EKONOMİ VE ENERJİ BAKANLIĞI TİCARET DAİRESİ 40/2003 SAYILI TÜKETİCİLERİ KORUMA YASASI KAPSAMINDA TÜKETİCİLERİN BİLGİLENDİRİLMESİ BROŞÜRÜ www.kktceeb.com Ağustos 2010
Sevgili Vatandaşlarımız, Tüketicilerimizin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisinin istikrarlı hale getirilebilmesi için tüketici haklarının uygar düzenlemeler altında korunması, çağdaş bir piyasa sistemine sahip olmak yanında vatandaşlarımızın yaşam kalitesinin yükseltmesi yönüyle önem taşımaktadır. 40/2003 sayılı Tüketicileri Koruma Yasası altında yapılan düzenleme ile tüketici hakları koruma altına alınmıştır. Tüketicinin sağlığının korunması, güvenliğinin sağlanması ve dolayısıyla ekonomik çıkarlarının korunması tüketicinin en temel hakkıdır. Bu temel esaslara ilişkin olarak tüketici haklarının genişletilmesini önemseyen bakanlığımız, tüketicinin tazmin edilme hakkı, bilgilendirme hakkı, kapıdan yapılan satışlar ve elektronik ortamda yapılan satışların yasalarla düzenlenmesi yanında, gıda sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve yanıltıcı reklamların engellenmesine büyük önem vermektedir. Bakanlığımıza bağlı Ticaret Dairemizin Tüketici Konseyi Bilgilendirme Komitesi ile işbirliği ile hazırlamış olduğu bu kitapçık içerisinde tüketicilerimiz, mevcut yasamız çerçevesinde varolan haklarına ilişkin özet bilgiler bulacaktır. Tüm tüketicilerimizin satın aldıkları malların bozuk, hizmetlerin yetersiz olması durumunda değiştirme, yasal yollara başvurma ve zararının tazmin edilmesini talep etme gibi yasal haklarının korunması ve anlaşmazlıkları gidermek üzere oluşturulan Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti nin işlev ve görevleri de bu kitapçıkta anlatılmaktadır. Şu kavramın yerleşmesi son derece önemlidir ki; piyasa ekonomisinde en etkin denetimci, her zaman doğası gereği rasyonel hareket eden tüketicinin kendisidir. Haklarının korunmasını sağlayacak yasal düzenlemeleri yapmak ise hükümetlerin görevidir. Tüketicinin temel haklarının vatandaşlarca anlaşılmasına yönelik olarak bilinç sağlamayı hedeflemiş bu çalışmayı hazırlayan bakanlığımıza bağlı Ticaret Dairesi yönetici ve personeli ile Bilgilendirme Komitesi üyelerine teşekkür eder, tüm tüketicilerimize sağlık ve esenlikler dilerim. Sunat ATUN Ekonomi ve Enerji Bakanı
Tüketicileri Koruma Yasası'nın amacı nedir? Kamu yararına uygun olarak tüketicinin haklarını koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, önlemleri almakla ilgili hususları düzenlemektir. Tüketici kimdir? Bir mal ya da hizmeti ticari ya da mesleki amaçlar dışında özel amaçlarla satın alarak nihai olarak kullanan ya da tüketen gerçek ya da tüzel kişidir. Bilinçli tüketici kime denir? Bilinçli tüketici, her türlü yanlış, eksik, bozuk, hileli mal ve hizmeti asla kabul etmeyen, uygarca tepki veren ve bilinçli olarak alış veriş yapan ve alışverişlerinde mutlaka fatura/makbuz/fiş talep eden kişidir. Kusurlu mal ya da kusurlu hizmet nedir? Malların ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında yer alan ya da satıcı/sağlayıcı tarafından bildirilen ya da standardında ya da teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik ya da niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini ya da tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan ya da ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar/hizmetler, kusurlu mal/hizmet olarak kabul edilir. Aldığınız mal ya da hizmet kusurlu ise ne yapılabilir? Tüketici, malın/hizmetin alındığı tarihinden başlayarak otuz gün içerisinde kusuru satıcıya/sağlayıcıya bildirmelidir. Tüketici aldığı malın kusurlu olması durumunda aşağıdakileri talep etme hakkına sahiptir: Ücretsiz onarım, Malın kusursuz olanı ile değiştirilmesi, Kusur oranında bedel indirimi, Faizi ile birlikte bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme. Tüketici kendisine sağlanan hizmetin kusurlu olması durumunda aşağıdakileri talep etme hakkına sahiptir: Hizmetin yeniden görülmesi ya da kusur oranında bedel indirimi, Faizi ile birlikte bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme. Tüketici Şikayet Hattı: Alo 171 ***Garanti belgesindeki haklarınızı yasal haklarınıza ek olarak kullanabilirsiniz*** ***Tüketici hakları garanti belgesi ile sınırlandırılamaz***
Sorun çözülemiyor ise ne yapılabilir? Sorun satıcı yada sağlayıcı tarafından çözülmüyor ise, Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti'ne başvurulabilir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti nedir? Tüketicileri Koruma Yasası altında, tüketici ve satıcı/sağlayıcı arasında doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla kurulmuş heyete Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti denir. Toplam yedi üyeden oluşan bu heyet Ekonomi ve Enerji Bakanlığı (Ticaret Dairesi) binasında hizmet vermektedir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyetinin görev sınırları nedir? Hakem Heyeti gelen bütün şikayetleri değerlendirir. Heyet asgari ücretin dört katı değeri ya da altında olan mal ve hizmet alımlarında tüketici şikayetlerini kabul edip karara bağlar. dört katını aşan uyuşmazlıklarda Heyetin vereceği kararlar istişari niteliktedir. Ancak, bütün ilgili taraflar Hakem Heyetinin yetkisini açık olarak tanıdıklarını yazılı olarak beyan etmeleri halinde Heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Hakem Heyetinin kararlarına karşı tarafların yargıya gitme yolu açıktır. Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti kararlarının bağlayıcılığı nedir? Hakem Heyeti'nin kararlarına karşı olan taraflar karardan sonraki ilk on beş gün içerisinde yetkili kılınan mahkemeye başvurabilirler. Bu süre içinde başvuru olmazsa Hakem Heyeti'nin aldığı karar kesinleşir. Kesinleşen kararlar mahkeme kararı hükmündedirler ve aynen mahkeme kararları gibi icra edilir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti kimlerden oluşur? Hakem Heyeti aşağıdaki kişilerden oluşur. Kararlar oy çokluğu ile alınır. 1. Ekonomi ve Enerji Bakanlığı temsilcisi (başkan) 2. Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği temsilcisi (üye) 3. Kıbrıs Türk Barolar Birliği temsilcisi (üye) 4. Tüketici Konseyi'nden iki temsilci (üye) 5. Tüketici örgütleri'nden iki temsilci (üye) *** Haksızlıklar Hak arandıkça azalır***
