HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 24 Nisan 2012 / 17 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli TCMB Faiz Oranları Merkez Bankası ekonomideki son likidite kaynağı olarak bankalara ödünç para vermekte, ayrıca ekonominin gerekleri doğrultusunda ödünç para alabilmektedir. TCMB Faiz Oranları, esas olarak gecelik ve haftalık vadelerde yoğunlaşan bu işlemlere ilişkin olarak belirlenen faiz oranlarını ifade etmektedir. Merkez Bankası nın fiyat istikrarını tesis etmek amacıyla kullandığı temel politika aracı bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır. Faiz oranında yapılan değişiklikler enflasyon üzerindeki etkisini; diğer banka ve finans kurumlarının uyguladıkları faizler, bankalardan alınan kredi miktarı ve hisse senedi, döviz gibi varlıkların fiyatları, yurt içi faiz oranları seviyesi ve uluslararası faiz oranları arasındaki göreli ilişki paralelinde ülkeye gelen yabancı sermaye ve beklentiler yoluyla göstermektedir. (TCMB, faiz oranlarını belirlerken; toplam arz ve talep, ücretler, istihdam, kamu fiyatları, maliye politikası göstergeleri, parasal göstergeler ve kredi büyüklükle- Haftaya Bakış Küresel Ekonomik Görünüm raporunu yayımlayan IMF, küresel ekonomik şartların yavaş da olsa iyileşmeye devam ettiğini, ancak aşağı yönlü risklerin hala varlığını koruduğunu belirtti. Raporda, Euro Alanı ndaki borç krizinin yayılmasının ve petrol fiyatlarındaki olası artışların küresel ekonomik aktiviteyi olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekildi. 2012 büyüme tahminini dünya geneli için %3,5 e yükselten IMF, Çin için %8,2, Türkiye için %2,3, ABD için %2,1, Japonya için %2 ve Euro Alanı için -%0,3 olarak açıkladı. Son günlerde piyasalar tarafından yakından takip edilen İspanya ve İtalya ekonomilerinin sırasıyla %1,8 ve %1,9 daralacağı öngörülürken, Türkiye nin önemli ihraç pazarları arasında olan Almanya nın %0,6, İngiltere nin %0,8 ve Fransa nın %0,5 büyüyeceği tahmininde bulunuldu. TÜİK tarafından açıklanan Ocak 2012 dönemi İşgücü İstatistiklerine göre işsizlik bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,7 puan geriledi ve %10,2 olarak gerçekleşti. Öte yandan, tarım dışı işsizlik oranı nispeten daha hızlı bir gerileme kaydetti ve yıllık bazda 2,3 puan gerileyerek %12,4 seviyesine geldi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış işsizlik de gerilemeyi teyit eder nitelikteydi. Buna göre, işsizlik bir önceki aya göre 0,3 puan gerileyerek %8,9 oldu ve yeni nüfus projeksiyonlarına göre işsizlik serisinin yayımlanmaya başlandığı 2005 yılından bu yana en düşük seviyesine indi. TCMB Para Politikası Kurulu toplantısı sonrasında faiz oranlarında herhangi bir değişikliğe gitmedi. Politika faizi olan bir haftalık repo ihale faiz oranı %5,75 seviyesinde tutulurken, faiz koridorunun alt sınırı ve üst sınırı sırasıyla %5,00 ve %11,00 olarak teyit edildi. Ayrıca TCMB, önümüzdeki dönemde bankalara uygulanan zorunlu karşılık oranlarına ilişkin bir açıklamada bulunmadı. Enflasyon konusunda ise TCMB, gelişmelerin Ocak ayında yayımlanan Enflasyon Raporu nun öngörülerine paralel şekilde devam ettiğini ancak, enflasyonun enerji fiyatlarındaki artıştan dolayı kısa vadede tahminlerin bir miktar üzerinde seyredebileceğini ifade etti. Bununla birlikte, enflasyondaki geçici artışların enflasyon görünümünü bozmasına izin verilmeyeceği ve bu doğrultuda