi ikili bir aynma tabi tutulmu tur. Bunlar basit, ve biliriçli taksir eklinde isimlendirilir28. Biraz daha detayli bilgi vermek gerekirse, istenilmeyen neticeden sorumluluk bigimlerinden bini olan taksir eklindeki kusurda fail, toplumun kendisine yuklemi oldugu dikkat ve Ozenh yukiimluliigune aykin davranmaktadir. Bu ekilde, davranan failin hareketi iradi olmakla birlikte, hareketinin neden oldugu sonug, lance istenmeyen bir sonugtur. Neticenin istenilmemi olnnasi da, gerek bilingli, prekse bilinçsiz taksirdeki ortak alanlardan bir tanesidir.. Durum 'Doyle olunca, aralanndaki temel farla agikgarbelirlemek gerekir. Bu noktadaki' temel aymm, doktrinde de baskm bir ekilde kabul gorduu iizere, bir neticenin angorulebilirligi noktasmdadir. Basit taksirde, Jail, ngorulebiir bir neticeyi somut olayda angbrememekte, bu,dikkat ye Ozerveksikligindeh &Cirri de istemediji deice ge(gekle mektedir. Buna kar in bilingli taksirde fail, glayda agikga neleriri olabilecegini somut bir bigimde algilamakta, buna ragmen yasanin, ongordogii yasaklara aylcin bin tutum izleyerek yoluna devam etmekte, istemedigi neticeyi becerileriyle engelleyebilecegini cloginnnekte hatta inanmaktadir. Ancak gostermis oldugu bu gayrete ragmen istemedigi sonug yine de gergekle rnektedir. Calt mamiz baglaminda cla fail, yasada Ongortilen istismar sugunu kasten n i lerken, taksirli davram lanyla istemedigi daha agir sonuglanh ortaya gikmasina neden'olabilir. glyle -ki, istismar sonucu failin cipsel yolla bula an hastaligr magdura gegmi se, fakat fail kendisinde boyle bir rahatsizligin Jpulunthigundan kendi dikkat 've &en eksikliginden dolayi haberdar degilse, failin basit talitle hareket ettigi saylenir. Ancak fail, cinsel yolla bula an hastaliginin bilincindeyken, becerilenne govenerek bunu magdura gegirmeyecegine inanirsa 30, ancak yine 'de hastalik gegerse, fail, bilingli taksirle hareket etmi olacaktir. Bkz; icel Kaphan, Ceza Hukukunda Taksirden Dogan SObjektif ibrumluluk, istanbul, 1967, s.191-194., cel- SOKULLU AKNC-OZGENC-SOZOER-MAHMUTOdLU-ONVER, s.2447257. OzoENc, S. 246-265. 29 103/5 bu olasilikta da glindeme gelebilir ye faile ayrica kasten yaralamadan ceza verilir. 30 Selz gelimi cinsel iliskideki becerlsine Ovenen fail, kendisinde mevcut olan hastaligin somut olayda magdura gegebilecegini Ongtirmesine ragmen, penetrasyon sirasinda kendisini kontrol edip, harici bir bosalmayi cl6sonlir ancak basarill'olamaz. Degindigimiz bu Om& tipik bir bilingli talesir Ornegictir. Daha 6ncede belirttigimiz gibi bayle bir iradenin saptanmasi halinde ortaya gikan istenmeyen neticeden sorumlulukta ceza basit taksire gore daha agir 12
Failin bu sekildeki taksirli hareketlerine, TCK 103. ve i104. Maddeler bakimindan farkli sonuglar baglanmaktadir. Eger fail cinsel istisniar sugunu hastaligin sonucuna Ore TCK 103. maddenin 6. ye 7. fikralarincla cluzenlenen neticesi sebebiyle agirlasmis hailer uygulanacaktir. Daha agik bir anlatimla fail, taksirli hareketiyle magdura sadece hastaligini bulanirmissa, 103. raddenin 6. Fikrasindaki "suc son ucunda maadurun beden veya ruh saahomml bozulmasi", magdura gegirdigi hastalik sonucu onun bliimbne yol agmissa, 7. Fikr4indaki "sucun maodurqn bitkisel hayata girmesine veya olumüne neclen alms," netice sebebiyle agirlasmis halinin olusmasi nedeniyle daha agir ceza alacaktir. Unutyjrnamalidir ki, istenilmeyen daha agir sonuglardan faili sorumlu tutabilmek igin TCK madde 23 deki "bir fiilin, kastedilenden daha aoir veya ba5ka bir neticenin olu5umuna sebebiyet vermesi halinde*, kignin bundan dolaw sorumlu tutulabilmesi 1cm, bu netice baktmmdan en azindan taksirle hareket etmesi gerekirn ana kuralina bagli kalmak gerekir. Zaten bu hilkmun temel amaci objektif ceza sorumlulugunun.kinune gegmektir n. Ancak TCK 104. Madde bakimindan kanun koyucu herhangi bir neticesi sebebiyle agirlannis hal dozenlemedigi