BGT Mavi Enerji Elektrik Üretim Dağıtım Pazarlama Sanayi ve Ticaret SU KENARI HİDROELEKTRİK SANTRALİ BGT MAVİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM TİC. A.Ş. 8,566 MW SUKENARI HİDROELEKTRİK SANTRALI PROJE BİLGİ NOTU Ülkemizde elektrik enerjisi ihtiyacı, sanayileşme, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden dolayı hızla artmaktadır. Elektrik enerjisi üretebilmesi için gerekli kaynakların (doğalgaz, petrol, vb) yetersizliği nedeniyle, Türkiye enerjide dışa bağımlı bir ülke konumundadır. Hidroelektrik santralları, yerli kaynakların kullanımına imkan vererek ithal yakıt bağımlılığını azaltması, ekonomik olması ve sera gazı salımına neden olmaması nedeniyle hızla artan elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanmasında fosil yakıtlarla çalışan termik santrallere göre bir çok fayda sağlamaktadır. SUKENARI Hidroelektrik Santralı Projesi, BGT MAVİ Enerji Elektrik Üretim Dağıtım Paz. San. ve Ticaret A.Ş. tarafından Trabzon ili, Maçka ilçesinde, Değirmendere akarsuyunun hidroelektrik potansiyelinin elektrik enerjisine dönüştürmek üzere planlanmıştır. SUKENARI HES PROJE SAHASI Bridge Location Resim 1. Sukenarı HES Proje Sahası Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) tarafından 11.11.2010 tarihinde üretim lisansı verilen Proje, Trabzon iline bağlı Maçka ilçesinde yer almaktadır. Regülatör, Maçka ilçesinin Köprüyanı köyünde, Santral Binası ise Maçka ilçesinin Çatak ve Çeşmeler köylerinde yer almaktadır. Proje kapsamında yapılması planlanan tesisler Sukenarı Regülâtörü ve Su Alma Yapısı, Çökeltim Havuzu, İletim Kanalı ve İletim Tünelleri, Yükleme Havuzu, Cebri Boru, Santral Binası ve Şalt Sahası ile Kuyruksuyu kanalından oluşmaktadır.
Proje su akımının düzenlenmesi amacıyla inşa edilecek olan Sukenarı Regülatörü, yaklaşık 26 m kret uzunluğunda olup, nehir tabanından (talveg ten) yaklaşık 3,50 m yüksekliğinde olması planlanmıştır. Değirmendere de canlı yaşamının ve ekolojik dengenin korunması için regülatör tasarımında balık geçidi yapılacaktır. Sukenarı Regülatörü sayesinde düzenlenen su akımı, nehir yatağının oluşturduğu yaklaşık 123 mt lik net düşüden faydalanılarak, saniye de ortalama 2,81 m3 su, proje kapsamında inşa edilecek olan yaklaşık 5 km uzunluğundaki su iletim hattı ile türbinlerden geçirilerek, suyun kimyasal niteliği bozulmadan ve miktarında bir azalma olmadan, nehir yatağına verilecektir. Bu esnada üretilecek olan elektrik enerjisi miktarı yılda yaklaşık 24,24 GWh olarak hesaplanmakta olup, bu miktar yaklaşık olarak 10.000 haneli bir yerleşim biriminin elektrik ihtiyacını karşılayacak seviyededir. Söz konusu elektrik üretimi baz alınarak yapılan hesaplamalara göre, yenilenebilir kaynakların kullanımı nedeniyle Sukenarı HES yılda yaklaşık olarak 15.000 ton karbon dioksit (CO 2 ) azaltımı sağlayarak çevreye, hava kalitesine ve özellikle de iklim değişikliğine neden olan sera gazlarının azaltımına önemli ölçüde katkıda bulunacaktır. Nehir Tipi (run-off-river) olarak planlanan tesislerde, su depolaması yapılmamakta olup, elektrik üretiminde kullanılan su, aynı miktarda suyun alındığı nehire geri verilecektir. Projenin çevreye etkisinin belirlenmesi amacıyla, ilgili kanun ve düzenlemeler kapsamında hazırlanmış olan ve Projenin bölgedeki canlılara, ekonomik ve sosyal yaşama etkilerini değerlendiren Çevresel Etki Değerlendirme Raporu incelenmesi sonrasında T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından söz konusu projeye ÇED Olumlu Belgesi verilmiştir. Proje