SAKARYA SAĞLIK BÜLTENİ MART 2013 SAKARYA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Mustafa BÜYÜK Sakarya Valisi Sakarya Kültürlerin Buluştuğu Şehir; Son 10 yıldır Sağlıkta Dönüşüm Programı kapsamında Ülkemizde sağlık alanında önemli başarılara imza atılmıştır. Etkin, güvenli, kaliteli, nitelikli ve ulaşılabilir sağlık hizmeti sunma noktasında insan odaklı bir anlayışla, sürekli iyileşme felsefesiyle sağlık hizmetlerini geliştirmek ve insanımızın hak ettiği yaşam kalitesine ulaşmasını sağlamak ve sürdürülebilir kılmak hem Ülkemiz hem İlimiz adına öncelikli hedeflerimiz arasındadır. Sağlık Bakanlığı politikalarına paralel olarak İlimizde, sağlık kurum ve kuruluşlarının altyapısı ve fiziki donanımları güçlendirilmekte, nitelikli ve yetişmiş insan gücü ile temel sağlık hizmetleri ve yataklı tedavi kurumlarında sunulan sağlık hizmetlerinin en üst seviyede sunulması amaçlanmaktadır. Sakarya; tarihi, doğal güzellikleri, sanayisi ve ülkemiz ekonomisine olan katkısı bakımından önemli bir yere sahip olmasının yanında farklı kültürlerden insanların birlikte yaşadığı zengin bir kültüre de sahiptir. Bununla beraber, en önemli zenginliğin sağlıklı nesiller olduğu bilinci ile İlimiz in refah düzeyinin yükseltilmesi noktasında, her alanda olduğu gibi sağlık alanında da bu güzel şehre hizmet etmenin çabası içerisindeyiz. Sakarya Sağlık Bülteni nin hazırlanmasına katkısı olan Sağlık Müdürlüğü personeline ve bu vesile ile insanımızın sağlığı ve mutluluğu için mesai mefhumu gözetmeksizin, özveriyle görevlerini yerine getiren tüm sağlık çalışanlarımıza teşekkür eder, başarılarının devamını dilerim. İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 1
Uz. Dr. Murat ALEMDAR İl Sağlık Müdürü Dünyanın en değerli varlığı insan, insanın ise en değerli varlığı şüphesiz ki sağlığıdır. Bu nedenle; halkımıza en iyi, en kaliteli, en etkin sağlık hizmeti vermek ana görevimizdir. Bu görevi gerçekleştirirken, sabır, metanet, özveri ve azami hassasiyetin gösterildiğinin bilinmesi isterim. Hepimizin ortak hedefi olan daha iyi bir sağlık hizmeti sunma yolunda elimizden gelen tüm çabayı sizlerinde değerli görüş ve katkılarıyla gerçekleştirmek ana hedeflerimizdendir. Bütün çabamız, geçmişte ancak hayal edilebilen sağlık hizmetlerini modern tıbbın ve çağın imkânlarını kullanarak lâyık olduğunuz şekilde sunmak ve bölgede etkin, güvenilir, ulaşılabilir ileri teknolojik donanımlı sağlık kuruluşlarına sahip olmaktır. İlimiz, Bakanlığımızın Sağlıkta Dönüşüm programı çerçevesinde yeni projeleri hayata geçirme gayreti içerisindedir. Avrupa Birliği ne girme sürecinde bulunan Ülkemizdeki sağlık alanındaki gelişmelere paralel olarak, uluslararası akreditasyonun sağlanması hedefi ile İlimizde hizmet kalite standartları kapsamında, çalışmalarımız devam etmektedir. Sağlık alanında hasta ve hasta yakınlarının haklarını koruyan kaliteli, güvenilir, çağımızteknolojisi ile donatılmış sağlık hizmeti sunmanın haklı gurur ve mutluluğu ile hizmet sunumuna devam edeceğiz. İlimiz sağlık kuruluşlarında sadece hastalarımız için değil aynı zamanda çalışanlarımız için ergonomik ortamlar, sürekli eğitim, çalışma barışı, çalışan güvenliği, kalite çalışmaları ve nihayetinde çalışan memnuniyeti ile etkin hizmet sunumu sağlanmaktadır. Buradan yola çıkarak geliştirdiğimiz yönetim ilkemiz; hastalarımızın, halkımızın, çalışanlarımızın ve kamu idaresinin koşulsuz memnuniyetidir Çalışan ve hastaların memnuniyetini ön planda tutup, bilimsel, etik değerlere ve yasal gerekliliklere uygun, güvenilir, hijyenik bir ortamda, uyumlu bir ekip anlayışı ile, çağdaş teknolojiyi takip ederek, sürekli iyileştirme gayreti içerisinde nitelikli sağlık hizmeti verebilmek için bütün çalışmalarımız sürmektedir. Dolayısıyla, motivasyon kaynağımız halkımızın ve tüm çalışanlarımızın söyledikleri memnuniyet ifade eden sözlerdir. Tüm sağlık çalışanlarımıza ve halkımıza sağlıklı ve güzel bir hayat dileklerimi sunar çalışmalarınızda başarılar dilerim. 2 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
