ORGAN TRANSPLANTASYONU LE LG MERAK ED LENLER *Nurcan Çiftçi **Yasemin Güven Cin nternat onal Hospital Hastanesi * Organ Nakil Koordinatörü **E itim ve Geli im Hem iresi Haz rlanma Tarihi: 25.06.2011
ÇER K Organ transplantasyonu nedir? Hangi doku ve organlar n nakli yap r? Transplantasyon çe itleri Beyin ölümü nedir? Transplantasyon koordinatörlü ü Yasal boyutu Etik boyutu Dini boyutu
ORGAN TRANSPLANTASYONU NED R? Görev yapamayan, bedene zararl hale gelen bir organ n, yenisi ve sa lam ile de i tirilmesi i lemine "Organ Nakli" veya "Organ Transplantasyonu" denir.
Türkiye'de ilk ba ar organ nakilleri ne zaman yap lm r? 1975 Canl Donörden Böbrek Nakli 1978 Kadavradan Böbrek Nakli 1988 Kadavradan Karaci er Nakli 1989 lk Ba ar l Kalp Nakli 1990 Canl Akrabadan K smi Karaci er Nakli 1991 Kalp Kapa Nakli 1998 Kadavra Karaci eri kiye Bölünerek ki Ki iye Nakli.
HANG DOKU VE ORGANLARIN NAKL YAPILIR? Böbrek Karaci er Kalp ve kapakç klar Akci er Pankreas Kornea Kemik Kemik ili i nce barsak Tendon Deri
TRANSPLANTASYON (NAK L) ÇE TLER NELERD R? Otogreft: Ki inin kendi dokusunun yine ki inin kendisine transplante edilmesidir. Allogreft: Ayn türden canl lar aras nda yap lan transplantasyondur. Senogreft:Bir türden ba ka bir türe yap lan transplantasyondur.
DONÖR TÜRÜNE GÖRE TRANSPLANTASYON ÇE TLER 1) Canl dan yap lan transplantasyon 2) Kadavradan yap lan transplantasyon
CANLIDAN YAPILAN TRANSPLANTASYON 18 ya n doldurmu, ak l sa l yerinde olan ki inin hiçbir kar l k beklemeden ihtiyac olan hasta bireye, iki ahit huzurunda yaz l ve sözlü olarak organ n yada organlar n ba lamas d r. Böbrek ve Karaci er canl dan nakil yap labilen organlard r Kemik li i canl dan nakil yap labilen dokudur
KADAVRADAN YAPILAN TRANSPLANTASYON Beyin ölümü gerçekle en hastan n, birinci derece yak nlar taraf ndan organlar n ba lanmas na kadavra donör = organ verici denir.
ORGAN NAKL NDE ORGAN KAYNA I DURUMU Ülkemizde kadavradan organ ba n yeterli olmamas nedeni ile canl verici kaynakl organ nakli, kadavra verici kaynakl nakillerden daha fazlad r.
BEY N ÖLÜMÜ NED R? Beyin ölümü, beyin fonksiyonlar n irreversibl (geri dönü ümsüz) olarak kaybolmas r. Beyin ölümü gerçekle meden kadavradan organ nakli yap lamaz.
BEY N ÖLÜMÜNE KARAR VEREN HEYET Nöroloji, Nöro irürji, Kardiyoloji Anesteziyoloji-reanimasyon uzman Ölüm olay n n tutana n düzenleyecek bu 4 hekim, organ naklini gerçekle tirecek olan hekim ekibinden ba ms zd r.