igin hastaligin yarattigi etkiye gore taksirle yardlama(tck 89anadde) veya taksirle Mime neden olma suglan olusacaktir. $ayle ki; burada da fail yalnizca hastaligtni bulastirmissa basit ya da nitelikli taksirle yaralama, hastaligini bulastirarak magcluruntbkimtine neden olmussa da aksirle aldurrhe suglan gundeme gelecektirn. $0phesiz bu olasilikta da fikri igtima kurallan dikkate alinacak ye duruma gore bazen 104. Madde, bazen daha air,y, aptinm igerebilen 89. Madde uygulanabilecektirn. Ceza Hukuku analizleri bayle olmakla birlikte, bir syg olgusuna bag!) arna,ksizin, sadece bu hastaliklara miiptela kisiler bakimindan birtakim kamusal sorumlyluklar angoren 1593 sayili Umumi Hifzisihha Kanunu'ndaki diizenlemelere de yet vermek 31 oncelikle belirtelim ii, maddenin yazimmdan otire ortaya gikan ilk neticenin bizce kasten olmasi gerekir. Taksirli bir davranistan kaynaklanan ve devaminda daha agir ribticeler ciktiginda bu madde uygulanamaz. Burada yer alah en azindan taksirli davranis ibaresi ise sorunludur. Sanki taksir disindaki iradelerde bu kapsamdaymis gibi bir izlenim ortaya yikabilmektedir. $ayet agir neticeier 'gin dogrudan ya da olasi kast varsa agir neticeden titan] failin kastma bag!' sorumluguna gitmek balatnind lan hukuksat NOW angel yoktur. Bilingli taksire baglanan dogrudan.bir sonug bulunmasa da, faile verilecek cezada daha (1st sinira 9kmak imam vermektedir. Konunun ayrintilt bir bicimde inceleyen ye TOrk Ceza Hukuku litetaturiine onemli katkilar saglayan calisma igin bkz; DOdAN Koray, Neticesi Sabel:014e Agirlasmis Suglar, Ankara, 2011. Aynca netice sebebiyle agirlasis suglar, balomindan benzer yaklasimlar ye diger olasiliklar 'gin bkz; ARTUK Mehmet Emin GOKCEN Ahmet YENDONYA A. Caner, s. 388-394. lj 32 104 kapsaminda cebir niteliginde davramslar olmadigindan 103/ticleki ihtimal burada yoktur. 33 Hekimler agisindan da mesleki ilgili oldugunu,d8stindiigurnaz bab nitelikli hailed nakletmek isteriz; magdurun fill 'nedenlyte; duyulanndan veya organlanndan birinin i,çlevinin sgreldi zawflamas:, vilcudunda kemik ktrilmast, konustnasinda sarekli zorluk, yasamtnt- tehlikeye sokan bit dtirtim gocugunun vaktinden once dogmas:, iyilepnesi olanag: bulunmayan Mr hastahaa veya bitkisel hayat " Tgirmesi, duyulanndan veya organlartndon birinin islevini yitirmesi, konufma ya do cocuk yapma etenekleriniz kaybolmasi, cocugunun diismesidir.(tck) 13 FP
'Mr isteriz. Belirtmeliyiz ki; cinsel yolla bulapn hastanklar, bulatct've salon hastaliklarla mucadeleyi amaglayan Uttumi Hifzisthha Kanunu'nda, -"ziihrevi hastahklarla mficadele" baolgt altinda, etzel olarak ele alinarak, hasta ki5ilere ye onlan tedavi edecek hekimlere bir taktm Biz bu yukumluluklerden baztlartht naklede,cek olursak; áncetike frenn belsogukiugu ve yumt.4ak ankr(yara) hastaligina miiptela ki0er agtsindan tedavi zoruniulugu angeriiinnlinur. Eger kii gocuksa, onlan tedavi ettirmek mecburiyeti ana-babalanha veya bu gocuklara bakan ve himaye aden kimselere varilmi tir(madde 163). Bu kimselerin hastaliklanni ba kalanna liula tirabilece'ginben uphe ediliyorsa, zorla tedavi ettirilmesi m veya hastaligin bulatirtmasina mani olmak igin bit hastanede tecrit ve tedavisi saglanacaktr(madde 107). Antan hastaliklann tedavisi ise buttin resmi saglik kurulu5lan veya ve belediye thekimleri tarafindan parasiz yaptlacaktir(madde 105). Tedaviyi yapacak hekim balurhindan ise, he aym sortunda protokol defterlerindeki kayttlara giire,,o ay iginde kendisine muracaat eden frengili hastalann ismini, y4int ye hastaliginin devrini, evvelce bir tabip tarafindan tedavi edilip edilme,digini Saglik Bakanligrna bildirmek iizere, bulundugu bedgedeki Saglk ye,sowal Yardim Mudurlugune yazt ile bildirmesi zorunlu tutulmu tur: Gizli tutulmast gereken bu kayttlann memur tarafindah ifpst da aynca sug olarak kabul, editmiflir. (Madde 104). 