Mal ve Hizmetler Hakem heyetine yapılacak başvurular nasıl başlatılır? Hakem Heyetine yapılacak başvurular bir dilekçeyle başlatılır. Dilekçeler doğrudan Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti'ne (Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Ticaret Dairesi) ya da mal ve hizmetin satın alındığı yerlerdeki Kaymakamlıklara yapılabilir. Mal ve Hizmetler Hakem Heyetine yapılan başvuru dileçesinde neler yer alır? 1. Uyuşmazlık konusunun özeti (konu olan malın ne olduğu, nereden ve kaça alındığı, ödeme şeklinin nasıl yapıldığı, şikayetin ne olduğu gibi bilgiler), 2. Tüketici ve satıcı ya da sağlayıcının tam adı, adresi, varsa telefon numaraları, 3. Delil oluşturan ilgili belgelerin birer fotokopileri (Sözleşme, makbuz, servis fişi, garanti belgesi gibi evraklar). Mal ve Hizmetler Hakem Heyetine yapılan başvurularda ne kadar ücret ödenir? Hakem Heyetine yapılan başvuru konusunun bir asgari ücret tutarından yüksek olması durumunda, başvuran taraftan asgari ücretin 1/25'i tutarında harç tahsil edilir. Başvuran tarafın haklı bulunması durumunda tahsil edilen harç başvuru sahibine aynen iade edilir. Başvuruların Sonuçlandırılması ne kadar sürer? Başvurular, başvuru tarih ve sırasına göre, en geç kırkbeş gün içerisinde sonuçlandırılır. Mal ve Hizmetler Hakem Heyeti Ekonomi ve Enerji Bakanlığı'na bağlı Ticaret Dairesi binasında hizmet vermektedir. Şikayetleriniz için: Tel No:228 33 41 227 16 07 e-mail:tuketicibirimi.eeb@hotmail.com Tüketici Şikayet Hattı: Alo 171
İLGİLİ KURUM VE BİLGİLER TÜKETİCİ KONSEYİ Tüketicilerin sağlık, güvenlik ve ekonomik çıkarlarının korunup, geliştirilebilmesi, ülkemizde tüketici bilincinin yerleşmesi için çalışmalar yapacak olan Tüketici Konseyi oluşturulmuştur. Tüketici Konseyi Bakanlıklar, Sivil Toplum Örgütleri, Meslek Odaları ve Üniversite temsilcilerinden olmak üzere toplam 34 üyeden oluşur. REKLAM DENETLEME KURULU Hertürlü ticari reklam ve ilanların mevzuata uygunluğunu denetlemek amacı ile Reklam Denetleme Kurulu oluşturulmuştur. Tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici reklam ve ilânlar yapılamaz. Kurul Yasa ve Tüzük tarafından belirlenen ilke ve esaslara göre yayınlanan her türlü ticari reklam ve ilanların mevzuata uygunluğunu denetlemekle yükümlüdür. KAMPANYALI SATIŞLAR Kampanyalı satış, gazete, radyo, televizyon ilanı ve benzeri yollarla halka duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul etmek suretiyle ve malın veya hizmetin bilahare teslim edilmesi veya yerine getirilmesi vaadiyle yapılan satışlardır. İlan edilip taahhütte bulunulan mal ve hizmetin teslimatının zamanında yapılmaması veya fiyat, nitelik ve miktarda anlaşmalara aykırı davranılması durumunda satıcı, bayi, acenta, temsilci, imalatçı-üretici ve ithalatçı münferiden ve müteselsilen sorumludur. *Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, ön ödeme tutarı, malın satış bedelinin %40'ından fazla olamaz *Kampanyalı satışlarda malın teslim süresi hiçbir şekilde on iki ayı aşamaz. *Tüketicinin ödemeye ilişkin tüm edimlerini yerine getirmesi durumunda, malın teslimi, ödemenin bitişini takiben en geç bir ay içinde yapılması zorunludur.