Yayın Sahibi: Sakarya Sağlık Müdürlüğü adına Uz. Dr. Murat ALEMDAR Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Filiz KOÇ Hukuk Danışmanı: Av. Sebila KARABULUT Yayın Kurulu: Mustafa EZEN Osman NALBANT Müberra ÖZKAN Hümeyra ŞAHİN Hazırlık: Araştırma, Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şube Müdürlüğü İrtibat : Sakarya İl Sağlık Müdürlüğü Resmi Daireler Kampüsü Camili Mah. Adapazarı / SAKARYA Tel: (264) 2513550 www.sakaryasm.gov.tr Yazıların sorumluluğu yazara aittir Bültenimizin adı kullanılarak alıntı yapılabilir. Fotoğraflar: Sakarya Büyükşehir Belediyesi Arşivinden İhsan KORKUT Tasarım - Baskı Sakarya Gelişim Ofset www.sakaryagelisim.com Filiz KOÇ Araştırma, Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şube Müdürü editörden Müdürlüğümüz tarafından yürütülen verimli ve nitelikli sağlık hizmeti sağlamaya yönelik çalışmalar devam ederken, bilgi ve deneyim paylaşımının sürekliliğini sağlamak için çeşitli ortamlar oluşturulmaktadır. Bu bağlamda; İl Sağlık Müdürlüğümüz bünyesinde yapılan çalışmaları, yeni fikirleri, sorunları ve çözümlerini değerli Sakarya Halkı ve sağlık çalışanları ile paylaşmak amacı ile Sakarya Sağlık Bülteni yayın hayatına adımını atmaktadır. Sakarya İl Sağlık Müdürlüğünün sesi olacak bu dergide emeği geçen ve katkı sunan herkese teşekkürlerimi sunar, sağlıklı günler dilerim. Bültenimizde yayınlanmak üzere yazı ve çalışmalarınızı bekleriz. Gönderilen yazılar değerlendirildikten sonra, basım sırasında, yazının içerik ve kapsamı değiştirilmeden bir takım şekil ve imla değişiklikleri yapılabilir. İçindekiler 4-5 Sakarya 6 Sağlık Müdürlüğü İdari Yapı 7 Araştırma Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şubesi 8-15 Faaliyetler, Projeler, Eğitimler 16-17 Dr. Özcan Aygün - Filiz Koç / Sakarya 112 Hizmetlerine Genel Bakış 18-20 Yönetim Hizmetleri Şube Müdürlüğü 21-23 Ali Başaran / Kamu Zararı Kavramı 24 Çatlak Kova - Bir Hint Hikayesi 25 Uzm.Dyt. Yasemin Tuncer / Gripten Korunmak İçin Neler Yemeliyiz? 26 Kamu Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü 27 Organ ve Doku Nakli Hizmetleri 28 Radyoloji Hizmetleri - Evde Sağlık Hizmetleri 29 Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyon Merkezleri / Tıbbi Sosyal Hizmet Birimi 30-31 Dr. Zeynep Gökçen Battal / Organ Nakli 32 Dr. Burcu Başaran / Özel Sağlık Hizmetleri, Eczacılık ve Tıbbi Cihaz Şube Müd. 40-41 Halk Sağlığı Hizmetleri Şube Müdürlüğü 42 İbrahim Bulduk / Asit Yağmurlarının Sebepleri ve Zararları Nelerdir? 44-45 Acil ve Afetlerde Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü 46-47 UMKE (Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi) 48 Sağlık, Afet ve Olağan Dışı Durum Koordinasyon Merkezi (SAKOM) 49 Mehmet Aygün / Bilgi Teknolojileri ve Bilişim Sistemlerinin Sağlıktaki Yeri 50 Melin Kurtulmuş / İlkyardım Hayat Kurtarır 51 Dr. Yasin Çatalbaş / Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü 52-53 Sivil Savunma İl Koordinatörlüğü / Afet Yönetimi 54 Erdal Ebem / Yitik Çocuk 56-58 İl Performans ve Kalite Koordinatörlüğü 59 Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi 60-61 Burçin Kandemir / Sağlıkta Şiddet 62-63 2012 Yılında Basında Sağlık Müdürlüğümüz 64 Sağlık Bulmacası İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 3
SAKARYA Geyve Boğazı Sakarya, milat öncesi uygarlıklar döneminden Osmanlı Devleti ne, Osmanlı dan Cumhuriyet e uzanan tarih çizgisinde, Anadolu ya renk veren kültürlerin birleştiği, 19. yüzyılda başlayan göçlerle, Kafkaslardan ve Balkanlardan gelen toplulukların oluşturduğu ve bu kültürlerin barış içinde yaşadığı 902.267 kişiye ev sahipliği yapan bir ildir. Sakarya hem tarihi hem de bugünü ile Türkiye de bir minyatür niteliği taşımaktadır. Farklı coğrafyalardan gelmiş olmak ve farklı kültürlere sahip olmak Sakarya da ayrıştırıcı değil birleştirici ve kaynaştırıcı bir rol oynamaktadır. Sakarya adını Sakarya Irmağından almaktadır. Hızlı kalkınması ve gelişmesiyle Türkiye nin önemli şehirlerinden birisi olan Sakarya, doğal güzellikleri ve yöresel kültürünün zenginliğiyle de dikkat çekmektedir. Denizi, kumsalları, gölleri, nehirleri, yaylaları, kaplıcaları yanında Taraklı ve Geyve gibi Osmanlı dönemi yerleşim yerlerindeki geleneksel yaşantısıyla, Bizans ve Osmanlı dönemi tarihi eserleriyle ülkemizin görülmeye değer cennet köşelerinden biridir. Adapazarı nda Çark Mesire, Uzunçarşı, Sakarya Müzesi (Atatürk Evi), Deprem Müzesi, Orman Park, Poyrazlar Gölü, Akyazı da Kuzuluk Kaplıcaları, Ferizli de Seyifler Kalesi Geyve de Geyve Boğazı, Sinanbey Zaviyesi (Elvanbey İmarethanesi), Sarıgazi Köyü, Geyve-Alifuatpaşa da II. Bayezıt Köprüsü, Kuva-yı Milliye Müzesi, Hendek te Keremali Zirvesi, Çiğdem Yaylası, Karasu Yenimahalle, Maden Deresi ve Şelalesi, Kaynarca Şeymuslihiddin Camii, Acarlar Gölü ve Longosu, Kocaali de Kumsal, Caferiye Köyü, Pamukova Paşalar Kalesi, Karacaahmet Türbesi, Sapanca da Sapanca Gölü, İstanbul Dere, Rahimesultan Camii, Hasanfehmipaşa Camii, Serdivan da Beşköprü (Justinianus Köprüsü), Söğütlü de Harmantepe Kalesi, Taraklı da Yunuspaşa Camii, Taraklı Evleri, Karagöl Yaylası, Sakarya da mutlaka gezip görülmesi gereken kültürel ve doğal güzelliklerin yalnızca bir bölümü 4 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ Sapanca Sakarya Köprüsü