34 Zorunlu tedavi, bekimler bakimihdan oldukca sorunlu bir alandu- Hatta bu sorun sadece burada degil, suc olgusuyla karstlasildginda, beden muayenesi we diger kontroller e de,karsimiza gkar. Boyle bir durumla karsilasildigmda dikkat edilmesi gefeken husus; kisinin sagligina:za artvermeden yasanin brigard0g0 kosullar gazetilerek, save( veya Palm karanyla bu uygulamalannwapilmasidt Buhedenle bizce soz konusu ihtimalde de karsuniza gkacak tedaviye direng gnterildiginde, zorunlu tedavi, sag igizara vermeme kosuluyla yapilmalidir ; Beden Muayenesi balamindan ayrintilu bilgi icin bkz; MAHMUTO LU Fatih Selami, "Beden Mudyenesi ve Ricuttan Ornek Alinmasi", Max Planck- nstitut Criminal Law n the Global Risk. Society (Hans-Hein(ich Jescheck), Risk Altmdaki Global Daiwa Toplumu ye Ceza Hukukti, akesehir Oniversitesi, Prof. Dr. H.c. Hans- Heinrich Jescheck Onuruna 27-29 Ey101 2009 Tarihlerinde 1 anbul'da DOzenlenen Kolokyumun Ocak 2011., HOT nd, MAHMUTO,LU'Fatlh Selami, YORULMAZ 4okun, 'Attitudes of The Turkish Medical Profession and Jurist Towards New Turkish Legislation Conceeni g 'Body -Examination Without Consent in Criminal Procedure", Romania), Society of Legal Medicine, 2009, 17($, s. 139446_ 1.4
V. MAdDUR cocuklara LSKN CEZA MUHAKEM Si KANUNUNDAK KORUYUCU NTELKTEKi OZEL DOZENLEMELER- BU SUR ge HEKMLERN HAK VE YOKOMLOLOKLER BAdLAMNDA KARSLA.5TKLAR drtakm OLAS HUKUKSAL SORUNLAR 5271 Sayili Ceza Muhakernesi Kanunumuza buttin ol rak baktigimada, failin 35 ya da magdurun gocuk olmasi halinde, onlari korumaya Jateik &el duzenlemelere yer verildigini garmekteyiz 36. Fakat galismamizin esasini; inse istismara ugrayan magdur gocuk olusturdugu igin, biz bu bash altindaki incelememizi sadece onunla sinirli tutacagiz. Sirasiyla agiklayacak olursak; Dikkat gekici ilk Kikiim savunma hakki kapsaminda karsimiza gikmaktadir. Pyre ki; yetiskin olan magdur veya sikayetgi, vekili yoksa barc tarafindan kendisine bir avukat garteviendirilmesini isteme hakkina sahiptir(cmk 234 1) ; Ancak magdur gocuksa ve bir i. 35Birgok Ulkede oldugu gibi bizde de glacuklann yargilanmasi, yetiski lerin yargilanmasi usulonden farkli rejime tabi tutulmustur 2005 yilinda yurorloge giren Cocuk Koruma' K niknu(ckk)'da bu esastan yola akilarak 1. hazirlanmistir. Hemen vurgulamaliya ki; temel amag gocugu koruma ve desteklemek yoidinde oldugu igin yasa sadece sug isleyen gocuklan degil, korunmaya muhtay trim gocuklan tfrgulama alani igerisinde kabul etmistir. ilgili yasaya genel olarak balctigimizda an plana gikan cluzenlemelerdenbazdan sayledir. Sugun agirligi dikkate alinarak mahkemenin garevleri balomindan Cocuk Mahkemeleri ve c`ocuk Air Ceza Mahkemeleri seklinde ikili bir ayrirna gidilmistir.., Bu mahkemelerin garev alanina glren suglarda sorusturma asa 41 da bir takim koruyucu farkliliklar igermetedir. Saz gelimi gocuklar tarafindan islenen suglann sorustu mast gocuk barosunda garevli Cumhuriyet Savasi tarafindan bizzat yapilacak, Cumhuriyet Savasi bu yetkisini oll'uga devredemeyecektir. Vine gozaltina alinan gocuklann kollugun gocuk biriminde tutulmasi ye ifadeleri in alinmasi sirasinda ve diger islemlerde yanlarinda sosyal galisma garevlisinin bulunmasi zorunludur. Bu gruba yonelik olarak, cezanin blreysellestirilmesi amaelyla etrllen kurumlarda azel hilkomlere yer verilmistir., Buna g6re, kisa sereli hapis cezasma segenek yaptin lara cevrilmesi zorunludur (TCK m.50/3). Etelemeye esas olan sugun fist sinin gocuklar bakimindan yetiskinl rden farkli olarak 3 yildir ( TCK. m.51/1). Aym ekilde hokmi.in agiklanmasinin gocuklar bakunindan geri bira masinda denetirn sures' 3 yil le simrlidir. Uzlasma kurumu da CKK'nin 24. maddesi geregince, Kamu davasini eyenmesi CKK' nin 19. maddesi geregince bu kesim igin de uygulanir. Kamu davasinin agilmasinin ertelemesin e 8ngariilen sfire, CMC nin 171. maddesi geregince yetiskinler igin 5 yil ken; gocalar bakimindan 