BAÐCILAR BELEDÝYESÝ KÜLTÜR YAYINLARI DÝZÝSÝ NO: 108
BAÐCILAR BELEDÝYESÝ KÜLTÜR YAYINLARI DÝZÝSÝ NO: 108 KÜLTÜR YAYINLARI DÝZÝSÝ NO: 108 Tashih Ekrem KAFTAN Tasarým Ayþe ERGÜL Baský Seçil Ofset Ltd. Þti. Tel: 0212. 629 06 15(Pbx) Fax: 0212. 629 20 20 www.secilofset.com MART 2009
ÖNSÖZ Baðcýlar Belediyesi, engellilerimize yaptýðý hizmetlerle Türkiye'de bir marka haline geldi. Engelliler Meclisimiz, Engelliler Þuramýz, Engelliler Basketbol ve Voleybol Takýmýmýz, Engelliler Rehabilitasyon Merkezimiz, Engelliler Sarayýmýz, engellilere akülü ve manuel araba hediyelerimiz, belediyemizin farkýný ortaya koydu. "Önce Ýnsan" anlayýþýyla çýktýðýmýz hizmet yolunda, halkýmýzýn her kesimine eþit mesafede olmayý ilke edindik. Eðitim, saðlýk, çevre, alt yapý alanlarýnda yaptýðýmýz çalýþmalarla beraber engellilerimizi de her zaman birinci önceliðimiz kabul ettik. Ýlçemizdeki engellilerimizin bütün sorunlarýný biliyor ve çözümler üretiyoruz. Engellilerimizi hayatýn her alanýnda görmek, baþarýlarýna katkýda bulunmak bizi mutlu ediyor. Yakýnda hizmete açýlacak olan Engelliler Sarayýmýzla bugüne kadar yaptýðýmýz hizmetlerin yanýnda çok daha büyük projelere imza atacaðýz. Hem engelli kardeþlerimizi, hem de ailelerini meslek sahibi yaparak, ekonomik, sosyal ve kültürel hayata daha fazla katýlmalarýný saðlayacaðýz. Artýk hiçbir engelli kardeþimiz, týbbî müdahale gerektiren durumlar dýþýnda ihtiyaçlarýný Baðcýlar'dan baþka bir yerde karþýlamayacak. 9. Engelliler Þûrâmýzda görev alan Engelliler Meclisi mensubu kardeþlerimize, bilimsel çalýþmalarýný bizlerle paylaþan deðerli hocalarýmýza teþekkür ediyor, geleceðin Baðcýlar'ýnda daha güzel günleri beraber yaþayacaðýma inanýyor, saygýlar sunuyorum. Lokman Çaðýrýcý Belediye Baþkaný
Fatma Þahin Sunucu Baðcýlar'da baþlatýlan her etkinlik daha sonraki yýllarda geleneksel hale geliyor. Baþka birimlerde ve baþka belediyelerde bu þûrâlarýn henüz ilki düzenleniyor ama biz 9 yýldýr burada bu þûrâlarý düzenleyerek Baðcýlar'da bulunan engellilerin sorunlarýný masaya yatýrýp burada alýnan kararlarý daha sonra uygulamaya geçirmeye çalýþýyoruz. Bunlardan en önemlisi engelliler meclisi böyle bir þûrâda ortaya çýktý. Böyle bir fikir daha öncesinde kadýnlar meclisine baðlý bir komisyon iken bu þûrâlarda alýnan ortak kararla bunun elzem bir konu olduðu ve bir meclisin olmasý gerektiði, bizi bizlerin daha iyi anladýðýný ve bizim yaþadýðýmýz sorunlarý belediye ile arada köprü kurmak amacý ile engelliler meclisi düzenlendi. Bugün yine 5. si yapýlacak olan Engelliler Þurasý programýmýza özellikle biz engellilerin yanýnda okullardan öðrencilerimizi de davet ettik. Bizleri kýrmayýp gelen okullarýmýza, öðrencilerimize ve yöneticilerimize teþekkür ediyoruz. Bizler az da olsa çok da olsa yapýlanlarý ve kendi
sorunlarýmýzý biliyoruz. Ama bundan sonra gelecek nesillerin, geleceðin mimarý olan gençlerin bu konularda bilinçlenmesi gerekir. Engelli kimdir diye soru sorulduðu zaman burada konuþulanlarýn kafasýnda canlanmasý ve yapacaklarý projelerde engellileri de düþünerek yapýlmasý amacý ile bir bilinçlenme oluþmasýný istiyoruz. Çünkü onlar, geleceðin mimarlarý, mühendisleri olacaklardýr. Özellikle de biz okullarý da aramýzda görmek istedik. Geldikleri için kendilerine öðrencilerimize teþekkür ediyoruz. Baðcýlar'da bundan önceki yýllarda da bu anlamda çalýþmalar yaptýk. Engelliler Meclisi olarak Baðcýlar ilçesi sýnýrýnda yaklaþýk 30 okula bu konuda yapýlan çalýþmalarý anlatýp, bunun geri dönüþümlerini aldýk. Bu, bizler için çok güzel oldu. Çünkü engelliler alanýnda yapýlan çalýþmalar hakkýnda öðretmenleri ders verdiði zaman direkt olarak geldikleri, kiþiler ve merkezler bizler oluyoruz. Bu konuda bir birlik içerisinde, öðrencilerin derslerini de yapma bahanesi ile kendimizi tanýtma fýrsatý oluþturuyoruz. Onun için de onurluyuz ve gururluyuz. Bu arada sayýn kaymakamýmýz da aramýzda. Kendilerine hoþ geldiniz diyor ve teþekkür ediyoruz. Bizlerin kaynaþmasý ve böyle güzel ortamlarýnýn oluþmasýný saðlayan ve her zaman desteðini bizlerden esirgemeyen Sayýn Belediye Baþkanýmýz Lokman Çaðýrýcý' yý alkýþlarla davet ediyoruz. 7
Lokman Çaðýrýcý Belediye Baþkaný Sayýn Kaymakamýmýz, Ýlçe Baþkan Yardýmcýmýz, Milli Eðitim Müdürümüz, Sayýn Özürlüler Dairesi Müdürümüz, Çok Kýymetli Arkadaþlar, öncelikle gerçekten çok anlamlý ve çalýþmalarýmýzý yakinen takip ettiðiniz gibi sözde deðil özde sevdiðimiz hizmet ettiðimiz engelli kardeþlerim bu güzel anlamlý günde hepinizi saygý ve hürmetle selamlýyorum. Programýmýza hoþ geldiniz. Baðcýlar ýmýzda dönüþüm ve geliþim devam ediyor. Devam etme sürecinde güzel olan bir þey var ki, insan odaklý yönetim ve istiþareyi temel esas alan bir yönetimle devam ediyoruz. Bunun temel ayaðýndan birisi de sizlersiniz. Her þey karþýlýklý olduðunda güzeldir. Karþýlýk olduðu zaman güzel bir sonuç verir. Baðcýlar ýmýzda bugün buraya geldiðimizde hiçbir engelli arkadaþýmýz da Allaha çok þükür ki, týbbý müdahalenin dýþýnda Baðcýlar dýþýna çýkmadan tüm ihtiyaçlarýný karþýlar bir duruma geldi.
