Varisler Giriş Varisler genelde mavi veya koyu mor renkli, şişmiş ve genişlemiş damarlardır. Görünüşleri yumrulu, dışarı fırlamış veya kıvrımlı da olabilir. Varisler damarların içindeki küçük kapakçıklar gerektiği şekilde çalışmadığında ortaya çıkar. Sağlıklı bir damarda, kan kusursuz bir şekilde kalbe geri gider ve açılıp genişleyerek kanın geçişini sağlayan bir dizi küçük kapak sayesinde geri doğru akması engellenir. Bu kapakçıklar zayıflar veya zarar görürse, kan geri doğru akarak damar içinde toplanabilir ve sonuç olarak varis oluşumuna neden olabilir. Varisler oldukça sık görülür ve kadınlar erkeklere göre bu durumdan daha fazla etkilenir. Vücudunuzdaki herhangi bir damarda varis oluşabilir ancak varisler en sık ayak ve bacaklarda görülür. Varis insanların büyük çoğunluğunda bir sorun teşkil etmez. Görünüşleri hoş olmasa da, size uzun vadeli sağlık sorunları çıkarmazlar. Belirtiler Varisler genelde koyu mor veya mavi renkli olur ve görünüşleri kıvrımlı ve dışarı fırlamış olur. Bazı insanlarda varisler herhangi bir ağrı ve rahatsızlığa neden olmazken, bazılarını çok şiddetli şekilde etkiler. Varisin diğer belirtileri arasında şunlar sayılabilir: Ağrılı, yorgun ve rahatsız bacaklar, ayrıca bacaklarınızda yanma ve zonklama. Ayrıca bacaklarınızda kas krampları (özellikle geceleyin) meydana gelebilir ve varisli bölgenin etrafındaki deri kuruyup kaşınabilir ve incelebilir. Bu belirtileri yaşıyorsanız genellikle daha sıcak havalarda ve uzun süre ayakta kaldığınızda kötüleşme eğiliminde olurlar. Varisler genellikle bacaklarınızda, özellikle baldırınızın arka kısmında veya bacaklarınızın iç yüzünde görülür. Ancak zaman zaman yemek borusu (özofagus), rahim (uterus), vajina, pelvis ve rektumda da varis meydana gelebilir. Nedenleri Damarlarınızın içinde açılarak kanın geçmesini sağlayan ve kapanarak kanın geri akmasını engelleyen tek yönlü küçük kapakçıklar vardır. Bazen damarların duvarları gerilerek esnekliğini kaybeder ve bu kapakçıkların zayıflamasına neden olur. Kapakçıklar işlevlerini tam olarak yerine getiremediklerinde, bu kanınızın geri doğru akmasına neden olabilir. Geri akan kan damarlarınızda toplanarak şişme ve genişlemeye neden olur. Page 1 of 5
Damarlarınızdaki bu kapakçıkların neden zayıfladıkları tam olarak bilinmemektedir. Ancak varis olma ihtimalinizi artıran bazı risk faktörleri vardır. Kadınlarda varis görülme ihtimali erkeklerden daha yüksektir ve ailenizden birinde varis olması ihtimali sizde de görülme ihtimalini artıracaktır. Yaşlılık ve aşırı kilolu olmak da damarlarınıza fazladan yük bindirerek varis görülme ihtimalini artırabilir. Ayrıca gebelik sırasında da varis görülme ihtimali yüksektir. Tanı Varislerinizin ağrı ve rahatsızlığa yol açtığını hissederseniz, tavsiye almak üzere GP nize danışmanız gerekir. GP niz öncelikle şişme belirtileri olup olmadığını görmek üzere siz ayakta dururken bacaklarınızı muayene eder. GP niz gerekli görürse başka testler de yaptırmanız gerekebilir. Doppler testinde damarlarınızdaki kan akışının yönünü ve damar kapakçıklarınızın ne kadar iyi çalıştığını görmek üzere bir ultrason taraması kullanılır. Ultrason taraması vücudunuzun içine ait bir görüntü elde etmek üzere yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanıldığı ağrısız bir işlemdir. Trendelenburg testi sırasında ise, kan akışınızı geçici olarak engellemek üzere yatar haldeyken bacağınıza bir turnike (sıkı bir bant veya kordon) bağlanır. Tekrar ayağa kalktığınızda, GP niz damarlarınızda gerektiği gibi çalışmayan kapakçıklar olup olmadığını görecek şekilde kanın tekrar damarlarınıza doluşunu izler. Tedavi Varisi olan herkesin tedavi edilmesi gerekmez. Ancak varisleriniz rahatsızlık veriyor veya komplikasyon yaşıyorsanız, tedavi görmeniz gerekebilir. Varis çorapları kan dolaşımınızı iyileştirmek üzere bacaklarınızı sürekli sıkan, özel tasarlanmış çoraplardır. Bunlar bacaklarınızdaki ağrılara ve şişliklere iyi gelebilir ancak varislerinizi tedavi etmezler. Skleroterapi tedavisi kapsamında varislerinizin içine özel bir kimyasal madde enjekte edilir. Bu kimyasal madde damarlarda önce yara izi açıp sonra bunları kapatarak etki eder. Büyük varisler zaman zaman cerrahi operasyonla alınabilir. Cerrahların çoğu ligasyon ve stripping adı verilen; bacakta etkilenen damarın bağlanarak çıkarılmasını içeren bir teknik kullanırlar. Page 2 of 5