3 yd ola k CKK' de kabul edilmistir. Vine gocuklar bakimindan raikmon agiklanmasinin gerk birakilmasi kurumuuda b lirtilen sure CKK geregince 3 Odin nfaz balomindan (Se; Ceza ve Gilvenlik Tedbirlerinln infazi Hakkinda anun(cgtk), yas kagokleri igin bazi &el duzenlemeler ongermektedir. Buna gore; gocuklann cezalan, goduk aliali ceza infaz kurumlan ye gocuk egitim evlerinde yerine getirilecek, tutuklu ve hokomlii gocuklara kurumlar a iyilestirme programlan uygulanacaktir ye gocuklann gelisimine paralel olarak kisisel Ozellikleri, bedensel ve zi it insel saglik durumlan, Wiz &O ne alinarak durumlanna uygun infaz kurumlanna ayrilmalan gerekir. Bu kurum rda gocuklara egitim ve ligretim veriimesi ilkesine bottinilyle uyulmasi zorunludur( CGTiK. m.11), Cocuklarin Milhgkemesi hakkinda bkz; tiztork-wcan- DURMUS-ERDEM-SRMA-SAYGLAR-ALAN, 770-790, elzdemir Hande, "TOrk Hukukunda Cocuklann Yargilanmasin stanbul, 2006, Yayinlanthamis yoksek lisans tazi, s159 65;8,5-113, 1137122, 126-130 36 CENTEL Nur, ZAFER Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku; stanbul, 068, s. 803-805 1 15
v41** n Trist, t avukatt bulunmazsa, istemi aranmakstzm kendisine,bic±vekil gorevlendirihr. Baska bir ifacleyle gocuklarm magduriyetinde, vekifgoreviendirrdekizorunluchir(cmc 234/2) 37. Diger taraftan taniklik yapacak thnik ve/veya maid kendisinek o am bir kez daha yasatacagi igin sugub devam edebilir. Ceza Muhakemesi Kanunuinun "Mao 6aslikli 236. Maddesi, bu etkiyi esas alarak, sug mad yargilama esnasmda korunmasi ve tamk olarak clin tedbirlere yer vermistir. Bunlara gore, sugun etkisiyle psikolojisi bozulmus g sorusturma veya kovusturmada tank olarak bir def lanai( maddi,gergegin ortaya gikanimast zorunl psikolojisinin bozulup bozulmadigma balalmakstzm dinlenmesi miimkiin olacaktir 40. gocugun 38 day her anlatimi isi Ozerindeki psikolojik etkisi uc lie 5ikoyetginin Dinlenmesi" firiannin ozellikle de gocuklarm 3 etresi bakimindan bir thrum 1, i t i ad< veya magdur, suga iliskin. inlenecektirn. Ancak istisnai ibldugunda, sugun etkisi He it giicuk veya magdurun tekrar Maddede bahsi gegen kisilerin tantk olarak dinlettlesiistrasinda psikoloji, psikiyatri, tip tveya egitim alanindan uzman bir kisi bulundurulallittr(cmk nnd. 236/2-3). Bunlar hakkmda bilirkisilere ilikin htlikamler uygulanacakbr(cmk md.236/3). Bu t 37 (NVER Yener, HAKEiti Hakan,,Ceza tmuhakemesi Hukuku, AnkaYa,E12011, s. 726, 728, OZBEK Veil Ozer, KANBUR.M. Nihat, DOdAN Koray, BACAKSZ Pinar, TEPE her, tea gillihakemesi Hukuku, Ankara, 2011, s: 236, 237. tt Cite yandan, "Magdur gocuklar agisindan istem aranmaksizin bir vekil garevlendirilic." hukniü kapsaminda Yargitay Ceza Genel Kurulu'nda, laligrgun yasal temsilcilerinin iiiegblurt lehine kahlma taleplerinin olmamast durumunda, vekilin davaya katilmaa hakla olup olmadigi tartisma.ktinusti almus ve sonugta YCGK, ilk derece mahkemesinin vekilin davaya katilme hakki olmadigi yoniindeki garuqne itibar etmeyerek; "... maadure (sin atanan zorunlu vekil lie yap kociik kia4durenin iradelerinin e(stnesi Mende, hangisinin iradesine iistunlok tanmacagt hususunda CYYMin 234. maddesinde apk bit dikenle4eyfr yer verilmemistir. Ancak benzer bir konuda CYrnm 266/2. maddesinde dozenleme yet almaktadm Andan madciede yasa yollartna basvurnta konusunda, 150/2. maddeye gore Canon zorunlu moche frantic eoctik kendisini savunamayacak derecede malul veya mom ve dilsiz ise) lie asilm iradesinin gelismesi halinde z rublu modafinin lradesinin esqs ahnacajt kurah getirilmis olup, olawmada do k'yasen uygulanma olanad imlu malktadtr. Gerek 5237 sawn TCYnin 103 ve 109.1Maddelerinde,15 yasindan kuçj9k enciadurlannin iradelerinhlgozetilmemis almost, gerekse Or= 266/2. maddisinin ktyasen uygulanma i?lanag" nazara ahnchomda, 019Min 234. maddesi uyannca majdure 1cm atpd1qn zorunlu vekilin iradesine OstunlOk tanmarak davaya kattlma yonondeki isteminin kabulone karat verilmesi yerine,.15 yasindan kocok mourenin iradesi kabul edilerek kattlma isteminin reddine karar verilmesi yas ya aykmdtr." hokmone varmistir. 