Bizim çalýþmalarýmýzýn hiçbiri dönemlik veya seçimlik olmadý. Güzel bir sloganla yola çýkmýþtýk. 'Gelecek seçim için deðil gelecek nesiller için belediyecilik' dedik. Bu doðrultuda hizmetlerimiz hýzla devam etti. Her geçen gün güzelliklere güzellik katýyoruz. Yapmýþ olduðumuz çalýþmalarýn hiç birine ara vermedik. Bunlardan bir tanesi de bugün Fatma Haným da söyledi. 9.sunu düzenlediðimiz Engelliler Þuramýzý burada göreceksiniz. Kardeþlerimiz çok farklý konulara deðinecekler. Belki sadece kendi konularý deðil, Baðcýlar ýmýzý ve ülkemizi ilgilendiren birçok konularda istiþare ettiðimiz, birlikte hareket ettiðimiz arkadaþlarýmýz deðiþik konularda sunumlar yapacaklar. Ben bugün esas onlarýn konuþmalarýný dinlemek istiyorum. Onlarý dinleyelim bugün onlarýn günü, bizde Baðcýlar Belediyesi olarak bir gün deðil her gün birlikte olduðumuza inanýyoruz. Dünya Engelliler Günü bir gün olarak tayin edilmiþ ama, bir gün de olsa dikkatlerin çekildiði herkesin kendisini de Allah korusun bir engelli adayý görmesinin gerektiðinin de vurgulandýðý bir gündür. Ben bu gününüzü de tebrik ediyorum. Ýnþallah herkes duyarlý olur. Gerek toplumumuzun içerisinde, gerekse bulunduklarý ve çalýþtýklarý ortamda gerekli ve hak ettikleri ilgiyi görürler diye düþünüyorum. Çalýþmalar sadece fiziki ihtiyaçlarýn giderilmesi anlamýnda deðil, sosyal ve kültürel alanda da tüm hýzý ile Baðcýlar ýmýzda devam ediyor. Biliyorsunuz uluslararasý Avrasya Maratonu'nda 42 kilometrede dereceye giren kardeþlerimiz var. Birçok müsabakada bu baþarýlarýný görmüþ olmalýyýz ki, güzel bir çalýþma neticesinde bir spor kulübü de kurulmuþ oldu ve artýk Baðcýlar Engelliler Basketbol Takýmý da var. Türkiye liglerine katýlýyor. Ýnþallah buradaki maçlarýný da takip etmenizi arzu ediyoruz. Onlara destek verin. Destek ve ilgi gösterildiðinde çok güzel þeylerin olduðunu da göreceksiniz. Birçok baþarý bu alakadan geliyor. Bizim rehabilitasyon merkezimizdeki, çalýþmalarýmýzý biliyorsunuz. Engelliler sarayýmýz da tamamlanmak üzere, orasý da bittiði zaman gerek meslek edindirme atölyelerinden, gerekse kendi ürettiklerini satabilecekleri sergi ve satýþ reyonlarýndan, yüzme havuzuna, rehabilitasyon odalarýna, konferans ve seminer odalarýna kadar güzel bir kompleks olacak. Esas orada deðineceðimiz konulardan bir tanesi de inþallah ailelerin eðitimi olacaktýr. Ailelerin bu konuda mutlaka bilinçlendirilmesi lazým. Birçok konularý aileler kendi içerisinde çözebilecekken duyarsýzlýktan veya bilgisizlikten dolayý problemler daha büyük boyutlara 9
ulaþma durumuna geliyor. Buda üzücü bir olay, Baðcýlar da artýk bunlarýn da yaþanmamasýný istiyoruz. Bizim piknik alanýmýzdaki, çalýþmalarýmýz ve gezilerimizden haberleriniz oluyor ve her türlü sosyal etkinliklerde de sizleri unutmuyoruz. Ülkemizde belki ilk defa oldu, bu yýl da düzenledik. Engelli kardeþlerimiz uçakla seyahat etme þansý buldular. Onlarýn da buna ihtiyacý vardý. Özellikle bu toplumda el atýlmayan ve ilgilenilmeyen konularýn istismara açýk olduðunu görüyorum. Ama Baðcýlar da problemi hiç çözülmeyen bir alan istismar edilen hiçbir konu kalmamýþtýr. Engellisi olan bir aile sadece kendisi deðil çevresi ve akrabalarý da engelli duruma gelmiþtir. Sokaða çýkmaktan utanýr bir duruma gelmiþtir. Üretkenlikten tüketir durumda bulunmaktan kendileri utanýyordu ama, Baðcýlarda Allaha çok þükür bunlarýn tamamý aþýldý. Artýk evinde kalan hiçbir engelli kalmadý. Bu tür çalýþmalarda Engelliler Meclisimiz gerçekten büyük çalýþmalara imza attý, yön verdi, ýþýk tuttu. Bizler de Baðcýlar Belediyesi olarak onlarýn yanýnda olduk. Her zaman olduðu gibi bundan sonrada ilgisiz ve alakasýz býrakmamak üzere çalýþmalarýmýza devam edeceðiz. 10
Kaymakamýmýz, gerçekten "Baðcýlar'a gelen hiç bir zaman gideni aratmadýðý gibi" mevcut çalýþmalarý býrakýlan yerden yeni bir hýzla yeni bir ivme ile devam ettirdiler. Birçok Avrupa Birliði projesi de baþta olmak üzere bizlere destek veren, gerçekten deðerli bir büyüðümüz ben kendilerine teþekkür ediyorum. Ýlçe müdürümüze, okul müdürlerimize, Baðcýlar da kurum ve kuruluþlarý ile halkýyla bütünleþen bir belediye. Mutlaka yerinden yönetimin içerisinde ve yönetimin içine halkýný ve sivil toplum kuruluþlarýný katmýþ olmasý gerekiyor. Bununda en güzel örneði Baðcýlar Belediyesinde yaþanýyor. Yerel yönetimlerde ve tüm ülkelerde, yönetiþimi konuþulduðu zamanda Baðcýlar da biz bunu yýllar önce aþmýþýz. Ben emeði geçen herkesi tebrik ediyorum. Çalýþan ve okuyan kardeþlerimizin akülü araba ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasýný istiyorum. Bu tür durumda maðdur olup da ulaþýlamayan varsa tekrar buradan söylüyorum, bizi haberdar ederseniz biz onunda gereðini yaparýz. Tekrar ilgi ve alakanýzdan dolayý hepinize teþekkür ediyorum. Hepinize saygýlar sunuyorum. Sað olun var olun. Fatma Þahin Sunucu Özrümüzü deðil, özümüzü görerek ve gelecek seçim için deðil, gelecek nesil için hizmet veren ve her zaman desteklerini bizlerden esirgemeyen deðerli baþkanýmýza teþekkür ediyoruz. Fýrsatlar verilirse engellilerin neler yapacaðýnýn en güzel örneði Baðcýlar da sergileniyor. Baðcýlarlý olmak artý, Baðcýlarlý olmak bir avantaj diye düþünüyorum. Aramýzda yine çok deðerli bir konuðumuz var. AK Parti Baðcýlar Ýlçe Baþkaný Sayýn Necati Karagöz. Kendilerini mikrofona davet ediyoruz. 11
Necati Karagöz Ak Parti Baðcýlar Ýlçe Baþkaný Sayýn Kaymakamým, Belediye Baþkaným, Ýlçe Milli Eðitim Müdürüm, Deðerli Yöneticilerimiz, Þuramýzýn Deðerli Üyeleri, Deðerli Koordinasyon ve komisyon baþkanýmýz, tabi burada öncelikle sizlerin sorunlarýnýzý dinleyeceðiz ama, bende siyasi irade olarak hükümetimizin, partimizin, büyükþehir belediyemizin, Baðcýlar Belediyemizin bu konuyu, engellilerin sorunlarýný ne kadar ciddiye aldýðýný ve ne denli bu konuda hassas çalýþmalar yaptýðýný, gerek Devlet Bakanlýðý düzeyinde gerekse büyükþehir belediyemizde kurmuþ olduðu koordinasyon merkezi ve komisyonlarýn çalýþmalarý ve faaliyetleri ile gerekse Baðcýlar Belediyemizin bu konuda bir marka olarak ortaya çýkýþý ve ödüller kazanmasý ile sanýrým sizlere duruþumuzu göstermiþ durumdayýz. Bu konuda yapýlacak daha çok iþler var. Bunun da farkýndayýz. Fakat þunu bilmenizi istiyorum. Biz sizlerin sorunlarýný kendi sorunumuz kadar zaten ben de bu sorunlarý yaþayanlarýndan ve maðdurlarýndan
biri olarak acýlarýnýzý sonuna kadar hissettiðimizi ve hayatý sizlere daha da kolay hale getirebilmek için elimizden geleni ve gecemizi gündüzümüzü katarak telefonlarýmýzýn 24 saat açýk olduðunu ve emrinizde olduðumuzu bilmenizi istiyorum. Bu þuarayý düzenleyen baþta BaðcýlarBelediye baþkanýmýz olan Sayýn Lokman Çaðýrýcý tüm yöneticilerimize ve katýlýmcýlarýmýza teþekkür ediyorum. Hayýrlý akþamlar diliyorum. Fatma Þahin Sunucu Ýlçe baþkanýmýz olan Sayýn Necati Karagöz'e bu gün burada bizlerle beraber olduðu için teþekkürlerimizi bir borç biliyoruz. Bu gün programýmýz oldukça yoðun. Programýmýzýn akýþýna geçmeden önce aramýzda çok deðerli bir büyüðümüz var. Ýnþallah onu da programlarýmýzda daha çok sýk göreceðiz. Ama ilk defa engelli bir programýna katýlýyor kendileri. Baðcýlar Kaymakamýmýz Sayýn Veysel Yurdakul alkýþlarla mikrofona davet ediyoruz. 13