TRANSPLANTASYON KOORD NATÖRLÜ Ü Transplantasyon Koordinatörü : Organ ve doku al koordine eden ve koordinatörlük biriminin sorumlulu unu ta yan sa k çal an Klinik Koordinatör :Organ nakline haz rlanan bireyleri, canl vericileri de erlendiren, transplantasyona haz rlayan ve transplantasyondan sonra da takibini yapan nefroloji (böbrek), gastroenteroloji (karaci er) uzman Cerrahi Koordinatör : Organ yada dokunun belirlenen hastaya naklini gerçekle tirilmesini koordine eden cerrah Organ Da m Koordinatörü : Sa k Bakanl bünyesinde kadavradan organ ve doku da organize eden sa k çal an
TRANSPLANTASYON KOORD NATÖRLÜ Ü Ulusal Koordinasyon Sistemi : Ülke çap nda organ ve doku nakli hizmetleri alan nda çal an kurum ve kurulu lar aras nda gerekli koordinasyonu sa lamak ve çal malar n verimlili ini art rmak, bilimsel kurallara ve bbi etik anlay na uygun, adaletli organ ve doku da sa lamak amac yla Sa k Bakanl taraf ndan letilen sistem. Ulusal Koordinasyon Merkezi: Türkiye Cumhuriyeti Sa k Bakanl bünyesinde kadavradan organ ve doku da organize eden merkez.
TRANSPLANTASYON KOORD NATÖRLÜ Ü LE YAKINLARI N KADAVRA ORGAN(LAR) VE DOKU(LAR) BA FORMU DONÖR ADAYININ, Ad -Soyad : Tarih : Do um Yeri/Tarihi : Protokol No : Baba Ad : Ana Ad : Yukar da kimlik bilgileri belirtilen yak n organ(lar) ve doku(lar), t bbi ölüm halinin saptanmas durumunda, organ ve doku naklinde kullan lmak üzere, imzas olan tan klar huzurunda a daki ko ullarda ba yorum: Tüm organlar ve dokular daki organ(lar) ve doku(lar): Böbrek(ler) Karaci er Kalp Akci er Kornea Di er BA YAPAN A LE YAKINININ, Ad -Soyad : Yak nl k Derecesi : mzas : Transplantasyon Koordinatörü Ba hekim
TRANSPLANTASYON KOORD NATÖRLÜ Ü LG DERLEME FORMU 1 DONÖR B LG LER Donörün Ad -Soyad : Tarih : Ya -Cinsiyeti : Saat : Boyu-Kilosu : Bildiren : Kan grubu : Beyin ölümü nedeni : Ek hastal var m? : Hemodinamik durum; TA : Nab z : drar ç : Laboratuar de erleri; KCFT : BFT : Hepatit marker lar : Doku gruplar : Teklif edilen organ..... Di er organlar kim alacak?... Saat kaçta harvesting ba layabilir?... Adres........
Doku ve Organ Ba Kart
UKM den Organ Teklifinde Uygulanan Ak emas -1 UKM den organ yada doku bildirimi Bildirimi Bilgi De erlendirme Formu nda kayda al Bekleme listelerini de erlendir Al aday var Al aday yok UKM ye bildir
UKM den Organ Teklifinde Uygulanan Ak emas -2 Al aday var Organ kabul et Laboratuar ve destek hizmetleri göreve davet et Klinik koordinatörü göreve davet et Cerrahi koordinatörü göreve davet et Organ kar Organ yada dokunun laboratuarda de erlendirilmesi
UKM den Organ Teklifinde Uygulanan Ak emas -3 Klinik koordinatörü göreve davet et Organ yada dokunun laboratuarda de erlendirilmesi Al aday klinik koordinatör taraf ndan de erlendirilir Uygun organ /doku Uygun de il Uygun al var Transplantasyon UKM nin standart formlar doldur Sonucu UKM ye bildir
Merkezimizdeki Beyin Ölümlerinde Uygulanan Ak emas -1 üpheli beyin ölümü Beyin Ölüm Kurulu nu topla Beyin ölümü (+) Beyin ölümü (-) Anestezi yo un bak m ünitesinde bbi deste e ba la Organ ba için aile ile görü Ba (+) Ba (-)
Merkezimizdeki Beyin Ölümlerinde Uygulanan Ak emas -2 Ba (+) dari ve hukuksal prosedürleri gerçekle tir Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Mevzuat Klinik koordinatörü göreve davet et Cerrahi koordinatörü göreve davet et Laboratuar ve destek hizmetlerini göreve davet et Bekleme listelerini de erlendir Organ kar Organ/dokunun laboratuarda de erlendirilmesi
Merkezimizdeki Beyin Ölümlerinde Uygulanan Ak emas -3 Bekleme listelerini de erlendir Organ/dokunun laboratuarda de erlendirilmesi Uygun al yok Uygun al var Uygun organ/doku Uygun de il Transplantasyon Organ/dokuyu UKM ye teklif et UKM nin standart formlar doldur Sonucu UKM ye bildir
2009-2010 Böbrek Nakli Say lar ve Son Durum l Toplam Canl Kadavra Organ Bekleyen Hasta Say 2009 2453 2051 402 14450 2010 2502 2107 395 21305
Organ Transplantasyonun Yasal Boyutu Ülkemizde ise transplantasyon hizmetleri 29 Haziran 1979 da kabul edilen 2238 say l yasa ile düzenlenmi tir. Bu yasaya göre ancak 18 ya n doldurmu ve mümeyyiz olan bir ki iden, en az iki tan k huzurunda aç k, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmi yaz l ve imzal veya en az iki tan k önünde sözlü olarak beyan edip imzalad tutana n bir hekim taraf ndan onaylanmas ile organ al nabilir.