38 Yas kogoklog0 sanik ye magdur i sit tam disinda da yasa koyucu,bak4indan dikkate alinmaktady. Tanikliktan gekinme hallerine iliskin tanik gocu un thei konumu da baylediri ilgiiiimaddeye gore, tanikliktan gekinmenin Onemini anlayamayacak durumda ol! n gocuk kanuni terniilcisinin rues] la tantklik yapabilecektir..ancak kanuni temsilci sopheli veya samksa an erin gekinmeleri konusunda kara. vermeleri mumktin olmayacakttr(cmk 45/2) Aym nitelikte bir hiikme di er kisilerin beclen muayendsini crizenleyen CMK 76/4. Maddede de rastlamaktayiz., i yatn: doldurmamis gocuklann ye insiz dinlenecegine Riskin dilninleinedir. 39 SAHN Cumhur, Ceza Muhakemes Hukuku, Ankara, 2007, 127A 40 orrork Saha', TEZCAN Durmu, ERDEM Vlustafa Ruhan, SlRM4 tzge, SAYGLAR Yasemn F., ALAN Esra, Nazari ve Uygulamali Ceza Muhakerresi Hukuku, Ankara, 2010, s 22 J ib 1 1 t t
YP defa dinlenmesini saglamak 'acisindan da tantklik Sirasinda gen -until ve ses kaych alinacaktir(cmk md. 52/3). Hatirlatalim ki; Magi::run tank olarak dinlenmesi esnasinda.yemin harie l tanikliga ili kin kurallar burffida!da gegerliligini koruyacaktir. kir i Belirtmeliyiz ki; cinsel istismar sugu magduru i'odiugun bedeninde yapilacak incelemeler veya viicudundan alinacak kan, cinsel salgi qnegi gibi materyalletheyler), saniga veya siipheliye ula mak bakimmdan onenilidid Cza muhakemesi kanunumuz da bu incelemelerin oneminden dolayi magdurun bedeh nnuayenesi ve vileudundan ornek alinmasina ili kin usuki CMK 76. Maddede ayrica diizenleminir. Ancak vurgulamaliyz ki bu hilktim gocuk magdurlara ozil degildir. Burada genel olarak magdurdan yola gikilminir. ' 1 1 Kisaca aciklayacak olursak; magdurun ic ve di 13, den nnuayenesi ve vticudundan arnek alinmasinin bir talarn ko ullari vardir 42. Bunlar iiraisiyla unlardir; 1- isnat edilen sucla ilgili delil elde etme amaci olmalichr, 2-Bir sinulama olmaksizin butiin suglar igin bu tedbire ba vurulabilir. 3-Hakim veya savcinm kaypi N)a da ilgilinin rizasi olmalichr 43, 4-Sagligi zarar verme tehlikesi olmamalidir 44, 5-Cei rahi rmidahale sea konusu l. olmamalidir45, 6-Hekim tarafmdan icra edilmelidir" : Di at gekmek isteriz ki, bu ic Ve i 3 41 Bilindigi (flare 15 yasmi doldurmamis tanik gocuklar yeminliz dinleciecektir(cmk 50/1-a). 42 Diger kisilerin beden mulyenesi konusunda ye bu. baglamda iff 9-53. dipnotlarda y er verdigimiz bilgiler hakkinda ayrintili bilgi ici n bkz, MAHMUTCGLU, Beden Muayenesi..: 4.4E18-415 UgOncii kisilere yonelik beden muayenesi veya vticuttan ornek ahrimasina, C. Savcisinn istemiyle ya da re'sen hakim veya mahkeme tarafmdan karar verilir. Gecikmesinde sakinga bulunan haperde, C.Savcisi tarafindan da karar verilebilir. Bu durumda,c.savcisinirc karan, 24 saat iginde tiikim veya mahkemenin onayina csunuluf. Hakim veya mahkeme 24 saat iginde karanni verir. Onaylanmay0 kararlar htikums4 kalir ye elde edilen deliller kullandamaz(cmk 76/1)..1 Bunun dismda, magdurun rizasinin olniasi durumunda bu islemleriri yapilabilmesi igin karar alinmasina gerek yolctur(cmk 76/2). Bu baglamda gegerli nzadan soz edebilmek igiri tizaiiin ilgilinin serbest iradesine dayanmasi ye nza gastermeme hakkinin Hely& bildirilmis olmasi gereldr iayrica hangi muayene veya ernek alma islemlerinin yapilacagi konusunda da,ilgiliye bilgilendirilme yapilm?fidit. Aksi takdirde gegerli nza soz konusu olmaz. Eger kisi ayirt etme giiconon yoklugu nedeniyle nza aciklama ehliyetine sahip degilse, kanuni temsilcisi nza gastermelidir. Ritamn ilgili kisi tarafindan her asamada gen - alp' r(rt lasi:mlimktindiir. Ayrica soybagmin arastinlmasi husustt se; sadece hakim ye savci karanyla mtimktin olmaktadir. Bu nedenle vocuttan ornek alinmasi, gocugun soybagmin