Taraklı Acarlar Longozu Justinianos Köprüsü Orman Park İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 5
SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ İDARİ YAPI Uz. Dr. Murat ALEMDAR İl Sağlık Müdürü Dr. Mustafa EZEN Müdür Yardımcısı Dr. Nevin ÖZÇELİK Müdür Yardımcısı Dr. Serdar DEĞİRMENCİ Müdür Yardımcısı Hakan SAĞLAM Müdür Yardımcısı Dr. Rana BEŞLER Acil ve Afetlerde Sağlık Hizmetleri Şube Müdürü Filiz KOÇ Araştırma, Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şube Müdürü Dr. Burcu BAŞARAN Özel Sağlık Hizmetleri Eczacılık ve Tıbbi Cihaz Şube Müdürü Dr. Zeynep GÖKÇEN BATTAL Kamu Sağlık Hizmetleri Şube Müdürü İbrahim BULDUK Halk Sağlığı Hizmetleri Şube Müdürü Ali BAŞARAN Yönetim Hizmetleri Şube Müdürü 6 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
ARAŞTIRMA, BİLGİ SİTEMLERİ VE SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ ŞUBESİ Güvenilir, doğru, güncel veri üretmek ve karar vericilerin kullanımına sunmak, farkındalık çalışmaları ile birey ve toplum sağlığının yükseltilmesine katkı sağlamak, sağlık alanında mevcut ve muhtemel durumların tespiti için araştırma projeleri ve programları yürüterek bilimsel ve sistematik yaklaşımlar geliştirerek; Kurum bünyesinde güvenilir ve sürdürülebilir bir istatistik sistemi kurmak, sağlık alanında bilinç düzeyi yüksek bir topluma ulaşmak sağlık alanında risk alanlarını tespit ederek erken ve yerinde doğru araçlarla müdahale edilebilmesini sağlamak Şubemizin amaçları arasındadır. Şube Çalışanları Sadık AYDIN, Hümeyra ŞAHİN, Müberra ÖZKAN, Mehmet AYGÜN, Talip TELLİ, Osman NALBANT İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 7
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ HAHUM (HASTA HAKLARI UYGULAMA MERKEZİ) II. ULUSAL KONGRESİNE KATILDIK Araştırma Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şube Müdürlüğü olarak Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddetin Çalışanlar Üzerine Etkileri, Değerlendirilmesi ve Önlenmesi Üzerine Bakış Açısı başlıklı çalışmamız KTÜ- HAHUM II. Ulusal Kongresinde sözel bildiri olarak kabul edilmiş ve kongre bilimsel programında yer almıştır. Araştırmamızdaki amacımız sağlık çalışanlarına yönelik yapılan şiddetin çalışanlar üzerinde bıraktığı etkileri tanımlamak, gelecekte bu konuya ilişkin sorunların giderilmesine ve güvenli ortamların sağlanmasına yönelik çalışmalara ışık tutmak ayrıca toplumsal farkındalığı artırmaktır. Sonuç olarak araştırmamıza katılan sağlık çalışanlarının hemen hemen hepsi yaşadıkları şiddet nedeni ile çaresiz, mesleğine ve işine sevgisiz, korku içerisinde olduklarını dile getirmişlerdir. Tüm bunlardan sonra iş gücü kaybı ve tükenmişlik duygularını ortaya çıktığı ifade edilmiştir. Şiddet olayları arttıkça ve devam ettikçe riskler ve şiddet olağan hala gelmiş, iş riski olarak; şiddetin belirlenmesi değil alışkanlık haline geldiği anlaşılmıştır. Yaşanan risk ve şiddet olağan olarak algılandığı için yaşananları dile getirmeme, şiddet başvurusu yapmama, günü kurtarma ve mutsuz bir şekilde verimsiz bir gün hem sağlık kurumunun hem de çalışanın hanesine yazılmıştır. Sağlık çalışanları ile yaptığımız görüşmelerden yola çıkarak toplum tabanında sağlık çalışanının yaptığı işin bir meslekten çok kendi hayatının bütününü kapsayan son derece fedakar bir süreç olduğunun algısını yürütmek için çalışılmalıdır ve bu bir devlet politikası haline getirilmelidir. Sağlık çalışanı ve halk arasında ki uyumu yeniden birbirine saygılı ve hoşgörülü bir şekilde kurabilmek için farkındalık çalışmaları yapılmalıdır. 8 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
SAĞLIK NET 2 EĞİTİMİ İLİMİZDE GERÇEKLEŞTİRİLDİ Bakanlığımız Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünün İl Sağlık Müdürlükleri ve Halk Sağlığı Müdürlüklerine yönelik düzenlediği Sağlık Net 2 Yönetim Web Uygulamaları Eğitimi, İlimiz Sakarya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Konferans Salonunda 7 Kasım 2012 tarihinde gerçekleşti. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünden Dr. Mehmet TÜLEYLİOĞLU, Şevket PAKSOY un konuşmacı olarak katıldığı eğitime, İlimiz yanında Karabük, Bartın,Bolu, Zonguldak, Kocaeli ve Düzce İlerinden gelen İl Sağlık Müdürlüğü ve Halk Sağlığı Müdürlüğü Müdür Yardımcıları ve Admin Kullanıcıları ile Toplum Sağlığı Merkezi Sağlık Net kullanıcıları da katıldı. İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 9
KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ 1.ANTİBİYOTİK FARKINDALIK SEMPOZYUMU NA KATILDIK Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Mantar Uygulama ve Araştırma Laboratuarı (KÜMAL) tarafından 20 Kasım 2012 tarihinde düzenlenen 1. Antibiyotik Farkındalık Sempozyumuna İlimiz Sağlık Müdürlüğü Araştırma Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanan Yardımcı Sağlık Personelinin Antibiyotik Kullanımı Konusunda Bilgi Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi konulu bilimsel çalışma ile Uzm.Dr.Sevda GÜRSEL,Hümeyra ŞAHİN ve Müberra ÖZKAN katılmıştır. Hümeyra ŞAHİN in sunduğu sözlü bildiride yardımcı sağlık personelinin antibiyotik kullanımına dikkat çekilmiştir. 10 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
ENGELLERİ BERABER AŞIYORUZ Ülkemizde sunulan sağlık hizmetleri, her geçen gün son teknoloji kullanımı, alt yapı gelişimi, insan gücü kapasitesi ve niteliği anlamında gelişmiş batı ülkelerini aratmayacak şekilde hatta birçok alanda da örnek olacak şekilde gelişmektedir. Her zaman daha iyisini gerçekleştirme adına, Bakanlık çalışmaları sürekli değişim ve yenilenme sürecinden geçmektedir. SAKARYA İl Sağlık Müdürlüğü olarak yaptığımız çalışmalardan biri de sunulan sağlık hizmetlerinin kalitesinin değerlendirilmesine ve iyileştirilmesine yönelik hazırlanan Kurumlarımızda tedavi gören görme engelli hasta ve hasta yakınları düşünülerek hazırlanan bilgilendirme rehberleridir. Sağlık hizmeti veren tüm kurumlarda yapılan düzenlemelerin pek çoğu kullanılabilir değildir. Bu yetersiz uygulamaların en önemli nedenlerinden bir tanesi kurumların yaptıkları ve yapacakları düzenlemeleri, bilgilendirmeleri görme engellilerin anlayabilecekleri bir mekanizmanın bulunmamasıdır. Bu amaçla görme engeli bulunan hastaların yapılı çevreyi ve sunulan hizmetleri kullanmalarını sağlamak amacıyla kendilerini, hastaneyi ve çevresini daha iyi tanıyabilmesi için hastane bilgi rehberi, akılcı ilaç kullanım broşürü, yeterli dengeli beslenme, obezite broşürü, hasta hakları ile ilgili olarak braille alfabesi ile özel olarak çeşitli eğitim materyelleri hazırlanmıştır. 19 Mayıs Üniversitesi Karikatür Yarışması 2. si İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 11
Sakarya Serdivan / Kıran Tepe 12 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
EĞİTİMLER DEVAM EDİYOR... Hayat boyu eğitim ile insan, yaşantısının her anında eğitimle bütünleşmektedir. Bir meslek üyesi, değişim ve gelişimleri mesleki çalışmalarına yansıtabildiği sürece mesleğinin varlığını devam ettirebilir. Değişim ve gelişime uyum sağlayabilecek meslek üyelerinin yetişmesi o alandaki eğitimin sürekliliği ile mümkündür. Eğitim, üretim ve hizmette etkililiğin, verimin, kalitenin yükseltilmesi, ürünün/hizmetin üretimi ve tüketimi sürecinde meydana gelebilecek hataların ve kazaların azaltılması, hizmet sunumunda gelişmenin sağlanması ve tasarruflarının artırılması amacıyla iş gücüne verilen temel meslek ve beceri eğitimi yanında çalışma hayatı süresince de bilgi, beceri, davranış ve verim düzeyini yükseltmek gerekmektedir. ACİL SERVİS HEKİMLERİNE KARDİYOPULMONER RESÜSİTASYON EĞİTİMİ İlimiz kamu ve özel hastaneleri ile 112 istasyonlarında görev yapan acil servis hekimlerine yönelik olarak CPR (kardiyopulmoner resüsitasyon) eğitimi düzenlendi. Sağlık Müdürlüğü eğitim salonunda düzenlenen eğitim iki grup halinde yaklaşık yüz hekimin katılımı ile gerçekleştirildi. Eğitim sonrası katılımcılara katılım belgesi takdim edilmiştir. YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNE YÖNELİK EĞİTİM Hemşirelik bakımı sağlık kurumlarımız içerisinde hastalara verilen hizmetin büyük bir kısmını oluşturması nedeniyle, hastaların sağlık bakımına ilişkin genel memnuniyetlerini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Sakarya İl Sağlık Müdürlüğü olarak hemşirelik bakım kalitesini artırmak adına 25.12.2012 tarihinde yoğun bakım sorumlu hemşirelerine; Uz. Dr. Zafer KARADENİZ, Yrd. Doç. Dr. Dilek AYGİN, Şube Müdürü Filiz KOÇ, Uz. Hemşire Özlem DOĞU ve Uz.Hemşire Burçin KANDEMİR tarafından (Solunum Fizyolojisi, Ventilatör ile Takip, CPR, Enteral Beslenme, Bası Ülseri ve Yara Bakımı, Pasif Egzersizler, Psikososyal Bakım konularında) 8 saatlik bir eğitim programı gerçekleştirilmiştir. Eğitim sonrası katılımcılara katılım belgesi takdim edilmiştir. İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 13