ek parasal sıkılaştırmanın önümüzdeki dönemde daha sık uygulanabileceği ifade edildi. Para politikası hususunda ise, küresel belirsizliklerin devam etmesi nedeniyle esnekliğin korunmasının uygun olacağı belirtildi. ABD de Mart ayında sanayi üretimi aylık bazda %0,3 artış beklentilerine karşın değişmedi. Kapasite kullanımı ise 0,1 puan gerileyerek %78,6 olarak gerçekleşti. Sanayi üretimi ve kapasite kullanımında kaydedilen zayıf veriler büyüme için olumsuz algılansa da yakın dönemde kaydedilen yüksek artışların ardından böyle bir yavaşlamanın normal olduğu görüşü hâkim oldu. Öte yandan, Empire State İmalat Anketi ve Philadelphia Fed Anketi nin Nisan ayı için çok güçlü olmasa da ekonomik aktivitede büyümeye işaret etmesi de, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranında gözlenen zayıf seyrin geçici olabileceği düşüncesini destekledi ABD de perakende satışlar Mart ayında aylık bazda %0,8 oranında arttı. Beklenti artışın %0,3 seviyesinde olacağı yönündeydi. Otomotiv ve akaryakıt hariç perakende satışlar ise %0,7 arttı. Öte yandan, artan petrol fiyatları dolayısıyla akaryakıt satışlarındaki artışın hız kestiği görüldü. KAPANIŞ VERİLERİ (20 Nisan) İMKB-100 : 60.123 / $ : 1,3221 USD : 1,7829 $ / : 81,54 EURO : 2,3486 Petrol ($/varil) : 117,87 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,50 Altın ($/ons) : 1.642,09
24 Nisan 2012 Neden Önemli ri, döviz kuru ve ödemeler dengesi gelişmeleri, uluslar arası mal ve finans piyasalarındaki gelişmeler, enflasyon bekleyişlerinin seyri gibi enflasyon üzerinde belirleyici olan değişkenlerin mevcut ve gelecek dönemdeki olası hareketlerini dikkate almaktadır.) ABD Sanayi Üretimi Verileri Sağlıklı bir ekonominin göstergesi olan sanayi üretimindeki artış çok hızlı gerçekleştiğinde enflasyona neden olabiliyor. Öte yandan düşük üretim miktarları, ekonominin yavaşladığı ve üreticilerin yetersiz talep nedeniyle üretimi azalttığı anlamına geliyor. ABD sanayi üretimindeki gelişmeler, dünya ekonomisi açısından da önem taşıyor. Dünyanın en büyük ithalatçısı konumundaki ABD de, sanayi üretimi istikrarlı ve yukarı yönlü seyir, talebin büyüme eğilimine işaret ederken, bu ülkeye ihracat yapan diğer ülkelerin de sanayi üretiminin artabileceği anlamına geliyor. Haftaya Bakış ABD de Mart ayı yeni konut satışları 654 bin adet ile öngörülerin ve önceki ay seviyesinin altında kaldı. İnşaat izinleri ise beklentilerin üzerinde artarak 747 bin adet oldu. İnşaat izinlerinin yüksek seyretmesinin 2 aydır gerileme eğiliminde olan yeni konut satışlarını önümüzdeki aylarda yeniden artışa geçirebileceği düşünülüyor. Benzer şekilde ikinci el konut satışları da tahminlerin bir miktar altında kalarak 4,48 milyon adet oldu. Sıkı kredi şartlarının ve istihdamdaki yavaş düzelme seyrinin ikinci el konut satışlarını olumsuz etkilediği belirtiliyor. Öte yandan, konut kredisi faiz oranlarının oldukça düşük seviyelerde seyretmesinin önümüzdeki aylarda ABD de konut satışlarına destek vermesi bekleniyor. Euro Alanı nda borç krizine ilişkin endişelerin Yunanistan ve Portekiz gibi ülkelerden İspanya ve İtalya gibi büyük ülkelere kayması, risk algılamasının yüksek düzeylerdeki seyrini sürdürmesinde etkili oldu. Kamu borç stokunun sürdürülebilirliğine yönelik olumsuz görüşlerin gündeme geldiği İspanya nın 10 yıllık Hazine tahvillerinin faizi geçtiğimiz hafta Pazartesi günü %6,1 e kadar