inşaat çalışmalarına 2011 yılında başlanmış olup, inşaat aşamasının yaklaşık olarak 2 yıl sürmesi planlanmıştır. İnşaat süresince yaklaşık 50 kişi istihdam edilmiştir. Tesisin işletmeye alındığı zaman ise, yaklaşık 10 kişiye doğrudan ve sürekli iş imkanı sağlanmış olup, yerel halka istihdam esnasında öncelik verilmiştir. A. Referans Senaryo ve İzleme Yöntemi Su Kenarı Hidroelektrik Santrali Projesi yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretecek olması nedeniyle yılda yaklaşık 15.000 ton karbondioksit (CO2) salımı azaltımına katkıda bulunacaktır. Söz konusu sera gazı azaltımının belgelendirilmesi amacıyla Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında onaylanmış yöntemler kullanılmaktadır. Söz konusu projeden sağlanacak emisyon azaltımının hesaplanması ve takibi amacıyla UNFCCC nin ilgili metodolojileri kullanılacak olup, yapılan hesaplamalar ve projenin etkileri, kullanılan yöntemler gereği bağımsız denetçi kuruluşlar tarafından projenin başlangıcında ve her yıl sonunda yerinde incelenerek raporlanacaktır. TEİAŞ verileri baz alınarak yapılan hesaplamalar sonucunda, Türkiye için ulusal elektrik şebekesinin emisyon faktörü yaklaşık olarak 0.552 tco2/gwh olarak hesaplanmıştır. C. Proje Süresi Proje yapım faaliyetlerine 2011 yılında başlanmış olup, söz konusu tesisin 24 ay içerisinde devreye alınması hedeflenmiştir. Proje lisansının süresi 49 yıl olarak belirlenmiştir.
D. Çevresel Etkiler Eylül 2010 tarihinde Su Kenarı Regülatörü ve Hes Nihai Çed Raporu nda projenin çevresel etkileri değerlendirilmiştir. ÇED Raporu, projenin en son uygulama planı çerçevesinde hazırlanmış olup, tüm mevzuata uygun bir şekilde tüm detayları ile proje ele alınmıştır. Bu dosyada yer alan bazı başlıklar şöyledir; projenin teknik özellikleri, proje kapsamında yapılacak tesislerin özellikleri ve yerleri, coğrafi, jeolojik, sismik, iklimsel ve hidrolojik özellikleri, sosyal durum, ulusal ve uluslar arası anlaşmalar ile uyum, proje memba ve mansabındaki diğer projeler ile olan etkileşimi. Su Kenarı Hidroelektrik Tesisi Projesi Tanıtım Dosyası, 29/09/2010 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirme ve Planlama Genel Müdürlüğü Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED)- Olumlu belgesi almıştır. E. Paydaş Yorumları Su Kenarı Hidroelektrik Tesisi Projesi Emisyon Azaltımlarının Belgelendirilmesi Projesi kapsamında, 19 Ağustos 2011 Trabzon İli ne bağlı Maçka İlçesi nde katılımcılar ile toplantı düzenlenmiştir. Bu toplantıda yerel halkın proje hakkında bilgilendirilmesi ve görüşlerinin alınması sağlanmıştır. Aşağıdaki tabloda toplantı esnasında proje sahibine yöneltilen sorular özetlenmektedir. Paydaş Yorumları Projenin insan sağlığını ve çevreyi etkileyecek bir unsuru var mıdır? Açıklama Hem insan sağlığını etkileyecek hem de çevreyi olumsuz yönde endişelendirecek herhangi bir etkisi bulunmamaktadır. Projenin herhangi bir olumsuz etkisi söz konusu mudur? Proje için istihdam bölgeden sağlanacak mı? Kesilen ağaçların yerine yenileri dikilecek mi? Projenin lisansı EPDK tarafından verilmiş olup, devlet kurumları tarafından ihtiyaç duyulan bütün incelemeler yapılmıştır. Herhangi bir olumsuz etki oluştuğu takdirde gerekli önlemler alınacaktır. Projenin çevreye herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktır. Bunun yanı sıra iş imkânı sağlanacak. Projenin inşaat aşamasında 50 kişi istihdam edilip, işletmeye geçtikten sonra ise 10 kişilik istihdam sağlanılacaktır. Bunların bir kısmı nitelikleri doğrultusunda bölge halkından seçilecektir. Projenin inşaatı bittikten sonra ağaçların yenileri dikilecektir. Tablo 1. Paydaş yorumları ve yapılan açıklamalar
Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi Proje hakkında yerel katılımcıların görüşleri alındıktan sonra Gold Standart Vakfı tarafından oluşturulan proje sürdürülebilirlik kriterlerine göre değerlendirme yapılmıştır. Aşağıdaki tablo, katılımcıların projenin çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliği çerçevesinde yaptıkları değerlendirmeyi göstermektedir. Katılımcı Görüşleri Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri Hava kalitesi (Kükürt dioksit, azot oksitler, kurum, vb) Su kalitesi ve miktarı (Su kaynaklarına erişim) Toprak kalitesi (Erozyonla mücadele, toprak kirliliği vb) Diğer kirlilik kaynakları (gürültü, ışık, vb kirlilik kaynakları) Biyoçeşitlilik (Koruma altındaki türlere etki) İstihdam Kalitesi (Çalışma koşulları, iş güvenliği) Yoksullukla Mücadele (Yaşam standardına etki, sağlık hizmetlerine erişim, vb) Temiz enerji kaynaklarına erişim (Güvenilir, ucuz enerji, enerji ithalatına etki) Kişisel ve kurumsal kapasite (Eğitim, farkındalık yaratma) İstihdam ve gelir seviyesine katkı (Yeni iş imkânı, gelir artışı) Ödemeler dengesi (Dışa bağımlılığın azaltılması, yatırım artışı) Teknoloji transferi ve teknolojik yeterlilik (Yeni teknolojilerin kullanılması, uyarlanması, vb) Olumlu Olumsuz Etkisi Yok Tablo 2. Gold Standart Vakfı Proje Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi sonuçları
F. Paydaş Geribildirim Süreci 19 Ağustos2011 tarihinde yapılan toplantıda yerel paydaşların proje hakkındaki görüşleri alınmıştır. BGT Mavi Enerji Elektrik Üretim Tic. A.Ş tarafından değerlendirilerek gerekli düzenlemeler süreç içerisinde yapılmaktadır. Proje inşaatının başlaması ile bugün zarfında, projeden etkilenenlerin tespit edilmesi ve gerekli çalışmaların yapılabilmesi için Halkın Geri Bildirimi süreci başlatılmıştır. 10 Nisan 2014 tarihine kadar Su Kenarı Hidroelektrik Santrali Projesi ile ilgili görüş, katkı ve sorularınızı aşağıda belirtilen adreslere telefon, faks ya da elektronik posta aracılığı ile bize ulaştırabilirsiniz. Ayrıca, proje ile ilgili olarak uluslararası kuruluşlara sunulan diğer belgeler İngilizce olarak www.gtecarbon.com.tr adresinden temin edilebilir. (Proje dokümanlarına ulaşmak için link: http://www.gtecarbon.com/projeler/sukenari/ Adres: Ehlibeyt Mahallesi 1259. Sokak No:7/2 Balgat/ Çankaya Telefon: 0312 472 3500 Faks: 0312 472 3366 gte@gtecarbon.com
Sürdürülebilir Kalkınma Değerlendirmesi Formu Ad-Soyad: Kurum/ Köy: Görev: Tarih: Proje ile ilgili görüşleriniz: Katılımcı Görüşleri Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri Hava kalitesi (Kükürt dioksit, azot oksitler, kurum, vb) Su kalitesi ve miktarı (Su kaynaklarına erişim) Toprak kalitesi (Erozyonla mücadele, toprak kirliliği vb) Diğer kirlilik kaynakları (gürültü, ışık, vb kirlilik kaynakları) Biyoçeşitlilik (Koruma altındaki türlere etki) İstihdam Kalitesi (Çalışma koşulları, iş güvenliği) Yoksullukla Mücadele (Yaşam standardına etki, sağlık hizmetlerine erişim, vb) Temiz enerji kaynaklarına erişim (Güvenilir, ucuz enerji, enerji ithalatına etki) Kişisel ve kurumsal kapasite (Eğitim, farkındalık yaratma) İstihdam ve gelir seviyesine katkı (Yeni iş imkânı, gelir artışı) Ödemeler dengesi (Dışa bağımlılığın azaltılması, yatırım artışı) Teknoloji transferi ve teknolojik yeterlilik (Yeni teknolojilerin kullanılması, uyarlanması, vb) Olumlu Olumsuz Etkisi Yok