Açık Kaynak Dünyası Size Ne Sunar? Mustafa Akgül Bilkent Ü./INETD/LKD/PKD akgul.web.tr/yazilar/, akgul.bilkent.edu.tr blog.akgul.web.tr akgul@bilkent.edu.tr
Özet Açık Kaynak ve Özgür Yazılım Tarihçe, internetle bağlantı Kimler kullanıyor, büyüklüğü Bedava mı? Nasıl Para kazanıyorlar Yazılım Örnekleri Öneriler 25 Haziran 2014 Pardus Kamu Çalıştayı 2
Özgür Yazılım Ailesi Özgür Yazılım, Açık Kaynak, Ücretsiz Yazılım FLOSS (Free/Libre/Open Source Software) FLOSS'da belirleyici para değil özgürlüktür 0. kısıtsız çalıştırma, 1. kaynağı inceleme ve kendin için değiştirme, 2. eşe dosta verme ve satma hakkı, 3. değişikliği yayınlama hakkıdır Farklı lisanslar arasında fark 3. madde Kullanıcın özgürlüğü! 03 Nisan 2014 50. Kütüphanecilik Haftası 3
Açık Kaynak-özgür yazılımlar -imece üretim, insanlığın ortak malı - özgürlük temalı, dağıtık, demokratik - 1M+ proje/yazılım, 10+M ~ geliştirici -yansımaları: wikipedia, crowd sourcing, - açık{ erişim, ders malzemeleri, bilim, donanım,..} - internetle içice -sarmal - tasarruf, istihdam, güvenlik, rekabet - Pardus bir özgür yazılımdır! 4
Tasarruf, istihdam, güvenlik, rekabet -lisans parası, donanımı etkin kullanmak - Kendi routerı, firewall'i üretmek - gömülü sistemler - doğrulanabilir güvenlik, AB, ABD (secure linux) -rekabet (yazılım geliştirme, lisans): android - bilgisayar için eşsis bir labotuvar - yurt içinde bilişimci geliştirmek icin - yazılım geliştirme çok daha hızlı ve ucuz 5
Internet ve Açık Kaynak Açık kaynak İnternet Ortamında Gelişti İnternet açık standart ve büyük ölçüde açık kaynak ürünler üzerinde çalışıyor İnternet, insanların birlikte calışmasını destekliyor Böyle gelişen yazılımlar açık kaynak Sarmal, birbirini tetikleyen bir ilişki! 6
Tarihçe 80 öncesi Stallman, MIT, GNU (Gnu is Not Unix!) Torvalds and Linux Open Source Raymond OSL, Linux International Mart 2008 7
Lisans Farklılıkları Lisans yazılımın sahibi ile kullanıcısı arasında sözleşme Kapalı yazılım- propriety 60+ lisans var: BSD, Açık kaynak, GPL Değişiklikleri yayınlama/dağıtma GPL, copyleft, virutik GPL, LGPL 3. sürüm 8
Açık Kaynak bedava mı? Belirleyici olan para değil! Ticari ürünlerde: kullanım, kurulum, egitim Kullanım hakkı ücretsiz Kurulum, bakım, eğitim, uyarlama ücretli İnsan gücü/uzmanlığın varsa ücretsiz Uzmanlık, eğitim, danışmanlık ücretli Özgür yazılım eko sistemi kuruluyor Linux.org.tr de firma rehberi var! 9
Yeni İş Modelleri Nasıl Para Kazanıyorlar? Destek: telefon, e-posta, fiziki ziyaret Yazılım desteği, uyarlama Danışmanlık Farklı sürümler; sürümü kapalı da kullan Niye yapıyorlar: paylaşmak, tanınmak, saygı görmek, başka iş almak 10
Yazılım Üretim Modeli Catedral and Bazaar modeli İnternet in ürünü: dagıtık bir yapı Tam zamanlı, gönüllü, pro/amatör Demokratik, hiyararşik: tek model yok Debian da 1300 developer, kernel-l 2000 Çok sık çatallaşıyor, biraz kaotik 11