DEVAM EDEN PROJELER VE ARAŞTIRMALAR Yardımcı Sağlık Personelinin Bakım Vermeye Yönelik Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi Hemşirelik bakımı, bedensel, akılsal, ruhsal ve sosyokültürel yollarla iki kişinin karşılıklı etkileşimi ile bilimsel, etik, estetik, profesyonel olarak bireyselleşmiş bir kişilerarası süreç olarak tanımlanmıştır. En basit bir hemşirelik girişiminde bile hemşire-hasta arasında bir etkileşim söz konusudur. Hemşire, olumlu/yapıcı iletişim tutum ve davranışları, ayrıca planlı hemşirelik girişimleri ile hasta bireyi etkiler ve ondan etkilenir Bizlerde bu etkileşimin nedenlerini ve sonuçlarını ortaya koyabilmek adına bir araştırma yürütmekteyiz. Sağlık Bakanlığı Hizmet Kalite Standartları Değerlendiricilerinin Rol ve Yeterlilikleri Denetim süreci hem denetmen hem de denetlenen açısından önemlidir. Değerlendiricilerin denetime ilişkin algıları, tutum ve davranışları denetimin başarısı için kayda değer bir durumdur. Bu nedenle sağlık hizmeti veren kurumları denetleyen, değerlendiren değerlendiricilerin denetime ilişkin beklentilerini ve algılarını, tutum ve davranışlarını öğrenmek için böyle bir çalışma yapılmaktadır. 112 Sağlık Çalışanlarının Empatik Eğilim Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi Sağlık hizmeti vermede empati, sağlık personelinin kendi kimliğini kaybetmeden, hasta bireyin ne hissettiğini ve düşündüğünü anlaması ve bunu paylaşması olarak tanımlamaktadır. Empatik eğilimin empatik beceriyi artırdığı; beceri ve duyarlılığın gelişmesi sayesinde de hastaya verilecek bakımın daha kaliteli olacağı varsayılmaktadır. Sağlık personeli hastalara empatik bir tutumla yaklaştıklarında onların gereksinimlerini daha doğru saptayabilir ve olumlu sonuçlar elde edebilirler. Çünkü anlaşıldığını hisseden birey önemsendiğini ona güvenildiğini ve değer verildiğini düşünür. Bu durumda sağlık personelinin bireye ulaşması kolaylaşır, dolayısıyla bireyselleşmiş bakım ve olumlu tedavi edici ortam sağlanmış olur.112 sağlık personelimizin empatik eğilimlerinin ne düzeyde olduğunu ölçmek adına bu çalışmayı yürütmekteyiz. Hekimlerde Defansif Tıp Uygulamalarının Araştırılması Defansif tıp; hekimin ceza veya hukuk davalarıyla karşılaşmamak, tazminat ödememek, sigorta poliçe primlerini artırmamak amacıyla aşırı korumacı veya çekingen davranarak tanı ve tedaviye yönelik tıbbi uygulamaları gereksiz kullanması ve malpraktis davası ile sonuçlanma riski yüksek olan uygulamalardan kaçınması şeklinde tanımlanabilir. Çalışmamızda, ABD ve Avrupa Ülkeleri nde çok iyi tanınan bu kavramı yabancı literatürlerin ışığında tanımlamak, defansif tıbbın Türkiye de oluşup oluşmadığını, oluşmuş ise hangi boyutta uygulandığını, klinikler arasında farklılıklar olup olmadığını, hangi objektif ve subjektif etkenlerle ilişkili olduğunu tespit ederek, ülkemiz hekimlerini bekleyen hukuki, adli-tıbbi problemleri önceden gösterebilmek, 1 Haziran 2005 tarihinde hekimleri de ilgilendiren düzenlemelerle yürürlüğe giren yeni TCK sonrası defansif tıp verilerini ve malpraktis kanunları ile zorunlu mesleki mali sorumluluk sigorta sistemi uygulamasına geçilmeden önceki defansif tıp verilerini toplayarak geleceğe aktarmayı hedeflemekteyiz. 14 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
SAĞLIĞI KORUMAK VE GELİŞTİRMEK Sağlığı Koruma ve Geliştirme davranışı bireyin sağlıklı olmak için inandığı ve yaptığı bir davranış ya da sağlıklı olduğu zaman hastalığın çıkmasını önlemek için gerçekleştirdiği davranış olarak tanımlanmaktadır. Sağlığı geliştirme ve koruma insanların sağlıklarını geliştirme ve daha çok denetleme konusunda yetkinleştirme süreci olarak kabul edilmektedir. Bu kavram 1978 yılında yayınlanan ve DSÖ ye ( Dünya Sağlık Örgütü) üye ülkeler tarafından onaylanmış uluslararası sağlık sözleşmesi olan Alma-Ata Bildirgesi nde Temel Sağlık Hizmetleri kavramı olarak tanımlanmış; kapsamı içerisinde de bir toplumda yaygın olarak görülen sağlık sorunları, bunların önlenmesi, denetimi ile ilgili konular ve halkın eğitilmesi vazgeçilmez hizmetler arasında yer almıştır. Sağlığı koruma ve geliştirme faaliyetleri DSÖ tarafından 21. yüzyılın Temel Sağlık Hedefleri olarak belirlenmiş ve üye ülkelerden en üst düzeyde politik kararlılık sağlamaları bu hedeflere uyumlu eylem planlarını hazırlamaları beklenmiştir.ülkemizde daha iyi bir sağlık düzeyine ulaşılması için öncelikler belirlenerek, kararlar alınmış, stratejiler planlanmış ve uygulanması için önemli adımlar atılmıştır. Bizler de başta sağlık eğitimi olmak üzere yönetsel, yapısal düzenlemeler ve kaynakların etkin kullanımını kapsayan destekleyici çalışmalar ile sağlığı geliştirme müdahalesi kullanarak sağlıklı olma koşullarını hazırlayan ve güçlendiren davranış biçimlerini İlimizde sağlamayı ve geliştirmeyi hedeflemekteyiz. Araştırma, Bilgi Sistemleri ve Sağlığın Geliştirilmesi Şube Müdürlüğü İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 15
