İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER TABLOSU... 1 GİRİŞ... 4 A. YARGIDA DURUM ANALİZİ TOPLANTILARI... 6 Mevzuat değişiklikleri... 7 Mesleki sorunlar... 11 2012 2016 Stratejik Plan Hazırlık Çalıştayları... 15 B. HSYK NIN KURUMSAL YAPISI... 17 1. HSYK GENEL KURULU... 18 2. BİRİNCİ DAİRE... 20 3. İKİNCİ DAİRE... 21 4. ÜÇÜNCÜ DAİRE... 22 5. GENEL SEKRETERLİK... 23 6. TEFTİŞ KURULU... 25 C. GENEL SEKRETERLİK... 26 1. GENEL KURUL BÜROSU... 27 Genel Kurul Bürosunun Yetki, Görev Ve Sorumlulukları.... 27 Genel Kurul Bürosunun Faaliyetleri.... 27 2. KARARNAME BÜROSU... 29 Kararname Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 29 Kararname Bürosunun Faaliyetleri... 30 3. MÜSTEMİR YETKİ BÜROSU... 34 Müstemir Yetki Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları.... 34 Müstemir Yetki Bürosunun Faaliyetleri... 34 4. İŞLEMLER BÜROSU... 37 İşlemler Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları.... 37 İşlemler Bürosunun Faaliyetleri... 37 5. EĞİTİM VE İSTATİSTİK BÜROSU... 43 Eğitim ve İstatistik Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları.... 43 Eğitim ve İstatistik Bürosunun Faaliyetleri... 44 6. TERFİ BÜROSU... 46 Terfi Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 46 Terfi Bürosunun Faaliyetleri... 46 1
7. DİSİPLİN BÜROSU... 47 Disiplin Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 47 Disiplin Bürosunun Faaliyetleri... 48 8. İNSAN KAYNAKLARI BÜROSU... 52 İnsan kaynakları Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 52 İnsan kaynakları Bürosunun Faaliyetleri... 53 9. GİZLİ SİCİL BÜROSU... 58 Gizli Sicil Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 58 Gizli Sicil Bürosunun Faaliyetleri... 58 10. AÇIK SİCİL BÜROSU... 59 Açık Sicil Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 59 Açık Sicil Bürosunun Faaliyetleri... 59 11. HÂKİM-SAVCI ŞİKÂYET BÜROSU... 62 Hâkim ve Savcı Şikâyet Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 62 Hâkim ve Savcı Şikâyet Bürosunun Faaliyetleri... 63 12. KOLLUK AMİRLERİ BÜROSU... 64 Kolluk Amirleri Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 64 Kolluk Amirleri Bürosunun Faaliyetleri... 64 13. DAVA İŞLERİ BÜROSU... 65 Dava İşleri Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 65 Dava İşleri Bürosunun Faaliyetleri... 65 14. MEVZUAT İŞLERİ BÜROSU... 65 Mevzuat İşleri Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 65 Mevzuat İşleri Bürosunun Faaliyetleri... 66 15. MESLEĞE KABUL VE MESLEKTEN ÇEKİLME BÜROSU... 71 Mesleğe Kabul ve Meslekten Çekilme Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 71 Mesleğe Kabul ve Meslekten Çekilme Bürosunun Faaliyetleri... 71 16. BİLGİ İŞLEM BÜROSU... 72 Bilgi İşlem Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 72 Bilgi İşlem Bürosunun Faaliyetleri... 72 17. STRATEJİ GELİŞTİRME BÜROSU... 75 Strateji Geliştirme Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 75 Strateji Geliştirme Bürosunun Faaliyetleri... 76 2
18. DIŞ İLİŞKİLER VE PROJE BÜROSU... 80 Dış İlişkiler ve Proje Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 80 Dış İlişkiler ve Proje Bürosunun Faaliyetleri... 81 19. İDARİ VE MALİ İŞLER BÜROSU... 87 İdari ve Mali İşler Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 87 İdari ve Mali İşler Bürosunun Faaliyetleri... 87 20. GELEN GİDEN EVRAK BÜROSU... 88 Gelen-Giden Evrak Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 88 Gelen-Giden Evrak Bürosunun Faaliyetleri... 89 21. ARŞİV VE DOSYA BÜROSU... 89 Arşiv ve Dosya Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 89 22. BİLGİ EDİNME BÜROSU... 