çıkarken, yatırımcıların güvenli yatırım araçlarına yöneldikleri gözlendi. Bu kapsamda, Pazartesi günü %1,6 civarında seyreden Almanya nın 10 yıllık Hazine tahvillerinin getirisi 2008 yılından bu yana en düşük seviyesinde gerçekleşti. Hafta içinde İspanya ve Fransa nın iyi geçen tahvil ihaleleri ve olumlu açıklanan Almanya ZEW endeksi sonrasında piyasalar bir miktar rahatladı. Öte yandan, hafta sonu Fransa da yapılan cumhurbaşkanlığı ilk tur seçimleri ardından ülkede siyasi belirsizliğin artması ve 23 Nisan da Hollanda Başbakanı Rutte nin sıkı maliye politikalarından kaynaklanan anlaşmazlıklar nedeniyle istifasını sunmasıyla birlikte Avrupa piyasalarında risk iştahının hızlı şekilde gerilediği gözleniyor. 2
Nis.11 24 Nisan 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 13.Nis 20.Nis Değişim İMKB-100 60.583 60.123 -%0,76 İMKB-30 73.313 72.236 -%1,47 Sınai 53.300 53.550 %0,47 Hizmetler 40.340 40.047 -%0,73 Mali 86.298 85.180 -%1,30 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 13.Nis 16.Nis 17.Nis 18.Nis 19.Nis 20.Nis İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 64.000 63.000 62.000 61.000 60.000 59.000 58.000 Geçen haftanın başında, küresel hisse senedi piyasalarının yön bulmakta zorlandığı gözlendi. Olumlu gelen ABD perakende satışlar verisinin yarattığı iyimser hava, Avrupa da devam eden gergin bekleyiş ve Çin de yabancı yatırımların gerilemesi nedeniyle oluşan aşağı yönlü baskıyla dengelendi. Salı günü, Almanya ZEW endeksinin beklenenin üzerinde gelmesi ve IMF nin küresel büyüme tahminini yukarı yönlü revize etmesinin etkisiyle borsaların yükseldiği izlendi. Yurtiçinde açıklanan tasarruf önlemlerinin ise, İMKB de kayda değer bir etkisi görülmedi. Çarşamba gününden itibaren İspanyol bankalarına ilişkin sorunlara bağlı olarak yeni bir satış dalgası başladı. Yurtdışındaki olumsuz havanın içeri yansımasının yanı sıra, TCMB den yapılan ek parasal sıkılaştırmaya daha sık başvurulabileceği yönündeki açıklama da özellikle bankacılık sektörü hisselerini aşağı yönlü etkiledi. Perşembe günü Fransa ve İspanya ihalelerinin korkulduğu kadar kötü geçmemesine rağmen, ABD de işsizlik maaşı başvurularındaki artış ve konut piyasasına ilişkin olumsuz veriler küresel risk iştahındaki bozulmanın sürmesine neden oldu. Yurtdışındaki satış dalgası, yurtiçi hisse senedi piyasasını da olumsuz etkiledi. Bu gelişmeler sonucunda haftalık bazda %0,76 değer kaybeden İMKB- 100 endeksi 60.123 seviyesinden kapandı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 13.Nis 20.Nis (Puan) 25.04.2012 10,31 10,32 0,01 08.08.2012 9,76 9,81 0,05 26.09.2012 9,88 9,97 0,09 07.11.2012 9,91 9,99 0,08 05.03.2014 9,37 9,50 0,13 21.05.2014 2,71 2,66-0,05 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 134,59 134,54-0,05 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %2,76 Geçtiğimiz hafta, TCMB Para Politikası Kurulu toplantısı öncesinde tahvil-bono piyasasında görece yatay bir seyir izlendi. Hafta başında yapılan ihalelerde beklenenin üzerinde taleple karşılaşan Hazine, TL5,2 milyar borçlanarak Nisan ayı için hedeflediği TL9,7 milyarlık borçlanma hedefinin %53 ünü gerçekleştirdi. Öte yandan, TCMB den yapılan ek parasal sıkılaştırmaya daha sık başvurulabileceği yönündeki açıklamanın tahvil-bono piyasasındaki etkisi sınırlı oldu. Genel olarak sıkılaştırıcı uygulamaların kısa vadeli faizleri daha çok etkilediği, düzelme