Veysel Yurdakul Baðcýlar Kaymakamý Sayýn Belediye Baþkanýmýz, Ýlçe Baþkanýmýz, Kurum Amirlerimiz, Deðerli Kardeþlerimiz, Baðcýlar Belediyemizin, sizler, bizler ve hepimiz için düzenlediði engelliler meclisine hoþ geldiniz. Deðerli sunucu kardeþimizin ifade ettiði gibi gerçekten bu ölçekte ve bu büyüklükte böyle bir meclise daha önce katýlmamýþtým. Bu gerçekten heyecan verici ve yapýlan hizmetleri görmek ayrý bir mutluluk veriyor. Bu, ayný zamanda bizlere yeni projelere yeni yaklaþýmlara yeni açýlýmlara bir fýrsat ve imkan tanýyor. Bazen de bizi zorluyor. Bizim þöyle bir sloganýmýz var. Büyük devlet olmanýn büyük ülke olmanýn bir gereði var. 'Kendi özürlüsüne ve kendi engellisine sahip çýkan onu yaþatan sosyal yaþama, ekonomik yaþama entegre eden devletler, büyük devletlerdir'
Ben hayatýmýn iki yýlýný Ýngiltere'de yaþadým. Benzeri toplantýlarýn daha küçük ölçekte olanlarýný orada gördüm. Engelli vatandaþlarý için Ýngiliz hükümetinin çalýþmalarýný gördüm. Ondan sonra dönüp kendi ülkemde yapýlan çalýþmalarý gördüm. Hakikaten iyi bir mesafe aldýk. Ýstenilen ve özlenen bir mesafede de deðiliz. Baðcýlar Belediyesinin kurumsal ve sosyal belediyeciliði ön planda tutan sizlere deðer veren sizlerin her türlü ihtiyacýný karþýlayan yaklaþýmý beni þahsen bu konuda çok mutlu etti. Ben bu vesile ile burada, Sayýn Belediye Baþkanýmýza da bu çalýþmalarda yer alan tüm belediye çalýþanlarýmýza, belediye meclis üyelerimize çok teþekkür ediyorum. Onlar; Sayýn Belediye Baþkanýmýz baþta olmak üzere bu çalýþma ekibinde yer alan arkadaþlarýmýz bizim için çok deðerli. Onlarý deðerli yapan nedir biliyor musunuz arkadaþlar? Onlarý deðerli kýlan sizlere deðer vermeleridir. Sizlere deðer veren insanlar bizim nezdimiz de hep deðerlidirler ve deðerli kalacaklardýr. Bizler, Baðcýlar Sosyal Yardýmlaþma ve Dayanýþma Vakfý olarak tüm imkanlarýmýzla baþbakanlýðýmýzýn bize saðladýðý imkanlar muvacehesinde, kaynaklarýmýzýn sizin emrinizde olduðunuzu biliyorsunuz. Bunun içerisinde eðitim yardýmý dahil, yakacak yardýmý, iaþe ve ibate yardýmý dahil, bunlar artarak devam ediyor. Ýnþallah bundan sonra da devam edecektir ancak, sayýn baþkanýmýzýn belirttiði bir husus vardý. Sadece yardýmlar deðil, ayný zamanda insanýmýza istihdam saðlama, eðitim saðlama, onlarý geliþtirme, onlarý sosyal hayata entegre etme bana göre en büyük terapi ve en büyük proje bu bakýmdan Avrupa Birliði projeleri merkezleri kurduk Baðcýlarda. Önümüzdeki günlerde de özürlüler sarayý bittiðinde oraya yönelik iskan ve eðitim garantili projelerimizi baþlatacaðýz. Benim þöyle bir sloganým var. Engelli kardeþlerimiz geçiþ üstünlüðüne haiz kardeþlerimiz her yerde, her zaman, her anlamda bunu da ilçe kaymakamý olarak talimat veriyorum. Tüm daire amirlerimize, tüm çalýþanlarýmýza tüm belediye çalýþanlarýna da ifade etmek istiyorum. Yapýlan çok büyük hizmetler var. Umuyor ve bekliyorum ki, bu sinerji ve enerji artarak devam eder. Onlarýn yaþadýklarýný onlarýn ihtiyaçlarýný bir nebze paylaþýr ve dertlerine de derman olursak bana göre bizler kamu yöneticileri olarak öncelikle asli görevimizi yapmýþ oluruz. Þüphesiz baþka önemli görevlerimizde var. Bizim en asli ve en önemli görevimiz engelli vatandaþlarýmýza her vesile ile sahip çýkmaktýr. 15
Evde bakým hizmetleri kapsamýnda çalýþmalarýmýzý biliyorsunuz. O heyeti zenginleþtirdik ve süratle evde bakým hizmetleri için bu çalýþmalarý tamamlamak istiyoruz. Biliyorsunuz rehabilitasyon merkezlerine gidenler var. Buraya göreve geldiðimin 3. günü gezdim. Oradaki çalýþmalarda çok mutlu oldum. Ayrýca özel rehabilitasyon merkezlerimiz var. Devlet olarak da kiþi baþýna belli rakamlarla onlarý destekliyoruz. Ýnþallah hem merkezi hükümetimizin destekleri hem belediyemizin destekleri hem yerel sinerjinin yerel iþ dünyasýnýn destekleri ile Baðcýlar da bu anlamda da bir fark ve farkýndalýk yaratýlacak ve ortaya konulacaktýr. Ben bu vesile ile tekrar hepinize hoþ geldiniz diyorum, þûrânýn baþarýlý geçmesini diliyorum. Hepinize sevgi ve saygýlarýmý sunuyorum. Sunucu Fatma ÞAHÝN Baðcýlar gerçekten çok þanslý. Bizleri bu kadar önemseyen ve bu kadar deðer veren bir kaymakamýmýz var. Artýk bu hizmetimizde gelenekselleþti. Bu arada akülü sandalye daðýtýmýna baþlayacaðýz. Adýný okuduðumuz arkadaþlarýmýz velileri ile beraber sandalyelerin baþýna gelirlerse iyi olur. Nezihe Yýldýz, Reyhan Türk, Ýzzet Kýlýç, Rafet Apaydýn, Fatih Yýldýz, Ramazan Kartal, Yunus Emre Teke, Gülcan Bolu, Mehmet Arslan, Yunus Emre Balcý, Alaattin Akkýlýç, Günay Yýlmaz, Müberra Þahin, Okan Sulu ve Emine Sönmez. Sandalyeleri takdim etmek üzere sayýn belediye baþkanýmýz Lokman Çaðýrýcý'yý, Ýlçe Baþkanýmýz Sayýn Necati Karagözü, Sayýn Kaymakamýmýz Veysel Yurdakul'u, Milli Eðitim Müdürümüz, Sayýn Kadir Kuþ'u, akülü sandalyelerin olduðu tarafa davet ediyoruz. Çok güçlü alkýþlayalým Baþkanýmýzý. 'görmeyenin gözü, duymayanýn kulaðý ve yürümeyenin ayaðý' olduðu için, bu tür hediyelerle bizleri her zaman desteklediði için maddi ve manevi yanýmýzda olduðu için kendilerine teþekkür ediyoruz. Sayýn baþkanýmýzýn Ankara'da baþka bir programý var. Oraya gitmek zorunda. 16
Kendilerine teþekkür babýnda çok güçlü olarak alkýþlayalým. Sunumlarýný yapmak üzere deðerli hocalarýmýzý ben teker teker sahneye davet emek istiyorum. Önce oturum baþkanýmýz uzman doktor sayýn Nalan Engin'i davet ediyoruz. Aramýzda yine çok deðerli bir konuþmacýmýz var. Özürlüler Ýdare Baþkanlýðý Özürlülük Araþtýrmalarý Ve Ýstatistik Daire Baþkaný Sayýn Abdulkadir Anaç'ý da sahneye davet ediyoruz. Aramýzda yine çok deðerli hocamýz Ýstanbul Üniversitesi Týp Fakültesi Prof. Dr. Resa Aydýn'ý davet ediyoruz. Ýstanbul Özürlüler Merkezinden Müdür Yardýmcýsý Sosyolog Sayýn Engin Gören'i de sahneye davet ediyoruz. Bu arada programýmýza katýlamayan ve telgraflarý ile bu günümüzü kutlayan deðerli büyüklerimiz var. Onlarýn isimlerini aktarmak istiyorum. Nazým Ekren Devlet Bakaný ve Baþbakan Yardýmcýsý, Meral Akþener TBMM Baþkan Vekili, Kadir Topbaþ Ýstanbul Büyükþehir Belediye Baþkaný, Güldal Akþit Ýstanbul Milletvekili, Halide Ýncekara Ýstanbul Milletvekili, Ýbrahim Yiðit Ýstanbul Milletvekili ve Þakir Yücel Karaman Güngören Belediye Baþkaný, Ünal Kaçýr Ýstanbul Milletvekili bu günümüzü telgraflarý ile kutlayan büyüklerimize teþekkür ediyoruz. Mikrofonu Nalan Engin e býrakýyoruz. 17
