Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

2 Đçerik 1.Dış Ticaret Politikası-Giriş: Tanım, Genel Ekonomi Politikası içindeki Yeri, Teori-Politika Farkı, Devlet Müdahalesinin Gerekliliği; Đkinci En iyi Teorisi 2. Dış Ticaret Politikasının Ekonomi Politiği: a. Serbest Ticaret Görüşü b. Serbest Ticaret Karşıtı Görüşler: Müdahaleciliğin Tarihine Bakış c. Gelişmekte Olan Ülkelerde Müdahaleciğin Gerekçeleri d.uygulamada Dış Ticaret Politikası: Đthal Đkamesine Yönelik Sanayileşme/ Đhracata Yönelik Sanayileşme 3. Korumacılığın Teorik Gerekçeleri Dış Ticaret Politikasının Amaçları 4. Dış Ticaret Politikasının Araçları 5. Uluslararası Müzakere Süreci: Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 6. Uluslararası Ticaret Anlaşmaları

3 Uluslararasi Đktisat International Economics Uluslararası Ticaret Teorisi International trade theory Uluslararasi Ticaret Politikası Theory of International trade policy Pür, Reel, Soyut Dış Ticaret Teorisi Pozitif Normatif Moneter Dış Ticaret Teorisi Ödemeler Bilançosu Döviz Piyasası Dış Ticaret Politikasi Araçlari ve Etkileri Uluslararası Ekonomik Kuruluşlar ve Etkileri Uluslararası Ekonomik Bütünleşme Milli gelir- dış ticaret

4 Ticaret teorisi-ticaret politikası Pozitif Đktisat-Normatif iktisat Ülkeler neden dış ticaret yapıyor? Ticaretin nedenleri Ticaretin etkileri Dünya ticaretinin işleyişi Ülke dış ticaret yapmalı mı ve ticaret politikası ne olmalı? Dış ticaret yoluyla hükümet müdahaleleri Ticaret politikası araçlarının ekonomik etkileri

5 Dış Ticaret Politikası Genel Ekonomi Politikası Dış Ticaret Politikası Klasik teorinin varsayımları- varsayımların gerçekleri yansıtması gerekir Ekonominin temel verilerindeki değişmelerin göz önüne alınarak, statik varsayımların değiştirilme zorunluluğu Đktisadi hayatın şartları yani gerçekler değişken. Bireysel maliyetlerle toplumsal maliyetlerin örtüşmemesi gibi Dışsal ekonomilerin varlığı gibi.. Tam rekabetin gerçekleşmemesi gibi

6 Dış Ticaret Politikası Tanım: Ekonominin Karar organları tarafından belirlenmiş olan amaçlara ulaşmak üzere, alınan önlemler ve seçilen araçların tümü Politika iktisadi hayata müdahale etmektir. 1.Her müdahalenin bir amacı olması gerekir 2.Bu amaca ulaşmak için kullanılacak araçlar seçilir. Amaç-araç tutarlılığı-pozitif iktisat teorisi (normatif ekonomi pozitif ekonomiye dayanmak zorundadır) Đktisat politikasının teorisi-uygulamada iktisat politikası-iktisatçı-politikacı-amacı kim belirler? Amaca ulaştıracak yöntemi kim belirler? Yöntem tercihini kim yapar?

7 Dışa Açık Ekonomide Temel Amaçlar: Ekonomik Amaçlar: Đç Denge: Ekonomik Büyüme, Đstihdam Artışı, Fiyat Đstikrarı.. Dış Denge: Ödemeler Bilançosu Dengesi, Cari Đşlemler Dengesi.. Meta-Ekonomik Amaçlar (genel sağlık, genel ahlak, ulusal savunma, güvenlik,çevre gibi) Sosyo-Ekonomik Amaçlar (gelir dağılımını etkilemek gibi) Dışa Açık Ekonomide Temel Araçlar; Para ve Maliye Politikaları Döviz Kuru Politikası Dış Ticaret Politikaları: Tarifeler Tarife Dışı Önlemler

8 Đkinci En Đyi Teorisi Đkinci En Đyi, iktisat politikasının, birinci en iyiyi gerçekleştirmek mümkün değilse, ondan sonra gelen en iyiye yani ikinci en iyiye razı olunur, şeklinde özetlenebilecek kuralıdır. Bütün sektörlerde, bütün mal ve faktör piyasalarında tam rekabetin gerçekleşmesi, «birinci en iyi» dir(pareto optimumu). J. Viner, J. Meade, R. Lipsey,K. Lancester, H. G. Johnson (1950 lerde bu konu üzerinde çalışmışlardır)

9 Ekonomide Optimum Şartı MRS XY = MU MU x Y = Y X MC x Y MRTXY = = MC X Y MRS = MRT = XY XY P P X Y

10 Neden birinci en iyi gerçekleşemez? Đkinci en iyiler dünyası; Eksik rekabet piyasaları, tekellerin varlığı, tekelleri ortaya çıkaran bütün koşullar Üretimde ölçeğe göre artan getirinin varlığı, Emek birimlerinin homojen olmaması, ücret farklılaşmaları, Dışsal artı ve eksi ölçek ekonomileri, vb.

11 X malı tekel şartlarında üretilirse; MRS = MRT < XY MC MC < X P X Y P Y P X > MC X P Y < MC Y XY P P X Y Nasıl müdahale edilmeli? Gümrük Vergisi? Sübvansiyon? Dolaylı Vergi?

12 Đlke olarak, ekonomi Pareto Optimumundan uzaklaştığında; Uzaklaşma iç piyasa şartlarından kaynaklanmışsa iç müdahale araçlarıyla (vergi ve sübvansiyon gibi), Uzaklaşma dış piyasadan kaynaklanmışsa dış politika araçlarıyla (tarife ve kota gibi) müdahale edilmelidir.

13 Karşı Argüman Serbest ticaret taraftarı iktisatçılar, iç piyasa başarısızlıklarının birinci en iyi politika ile düzeltilebileceğini ifade ederler: doğrudan sorunun kaynağına yönelik bir politika. Eğer sorun yüksek işsizlik oranı ise emek maliyeti veya emek yoğun malların üretimi, hükümet tarafından sübvanse edilebilir. Bu politika, tarifeden kaynaklanan ekonomik etkinlik kayıplarını da önler.

14 Karşı Argüman (devam) Gerçek dünyada piyasa başarısızlığının ne zaman ve ne ölçüde var olduğu belirsizdir. Piyasa başarısızlıklarına yönelik hükümet politikalarının, politik açıdan güçlü gruplarca manipüle edilebilmesi mümkündür. Üretici ve tüketicilerin davranışlarını saptırdığı için, ticaret politikası istenmeyen sonuçlar da doğurabilir.

15 Referans Listesi Acar, Sadık, (2004), Uluslararası Reel Ticaret: Teori, Politika, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, Đzmir. Krugman, Paul, Maurice Obstfeld ve Marc Melitz, (2012), International Economics: Theory and Policy, 9/E, Pearson. Seymen, Dilek, (2002), Dış Ticarette Yeni Korumacı Eğilimler ve Türk Dış Ticareti Açısından Değerlendirilmesi, (Dan. Prof. Dr. Sadık Acar), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 4, Yıl: Ekim-Aralık 2002. Hoekman, Bernard ve Michel Kostecki, (1995), The Political Economy of the World Trading System, From GATT to WTO, Oxford University Press. Dünya Ticaret Örgütü nün Resmi Đnternet Sitesi: www.wto.org