89 Bilgi Edinme Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 89 Bilgi Edinme Bürosunun Faaliyetleri... 90 23. MUHABERE BÜROSU... 90 24. BASIN BÜROSU... 90 25. PROTOKOL VE SOSYAL İŞLER BÜROSU... 91 D. TEFTİŞ KURULUNA BAĞLI BÜROLAR... 92 1. DENETİM BÜROSU... 93 Denetim Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 93 Denetim Bürosunun Faaliyetleri... 93 2. İNCELEME VE SORUŞTURMA BÜROSU... 94 İnceleme ve Soruşturma Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 94 İnceleme ve Soruşturma Bürosunun Faaliyetleri... 94 3. EVRAK BÜROSU... 95 Evrak Bürosunun yetki, görev ve sorumlulukları... 95 Evrak Bürosunun Faaliyetleri... 95 3
GİRİŞ 12 Eylül 2010 günü yapılan Anayasa referandumu ile 1982 Anayasasının 25 ayrı maddesinde değişiklik yapılmış olup bu değişikliklerin en başında gelen konulardan biri de Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yapısı ve işleyişi olmuştur. Anayasa değişikliğinden önce ayrı bir bütçesi olmayan ve sekreterya hizmetleri Adalet Bakanlığı tarafından yerine getirilen, yargı bağımsızlığı konusunda ciddi tartışmalara konu olan HSYK, yapılan değişiklikle bağımsız bir yapıya kavuşturulmuştur. HSYK nın önceki yapısı ve işleyişi ile ilgili gerek yargı camiasından, gerekse bilimsel çevrelerden gelen eleştiriler genellikle şu konular üzerinde olmuştur. Kurulun üye sayısının az olması, Üyelerin sadece yüksek yargı organlarından gelmesi, İlk derece hâkim ve savcılarının Kurulda temsil edilmemesi, Kurul kararlarının yargı denetimine tamamen kapalı olması, Kurul kararlarına karşı etkili bir iç itiraz sisteminin olmayışı, Hâkim ve savcıların denetlenmesinden sorumlu Teftiş Kurulunun Bakana bağlı olması, Hâkim ve savcıların denetlenmesi ile görevli müfettişlerin Bakan tarafından atanması, Bakan ve Müsteşarın Kurulda etkin olması, Müsteşarın bulunmadığı toplantıların yapılamaması, Kurulun kendisine ait sekretaryasının, binasının ve bütçesinin bulunmaması. 4
12 Eylül 2010 tarihinde yapılan Anayasa değişikliği ile HSYK nın; Geniş tabanlı temsil esasına dayalı olarak üye sayısı 7 den 22 ye çıkarılmış, Genel Kurul ve üç daire şeklinde çalışması benimsenmiş, Kendi sekreteryasına kavuşturulmuş, Meslekten çıkarma kararlarına karşı yargı yolu açılmıştır. Hâkim ve savcıların denetlenmesinden sorumlu Teftiş Kurulu, HSYK ya bağlanmıştır. Anayasa değişikliğinin ardından Kurulun yapısını ve işleyişini düzenleyen 2461 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılarak 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu yürürlüğe girmiş ve Anayasa değişikline uygun olarak Kurul kendi sekreteryasına ve bütçesine kavuşturulmuştur. 5
A. YARGIDA DURUM ANALİZİ TOPLANTILARI 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan Anayasa Referandumundan sonra yeniden oluşturulan HSYK, ilk Genel Kurul Toplantısını 25 Ekim 2010 tarihinde yapmıştır. 18 Aralık 2010 tarihinde kabul edilen 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu ile de Kurulumuzun teşkilat kanunu yürürlüğe girmiş ve Kurulun idari ve mali yönden bağımsız bir kurul olması öngörülmüştür. HSYK bir yandan fiziki altyapı, bütçe, personel ve büroların kurulumu gibi yapılanma sürecindeki çalışmaları yerine getirirken, diğer taraftan da kendisinden beklenen faaliyetleri icra etmeye başlamıştır. Gerek halkımızın, gerekse yargı camiasının yeni HSYK dan beklentilerinin yüksek olduğu bilinciyle öncelikle yargı teşkilatının sorunlarını yerinde görmek ve buna göre bir yol haritası çizmek amacıyla Ülke genelinde Yargıda Durum Analizi Toplantıları başlatılmıştır. Hâkim ve savcılarımızın gözünden yargının işleyişindeki sorunları yerinde görmek amacıyla bu toplantıların; Adana, Afyonkarahisar, Antalya, İzmir, Bursa, Midyat, Edirne, Erzurum, Kahramanmaraş, Kastamonu, Kayseri, Konya, Sakarya, Samsun, Trabzon ve Van olmak üzere, 16 bölgede yapılmasına karar verilmiştir. 