Uzman Dr. Nalan Engin Oturum Baþkaný Hepiniz hoþ geldiniz. Geçen yýlda böyle bir çalýþma yapmýþtýk. Panelin amacý þu idi. Özürlüler alanda sizler ne biliyorsunuz. En çok benim burada gördüðüm gurup hizmet alan gurup yani özürlüler ve aileleri, öðrenci kardeþlerimiz var onlarda geleceðin planlamacýlarý fakat biz bekliyorduk ki, bu gün burada biraz daha fazla sayýda planlamayý yapan kiþi olur. Sahada veri toplamak önemli ancak, bu veriler ne anlama geliyor. Sizlerin daha sonra hangi hizmetleri ne kadar ve nasýl alacaðýnýzý nasýl planlamasý gerektiðini biz burada konuþacaktýk. Yine konuþacaðýz. Konuþmalar neyse ki daha sonra kitaplaþtýrýlýyor. Kaynak olacak diye düþünüyorum. Çünkü çok deðerli hocalarýmýz var. Ýstanbul Týp Fakültesi Fiziksel Týp ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalý'ndan Sayýn Profesör Doktor Resa Aydýn bizimle, Ýstanbul Özürlüler Merkezi'nden Engin Gören Bey bizimle, Engin Bey sosyolog ve veri toplamanýn ve arkasýndan deðerlendirilmesinin ne anlama geldiðini ve en uzun süreli
veri toplama çalýþmasý yapan bir kurumun bunlarýn neden yaptýðýný þu anda ellerindeki verinin sonuçlarýný bizlere aktaracak, bu açýdan önemli bir konu seçildi. Bu veri toplama konusu baþbakanlýk özürlüler baþkanlýðýndan Ýstatistik daire baþkanlýðý Abdulkadir Anaç Bey'le de görüþmek istedik. Kendisi gelecekti ve son anda Dünya Özürlüler Günü ile ilgili birçok yerde program var. Ankara'da da birçok resmi program var. Sanýrým program yoðunluðundan dolayý katýlamadý. Fakat kýsa bir bilgi vermek istiyorum. Baþbakanlýk özürlüler idaresi baþkanlýðýnýn yaptýðý bir çalýþma ile ilgili Türkiye sathýnda özürlüler konusunda birçok bilginin topladýðýný tespit etti. Çeþitli belediyeler çeþitli baþlýklar altýnda çeþitli bilgileri topladýlar sizlerden yani, özür gurubu nedir? Hizmet almak isteyenlerin yüzde kaç olarak özürlülüðü bu kiþilerin var. Nelere ihtiyacý var? Saðlýk alanýnda istihdam alanýnda yardýmcý týbbý malzemeler alanýnda nelere ihtiyaç var? Bu verilerin hepsi toplandý. Sonra þu tespitte bulunuldu. Deðiþik belediyeler veya deðiþik resmi kurumlar farklý farklý baþlýklarda veri toplamýþlar. Bunlarý bir araya getirmek ortak bir havuzda toplamak ve genel anlamda Türkiye'de veya ilgili olan þehir ve kurumda ihtiyaçlarýn ne olduðunu tespit etmenin çok zor olduðunu gördüler. Bunun üzerine ulusal veri tabaný projesi yapýldý. Amaç þu idi. Baþbakanlýk özürlülük daire baþkanlýðý, özürlülere yönelik hizmetlerin düzenli ve etkin verimli bir þekilde yürütülmesini temin etmek için ulusal ve uluslararasý kurum ve kuruluþlar arasýnda iþ birliði ve koordinasyonu saðlamak, özürlülerle ilgili ulusal politikalara yardýmcý olmak, özürlülerin problemlerini tespit etmek ve bunlarýn çözüm yollarýný araþtýrma amacý doðrultusunda ulusal özürlüler veri tabaný projesi baþlatýlmýþtýr. Çeþitli basamaklar planlanmýþ bunlardan bir tanesi uluslararasý standartlara ulaþmýþ kurumlarýn hangi konularda veri toplandýðýnýn incelenmesi, daha sonra bizim ülkemizde belediyelerde hangi verilerin toplanmýþ olduðunu görüp incelemek ve aradaki farklarý gidermek ortak bir veri tabanýna ulaþmak konusunda neler yapýlmasý gerektiðini basamak basamak planlanmýþ, bu çalýþma baþlatýlmýþ biz þu anda hangi aþamada olduðunu merak ediyoruz. 19
20 Dünya Özürlüler Günü vesilesi ile ilgili bir açýklama yapýlacaktýr. Olamazsa bunu basýndan takip edeceðiz. Sözü deðerli hocama vermek istiyorum. Profesör Resa Aydýn bize veri toplama, kanýta dayalý politika üretmek ne demek bundan bahsedecek ve soru sormak isterseniz, aklýnýzda tutun konuþma sonrasýnda bu sorularý kendisine yöneltebileceðiz. Buyurun hocam.
Prof.Dr Resa Aydýn Deðerli Yöneticiler, Sevgili Veliler, Engelli Arkadaþlar, Misafirler ve çok da güzel bir öðrenci topluluðu var. Hepinizi saygý ve sevgi ile selamlýyorum. Þimdi bu konuya bakýnca fazla teorik mi kalacak, çok mu sýkýlacaðýz, diye düþünenler olabilir. Nalan'ý gördüðüm kadarý ile çok büyük bilimsel hedefleri var. Bu topluluk o kadar bilimsel hedefleri kaldýracak durumda deðil. Bahsedilmesi gereken þeylerden bahsedeceðim. Önce kendimi çok kýsa tanýtmak istiyorum. 20001-2005 yýllarý arasýnda Ýstanbul Büyükþehir Belediyesinde sevgili Nalan ile beraber bir proje yürüttük, "Toplum Temelli Rehabilitasyon" bu projeyi belediye sunduk. Deðerli arkadaþým çok geniþ düþünebilen Türkiye boyutlarý üzerinde görebilen bir arkadaþým, dedi ki; merkeze engelliler geliyor ama onlara nasýl bir hizmet vereceðimizi bilemiyoruz. Evlerde oturan ve kapalý kalmýþ birçok insan var. Bunlara nasýl ulaþalým ve hangi yöntem ile ulaþalým diye dolaþýyordu. Ben de dedim ki; ben böyle bir yöntem
biliyorum. Çünkü bende 1990 senesinde böyle bir saha taramasý yapmýþtým. Þunu görmüþtüm Ýstanbul'un çok yakýnýnda oturan, Halkalý, Ýkitelli buralarda sahalarda dolaþtým. Engelli insanlarýn çoðu evinin içinde oturan ve kimse bunlara ulaþamýyor. Doktora gidemiyorlar. Saðlýk ocaklarýnda hemþireler bu konuda hiçbir þey bilmiyor. Bunu doktorlar dahi engellilere nasýl yaklaþýlacaðýný bilemiyor. Böyle bir ilgisizlik ve bilgisizlik içinde insanlar evinde oturuyor. Hiç unutmuyorum, ben asistandým. Halkalýda bir engelli aileye koltuk deðneði götürdüm. Evininin bahçesinde engelli arkadaþýma týpký Fatma arkadaþým gibi omurilik yaralanmasý 26 yaþýnda genç bir anne 3 tane çocuðu var. Evinde hiçbir iþ yapamýyordu ve yerlerde sürünüyordu. Biz ona koltuk deðneði ile yürümeyi öðrettik. Ben bunu asistan aklýmla yapabiliyorsam bunun bir yöntemi var. Hakikaten toplum temelli rehabilitasyon yöntemi idi. Biz de bunu 2001 yýlýnda Büyükþehir Belediyesine proje olarak sunduk. Bu proje baþladý. Bu projenin temelinde demin arkadaþýmýn söz ettiði veri toplama mantýðý yatýyor. O verileri gerçekten insanlarýn ihtiyaçlarýn belirleyerek topluyorsunuz ve onlarýn ihtiyacýna göre planlama ve uygulama yapýyorsunuz. Ýþte benim burada kýsaca bahsedeceðim kanýta dayalý týp açýsýndan yani kanýtlarý kullanarak gerçekten bilimsel olarak bu bilgileri derleyerek nasýl insanlarýn hizmetine ulaþýlabilir hale getirebiliriz dedik. 2001 yýlýnda çalýþma baþladý ve 2005 yýlý maalesef Büyükþehir Belediyesinde çalýþmanýn sonuna geldik. Özürlüler yasasý çýktý ve saðlýk hizmetleri kesinlikle bu tür belediyelerin içinde yürütülme olayý ortadan kalktý. Þu anda saðlýk hizmetlerini yerel yönetimler vermiyor. Daha ziyade psiko sosyal yaklaþýmlar, eðitim bunlarýn üzerine aðýrlýk verdiler. Bana kalýrsa ben engellerin týp yönündeyim ve özellikle çocuklarýn ki, þu anlamda çalýþýyorum. Çocuk engellilerin týbbi rehabilitasyon sorunu Türkiyede çözümlenmiþ deðil. Belki devlet ve hükümet düzeyinde çözümlendiði sanýlýyor. Bir takým merkezlere rapor ve çocuklarýmýzý gönderiyoruz. Burada çok çocuk ve aileler var. Bu merkezlerde yapýlan iþleri biz hiç kontrol edemiyoruz. Devlette kontrol etmiyor. Yani sizin aldýðýnýz hizmet bu çocuklar gerçekten layýkýyla burada týbbi rehabilitasyon alýyorlar mý ki, zaten o hizmeti vermekle yükümlü deðil bunlar, ama çocuklarýn ihtiyaçlarý var. Bu hizmet biraz böyle ve ortada kalýyor. Bunu kimse kontrol etmiyor. Siz bunun parasýný veriyorsunuz. 22