Varis tedavisinde yeni tedaviler de geliştirilmiştir. Bunlardan bazıları radyofrekans ablasyonu (damarın radyofrekans enerjisiyle kapatılması), endovenöz lazer tedavisi (damarın lazer enerjisi kullanılarak kapatılması) ve translümine enerjili flebektomi (etkilenen varisli damarın bir emme cihazı kullanılarak çıkarılması) sayılabilir. Bu yeni tedaviler NHS kapsamında sınırlı olabilir, bu nedenle bulunduğunuz bölgede bunların uygulanıp uygulanmadığını öğrenmek üzere GP nize danışın. Komplikasyonlar Varis sorunu olanların çoğunda komplikasyon görülmez. Komplikasyonlar genellikle varisler ilk görüldükten birkaç yıl sonra meydana gelme eğilimindedir. Cildinize yakın varislerin damardaki bir tıkanıklık sonucu ağrılı ve kızarık hale gelmesi durumunda tromboflebit meydana gelir. Tromboflebit daha derindeki damarlarınızdan birinin tıkanmasından (derin ven trombozu) daha az ciddi ve daha kolay tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Cilt yüzeyinize yakın yerlerde oluşan varisler bacağınızı kesmeniz veya çarpmanız halinde kanayabilir. Kanamayı durdurmakta güçlük çekerseniz, bir yere uzanın, bacaklarınızı dikin ve yaranın üzerine doğrudan basınç uygulayın. Kanamayı durduramıyorsanız derhal tıbbi yardım alın. Damarlarınızdaki kan gerektiği şekilde akmadığında kronik venöz yetersizlik meydana gelir. Bu zaman zaman varikoz egzema (damarınızın etrafındaki cilt bölgesinin renginin atması) ve venöz ülser (damarın etrafındaki cildin açılması) gibi başka rahatsızlıklara da neden olabilir. Korunma Varislerin meydana gelmesini engellemek her zaman mümkün değildir ancak ortaya çıkma risklerini engellemeye yardımcı olmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır. Düzenli egzersiz bacaklarınızı hareket ettirmek için harika bir yöntemdir ve kan dolaşımınızın hızlanmasına da yardımcı olacaktır. Fazla kilolarınızdan kurtulmak da dolaşım sisteminiz üzerindeki fazladan yükü kaldıracaktır. Fazla kilolarınızı verirseniz kalbinizin vücudunuza kan pompalaması daha da kolaylaşır. Sigarayı bırakmak varis riskini azaltmanın yanı sıra genel sağlığınız için de çok yararlıdır. Kan dolaşımınızı sınırlandıracağından dar giysilerden ve yüksek topuklu ayakkabılardan da kaçınmanız gerekir. Mümkünse gün içinde düzenli olarak molalar verin. Ayrıca dinlenirken de bacaklarınızı havaya dikmeyi deneyebilirsiniz. En iyisi bacaklarınızı kalbinizin hizasından yukarı kaldırmaktır. Page 3 of 5
Uzun süreler boyunca oturacaksanız sık sık pozisyon değiştirdiğinizden ve bacak bacak üstüne atmadığınızdan emin olun. Page 4 of 5
Güvenilir çeviri hizmeti NHS Direct telefon ettiğinizde sadece birkaç dakika içinde pek çok dilde size güvenilir çevirmenler sağlayabilir. 3 adımlık kılavuzumuzu takip edin: Adım 1 - NHS Direct i 0845 4647 numaralı telefondan arayın Adım 2 Aramanız yanıtlandığında, kullanmak istediğiniz dilin İngilizcesini belirtin. NHS Direct in size ihtiyaç duyduğunuz bilgi ve tavsiyeyi vermesine yardımcı olacak çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın. Adım 3 - Veya, bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan sizin yerinize arama yapmasını rica edebilirsiniz. Neden aradığınızı açıklamak üzere bir çevirmene bağlanana kadar hattan ayrılmayın. Page 5 of 5