Kimler Kullanıyor? Android... Google, twitter, facebook, yahoo Top500 Linux (4 mixed, 2 windows, 1 BSD) Web'in %67 (apache, nginx, google ) ISP'ler, Beyazsaray, Wikipedia Acik-donanım ve özgür yazılımla dizustu 100$lik laptop, 40$ tablet... 03 Nisan 2014 50. Kütüphanecilik Haftası 12
Sayılar GNU/FSF Software Directory: 8400 yazılım sf.net: 430K yazılım, 3.7 M geliştiri, 42M kul. Github: 5M geliştirici, 11.9M depo Freecode.net: yeni sürüm webi Linux.com (Linux Vakfi): 243 secilmiş Using linux: 20 K Eşdeğer yazılımlar: acik-kaynak.org.tr: 3 bağlantı Blackduck software: 1M proje, 10M+ geliştirici 03 Nisan 2014 50. Kütüphanecilik Haftası 13
İnsan gücü, destek, danışmanlık Kendi uzmanınız olmalı Eko sistemden destek/danışmanlık Kamp.linux.org.tr Akademik Bilişim öncesi kurslar Özgür yazılım ve Linux Günleri Web teknolojileri günleri Talebe göre. 14
Yazılım Örnekleri Tarayıcı, libreofis, pardus, thunderbird Mail: postfix, qmail, zmailer, exim Mail: anti-spam, anti-virus Web: Apache, nginx,. Apache vakfı: 150 proje Dil: c, c++, objective, perl, php, Python, java, Ruby, Lua, bash, mono,... 15
Yazılım Örnekleri Tarayıcı, libreofis, pardus Mail: postfix, qmail, zmailer, exim Mail: anti-spam, anti-virus Web: Apache, nginx,. Apache vakfı: 150 proje Dil: c, c++, objective, perl, php, Python, Ruby, Lua, bash, mono,... 16
Veritabanları MySql, MariaDB, PostgreSQL NoSQL: MongoDB, CouchDB Accomulo, Cassandra, Derby, Hbase Apache vakfı: 150 proje Dil: c, c++, objective c, perl, php, Python, Ruby, Lua, bash, mono, java,... 17
Network/sunucu Router:quagga, zebra Firewall: iptables Proxy: squid, Apache Traffic Server izleme: Nagios, Munin, HypericHQ Sunucu yönetimi: pupet, chef Yedekleme: bacula Merkezi log: graylog 18
Web Wordpress, drupal, joomla, wiki,mognolia Search: lucy, lucene, htdig, yaz, Uygulama: Tomcat, jetty, Jboss, Unicorn ESB: Jboss ESB, Mule ESB Iş takip: redmine, track 19
Çeşitli Ist: R, DAP, scien. python, Octave, freemat CBS: grass, opengis Samba: windowsları yönet, file/print ser. Gimp : fotoshop Hadop, spark Tex/latex, dergi vs 20
Yazılım Geliştirme IDE: vi/emacs, ecplise, netbeans, anjuta Derleme:maven, ant, rake, drush Düzenli der: jenkins, crisecontrol Sürüm takip: git, svn, gitlab, mestan Test:seleniumHQ, cucumber, arguillan Kod Kalite: pmd, checkstyle, sonarcube Java/ruby depo: nexus, archiva 21
Ne yapılabilir? Göç Haritası, süreç Sunucu, tarayıcı, ofis seti, masaüstü Yazılım geliştirme, platform bağımsız Yıllık çalıştay, konferans, seminer Özgür Yazılım Konseyi Danışma merkezi Eko sistemi kurmalı 22
Sorular, adresler Linux.org.tr, seminer.linux.org.tr acik-kaynak.org.tr Ftp.linux.org.tr, ftp.ulak.net.tr Google, sf.net, gnu.org Kamp.linux.org.tr, ab.org.tr Ozguryazilimgunleri.org.tr Ozgurwebgunleri.org.tr akgul@bilkent.edu.tr 23