Devlette bir miktar veriyor. Ama bu merkezlerde yapýlan, bazýlarý çok güzel iþler yapýyor. Gerçekten layýkýyla fizik tedaviyi, rehabilitasyonu uyguluyorlar çocuklarýmýza, ama bir kýsmý da maalesef çocuklarýn küçük yaþta belli bir potansiyeli oluyor onu geçirdiðimiz zaman bir bakýyoruz çocuk 7-8 yaþýna gelmiþ, yapýlmasý gereken birçok þey yapýlamamýþ gereksiz iþlemler ve sýkýntýlar mevcuttur. Ben kendi konuma dönüyorum. Kanýt diyoruz bilimsel düzeyde baktýðýmýz zaman özellikle bilimsel araþtýrmalar yapýlýyor týp alanýnda, bunlardan çýkacak sonuçlarý özümseyerek saðlýk hizmetlerinin bu bilgiler ýþýðýnda yöneltmeye onlarý planlamaya kanýta dayalý týp adý veriliyor. Bu çok eski bir kavram deðil. 1970-80'lerde ortaya çýktý. 1992'den sonra yaygýnlaþtý. Týpla ilgili çok yayýnlar var. Dergilerde birçok bilgiler var. Ama bunlardan hangisini kullanalým. Biz bunlarýn arasýnda kayboluyoruz. Bu kanýta dayalý týp bize bunu kolaylaþtýrýyor. Bu veriler týpta nasýl toplanýyor. Birtakým araþtýrmalar yapýlýyor. Bu araþtýrmalar sonucunda toplanan bilgiler yayýn ve makale haline getiriliyor. Bu makaleler bilimsel dergilerde birçok uzman tarafýndan deðerlendiriliyor ve yayýnlanýyor. Bunlar bizim için çok önemli veri kaynaklarý kitaplar ve rehberler var. Bu kaynaklarýn hepsinden yararlanarak bilgiler ediniyoruz. Burada bu kaynaklarýn neler olduðun görüyoruz. Hayvan çalýþmalarý var, klinik görüþler var. En üstte randomize kontrol çalýþýmlar dediðimiz bilimsel çalýþmalar var. Þimdi bu kanýtlarý týpta elde edilen bilgilerin kanýtlarýný 1'den 5'e kadar sýnýflandýrýyoruz. En kýymetli olanlar randomize kontrollü çalýþmalar yani þöyle özetleyeyim. Ýki gurup insan alýyorsunuz. Bir guruba bir ilaç veriyorsunuz. Bir guruba vermiyorsunuz. Ondan sonra bu ilaç bir müddet kullanýlýyor. Bir müddet sonra bu ilacýn etkilerine bakýyorsunuz. Hangi guruba ne ilaç verdiyseniz bu sefer çok objektif olarak bir deðerlendirme yapamazsýnýz. Çalýþmaya baþlarken o iki gurubu bir kere birbirine eþit olacak týr. Örneðin buraya gelmiþ öðrenciler hangi okuldan gelmiþ söylermisiniz bana Baðcýlar Endüstri Meslek Lisesi orada sadece erkek öðrenci görüyorum. Öbür gurup hangi okuldan Akþemsettin Anadolu Lisesi þimdi bu iki gurubdan öðrenci alýp da bir ilacý bunlara bir ilacýda bunlara verirsem sonuçlarý deðerlendirebilir miyim? Deðerlendiremem. çünkü onlarýn özellikleri farklý bir gurup Endüstri Lisesinde okuyor, diðerleri de Anadolu Lisesinde okuyor sonuçta farklý dersle alýyorlar. Ayný özeliklere sahip iki gurup deðil. O zaman ben þunu yapmalýyým. Bu iki gurubu da karýþtýrmalýyým. Rastgele seçmeliyim. Bunun adý rastgele seçim, randomizasyon denilen þey bu, bunun birçok bilimsel yöntemi var. 23
Ýkincisi ben bir ilaç veya bir eksersiz vereceðim. Bu iki gurup arasýnda hangi eksersizi kimse verdiðimi kimse tarafýndan bilinmemesi lazým. Ben bunlarý sonra deðerlendireceðim. Ayný etkiyi mi alýyor? Buna da körleme diyoruz. Bunu da iyi yapmam lazým yani burada çok bilimsel araþtýrma yöntemlerini kullanmam lazým. Bunlarý kullanarak yaparsam her þey dört dörtlük olursa piramitin en tepesindeki randomize kontrolü çalýþmalarýndan biri çýkýyor. O zaman elde ettiðim bilgiler çok deðerli bilgiler oluyor. Devam edelim Bir sonraki slayt, bunlarý da sýnýflýyoruz kanýtlar A,B,C diye grupluyoruz.. A gurubundakiler yine bu randomize kontrollü guruplar yani iyi iki liseyi grupladým. Onlarý iyi grupladýysam onlarýn sonuçlarýndan yararlanabiliyorum. Ýyi gruplayamazsam kafama göre biraz Anadolu lisesinden, biraz endüstriden eksik kaldý gideyim birde ilkokuldan 5 öðrenci seçeyim dersem iþte onlarýn sonuçlarý hiçbir iþe yaramýyor. A grubunda kanýtlar en kýymetli olan kanýtlar düzeyinde çalýþmalar. Sosyal hizmetlerin toplum üzerindeki etkileri saðlýk hizmetlerinin planlamasýnda ve sunulmasýnda da bu topladýðýmýz verilerin saðlýklý olmasý ve uygun bir þekilde deðerlendirilmesi gerçekten çok önemlidir. Yoksa kullandýðýmýz yöntemler uygun deðilse hiçbir iþe yaramýyor. Elde 24
ettiðimiz sonuçlar kendi kendimizi tatmin etmekten öteye geçmiyor. Bu yöntemleri neden kullanýyoruz? 1. Bunlarý kullanarak düzgün bir planlama yaparsak maliyet düþüyor. Ülkemizde en büyük sýkýntýmýz budur. Kaynaklar israf oluyor. Sürekli ayný iþleri tekrar olarak yapýyoruz. Nalan Haným söyledi, bütün belediyeler özürlüler hakkýnda veri topluyor. Topluyor da ne oluyor dünya kadar para harcýyoruz. Neyi aradýðýmýzý bilmezsek bir iþe yaramýyor. Veri toplarken amacýmýz net deðil. Bazý iþleri herkes tekrar tekrar yapýyor. 2. Yaptýðýmýz iþlerin etkinliðini artýyoruz. Buda çok önemlidir. 3. Kaliteyi artýrýyoruz. Bu basmaklarý tek tek gösterirken özellikle yaptýðýmýz toplum temelli çalýþmalarý özürlüler idaresinin yaptýðý araþtýrmalardan örnekler vererek açýklayacaðým. Özürlülükle ilgili ülkemiz de bir sorun var. 1990 da ben sahada dolaþtým. O zaman þunu gördüm. Özürlüler evlerinde oturuyor. Sokaða çýkmýyor, saðlýk hizmetinden yararlanamýyor. Bu aslýnda çok ciddi bir problemdi. Bu problemi tanýmlarken tanýmlarýmýzýn doðru olmasý lazým. Yani neye ne isimi veriyoruz. Hangi konu hangi baþlýk adý altýnda incelenecektir. Ortak dili konuþmak adýna bu çok önemlidir. Þimdi bu problemi tanýmlarken bu gördüðünüz karýþýk resim aslýnda hepimizin yaþadýðý dünyayý hesaplýyor. Biz bütün yaþantýmýzla ailemizle çevremizle birlikte geçiriyoruz. Yaþam biçimimiz onlarla yakýn iliþkide, iþ okul, saðlýk vb çevresel faktörler bizi etkiliyor. Eðer bir hastalýk içerisine girersek bunlarla ilgili ailemiz bize destek oluyorsa bu çok iyi oluyor. Diyelim bir engeli hiç destek almýyor. O zaman hayatý çok zorlaþýyor. Çevre bazen iyi etkiliyor bazen de kötü etkiliyor. Mesela benim bir yeðenim var. Zihinsel olarak hafif geri bu arkadaþýmýz þu anda 40 yaþýnda ve köyde yaþýyor. Hepimizden daha saðlýklý, hepimizden daha aktif, çünkü köyde entelektüel bir faaliyete ihtiyacý yok. Rahat rahat geziyor, her iþini yapýyor, tarlada çalýþýyor, ama Ýstanbul'a geldiðinde bir þey yapamýyor. Oradaki çevre onu olumlu yönde etkiliyor. Çevrenin bazen olumlu ve olumsuz etkisi de oluyor. Yine düþünceleriniz duygularýnýz etkiliyor. Bazý þeyler olumsuz olarak etkiliyor ve moraliniz bozuluyor. Hastalýklar 25