SAKARYA 112 HİZMETLERİNE GENEL BAKIŞ * Dr. Özcan AYGÜN ** Filiz KOÇ Kazalardan sonra meydana gelen ölümlerin, % 10 u ilk 5 dakikada, % 50 si ise ilk 30 dakikada gerçekleşmekte olup, süratli ve bilinçli ilk yardım ile % 15-18 i, acil yardımla ise % 20-25 i önlenmektedir. Bu verilerden anlaşılacağı gibi, ilk yardım ve acil yardımın önemi çok büyüktür. Kazalar ve acil medikal hastalıklarda yapılan, bilinçsiz ve yanlış müdahaleler nedeniyle, binlerce vatandaşımızın hayatını kaybettiği veya sakat kaldığı haberleri çoğumuzun hafızalarında yer etmiştir. Hem halkın hemde ilk yardım bilgi düzeyinin yeterli olduğu ülkelerde bu tip sorunlar minimum düzeydedir. Özellikle ilk ve acil yardım sistemlerinde bu ülkelerde çağdaş metotlar uygulanmaktadır. Ülkemizde ise, halkımızın acilen ortaya çıkan sağlık sorunlarına, çok hızlı müdahale eden, çağdaş yöntemleri uygulayan, tam donanımlı araçlara ve yetkin bir ekibe sahip olan sistemin adı 112 Acil Sağlık Hizmetleridir. 112 Acil Sağlık Hizmetleri sunduğu hizmetlerle, acil hastalanma ve yaralanma hallerinde bilgisizlik ve ihmalden, uygun olmayan taşıma koşullarından kaynaklanan ölümlerin önlenmesi ve sakatlıkların azaltılması hedeflenmekte, hastane öncesi acil sağlık hizmetlerini düzenleyerek, olağanüstü durumlarda da gerekli acil sağlık hizmetlerinin verilmesinde önemli görevler üstlenmektedir. Bu hizmetle, halkımız herhangi bir acil hastalık veya yaralanma halinde ihtiyaç duyduğunda günün 24 saatinde 112 ücretsiz telefon numarasını çevirerek ulaşmakta, aciliyetine karar verilen başvurularda belirtilen adrese en yakın,acil yardım istasyonundaki tam donanımlı bir ambulans ve içerisinde profesyonel bir ekiple olay yerine en kısa sürede ulaşarak, hasta veya yaralıya gerekli acil müdahaleyi yapmakta, ihtiyaç duyduğunda en yakın uygun hastaneye nakletmektedir. Sağlık Bakanlığı 2011 verilerine gore ülkemizde 112 istasyonu başına düşen nüfusun 43.698, 112 acil yardım ambulansı başına düşen nüfusun ise 27.015 olduğu ortaya konmaktadır. İlimizinde bulunduğu Doğu Marmara bölgesinde 112 istasyonu başına düşen nüfus 46.662 ve 112 acil yardım ambulansı başına düşen nüfus ise 32.188 dir. Acil yardım istasyonu başına düşen vaka sayısı Türkiye genelinde 1568 ve Doğu Marmara Bölgesi nde 1752 dir. Ülkmiz ve bölgemizdeki bu bulgulardan yola çıkarak ilimizdeki 112 acil sağlık hizmetlerinin durumuna değinme gereği hissedilmiştir. Sakarya İlimizin 2012 yıl sonu nüfusu 888.556 dır. İlimizde bulunan faal acil sağlık istasyonu sayısı 19 dur ve toplam 30 adet 112 acil yardım ambulansı İlimiz envanterindedir. Dolayısıyla İlimizde istasyon başına düşen nüfus 2013 Mart ayı itibariyle 46.766 ve 112 acil yardım ambulansı başına düşen nüfus 29.618 dir. Özellikle yaz aylarında oluşan vaka yoğunlu sebebiyle Erenler bölgesine ikinci ekip kurulmuş ve çalışmaya başlamıştır. 2013 yılında ise Serdivan bölgesinde ikinci bir ekip kurulmuştur. Ilimizde bir adet paletli ve bir adet obez ambulansı da özellikli vakalar için hazır bulunmaktadır. İlimizde bulunan 112 istasyonlarına 2012 yılının son çeyreğinden başlamak üzere iyileştirmeler yapılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda Merkez 4 ve 5 nolu, Kaynarca, Kocaali ve Ferizli 1 nolu istasyonları içinde bulundukları hastanelerden; Taraklı 1 nolu istasyonu toplum sağlığı merkezinden ayrılarak ayrı binalara taşınmışlardır. Ayrıca, 2012 yılının sonlarına doğru hemen hemen bütün ekiplerimizin ambulansları yenilenmiştir. Bu bağlamda, on (10) adet yeni ambulans envanterimize girmiş, modeli eski olan araçlar hizmetten çekilmiştir. Ayrıca Arifiye ve Hendek istasyonları üst katlardan birinci kata taşınmışlardır. Sakarya yüzme havuzunun ikinci katında bulunan Merkez 1 nolu istasyonumuzu da birinci kata taşımak için çalışmalar başlatılmıştır. Bunun yanısıra, Ferizli, Söğütlü ve Akyazı istasyonları sadece 112 acil sağlık istasyonları için hazırlanan ve tüm olanakları olan yeni binalarına taşınmışlardır. Kısa bir sure sonra da Sapanca ve Geyve istasyonları da yeni binalarına