arastnimasi amagn 6 gerceklestiriliyorsa, pgilinin rizasi gegerli degildir. Buna gore, brnegin cinsel saldin sugunun agikliga kavustdrullnasi igin, sug sonucunda magdarun hamile kalmasi durumunda, hamile kalman gocugun soybaginin tespitine(htiyag. duyuldugunda, mutlaka hakim ya da savci karan gerekir. " CMK 76/1.maddeye-g6re muayene ye Ornek almanin kisinin sagligina zarar verme tehlikesi olmarnalidir. Aynca muayene veya 6rnek alma icin yapilabilecek tibbi mildaha(e, hekimlik sanatinin ye tip biliminin kabul ettigi y6ntem ve araglarla gerceklestirilmelidir(y6n 8/3). Bu sebeplesipta bean kabul edilmemis yeni metotlar kullanilarak, magdur deney konusli yapilamaz. Kisiye narkoz veriler lek modahale yapilmasi dahi bu ago:an kabul edilemez. 45 Silpheli veya sanigin beden muayenesi ye vilicudundan &flak almenasinda cerrahi modahaleye izin verilirken, diger kisiler acisindan bu modahaleye izin verilmemistir. YOnetivelige g8re cerrahi mudahale, tibbi aletler yardimiyla vticutta yapilan tani vatediviye yen -lank operasyonlardiri " Diger kisilerin muayenesi ve onl iardan ornek almmasi, hekim veya Cliger bir saglik meslegi mensubu tarafmdan yaptimalidir. Kanun, heldm dismaaki diger saglik meslegi mensutilanna da beden muayenesi yapma yetkisi vermekle birlikte, yonetmelik bu yetkiyi sadece hekimevermii stir( tinetmelik" m. 4/2). VOcuttan 6rnek alinmasi 4 17 1 /
dis beden muayenesine47 yonelik ortak olan bu koøaruphei veya sanigin beden r muayenesinde farkhlik arz etmelqedir Diger taraftan aile gocugu herhangi bir nedenle hatia'neye gatord0gonde, muayene esnasinda vocutta izlerden gocugun istismara ugramis oldugu anlasihrsa, hekim, bunu yetkili makamlara bildirmek zoruiirriadir. Cunkii TCK 279 (1<amu Goreviisinin Sup Bildirmemesi) ye 280. (Sal ki Meslegi Mensuplarinin Sucu Bildirmemes049 Maddeler uyarinca bu bildirimi yap 74mar k suctur50. Anilan maddeleri kisaca agiklayacak olursak; 279. Madde; saghk meslegi mensubu olsun Veya olmasin kamu gorevlisi herkese, 280. Maddede se sadece/s.aglik m,eslegi mensubu kisilere :. ise hekim tarafindan yapilabilecegi gibi onun gazetiminde saglik rdeskegi mensubu diger kisi tarafindan da yapilabilir. Tibbi mildahaleler, hekimlik sanatinin ve tip bilk?. ihin kabul ettigi Kintem ve araylarla yapilir(yonetmelik m. 8/2,3). Son olarak, daha evvel Opheli ve sanik kadirim muayerieiinde kniis oldugumuz CMK md. 77' hokmilne burada da deginmek istiyoruz. 'Buna. gore, magdur veya dige4101 kadin ise istemi halinde ve olanaklar elverdiginde muayenesi bir kadin hekim tarafindan yapilir(cmo1t77):, Kadmin veicudundan kan ve benzeri biyolojik orneklerin alinmasinda da bb husus gayer olmalidir4 Arca kadma, istemi halinde ve olanaklar elverdiginde kadintekim tarafindan muayene edilmeyi isteme hakkihm bulundugu hatirlatilmalidir. 47 Bu baglamda beden muayenesinin &el bir sekli olan "GenitalMpayene Surna da lama deginmek gerekirk, Genital Muayene kavramii cinsel organlar veya anos bolgesinde yapilan muayene olarak degerlendirilmelidir. Baylelikle kizlik zfrs muayenesi de genital mu taye:ne; kapsammda olmakla' beraber, TCK md. 287, yalnizca kaki( zan muayenesiyle inirii degildir.,1, Genital muayene suyuyla olarak tartisilmasi gereken husus, Ozgilikle 18 yasmdan kayak yocuklann, aileleri tarafindan nzalan hilafma muayeneye gotodildokleri durumlarda o'rtaya, yikmaldadir. gink0 CMK md., 76/2. Maddeye gore, magdurun nzasinin varligi halinde beden muayenesilvel Ornek alinmasi islemleri, baska bir zin aranmaksizin yapilabilecektir. Bu dilzenlemeler dikkate alindiginda soz konusu genital muayenenin de bir beden muayenesi'oldugu açiktir Ancak magdur olan gocugun, anne ye 6abasinin aksine konuya ilikin edam yoksa ve tibbi bir zorunluluk da bulunmuyorsa'o bizce burada yocugun anlam0 ve kavrama yeteneginin olup olmamasma gore bir aynm yapilmasi gerekir. Egerlocuk anlama ve kavrama