engellikle ilgili durumlarý yine onlarý olumsuz olarak etkiliyor. Çerçeveyi iyi oturttuktan sonra tabii ki bilimsel açýdan þu anda dünyada ve ülkemizde de kabul edilen Özürlüler Ýdaresi baþkanlýðýndan AYSÝEF' le ilgili Kasým ayýnýn sonunda bir eðitim yapmýþlar. Bu dünya saðlýk örgütünün özürlülük tanýmlarý ile ilgili. Yani ayný dili nasýl konuþabiliriz. Bu çok önemli, hangimiz neye ne diyoruz. Kime özürlü diyoruz. Kime baðýmlý diyoruz. Bunun için ortak dil konuþmamýz lazým, problemi tanýmlarken hangi kiþiye hangi tanýmý koyuyoruz. Onu nasýl tespit edeceðiz. Baþka türlü veri toplayamayýz. Bu tespit için o veriyi oturtmak için isimlendirmemiz lazým. Benim 'a' dediðim þeye beyefendinin de 'a' demesi lazým. Onun için týpta hastalýklara taný koyuyoruz. Bunu da eðitimle hepimiz birbirimize yaygýnlaþtýra biliyoruz. Ýþlev bozukluklarý özürlülük ve engellilik olarak ülkemizde bu terimlerde çok karmaþýk bir halde Þimdi dünyada birçok terim var. Bu kiþileri tanýmlamak için özürlü mü, sakat mý, engelli mi diyelim ülkemizde önceden sakat deniliyormuþ, dünyada da artýk tek bir terim kullanýlýyor. Bizde de ya engelli, ya özürlü, ya da sakat diyeceðiz. Peki, hangisini diyelim. Onu bilmiyorum. Birçok insan özürlü dediðimiz zaman bun hakaret olarak kabul ediyor. Fatma Þahin sen ne diyorsun? Aslýnda kavramlara takýlmamak gerektiðini düþünüyorum. Sonuçta ismin ne olduðu hiç önemli deðil. Bunu söylerken niyet çok daha önemli benim için, hani ben sakat kelimesini de, özürlüyü de kabul ederim ama yeni yeni engelini aþmaya çalýþan arkadaþlarýmýz genellikle engelli kelimesini daha çok benimsiyorlar. Özürlü denilince defolu gibi algýlayanlar oluyor. Ama en sýcak baktýklarý kelime engelli Þurada oturan iki arkadaþýmýza veriyorum mikrofonu, size ne denmesini isterdiniz bana söyleyin. -Ben kendimi özürlü saymýyorum ve kollarým saðlam belirli bir yere gidip çalýþýp ekmeðimi kazanýyorum. Bununla da gurur duyuyorum. -Arkadaþýma ben de katýlýyorum. Özürlü denmesi daha mantýklý. Þu anda 26
size hiçbir þey demeye biliriz. Ben hiçbir hastaya özürlü demiyorum. Benim iþim bu, 20 yýldýr uðraþýyorum. Ben sizi çok rahat tanýmlaya bilirim. Ama diyelim ki bu konuda çalýþan bir baþkanlýk var. Ýstanbul Üniversitesinde bir araþtýrma uygulama merkezi var. Ben onun baþýndayým. Ona bir isim koymak zorundayýz. Her dilde farklý kullanýlýyor. Bizde zannediyorum. Engelli olarak kullanýlacaktýr. Özürlü demek çok tuhaf bir þey ama özürlüler idaresi bu þekilde kurulduðu için bizde bu þekilde kurulduk. Ýstanbul üniversitesi özürlüler araþtýrma merkezi 2000 yýlýnda kuruldu. Terimler çok önemli deðil diyorsunuz ama belki deðiþebilir. Bakýn benim veri toplamaktan kastým budur. Kime ne diyeceðimiz ve isimlendirmede çok önemlidir. Kullandýðýmýzý kelimeler ayný dili konuþmak için baþka þeylerden bahsetmemek için hangi duruma ve hangi rahatsýzlýða siz ne isim veriyorsunuz? Ben ne isim veriyorum bu çok önemlidir. Fatma Haným bir þey söyleyecek. -Sakat kelimesi, engelli olmayan yani engellilikle karþý karþýya kalmayan arkadaþlarýmýz veya toplumun diðer engelsiz insanlar, sakat kelimesini kendimiz kullandýðýmýza dair sanki kendimize hakaret ediyormuþ gibi Sakýn öyle sakat demeyin diyorlar. 27
Bir önceki slayta bakarsanýz. Dünyadaki yeni sýnýflamada bunlarýn hiç birisi yok. Özürlülük þeyi aktivite ile tanýmlýyor. Belli aktivitelerde, etkinliklerde kýsýtlýlýðý var diyor. -isminiz ne arkadaþým? -Mehmet Arslan, -Mehmet Arslan, arkadaþýmýz yürüyemiyor. Yürüme etkinliðinde kýsýtlýlýðý var. Onu bu þekilde tanýmlýyor. Engelliliði ile katýlýmla tanýmlýyor. Katýlýmda þu, diyelim Mehmet arkadaþýmýz Eminönü'nde tezgahý var. Herhangi bir mesleki aktivitede katýlýmda bir sorunu yok. Sosyalde yok çünkü buraya gelmiþ ve bizim toplantýmýzý dinliyor. Mehmet'in katýlým problemi yok. Yani eski tanýma göre engelli deðil. Sadece yürüme aktivitesi kýsýtlanmýþtýr. Yani yeni sýnýflama bu sýnýflama yaygýnlaþtýðýnda artýk bu sýkýntýlarýnýz bitecektir. Negatif tanýmlamalar bitti. Her þey pozitif tanýmlanacak siz bunu bu etkinliði yapamýyorsunuz. Katýlýmda sorun var. Mesela bir öðrenci arkadaþým diyelim ki, öðrencilik yaþýnda ama okula katýlamýyor. Okul aktivitesinde katýlým zorluðu var. Bunun kabahati kimde? Kendisinde deðil, engelinde de deðil, ailesinde de deðil, eðer toplum olarak biz ona o hizmeti götüremiyorsak onun yararlanabileceði okul hizmetini sunamýyorsak onun ihtiyaçlarýna göre o zaman burada yönetimlerde toplumda sorun var. Biz de Türkiye de ve Türkiye Cumhuriyeti olarak bu yasalarla dünyada kabul edilen bir takým kurallara uyarak bunlarý yerine getirmeye çalýþýyoruz. Problemi tanýmladýk. AYSÝEF yaygýnlaþýnca her þey artý hepimiz tarafýndan ayný þekilde ifade edilecektir. Bunda büyük bir sorun yaþanmayacaktýr. Önümüzdeki 5 sene içinde veri tabanlarýnda daha saðlýklý bilgiler elde edebileceðiz. Bir sonraki slaytý alalým. 2002 de þöyle bir sonuç çýktý. Türkiye de 8 milyon özürlü, var. Aman Allah'ým ne kadar çok özürlümüz var. Ne yapacaðýz þimdi? Ama bunu ileri analizine baktýðýmýz zaman bunlarýn yüzde 9-10'u nerede ise kronik hastalýk süre gelen yani tansiyonu yüksek, þekeri, astýmý var. Bunlarýn diðer bölüm dediðimiz görme, iþitme, duyma, ortopedik ve zihinsel olanlarýn yüzde 3 bile deðil. Bu böyle azalýyor. Bizim için gerekli olan yüzde 12 göre planlama yaparsak, veriyi nasýl toplarsak planlamayý ona göre yapacaðýz. Yani biz 8 milyon kiþilik 28
rehabilitasyon merkezi yaparsak kaynaklarý çok gereksiz harcamýþ olacaðýz. Gerçekten bu 8 milyon kiþinin her türlü rehabilitasyon ihtiyacý var mý? Bu çok önemli ama aslýnda yok. Neden yok. Çünkü bu özürlülerin büyük kýsmý günlük yaþamdan tamamen baðýmsýz yani günlük yaþam etkinlikleri dediðimiz her türlü etkinlikte tek baþýna her þey yapabiliyor. Yani bu insanlarýn oraný yüzde 12 diyelim. Her þeyi tek baþýna yapabiliyor. Hiçbir hizmet planlamamýza gerek yok. Ama sorular bu þekilde sorulmadýðý için özürlüler araþtýrmasýnda bunlar sanki hiçbir þey yapamýyormuþ gibi görünüyor. Yüzde 12 içinde yüzde 2'lik kýsmýnda baðýmlýlýk var. Bir kýsmý da tam baðýmlý yani buraya gelebilecek durumda deðil. Evde bakým ihtiyacý olan insanlar bizimde çok yapabileceðimiz bir þey yok. Rehabilitasyon açýsýndan arada kýsmî baðýmlý olanlar diyelim ki, akülü araba daðýttý belediye. Bu da güzel bir hizmet akülü araba ile bu kýsmi baðýmlý arkadaþlarýmýzý, hiç kimse kendilerini itmeden tek baþlarýna dolaþabilecekler artýk, çünkü o zaman baþka birilerine ihtiyaçlarý kalmayacaktýr. Teknolojiyi uygun kullanýrsak kiþi baðýmlýlýðýný kaldýrabiliriz. Bize ihtiyaçlarý olan hizmet planlamamýz gereken bu kýsmi baðýmlý olan guruptur. Kýsmi baðýmlýlarýn oranýn ne kadar derseniz? Bizim yaptýðýmýz bütün çalýþmalarda engellilerin yüzde 1,5 civarýdýr. Gerçekten kýsmi baðýmlý engellilerdir. Bunlara planlama ihtiyaçlarý vardýr. Bunlarýn net olarak veri tabaný yapýlan projede ortaya çýkarýlmasý lazýmdýr. Neye ihtiyaçlarý varsa onlarýn planlamasý yapýlmalýdýr. Tam baðýmlýlýk yani 8 milyon özürlümüz yok. Onun için merak etmeyin onlarýn hiç biri tam özürlü deðil. Tam baðýmsýz kiþiler diyelim ki, bir gözü hiç görmüyor. Hiçbir þeye ihtiyacý yoktur. Bir böbreðiz yoksa yine özürlü sayýlýrsýnýz ama tek böbrek hayatýnýzý idame ettirebilirsiniz. Þeker hastasý iseniz kontrol altýndaysanýz yine özürlü sayýlýrsýnýz. Ama bir probleminiz yoktur. Kanýtlarýn toplanmasýnda bir takým sorunlar var. Gereken bilgi ve kanýtý toplarken ilk ve doðru istatistik yöntemlerin kullanýlmasý lazým. 29