eğilimindeki enflasyon beklentilerine bağlı olarak orta vadeli faizlerin yükselmediği izleniyor. Diğer taraftan haftanın sonuna doğru İspanya daki sorunlara bağlı olarak yurtdışında başlayan satış dalgası ve ardından Fransa nın kredi notunun düşürüleceği söylentisi tahvil-bono piyasasında bir miktar satış yaşanmasına neden oldu ve faizlerin yükseldiği gözlendi. Bu gelişmeler sonucunda 5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi bir önceki haftaya göre 13 baz puan yükselerek Cuma günü %9,50 seviyesinden kapandı. 3
Nis.11 Nis.11 24 Nisan 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 13.Nis 20.Nis Değişim Dolar (¹) 1,7832 1,7829 -%0,02 Euro (¹) 2,3467 2,3486 %0,08 Sepet (²) 2,0650 2,0658 %0,04 /$ Paritesi (³) 1,3075 1,3221 %1,12 $/Yen Paritesi (³) 80,89 81,54 %0,80 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 89 87 85 83 81 79 77 75 Son dönemde /$ paritesi nispeten dalgalı bir seyir izliyor. Bu gelişmede, Euro Alanı nda sorunlu ülkelere yönelik artan endişelerin yanı sıra Fransa ve Hollanda gibi ülkelerdeki siyasi gelişmeler rol oynuyor. Ayrıca, ekonomik aktivitenin gücünü gösteren veriler, gerek Euro Alanı, gerekse ABD de karışık bir tablo sunuyor. Euro, Dolar karşısında geçen haftanın ilk günü değer kazanmasının ardından hafta ortasına kadar bir miktar gerilerken haftanın ikinci yarısında tekrar artışa geçtiği gözlendi. Haftalık bazda /$ paritesi %1,1 oranında artarak 1,3221 seviyesine çıktı. $/ paritesi ise, aynı dönemde %0,8 artışla 81,5 e yükseldi. Geçen haftanın ilk yarısında Dolar karşısında değer kazanan TL nin izleyen günlerde bir miktar değer kaybettiği izlendi. Hafta başında İspanya da tahvil ihalelerine güçlü talep gelmesi, TCMB toplantısında önümüzdeki dönemde ek parasal sıkılaştırmanın daha sık uygulanabileceğinin vurgulanması TL ye destek verdi. Önümüzdeki günlerde, özellikle Euro Alanı kaynaklı haber akışının TL nin seyri üzerinde belirleyici olması bekleniyor. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 13.Nis 20.Nis (Puan) 45 EMBI+ Endeks 629,59 634,30 4,71 Spread 337 331-6 Türkiye 35 25 15 17,44 Endeks 410,11 412,43 2,32 5 Spread 319 315-4 Kaynak: JP Morgan Eurotahvil piyasalarında geçtiğimiz haftanın ilk günü satıcılı geçti. ABD perakende satışlar verisinin olumlu olmasına rağmen Citigroup un kârındaki azalma, AB dış ticaret dengesindeki gerileme ve İspanya da bir bakanın İspanyol tahvilleri için alım çağrısı yapması, piyasayı satış yönünde etkiledi. Ancak ikinci gün İspanyol ihalesinde yüksek gelen talep ve borçlanma maliyetindeki düşüşün yanı sıra, Almanya da ZEW endeksinin beklentileri aşması ve IMF nin küresel büyüme tahminini yukarı doğru revize etmesi iyimser bir hava yarattı. Avrupa daki olumlu hava gelişmekte olan ülke eurotahvillerine de alım getirdi. Öte yandan, Perşembe günkü Fransa ve İspanya ihaleleri öncesi gerginliğin yanı sıra, İtalya Başbakanı nın olumsuz açıklamalarıyla pozitif seyir sınırlandı. Fransa ve İspanya ihalelerinde borçlanma hedefinin tutturulmasının rahatlatıcı etkisi ise uzun sürmedi. Olumsuz makroekonomik veri açıklamaları ve Fransa nın kredi notunun düşürüleceği haberleri kötümserliği yaygınlaştırdı. Haftalık bazda gelişmekte olan ülkelerin risk primi 6 baz puan azalarak 331 e düşerken, Türkiye nin risk priminin 4 baz puan azalışla 315 e geriledi. VIX endeksi ise bir önceki hafta bulunduğu 19,55 seviyesinden Cuma günü 17,44 e geriledi. Hollanda da kemer sıkma politikalarındaki anlaşmazlık nedeniyle hükümetin istifa etmesinin ve Fransa seçimlerini sosyalist aday Hollande ın kazanacağı beklentisinin, piyasalarda önümüzdeki günlerde satışların yaşanmasına neden olabilecek gelişmeler doğurabileceğini düşünüyoruz. 4