yetehegine sahlpse, iradesine aykin bu tibbi girisim, genital muayene(tck md..2g1) suyunu olusturacakfir.frim a!ve kavrama yetenegine ship degilse, bahsi geyen suy olusmayacaktir. Uygulamada ortaya gikan Onemli diger bir sorun se, kanunda oriorkilen kosullara bygun sekilde muayeneye gonderilmis bir kiinin hekim tarafindan muayenesinin yapilmas nal ardindan, gikan sonucun muayene edilen kisi bakimindan hayati tehlike doguracagmin hekim tarafindan firk edilmesi halincle (ornegin; kalik zannin bozulmus olmasi hall) durumun ne olacagidir. Bu gibi bir halde, geneklesmesi muha,kkak bir tehlike dolayisiyla hekirnin, s6z konusu durumun akiine rapor vermesi, hig kapor diizenlememesi ya da muayeneyi gergeklestirmemesi gibkdurumlar meydana gelmisse, esasinda orthcia dergege aylun beyan, sahtecilik ye gdrevi ihmal gibi suylar soz konusu olacaktir. `Ancak durumun ozelligi dolfyisiyla bu suglardan TCK'daki zorunluluk hall dozenlemesinin uygulanabilmesi ilelhekim bu suclardan sorfrpl1 1 ildulmayacaldir Aynntili bilgi igin bkz; MAHMUTOdLU, Beden Muayenesi, S. 410,411, dipnot: 39 ' $0pheli veya sanigin di s beden myayenesi.tiim suglar balumin i ain milmkondiir. HOrriyeti baglayia cezanin miktanyla ilgili bir sinirlama getirilmemistir. Aynca Cumhuriyet Savasi lie emrindeki adli kolluk gerevlileri veya kovusturma makamlanni talepleriyle halm karanna gerek kalmkan yapilabilir. Baska bir ifadeyle iy beden muayenesinde heirriyeti baglayia cezahm miktan ve hakim karan dikkate alum Saglik meslegi mensuplannin sup bildirmemesi hakkmda bid; 1AKER Hakan, Tip Hukuku, Ankara, 2007, s. 522-527 so MAHMUTOdLU Fatih Selami, "tork Ceza Mevzuatinclaki Oikzerileynelere Psikiyatristlerin Fail ve Uzman Sifatyla Genel Bakis", Turk Tip Etigi ye Hukuku Arastirniltn t, yeni sayisinda yayinlanacaktd. MAHMUTOdLU Fatih Selami, "Sir Saklama YOkOmiii10'0 Kapsam Hastaya Alt Kilisel Verileri Hukuka Aykin Olarak Verme veya Yayma Sup"; Pi pazarlama ye iletisim KültUru rgii yeni sayisinda yayinlanadaktir. 18
iliskin bir hakamdiir. Bu nedenle hekim, eger kamu gor levlisiyse; 279. Madde, [cam garevtisi degilse saglik meslegp1mensubu olmast dol \nsty rta; 280. Madde'den yakurnki cit t i tutulacaktirn. et t t' Aynca kamu garevlisi hekinnlene iliskin 279. Madde'de tsddece kamu adma sorusturma veya kovusturmayt gerektiren bir sugun iislenchont bildrme ongorulmektedir. Kamu garevlisi olmayan hekimleri ilgilendiren 280. Madii 1 4 ise sikayete tabi olanfarda ' 0 ' t, dahil baan suglar agisindan bir 'bildirim yakamlakigt1 getirilmektedir. Bu netienle 1 ". hekim kamu garevlisi oldugunda, sikayete bagh suglan yetkilt mercilere bildirmek gibi 4 i : bir zorunlulug'u bulunmayagaktir52. t. 1 l; t t" tit 1 Bu dogrultuda gocuga yonelik cinsel istismar tsuguri ttm, islenrnis olabileceginden suphelenen hekim, ister kamu garevlisi olsun ister lolmesm bu sugu yetkili makannlara f bildirmek durumundachr. Clink() sal konusu sug Sikayete bagh olmayan re'sen kovusturulan bir sugtur. f t 4' t, t 11 Belirtmeliyiz ki; maddede bahsi gegen sugun bildi, ii,ecegi, i' yetkili cnekamlardan anlasilmasi gereken CMK 158/1 geregince sava k ;sie kolluk makamlanchr. Valilik, t kaymakamlik veya mahkenieye yapilacak bildiri i lerlde gegerli olacaktir 53. Aynca hekimin galistgt kurumun idaresine dururny bildirmai de yetkili makama bildirme olarak degerlendirilecektir. St Hekimin sadece kendisine gelen hastasmin degil gorevini yapti esnada bir meslectasinin isledigi suglan dahi bildirecektir.'eger. muclahale hekimle birlikte birden fazla di talrahndan yapiliyorsa, hekimlerie birlikte hareket eden her saglik' meslegi meicsulaunun, karstiastiklan SUN 130icrne yuktim16140 olacaktir. Ancak bü kimselerden hepsinin 'sugu ayn ayri bildirenesi gerekmeyec ktk.: 13ur'ilardan birinin sugu bildirmesi lig digerlerinin sorumlulugunu ortadan kalkacakhr. t a 52 Sug ihbanna iiikin.yukumiuiugun bu