Demin araþtýrmalarý anlatýrken örneklemeden bahsettim. Yani bir grup seçeceðiz. O grubun iyi seçilmesi lazým, diyelim ki, Türkiye'de bir þey araþtýracaðýz. Ülkemizde sigara içenleri araþtýralým. Bütün insanlarý taramamýzýn imkaný yok. Onun yerine belirli gruplardan örnekler alýp onlarý taraya biliriz. Þirketlerin oy potansiyeli yaptýðý çalýþmalarda böyledir. Örnekleme yapýlýyor ama o örneklemeyi iyi yaparsanýz toplumu temsil eder. Yoksa temsil etmez. Veri toplamada standart olmalýsýnýz. Herkes topladýðý veriye sahip olmalýdýr. Standart olarak bunlar araþtýrmacýlar tarafýndan bilinmelidir. Bunu için çok iyi eðitim almalýsýnýz. Bu eðitimi iyi almazsanýz sonuç iyi olmaz. Pilot çalýþmanýn yapýlmasý lazým mutlaka her veri toplamada her bilimsel, büyük çalýþmalarda pilot çalýþmalarý vardýr. Ön çalýþma yapýlýr ve sonuçlarý deðerlendirilir. Bilgiyi Deðerlendirirken Nelere Dikkat Etmemiz Gerekiyor? Bilgiyi deðerlendirirken geçerli güvenilir hassas ve özgür yöntemler ölçütler kullanmalýyýz. Diyelim ki, tansiyonunuzu ölçtük. O tansiyonun aletinin kalibrasyonu iyi olmalý her yerde o tansiyon aletini ölçebiliriz. Yeter ki, ölçen kiþi nasýl ölçtüðünü iyi bilsin. Ölçülmesi konusunda onu eðitelim. Tansiyon aleti standart bir alet bütün insanlarda doðru þekilde 30
ölçebilir. Ama eðer standart bir þey kullanmýyorsak her yerde faklý bir sonuç verebilir. Kullandýðýmýz ölçütlerin deðerlendirmelerinde geçerli ve güvenli olmasý gerekir. Bütün bulduðumuzu bulgularý verileri deðerlendirdik belirli bir sonuca varýyoruz. O sonuca göre uygulama yapýyoruz. Diyelim ki, bir bölgede baðcýlar belediyesi bütün verileri topladý. Bu bölgede çocuklarla ilgili birebir çalýþma yapacak diyelim ki, bir psiko sosyal çalýþma planladý. Bu uygulamayý yaparken tekrar problemi geri dönüp problemin bununla uyumlu olup olmadýðýna gerçekten bu çocuklarýn bu ihtiyacý olup olmadýðýna bakýlmasý lazým. Bana söylenen bir þey vardý. Dedi ki, bir yönetici ben engellilerimin bilardo oynamasýný istiyorum dedi. Ben birden gerildim. Burada birçok engelli ailesi var. Sizler çocuklarýnýzýn bilardo oynamasýný mý istiyorsunuz. Gerçekten ihtiyacýnýz nedir? bunun size çok iyi sorulmasý lazým. Yapýlan uygulama sizin ihtiyacýnýzý karþýlýyor mu? Önemli olan bu, engelli olan arkadaþlarýmýzýn ihtiyacý ne ise ona göre hizmetin sunulmasý gerekir. Sizin ihtiyaçlarýnýzý karþýlamýyorsa hizmet çok da iþinize yaramayacaktýr. Uygulama sonunda yapýlan iþlemin ihtiyaçlarý net bir þekilde karþýlamýþ olmasý gerekir. Rehabilitasyonun temelinde bu var. Ýhtiyaçlarý doðru belirleyip o ihtiyaçlara göre hizmeti planlamak bunun içinde devamlý iç içe engellilerle beraber çalýþmak lazým. Görebildiðim kadarý ile Baðcýlar belediyesi bunu baþaran bir belediye kendilerini kutluyorum, hala bu tür toplantýlar da bu kalabalýðý görüyorsak demek ki, bunu da devam ettirebiliyorlar. Toplum temelli rehabilitasyon ilgili ve þu anda kabul edilen, stratejik olarak günlük hayat kýsýtlýlýðý olan kiþilerin toplumla bütünleþmesi bütün mesele budur. Mehmet arkadaþým diyor ki, ben iþe gidiyorum birde buraya gelebildim. Ben istiyorum ki, Mehmet arkadaþým sinemaya da gitsin. Arkadaþlarý kahveye de gitsin 11 sene önce ne yapabiliyorsa þimdi de bu sandalyeye raðmen bunlarý yapabilsin. Toplumla bütünleþmek budur. Siz sosyal etkinlikleri daha önce nasýl yapýyorsanýz yapmaya devam edin. Bununla birlikte bütün toplum daha sýcak daha elele ve engellilerden de bir þeyler öðrenerek, çünkü onlardan öðrenecek çok þey var. Fatma bize anlatsa benim anlattýðýmdan daha ilginç þeyler anlatýr. Çok fazla þeyler yaþamýþtýr. Onlar bu topluma çok þey katabilecek durumdalar. Biz onlardan çok þey öðreniyoruz. Çok yollardan geçerek bu 31
aþamaya geliyorlar. Her þeye raðmen geliyorlar ve biz onlara hiç yardým etmiyoruz. Onlar kendi çabalarý ve iradeleri ile buraya geliyorlar. Hepimizin öðrenecek çok fazla þey var. Dünyada uygulanan bir yöntem TTR(Toplum Temelli Rehabilitasyon) bu Türkiye'de terk edilmiþ deðil ama belediyenin sanki gündeminden düþtü gibi Bu toplantýdan sonra yöntemleri araþtýrmaya baþlayanlar olabilir. Ýhtiyaca göre planlama bu yöntemin en önemli parçasý, yani sizin ihtiyaçlarýnýzý soruyoruz. Hangi hizmeti eksik alýyorsun ya da nerede sýkýntýn var. Biz ona göre sana bir takým iþler yapalým ve hizmetler sunalým. Ýstanbul da, Toplum Temelli Rehabilitasyon Merkezi Programý 3 ilçede baþladý. Kâðýthane, Baðcýlar ve Fatih. 3 ilçede bütün özürlülük verileri toplandý ve onlara göre hizmet planlandý. Ýlk topladýðýmýz verilerde þöyle bir sonuç gördük. O zaman saðlýk hizmeti bu kadar yaygýnlaþamamýþtý. Yüzde 41 hiç sosyal güvence yoktu. Engelli bir arkadaþým hasta olsa doktora gidemiyor. Yüzde 51 okuma-yazma bilmiyordu. Yüzde 21 aðýr özürlü. Hayatý boyunca ne doktor ne fizyo terapi görmemiþtir. Bu çok acý bir sonuç tabii, birinci öncelik ben hala ayný düþünüyorum. Fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin çok iyi verilmesi lazýmdýr. Bu hizmet hâlâ ülkemizde yaygýn ve etkin olarak verilmiyor. Ama tam anlamý ile engelliler bu tedavileri alamýyorlar. Eðitim hiç almýyorlardý. Þimdi bir miktar eðitim hizmetleri veriliyor. Sosyal hizmet hiç alamýyorlardý o da biraz yerine getirilmeye baþladý. Bu tür toplantýlarla sizler de isteklerinizin farkýna vararak bu taleplerinizi dile getirerek gerek belediyelerle gerek sivil toplumla dernekleþerek birbirimizle topluma bunlarý ve ihtiyaçlarýnýzý net olarak ortaya koymanýz lazýmdýr. Toplum temelli rehabilitasyonun en büyük ayaðý da insanlara kapasite kazandýrma yönünde eðitim vermekti yani sizin kendi ihtiyaçlarýnýzý farkýna varýp bunun için yönetimleri zorlamanýz gerekiyor. Bunu nasýl yapacaksýnýz, oturduðunuz yerde yapamazsýnýz. Belki bu tür çalýþmalara aðýrlýk verirli diye düþünüyorum. Gelelim sonucun deðerlendirilmesine, bu sonuçlarý neye göre deðerlendirdik. Yani bu akülü sandalye verdiðimiz arkadaþlarýmýzýn hayatýnda ne deðiþikler oldu. Dönüp onu sormamýz lazým, aslýnda bu deðerlendirmeleri neler olmasý gerektiðini daha veri toplamadan önce karar vermeliydik. Buradaki sorun budur. Biz neye göre baþarýlý 32