taşınacaklardır. Bununla birlikte ilimiz Yorgalar Mezarlığı, Pekşenler, Camili, Serdivan, Karasu ve Hendek te istasyonlarımız için yeni binaların projeleri hazırlanmıştır. İstasyonlarımızda yapılan bu fiziki iyileştirmelerin yanında, binaların iç donanımları ve teknolojik yapısında da iyileştirmeler yapılmıştır. Halihazırda İlimizde bulunan bütün 112 istasyonlarının bilgisayar, yazıcı ve internet erişimleri bulunmaktadır. Müdahale edilen vakaların bilgileri dijital ortamda kaydedilmekte ve analizleri yapılmaktadır. Ayrıca vakalara müdahalede kullanılan ilaç ve tıbbi sarf malzemelerin takibi ve saklanması istasyonlar, komuta kontrol merkezi ve depo biriminin eşgüdümünde yürütülmektedir. Komuta kontrol merkezimizin kullandığı yazılım programının istasyonlara uyarlanmış modülü yapılan hizmet içi eğitimler sonrasında acil sağlık istasyonlarımızda kullanılmaya başlanacaktır. Yazımızın başında belirttiğim gibi Acil Sağlık Hizmetleri, konusunda özel eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbî araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetlerin bütününü kapsamaktadır. İstasyonlarımız ve ambulanslara yapılan bu yatırımların yanında, hasasiyet gösterilmesi gereken görevleri yürüten 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde çalışan personellerimizin de hastane öncesi sağlık hizmetleri konusunda iyi bir tıbbi bilgi ve beceriye, teorik tıbbi bilgilerinin yanı sıra güçlü bir uygulama yeteneğine, hastaların ve yaralıların durumlarını değerlendirebilecek mesleki yeterliliğe, sahip olması ve bu bilgilerinin hizmet içi eğitimlerle sürekli güncellenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda da İlimizde görev yapan ve 112 acil sağlık hizmetlerinde hizmet veren personellerimizin temel eğitimleri tamamlanmıştır. Travma resisütasyon eğitimleri 2012 yılının son çeyreğinde başlamıştır ve halen devam etmektedir. Ayrıca 2013 Nisan ayından itibaren çocuklarda ve yetişkinlerde ileri yaşam desteği eğitimleri başlayacaktır. Ambulans sürücülerimize de sürüş teknikleri ve ilk yardım eğitim- 16 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ
leri sürekli olarak verilmektedir. Acil sağlık hizmetlerinin etkinliğinin ve verimliliğinin mutlaka değerlendirilmesi gerekmektedir. Sağlık bakanlığının belirlediği hizmet kalite standartları kapsamında ilimizde 2012 yılında başlayan ve birimlerimizde uygulanması açısından büyük mesafe katettiğimiz kalite standartları yaygınlaştırılmıştır. Kurumumuzda çalışan personellere bu konuda hizmet içi eğitim verilmiştir. Birim sorumlularıyla düzenli olarak toplantı yapılıp görüş alış verişinde bulunulmaktadır. Bu toplantı ve değerlendirmeler bağlamında iyileştirmeler yapılmakta ve sorunların çözümü sağlanmaktadır. Orta vadede kalite hedefimiz, sorunların çözümünden ziyade sorunun ortaya çıkmasının önlenmesi olacaktır. Bu hedef doğrultusunda, istasyonlarımızda yapılan fiziki altyapı ve teknolojik iyileştirmeler, ambulans filomuzun yenilenmesi, çalışan personellerimizin eğitimlerinin tamamlanması çalışmalarımız hızla devam etmektedir. Bütün bu bilgilerden ve İlimizde yapılan çalışmalardan yola çıkacak olursak, en kısa sürede vakalara ulaşmak, sahip olduğumuz teknik donanım ve personel bilgisiyle vakalara müdahale etmek ve hizmetten en azami sayıda halkımızın yararlanması temel amaçlarımız olacaktır. Bu amaçlarımız doğrultusunda verilen hizmetin etkinliği ve verimliliğinin değerlendirilmesine, gerek istasyon binaları, gerekse ambulanslarımızda çağın gerektirdiği teknoloji ve hizmet kalitesini aramak vazgeçilmezimiz olacaktır. Bu doğrultuda çalışmalarımız durmaksızın devam edecektir. Ülkemiz ve bölgemizdeki bu bulgulardan yola çıkarak ilimizdeki 112 acil sağlık hizmetlerinin durumuna değinme gereği hissedilmiştir. Sakarya ilimizin 2012 yıl sonu nüfusu 888.556 dır. İlimizde bulunan faal acil sağlık istasyonu sayısı 19 dur ve toplam 30 adet 112 acil yardım ambulansı ilimiz envanterindedir. Dolayısıyla ilimizde istasyon başına düşen nüfus 2013 Mart ayı itibariyle 46.766 ve 112 acil yardım ambulansı başına düşen nüfus 29.618 dir. Özellikle yaz aylarında oluşan vaka yoğunlu sebebiyle Erenler bölgesine ikinci ekip kurulmuş ve çalışmaya başlamıştır. 