KAPIDAN SATIŞLAR Kapıdan satışlar, işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır. Kapıdan satışlarda satılacak malın satış birim değeri aylık asgari ücretin onda biri değerinde ise sözkonusu malın satışı Bakanlığın iznine bağlıdır. Taksitle yapılan kapıdan satışlarda, taksitle satışlarda uygulanan kurallar uygulanır. Satıcı malın kullanım kılavuzuna aykırı kullanılma sonucu meydana gelen değişiklik ve bozulmalarından sorumlu değildir. GARANTİ BELGESİ Bilinmesi gereken önemli konular: İthalatçı veya imalatçı firmalar ithal ettikleri veya ürettikleri sanayi malları için taahhütte bulunulan bilgilerin yer aldığı ve imza edildiği garanti belgesi düzenlenmiş olması ve bunun tekemmül ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu satıcı, bayi veya acentaya aittir. İthalatçı ve imalatçı firmalar garanti belgesinde öngörülen taahhütü yerine getirmekten kaçınamaz. Satıcı Garanti Belgesi kapsamındaki malın arızalanması durumunda malın işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli yada başka herhangi ad altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür. Malın tamir edilmesine karşın garanti süresi içerisinde sık sık arızalanması nedeniyle maldan yararlanamamanın süreklilik arzetmesi, tamiri için gereken azami sürenin aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması hallerinde, tüketici, bu Yasanın 11'inci ve 12'nci maddelerinde yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı bu talebi reddemez ve tüketicinin bu talebinin yerine getirilmemesi durumunda satıcı, bayi, acenta, imalatçı-üretici ve ithalatçı münferiden ve müteselsilen sorumlu olurlar. MESAFELİ SÖZLEŞMELER Mesafeli sözleşmeler, yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanarak yapılan ve malın veya hizmetin tüketiciye teslimi anında veya sonradan yapılması kararlaştırılan sözleşmelerdir. Kapıdan satışlara ilişkin kurallar mesafeli satışlara da uygulanır. ***Tüketici hakları garanti belgesi ile sınırlandırılamaz*** ***Kusurlu malların kusurlu olduğunun satış mekanında veya etiketinde belirtilmesi zorunludur. ***
TAKSİTLİ SATIŞLAR Taksitle satış, mal veya hizmet sözleşmesinin düzenlendiği anda teslim edilen ve bedelin uzlaşılan taksitlerle yapılmasını öngören satım türüdür. Taksitle satış sözleşmesinin yazılı yapılması ve satıcı tarafından bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur. Taksitli satışlarda, tüketicinin borçlandığı toplam miktarı önceden ödemesi veya bir taksit miktarından az olmamak koşuluyla bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunması halinde satıcı ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür. KREDİ KARTLARI Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın alındığı durumlarda, mal veya hizmeti sunan veya satan satıcı tüketiciden komisyon adı altında ilave ödemede bulunulmasını isteyemez. SÜRELİYAYINLAR Süreli yayınlara abone olan tüketiciler, abone işlemlerini yapan sorumlu kişiye veya ilgili yayın kurumuna isteklerini yazılı olarak bildirmek suretiyle aboneliklerine tek taraflı son verebilirler. Yayıncı, abone ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti yapmaksızın on beş gün içinde iade etmekle yükümlüdür. Süreli yayın aboneliğine son vermeye ilişkin yazılı bildirimin sorumlu kişiye veya ilgili yayın kurumuna ulaştığı tarihten başlayarak günlük yayınlarda on beş gün, haftalık yayınlarda bir ay, aylık yayınlarda ise üç ay sonra abonelik işlemi durur. Daha uzun süreli yayınlarda bu süre bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben başlar. ETİKET VE FİYAT LİSTELERİ Ticaret konusu olan ve perakende satışa arz edilen malın, ambalajının veya kabının üzerine, kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde o malla ilgili fiyat, üretim yeri ve ayrıca özelliklerini içeren etiket konulması, etikette mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin kolayca okunabilecek uygun yerlere asılması zorunludur. Alışverişe çıktınız, büyük bir alışveriş merkezinde bir takım elbise beğendiniz fiyatı' da uygun buldunuz örneğin 300 TL ve almaya karar verdiniz. Kasaya gittiniz kasa da etiketinde yazılı olan fiyattan farklı olarak 450 TL olduğu size beyan edildi. Sizin yasal olarak ödemeniz gereken tutar nedir? Yasal olarak ödemeniz gereken tutar 300 TL'dir. ** İthalatçı, imalatçı ve satıcılar malın kullanım kılavuzuna aykırı kullanılma sonucu meydana gelen değişiklik ve bozulmalarından sorumlu değildir. ***