Sorular Teşekkür ederim Blog.akgul.web.tr akgul.web.tr/yazilar/ akgul.bilkent.edu.tr Akgul-duyuru, edu-net, akgul@bilkent.edu.tr 24
25
Yazılım Örnekleri Web: Apache %50 (+) Mail: postfix, qmail, sendmail,... Samba: NT for unix! PHP (+) Mysql (+), postgresql Squid, Dansguardian Nagious Libre/Openoffice (+) Mozilla, firefox, thunderbird (+) Gimp (+) Tex/latex(+), Lynx Gcc, dev (+) Multimedia Clamav (+) 26
Yazılım Örnekleri: II Perl, Python,Java, c++ Htdig, glimpse, z3950 harvest, yaz, ASF Bind, dig İptables,...(firewall) Zebra,quagga(routing) Paralel, cluster Zope, plone, drupal, joomla,wordpress,wiki Octave, freemat Jbass, tomcat, Stat: R, DAP, StatistX Grass, opengis GNU LP, C++ lib İmage, crypto, visual openssl, openldap Amavisd-new,amavis 27
Özgür Yazılım, Açık kaynak Kaynak kodu: açık - değiştirebilirsin Özgür: kullanma, değiştirme ve dağıtma Farklı lisans: kamu lisansı kamuda kalır BSD: adımı tut, canın istedigi gibi İkili lisans: ticari ve kendi kullanımı, google Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak Farklı paradigma, farklı iş modelleri 28
Crowd Sourcing- wikipedia - 4.2M (en, 30M sayfa, 19Muser),.207madde(tr), 1+M sayfa - toplam 22M madde, 77K aktif yazar, 470M aylık - insanlığın ortak malı - britannica vs yarışır - commons, wikinews, wikibooks(2670en), - wikiquotes, wikisources(350k), wikispecies - wikiversity(20k), wiktionary(3,4m en, 321ktr), wikidata(10m) 29
Open Book - openscience.org: 505 (+kitap) - freescience.info : 2508 (kitap + ) - openculture.com: kitap, film, muzik, ++ - wikibooks - directory open books - unesco - open.umn.edu - open textbooks, Flat World Knowledge 30
Open xyz - openscience.org: özgür scientific software, 505 (+kitap) - opensourcescience.com:oxford, mac-planc, cal(u,tec) - openculture.com: kitap, film, muzik, ++ - opendata: data.gov, maps, genome, compound,... - science commons, creative commons - openresearch.org: semantic wiki of research - www.osdd.net- open source drug discovery 31
Creative commons - acik donanım - her hakkısaklıdır bazı hakları saklıdır - fikir sanat eserleri: kitap, resim, muzik, film/video - ticari, derivataive, sharealike, creativecommons.org - facebook donanım tasarımını açtı, 3d yazıcı - ardino, beagle - raspberrypi (cilekli pasta) - 32
Sorular Teşekkür ederim Blog.akgul.web.tr akgul.web.tr/yazilar/ akgul.bilkent.edu.tr Akgul-duyuru, edu-net, tsiyase akgul@bilkent.edu.tr 33
Bilişim / İnternet Bilgisayarlar her yerde: gömülü, cep, masa, süper, santral, Üretim aracı, Kişisel/kurumsal verimlilik aracı Kişisel haberleşme, gelişme, eğlence, kültür aracı Yeni ilaç, malzeme, oto, uçak, güvenlik, bilim Elektrik ve telefon gibi, sorgulamayın (bilgisayar/internet) Tüm sektörler için elzemdir! İş süreçlerinin internet/bilişime uygun olması gerekir Düşük yatırım, yetişmiş insan ister! Tüm bilim dallarında uzmanlık, ekip çalışması Tutarlı politikalar ve sistemik yaklaşım gerekir