TOPOĞRAF RAFİK K KARTOĞRAF RAFİK K BİLGB LGİ SİSTEMLERİNİN N YAŞATILMASINDA ATILMASINDA YÜKSEK ÇÖZÜNÜRL RLÜKLÜ UYDU GÖRÜNTÜ VERİLER LERİNDEN YARARLANMA Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Yrd.Do Doç.Dr. Mehmet ALKAN Zonguldak Karaelmas Universitesi esi, Müh.Fak.. Jeodezi ve Fot.Müh.B h.bölümü ZONGULDAK/T /TÜRKİYE 30 Ekim 02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon Topoğrafik Kartoğrafik rafik Bilgi Sistemleri (TKBS) Topoğrafik Özellikler SYM (DTM) Eş Yükseklik Eğrileri vb. Kartoğrafik Özellikler Yol ağları, yol isimleri Binalar Kartoğrafik diğer özellikler 1
TKBS Sayısal Peyzaj Modelleri (DLM) Sayısal Topoğrafik Haritalar (DTK) TKBS Sayısal Arazi Yükseklik Modelleri (DTM) Sayısal Ortofoto (DOP) yapısında Sayısal Görüntü Modelleri (DBM) 2
TKBS 1 :10.000 Ölçekli Sayısal Topoğrafik Haritadan Bir Kesit (ATKIS-DTK25) TKBS 1 :50.000 Ölçekli Sayısal Topoğrafik Haritadan Bir Örnek (ATKIS-DTK10) 3
Yüksek Çözünürl rlüklü Uydu Görüntülerinden Yararlanma Yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden yol, bina, parsel gibi nesne çıkarımları günümüzde yoğun çalışma konularından birisidir. Nesne çıkarımını gerçekleştirmek için değişik algoritmalar kullanılmaktadır. Kullanılan algoritmalar elle, yarı-otomatik ve otomatik olarak sınıflandırılabilir. Yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden yararlanma da Quickbird (60 cm) ve Ikonos (1.00 m) görüntüleri kullanılmaktadır. Bu görüntülerden çalışılan konunun amacına göre nesne çıkarımı gerçekleştirilmektedir. ATKIS sisteminin test edilmesi ve güncellenmesine yönelik, yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden nesne çıkarımı konusunda birçok çalışma yapılmıştır. Bu konuda da detayli bilgi için (Gerke and Busch, 2005 ; Wiedemann and Ebner, 2000) kaynaklarına bakılabilir. UYGULAMA Zonguldak Test AlanınınIkonosUyduGörüntüsü 4
UYGULAMA Zonguldak Test Alanının QuickBird Uydu Görüntüsü UYGULAMA Quickbird uydu görüntüsünden elle sayısallaştırma ve 1:1000 ölçekli harita verilerinin MapInfo arayüzünde aynı katmanda gösterilmesi 5
UYGULAMA Ikonos uydu görüntüsünden yarı-otomatik çıkarım sonuçları ve 1:1000 ölçekli harita verilerinin MapInfo arayüzünde aynı katmanda gösterilmesi UYGULAMA Uydu görüntüsünden çıkarılamayan yol sayıları Toplam : 45 13 5 6 6 75 Yüzdesi (%) 60 17 7 8 8 % 100 Uydu görüntüsünden yolların çıkarılamama nedenleri Ağaç altında kalma Operatör hatası Operatör ihmali Gölge Net görünmeme Tablo : Quickbird uydu görüntüsünden elle çıkarım sonucu elde edilemeyen yollar 6
Sonuçlar ve Öneriler Yüksek çözünürl rlüklü uydu görüntg ntülerinden yararlanma günümüzde g birçok alanda kullanılmaktad lmaktadır. Bazı ülkelerde kırsal k kesimlerde kadastro yapımında, bilgi sistemlerinin güncellenmesinde, şehirlerdeki kaçak ak yapılar ların izlenmesinde, zamana bağlı çeşitli izlenmesinde, tarımda yılly llık ürün n tahmini ve tarım m arazilerinin türlerinin belirlenmesi, ormancılıkta çeşitli alanlarda olmak üzere yoğun olarak kullanılmaktad lmaktadır. Sonuçlar ve Öneriler Almanya da gerçekle ekleştirilen ATKIS (Topoğrafik Kartografik Bilgi Sistemi) de verilerin duyarlıklar kları ±3 m dir.. Bu sebeple yüksek y çönürl rlüklü uydu görüntg ntülerinden elde edilen yollar hem ATKIS in test edilmesinde hem de güncellenmesinde kullanılmaktad lmaktadır. Günümüzde kullanılan lan navigasyon teknolojileri ve birçok topografik kartografik uygulamalarda bilgi sistemleri büyük b önem arz etmektedir. 7
Sonuçlar ve Öneriler Sadece TKBS sistemlerinde değil diğer birçok konumsal bilgi sistemi uygulanmasında nda da, hassasiyet yeterli olduğunda unda yüksek y çözünürl rlüklü uydu verilerini kullanma hem uygulamaları daha hızlh zlı gerçekle ekleştirmeyi sağlayacak hem de ekonomik olarak daha az maliyetle işin in yapılmas lmasını sağlayabilecektir. Şehir alanlarında nda otomatik çıkarımda bahsedilen birtakım m problemler olabileceği i için, i in, uydu görüntülerinin kullanımında nda zaman maliyet unsuru göz g önüne ne alınarak uygulamalar gerçekle ekleştirilmelidir. Bu tür t alanlarda da sayısal sal fotogrametride gelinen son teknojiler kullanılabilir. labilir. Çünk nkü sayısal sal fotogrametride hassasiyet (5 cm ye kadar düşmüştür) d çok daha yüksek y seviyelerde olduğu u için i in uygun modelleme ve çekimlerle çok daha uygun sonuçlar elde edilebilir. TEŞEKK EKKÜRLER 8