2013 yılında ise Serdivan bölgesinde ikinci bir ekip kurulmuştur. Ilimizde bir adet paletli ve bir adet obez ambulansı da özellikli vakalar için hazır bulunmaktadır. İlimizde bulunan 112 istasyonlarına 2012 yılının son çeyreğinden başlamak üzere iyileştirmeler yapılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda Merkez 4 ve 5 nolu, Kaynarca, Kocaali ve Ferizli 1 nolu istasyonları içinde bulundukları hastanelerden; Taraklı 1 nolu istasyonu toplum sağlığı merkezinden ayrılarak ayrı binalara taşınmışlardır. Ayrıca, 2012 yılının sonlarına doğru hemen hemen bütün ekiplerimizin ambulansları yenilenmiştir. Bu bağlamda, on (10) adet yeni ambulans envanterimize girmiş, modeli eski olan araçlar hizmetten çekilmiştir. Ayrıca Arifiye ve Hendek istasyonları üst katlardan birinci kata taşınmışlardır. Sakarya yüzme havuzunun ikinci katında bulunan Merkez 1 nolu istasyonumuzu da birinci kata taşımak için çalışmalar başlatılmıştır. Bunun yanısıra, Ferizli, Söğütlü ve Akyazı istasyonları sadece 112 acil sağlık istasyonları için hazırlanan ve tüm olanakları olan yeni binalarına taşınmışlardır. Kısa bir sure sonra da Sapanca ve Geyve istasyonları da yeni binalarına taşınacaklardır. Bununla birlikte ilimiz Yorgalar Mezarlığı, Pekşenler, Camili, Serdivan, Karasu ve Hendek te istasyonlarımız için yeni binaların projeleri hazırlanmıştır. İstasyonlarımızda yapılan bu fiziki iyileştirmelerin yanında, binaların iç donanımları ve teknolojik yapısında da iyileştirmeler yapılmıştır. Halihazırda ilimizde bulunan bütün 112 istasyonlarının bilgisayar, yazıcı ve internet erişimleri bulunmaktadır. Müdahale edilen vakaların bilgileri dijital ortamda kaydedilmekte ve analizleri yapılmaktadır. Ayrıca vakalara müdahalede kullanılan ilaç ve tıbbi sarf malzemelerin takibi ve saklanması istasyonlar, komuta kontrol merkezi ve depo biriminin eşgüdümünde yürütülmektedir. Komuta kontrol merkezimizin kullandığı yazılım programının istasyonlara uyarlanmış modülü yapılan hizmet içi eğitimler sonrasında acil sağlık istasyonlarımızda kullanılmaya başlanacaktır. Yazımızın başında belirttiğimiz gibi Acil sağlık hizmetleri, konusunda özel eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbî araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetlerin bütününü kapsamaktadır. İstasyonlarımız ve ambulanslara yapılan bu yatırımların yanında, hasasiyet gösterilmesi gereken görevleri yürüten 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde çalışan personellerimizin de hastane öncesi sağlık hizmetleri konusunda iyi bir tıbbi bilgi ve beceriye, teorik tıbbi bilgilerinin yanı sıra güçlü bir uygulama yeteneğine, hastaların ve yaralıların durumlarını değerlendirebilecek mesleki yeterliliğe, sahip olması ve bu bilgilerinin hizmet içi eğitimlerle sürekli güncellenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda da ilimizde görev yapan ve 112 acil sağlık hizmetlerinde hizmet veren personellerimizin temel eğitimleri tamamlanmıştır. Travma resisütasyon eğitimleri 2012 yılının son çeyreğinde başlamıştır ve halen devam etmektedir. Ayrıca 2013 Nisan ayından itibaren çocuklarda ve yetişkinlerde ileri yaşam desteği eğitimleri başlayacaktır. Ambulans sürücülerimize de sürüş teknikleri ve ilk yardım eğitimleri sürekli olarak verilmektedir. Acil sağlık hizmetlerinin etkinliğinin ve verimliliğinin mutlaka değerlendirilmesi gerekmektedir. Sağlık Bakanlığının belirlediği hizmet kalite standartları kapsamında İlimizde 2012 yılında başlayan ve birimlerimizde uygulanması açısından büyük mesafe katettiğimiz kalite standartları yaygınlaştırılmıştır. Kurumumuzda çalışan personellere bu konuda hizmet içi eğitim verilmiştir. Birim sorumlularıyla düzenli olarak toplantı yapılıp görüş alış verişinde bulunulmaktadır. Bu toplantı ve değerlendirmeler bağlamında iyileştirmeler yapılmakta ve sorunların çözümü sağlanmaktadır. Orta vadede kalite hedefimiz, sorunların çözümünden ziyade sorunun ortaya çıkmasının önlenmesi olacaktır. Bu hedef doğrultusunda, istasyonlarımızda yapılan fiziki altyapı ve teknolojik iyileştirmeler, ambulans filomuzun yenilenmesi, çalışan personellerimizin eğitimlerinin tamamlanması çalışmalarımız hızla devam etmektedir. Bütün bu bilgilerden ve İlimizde yapılan çalışmalardan yola çıkacak olursak, en kısa sürede vakalara ulaşmak, sahip olduğumuz teknik donanım ve personel bilgisiyle vakalara müdahale etmek ve hizmetten en azami sayıda halkımızın yararlanması temel amaçlarımız olacaktır. Bu amaçlarımız doğrultusunda verilen hizmetin etkinliği ve verimliliğinin değerlendirilmesine, gerek istasyon binaları, gerekse ambulanslarımızda çağın gerektirdiği teknoloji ve hizmet kalitesini aramak vazgeçilmezimiz olacaktır. Bu doğrultuda çalışmalarımız durmaksızın devam edecektir. İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / SAĞLIK BÜLTENİ 17