Nis.11 Nis.11 24 Nisan 2012 Emtia Piyasaları $/ons 1.900 1.800 1.700 1.600 1.500 1.400 1.300 Altın 1.642,09 $/varil 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 Petrol 117,87 Son dönemlerde, ABD Doları ile ABD tahvillerinin aksine altının güvenli yatırım motifli sermaye akımlarından yeterince pay alamadığı izleniyor. Geçen haftanın ilk yarısında da altına yönelik fiziki talebin zayıf olması nedeniyle altın fiyatlarında aşağı yönlü bir seyir hakimdi. Haftanın son günlerinde Almanya da Ifo iş dünyası güven endeksinin olumlu gelmesinin etkisiyle Dolar ın Euro karşısında değer kaybetmesinin ardından altın fiyatları bir miktar yükseldi. Haftalık bazda %1 düşüş kaydeden altın fiyatları, $/ons 1.642 seviyesinden Cuma gününü kapattı. Geçtiğimiz haftanın ilk yarısında petrol fiyatları aşağı yönlü seyrederken, izleyen günlerde hafif yükseldi. Küresel ekonomik aktiviteye yönelik aşağı yönlü risklerin artması enerji fiyatlarının gerilemesinde etkili oluyor. Ancak, son dönemde açıklanan zayıf ekonomik verilere karşılık bazı petrol üretim sahalarındaki üretim kesintileri ve petrol stoklarının düzeyi, fiyatlardaki düşüşü sınırlıyor. Geçtiğimiz hafta brent türü petrolün spot fiyatı %2,4 oranında gerileyerek Cuma gününü $/varil 117,9 düzeyinden tamamladı. Bu Haftanın Gündemi 23 Nisan Almanya Nisan ayı İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) (Piyasa Beklentisi: 49,0) (Gerçekleşme: 46,3) Almanya Nisan ayı Hizmetler Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) (Piyasa Beklentisi: 52,4) (Gerçekleşme: 52,6) Euro Alanı Nisan ayı Hizmetler Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) (Piyasa Beklentisi: 49,3) (Gerçekleşme: 47,9) 24 Nisan 11 ay vadeli 20.03.2013 itfa tarihli TL Cinsi Kuponsuz Hazine Bonosu Yeniden İhracı 2 yıl vadeli 05.03.2014 itfa tarihli TL Cinsi Sabit Kuponlu Devlet Tahvili Yeniden İhracı 10 yıl vadeli 12.01.2022 itfa tarihli TL Cinsi Sabit Kuponlu Devlet Tahvili Yeniden İhracı TCMB Nisan ayı İktisadi Yönelim Anketi ve Reel Kesim Güven Endeksi TCMB Nisan ayı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı ABD Mart ayı Yeni Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 318 bin adet) ABD Nisan ayı The Conference Board Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 69,7) 25 Nisan Hazine İç Borç Ödemesi (TL14.781 milyon) İngiltere 1. Çeyrek GSYH Büyümesi (Piyasa Beklentisi: %0,1) ABD Mart ayı Dayanıklı Tüketim Malı Siparişleri (Piyasa Beklentisi: -%1,5) Fed Açık Piyasa Komitesi toplantısı ve faiz kararı (Piyasa Beklentisi: faizler değişmeyecek) 26 Nisan TÜİK Nisan ayı Sektörel Güven Endeksleri TCMB Enflasyon Raporu AB Nisan ayı Ekonomik Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 94,1) ABD Haftalık İşsizlik Başvuruları (Piyasa Beklentisi: 375 bin kişi) Japonya Mart ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: %2,1) Japonya Merkez Bankası faiz kararı (Piyasa Beklentisi: faizler değişmeyecek) 27 Nisan ABD 1. Çeyrek GSYH Büyümesi (Piyasa Beklentisi: %2,5) 5
24 Nisan 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6