Mal ve Hizmetler Hakem Heyetine başvuru: Daha az maliyetle, daha kısa süreyle ve daha az bürokrasi ile anlaşmazlıkların çözümüne olanak verir. Alışverişlerinizde mutlaka fatura/makbuz/fiş isteyiniz. Sanayi ürünlerinin garanti belgesini isteyiniz ve muhafaza ediniz. SERVİS HİZMETLERİ İthalatçı, imalatçı ve satıcılar sattıkları sanayi malları için o malın bakım, onarım ve servis hizmetlerini sunmak için servis istasyonları kurmak ve yedek parça stoğu bulundurmakla yükümlüdürler. TANITMAVE KULLANMAKILAVUZU Yurt içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının bakım, onarım ve kullanılmasına ait tanıtım ve kullanım kılavuzlarının aslına uygun Türkçe tercümeleriyle birlikte satılması zorunludur. PİYASADENETİMİ VE CEZALAR 40/2003 sayılı Tüketicileri Koruma Yasasına aykırı uygulamaların kontrol ve denetimi Ticaret Dairesinin Denetim Memurları tarafından yapılmaktadır. Yasaya aykırı uygulamalar için aşağıda belirtilen cezalar öngörülmüştür. SIRA NO: 1. SUÇUN KISA İZAHI Satışa sunulacak kullanılmış, tamir edilmiş veya kusurlu mal üzerine veya ambalajına imalatçı veya satıcı tarafından kusurludur ibaresini içeren okunaklı bir etiket konulmaması halinde SABİT PARA CEZASI (TL) MADDE 11'inci maddenin (7)'nci fıkrası 2. Satıcı tarafından düzenlenen taksitli satış sözleşmesinde Yasanın 13'üncü maddesinin (2)'nci fıkrasında sayılan asgari koşulların yazılmaması halinde 13'üncü maddenin (2)'nci fıkrası
3. Kampanyalı satışların Bakanlığın izni alınmadan yapılması halinde veya yazılı olarak verilmesi öngörülen bilgilerin alıcıya vermeden kampanyalı satış yapılması halinde 14'üncü maddenin (2)'nci fıkrası ile (3)'üncü fıkrası 4. Bu Yasa tabi olan kapıdan satışların Bakanlığın izni alınmadan yapılması halinde veya Kapıdan satışlar için belirlenecek usul ve esaslara uyulmaması halinde 15'inci madde 5. Satışa arz edilen malların kolaylıkla görülebilen herhangi bir yerine fiyatı, üretim yeri ve malın özelliklerini içeren bir etiketin olmaması halinde veya fiyat ve tarifeleri gösteren listelerin tüketici tarafından kolayca görülebilecek yere asılmaması halinde veya etiket fiyatı ile satış fiyatının farklı olması halinde 19'uncu madde 6. Sanayi mallarının kullanım klavuzlarında bakım onarım ve kullanılmasına ait tanıtımların olmaması veya türkçe metinde yazılmamaları halinde 21'inci madde 7. Sanayi malları için ithalatçı veya üreticilerin onarım servis istasyonlarını kurmamaları halinde 22'nci madde
8. Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi ve çevre sağlığına zararlı ve tehlikeli olabilmesi durumunda, bu malların emniyetle kullanımı için malları tanıtıcı ve açıklayıcı bilgilerin açıkça görülüp, okunabilecek şekilde konulmaması halinde Asgari ücret kadar 24'üncü madde 9. İthalatcı veya üretici veya satıcı veya sağlayıcının piyasaya sunduğu mal ve hizmetlerin standartlarına uygun olarak sunulmamaları halinde Asgari ücret kadar 25'inci maddenin (1)'inci fıkrası 10. Bu Yasa kapsamına giren hususlarda ithalatçı, üretici satıcı veya sağlayıcının yetkili denetim memurlarına her türlü bilgi ve belgeyi doğru olarak göstermemesi halinde Asgari ücret kadar 26'ncı maddenin (1)'inci fıkrası 11. Tahlil sonuçlarının standardına aykırı çıkması durumunda talep edilmesine karşın tahlile ilişkin giderlerin ödenmemesi halinde Asgari ücret kadar 27'nci madde BİLİNÇLİ TÜKETİCİ SAĞLIKLI BİR EKONOMİNİN TEMELİDİR Tüketici Şikayetlerinizi Alo 171'e iletiniz www.kktceeb.com
Hak arandıkça haksızlıların azalacağı unutlmamalıdır. Tüketici Şikayetlerinizi Alo 171'e iletiniz