denli genis tutulmasi, zi hallerde sikayete tabi suglar balamindan da gegerli olmasi, tarn bunlann tanikliktan,gekinme hakki lie' bag asenagtigi seklindeki elestirilerde iakihk pain bulunmaktadir. Fib yukümiuqqn higbir bigimde olmadigi M@ erne#d de, bir taraftan toplum dilzenini gok agir bigimde tahrip'eden suglarla sinirlamak, diger taraftan da spmut blayin ezelligi, dikkate almarak one gikan Osttin hukuksal yarah g6zeterek bir çozum tiretmek daha isdbetli yaldasim olabilir. ate yandan bizce kanunda yapilacak dozenleme lie gerek kamu gorevlisi olan ge ekse Plinayan'hekimierin sadece kamu adma sorusturmayi gerektiren suglan bildirimloruniulugu bulunmaltd $ika ete tabi might - her lkir grup agisindan da ytildimitilak disinavkarilmalidir. 53 ARTUK-GaKcEN-YENiDONYA, s.5t39,5540. 19 411
Tam bunlann yarn sira yargilama hukuku balarninflan sorunlu ve sikintili bir alan, 4 cinsel sug magdurunun ruh sagliginin bozulup boztadiginin saptanmast noktasinda kar imiza gikmaktadir. Magdurgocuk oldugunda pr iabl* daha da bayamektedir. Boyle bir dazenlemenin 'dogal sonucu, yargilama apernasinda hekime zorunlu olarak bawurulmast geregidir 54. Olkemizde adli tip kurumunuh ileyii ye zaman zaman,uzman ki0erin eksikligi tarti ma konusu bu aiam daha da karma ik hale 1 1 getirmektedir. Aslinda bu hilknnan yareirlaktei) kpldinlarak hakime gocuk psikiyatristine de danivriak kowluyla takdir hakkihni taninmast daha isabetli bir gozum olabilir. Saphesiz ciddi akademik tarbmalar idan gecerek daha dogru gozumler aretilebilir. onemli olan yeti5kinlerin bu azel durumu., kavramasidir. Kaldi ki tip gevrelerince dillendirilen cinsel saldinnin dogal solglan arasmda bu nitelikte bir, 1 bozulma zaten var oldugu eklindeki gora e de itibardiirnelidir V. SONUc: i Garalayor ki, gocuklara ili kin bu?sze] ve sikintil alanda hukukgulann yani sira hekimlere de onernli yakamlalakler da mektedir Z:ira hekimler de bu sarecin igerisinde yet4kinlerin yargicanmasina nazaran dahaa: ktiibir i lev astlenmekte, deyim! yerindeyse saz konusu alanih bilirkiisi olarak kar5imiza gikmaktadir. Ornegin magdur gocuklann ifadelerinin almmasinda, koruma tedoirwiinin uygulannflasinda(beden muayenesinde), bazi suglann nitelikli hallerinin belirlenmesinde(beden ve ruh 54 Bu aslinda yasanin da ifadesiyle gozeimil uzmanligi ye &el velia teknik bilgiyi gerektiren bir alani, yani bilirkisiligi ifade etmelctedir. Hatirlatalim ki,bu gorevin geregi gib l teririe getirilmemesinden kaynaklanan bah sug tiplerine de mevzuatimizda bulunmaktadir.; Bunlar dan bazilan G ierevi Kotilye Kullanma (TCK m.257/2), Gergege Aykin Bilirkisilik veya Terciimanlik (tck m.276), irtikgp NK m.250) veya Rusvet(TCK m.252/2) suglandtr. Hekimlerin isledigi inikap Sugu ve benzer suglardari:wlan hakkinda aynntili bilgi igin bkz; MAHMUTOoLU Fatih Salami, "Etik ve Hukuksal Agician(Kamu Gerhylisi) Hekimlerin isledigi inikap Sugu", 2. Uluslar arasi Tip Etigi ve Tip Flukuku Kongresi-Bildiri Kitabi, 21. Yfiztil Basmda Yasama Destek Tedavileri Etik ve Hukuksal Veinier, Ankara, 2009, s.721-747 ' 1 t 55 Bu noktadan yola cacao, 08.02.2011 tarih ye 430 saw numarali Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasma Dairkanun teklifi, magdurun rub sagliginin bozulmasi halini 103. m idi:1/pda gikarmayi ongarmektedir. Bu hususun cl iizenlendigi fikranin gikanimasi ve buna Have olarak 103. maddelerrid bu suglan temel eklini deizenleyen ilk fikralanda n ye nitelikli halini dtizenleyen ikinci fikralannda 6(100ni cezalarin artirilmasi hedeflenmektedir. Teklifin gerekgesinde dile getirildigi there, akademik gevrelerdel itzu suglara maruz kalanlann rub sagliginin mutlaka bozulmus olacagi fikri kabui edilmektedir. Bu ckiseinceden hareketle yapilan degisiklik neticesinde daha agir bir ceza verilmesi igin artik magdurup rub sagliginin boiulup-bozulmadigb yonilnde arastirm,a yapilmayacakhr. 20 t it ' 1, 1