olduðumuz kabul edeceðiz. Bazý örnekler 1 yýlda iþe girebilen engelli sayýsý, diyelim ki, Baðcýlar Belediyesi bir kapasite güçlendirme programý kursu açtý. Bu kurslarýn sonunda birçok insan eðitim aldý. Ama o yeterli deðil. Bu eðitimi alan kiþilerin ne kadarý iþe girdi. Bu çok önemli ya da mahallede okula devam eden zihinsel engelli öðrenci sayýsý 5'ti þimdi 10 oldu. Bunu baþtan koymalýyýz. Veri tabanýnda bilgi toplarken ve sonrada istediðimiz hedefe ulaþýp ulaþamadýðýmýzý rahatlýkla kontrol edebiliriz. Yine bizim kullandýðýmýz bir ölçüt yaþam kalitesi ölçütleri var. Mesela fonksiyonel baðýmsýzlýk ölçütü, hangi iþi tek baþýna ne kadar baðýmsýz olarak yapabiliyorsunuz. 126 üzerinden puan veriyoruz. Mesela yatan hasta 45 iken 120 oluyor. Harika, oh iyileþmiþ diyorum. Devlet beni buna göre puanlýyor. Sana ben hasta verebilirim. Þu anda öyle deðil Türkiye'de. Bütün rehabilitasyon merkezleri çocuklara eðitim veriyor. Bundan para alýyor devletten ama, ne kadarý doðru hizmet veriyor. Ne kadar eðitim verdi de ve çocukta ne kadar geliþme oluyor. Bu hiç deðerlendirilmiyor ülkemizde, bu ölçütlerin de neler olduðunu hepimiz ortak konuþarak yapmamýz gerekir. Siz yeni bir rehabilitasyon merkezi ararken bir anne olarak gittiðiniz merkezde bu ölçüte bakmalýsýnýz. Sizin çocuklarýn zihinsel ölçütlerinde artýþ oranýnda yüzde kaç? Yüzde 2 ise oraya vermemelisiniz. Yüzde 15 ise vermelisiniz. Bu ölçütleri siz de bilmelisiniz. Devlet de bilmelidir. Ölçütler düþükse oraya devlet ödeme yapmamalýdýr. Bunlar geliþtirilmelidir. Farklý ortamlardan gelen ve farklý yaþ gruplarý olan bu salonda olan insanlarý daha fazla sýkmak istemiyorum. Soru olursa cevaplayabilirim. Engellilik çevreden kaynaklanan bir sorun, ben ayný zamanda Ýstanbul Üniversitesinin engelli öðrenci sorumlusuyum. Bakýn herkes týpta ve istediði eðitim dalýný okuyabilir. Dünyada inanýlmaz bir geliþme var. Bizim bir öðrencimiz Türk dili edebiyatýnda Arapça öðreniyor. Bu öðrenci hiç görmüyor. Arapçanýn kaligrafik bir yazýsý varmýþ, kaligrafikle yazýlýrmýþ, görme engelli öðrenciler bu dersten muaf olurlarmýþ, fakat þimdi biz araþtýrdýk bu dersten muaf olursan bu dersten hiçbir þey öðrenemiyormuþsun. Bu öðrencilere teknoloji yardýmý ile bunu kolaylaþtýrýlmasýný öðrendik. Bu Türkçe ve Arapça bir þey Türkiye deki bütün üniversiteler biraraya geldik ve biz bunu da bulduk. Bu konuda çalýþmalar devam ediyor. Engelli bir insan istediði her konuda eðitim alabiliyor. Bütün çocuklarýmýzý bu eðitim olanaklarýndan yararlanarak 33
bütün kurumlarýmýzda toplumumuza üretken bir birey olarak eðitime dahil edebiliriz. Hepinize sabrýnýz için çok teþekkür ediyorum. Nalan Engin Oturum Baþkaný Deðerli hocamýza çok teþekkür ediyoruz. Umuyorum sizler için çok faydalý olmuþtur. Ben çok faydalandým. Hocamýn konuþmasý sýrasýnda üniversitelerin, belediyelilerin, planlamacýlarla, uygulamacýlarýn, teorisyenlerin iþ birliðinin ne kadar gerekli olduðunu ben hissettim. Doðru iþ birliði yapýlýrsa ortada hepimiz için bir kaynak olduðunu düþünün 100 birim olsun biz birlikte harcarýz veya bu 100 birimi doðru iþbirliði ile geleceðe yönelik çok güzel þeyler de planlayarak da deðerlendirebiliriz. Bu gün için doðru kullanmýþ olabiliriz. Gelecekte de bunun önemli etkilerini görebiliriz. Belediyeler, uygulamayý yapan kurumlar, sivil toplum örgütleri, üniversitelerden hocalarýmýzdan bilgi kaynaklarýndan doðru bir þekilde faydalanabilir doðru iþbirliði içinde olabilirler. Uygulamayý yapan kurumlardan, Ýstanbul Büyükþehir Belediyesine baðlý Ýstanbul Özürlüler Merkezinde Müdür Yardýmcýlýðý yapan arkadaþým Sosyolog Engin Gören Beye býrakmak istiyorum. 34
Sosyolog Engin Gören ÝBB Özürlüler Merkezi Müdür Yardýmcýsý Sayýn oturum baþkanýmýza ben de teþekkür ediyorum. ÝBB özürlüler müdürlüðünde sosyal hizmetlerden sosyal iþlerden sorumlu müdür yardýmcýsý olarak görev yapýyorum. Öncelikle hocamýza ben teþekkür ediyorum. Çok iyi bir sunum yaptý. Çok güzel konulara deðindi. Belediyelere yönelik kýsa ve öz bir tanýmla baþlamak istiyorum. Belediyelerin ve yerel yönetimlerin önemini belirten bir giriþ yapmak istiyorum. Belediyeler herkesçe bilinen tanýmý ile yöre halkýný ortak ihtiyaçlarýný karþýlamakla görevli karar organlarý halk tarafýndan seçilen kamu tüzel kuruluþlardýr. Halkýn katýlýmýný saðlanmasý bürokrasinin azaltýlmasý ve yerel olanaklardan yararlanmasýnda ki, esneklik yönü ile merkezi yönetimlere göre üstünlükleri vardýr.
Belediyelerin faaliyetleri halkýn doðrudan günlük yaþamýný etkilemesi yönün ile de özürlüler içinde ayrý bir önem arz etmektedir. Günlük yaþamda özürlülerin ihtiyaçlarý ve konut üretimlerinin saðlanmasý ulaþým hizmetleri, týbbi hizmetler, rehabilitasyon hizmetlerin saðlanmasý gibi Bu çalýþmalar yerel yönetimlerde rahatlýkla yapýlabilmektedir. Özürlülerin en çok ulaþtýklarý birimler haline gelmektedir. Bunlarýn sonuçlarýna baktýðýmýzda benzer ihtiyaçlarýn yerel yönetimlerde karþýlanmasý merkeziyetçilikten uzak ve verimli çalýþmalarý yerel yönetimleri özürlüler açýsýndan da ayrý bir yere koyuyor ve önem saðlýyor. Baþka yönden baktýðýmýzda yerel yönetimlerde geliþmiþliðin ölçütlerinden belki de en önemlilerden birisi de hizmet sunduklarý bireylerin bedensel ruhsal bakýmýndan tam iyilik bir bütünlük halinde olmalarýdýr. Bunu ancak hizmet sunduklarý bireylere yaptýklarý çalýþmalarýn planlamalarýn etkin ve verimli bir þekilde yapýlabilmesini saðlayacak ilgili geçerli bilgilerin araþtýrmalar yolu ile elde edilmesiyle saðlayabilmektedirler. Bu noktada biraz eksikliðimiz var. Özellikle özürlülerle ilgili veri tabaný noktasýnda Türkiye deki profile baktýðýmýzda merkezde ve yerel yönetimlerde bütünlük gözetilmeden bir takým önlemler alýnmaktadýr. Bu önlemler farklý güçlükler ortaya çýkarmakta, farklý yerel yönetimler elde ettikleri verileride farklý öncelik sýralarýna göre hizmet sunmakta, ihtiyaca cevap vermekten uzaklaþmaktadýrlar. 1997 baþbakanlýk özürlüler idaresi kurulmasý ile bu noktada önemli adýmlar atýlmýþ bütünleþme noktasýnda ciddi süreçler harekete geçirilmiþ olmasýna raðmen daha iyi görmekteyiz ki, pek çok tamamlanmasý gereken süreç bulunmakta kamu, yerel yönetim, sivil toplum kuruluþlarý ve üniversiteler birlikte çalýþarak hareket etme zorunluluðu doðmaktadýr. Veri tabanýnýn hangi noktalarda kullandýðýmýzý ve hangi çalýþmalarda nasýl faydalandýðýmýzý deðinmek istiyorum. Büyükþehir özürlüler müdürlüðü 1994 yýlýnda Saraçhane'de bulunan belediye sarayýnda bir masa olarak çalýþmalarýna baþladý. 1999 yýlýnda özürlüler merkezi ve Temmuz 2006 da büyük bir organizasyon olarak özürlüler müdürlüðü halini aldý. Kurumumuzda özürlülerin ve yakýnlarýnýn kapasitelerinin geliþtirilmesi ve yaþam koþullarýnýn iyileþtirilmesi baðýmsýzlýklarýna destek olunmasý sosyal hayata ve üretime katýlýmlarýný saðlanmasý amaçlanmaktadýr. Bu kapsamda verdiðimiz hizmetleri baktýðýmýz zaman, müdürlüðümüze baðlý 36