Organ Transplantasyonun Yasal Boyutu 2238 say yasan n 3. Maddesi ile bir bedel veya ba ka bir ç kar kar organ ve doku al nmas ve sat lmas ; konuya ili kin her türlü reklam yasaklanm r. Yine ayn ekilde para veya ba ka bir ç kar kar ya da insanc l bir amaca uymayan bir dü ünce ile verilmek istenen organ ve dokular n al nmas da reddedilmi tir.
Organ Transplantasyonun Yasal Boyutu bbi ölüm halinin saptanmas ko ulu ile organ al na izin veren yasaya göre bu durum; biri kardiyolog, biri nörolog, biri beyin cerrahisi uzman ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzman ndan olu an bir kurul taraf ndan tutanak ile belirlenmelidir.
Organ Transplantasyonun Yasal Boyutu Yasaya göre al n hekimi ve transplantasyonu gerçekle tirecek olan cerrah bu kurulda yer almamal r.
Organ Transplantasyonunun Etik Boyutu 1. Donöre yüklenecek riskin, al n zorunlu ihiyaç durumu ile kar la lmas ; yani, kadavra kaynakl organ ans n hiç olmamas ya da bekleme süresinin belirsiz olmas, 2. Donörün onay vermeden önce, operasyon ve operasyon sonras dönemde kar la abilece i s nt ve riskler konusunda ayr nt bir biçimde ve aç kça ayd nlat lmas,
3.Donörün onay belgesini maddi veya psikolojik etki ve bask alt nda kalmadan vermesi, karar ndan vazgeçmesi durumunda, aile ve toplum içindeki itibar zedelemesini önlemek amac yla medikal bir neden yarat p yard mc olunmas, 4. Organ verme kar nda hiçbir maddi ç kar n sözkonusu olmamas ; bu konuda herhangi bir kan t yada ku ku varsa, hekimin operasyonu iptal etmesi.
Organ Transplantasyonun Dini Boyutu Din leri Yüksek Kurulu'nun 6 Mart 1980 tarih ve 196 say karar na göre organ ba slam dinine göre caizdir
KAYNAKLAR 1. Serdengeçti K, Süleymanlar G, Alt nparmak M, Seyahi N, (2009) Türkiye de Nefroloji-Diyaliz ve Transplantasyon. stanbul, Metris Matbaac k 2. http://www.onkod.org/organ_nakli.php 3. http://tr.wikipedia.org/wiki/transplantasyon 4.http://www.yasamhastanesi.com.tr/hemodiyaliz/transplantasyon.htm 5. http://www.onkod.org/egitim.php 6. http://www.onkod.org/egitim/19.kanun%20etik.doc 7. http://www.tibbibiyoloji.med.ege.edu.tr/carin.htm 8. http://www.diyanet.gov.tr 2. http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/mev_kan/organ_ve_doku_nakli.pdf 3. http://www.tusak.saglik.gov.tr/saglik_istatistikleri_yilligi_2010.pdf