24 Aralık 2010 ile 15 Ocak 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen toplantılarda, kısa bir süre içinde 1.096 hâkim ve Cumhuriyet savcısının katılımı sağlanmıştır. Toplantılarda Kurul üyelerimiz de bölgelere dağılarak toplantıların yapıldığı komşu il ve ilçelerdeki adliyeleri ziyaret etmiş, toplantılara katılamayan hâkim ve savcılarımızın da görüş ve önerilerini alma imkânı bulmuşlardır. Bu ziyaretler sırasında birkaç adliyemiz hariç, hemen hemen tüm adliyelerimiz yerinde görülmüş ve meslektaşlarımız ziyaret edilmiştir. Toplantılarda her görüşün serbestçe tartışılmasını sağlamak ve objektif bir tartışma ortamı oluşturmak için HSYK internet sitesinden duyuru yapılmış ve toplantılara katılmak isteyen hâkim ve savcıların isimleri belirlenmiştir. Ancak toplantıların verimliliğini düşürmemek için, oluşturulacak grupların 20 kişiyi geçmemesine özen gösterilmiş ve her bölgede Cumhuriyet savcıları, ceza hâkimleri, hukuk hâkimleri, idari yargı hâkimlerinden oluşan 20 şer kişilik gruplar oluşturulmuştur. Cumhuriyet başsavcıları ile komisyon başkanları her yıl, yıllık değerlendirme toplantıları yaptığı 6
için bu toplantılara çağırılmamışlar, daha sonra Çeşmede yapılan toplantıda benzer bir çalışma yapılarak Cumhuriyet başsavcıları ile ve komisyon başkanlarının da görüşleri alınmıştır. Toplantılara ayrıca il baro başkanları da davet edilmiş olup yargının etkinlik ve verimliliğinin artırılması konusunda avukatların da görüşlerinin alınmasına çalışılmıştır. Çalışma gruplarına yargıdaki iş yükünü azaltacak tedbirler ile etkin, hızlı ve adil bir yargı için tartışılmasında fayda görülen örnek konular verilmiş bunların haricinde tartışılmasında fayda görülen konuların tartışılması istenmiştir. Toplantılarda yargının hızlandırılması, etkinlik ve verimliliğinin artırılması için öne sürülen her görüşe yer verilmiştir. Grupların kendi aralarından demokratik bir şekilde seçtikleri başkanlar, sırasıyla herkese söz vererek sorunlu alanları ve çözüm önerilerini almışlardır. Bu öneriler çalışmanın sonunda 10 üzerinden puanlama yapılarak aciliyet ve önemine göre sıralanmıştır. Mevzuat değişiklikleri Yargıda Durum Analizi Toplantıları ndan sonra ilk olarak yargı hizmetlerinin hızlandırılması konusunda elde edilen çözüm önerileri ele alınmış ve bu öneriler büyük bir titizlikle incelenerek Adalet Bakanlığına iletilmiştir. Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü bu önerileri bir kanun tasarısı haline getirerek Türkiye Büyük Millet Meclisi ne göndermiştir. Seçim dönemine girilmiş olmasına rağmen TBMM hızlı bir şekilde konuyu ele alarak, 31 Mart 2011 tarihli ve 6217 sayılı Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun u kabul etmiştir. Söz konusu Yasa ile aşağıda sayılan yasalarda bazı değişiklikler yapılmıştır. 1111 sayılı Askerlik Kanunu 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu 2004 sayılı İcra İflas Kanunu 5682 sayılı Pasaport Kanunu 6831 sayılı Orman Kanunu 492 sayılı Harçlar Kanunu 1512 sayılı Noterlik Kanunu 7
2575 sayılı Danıştay Kanunu 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 5237 Türk Ceza Kanunu 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun 5326 sayılı Kabahatler Kanunu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda 6217 sayılı Kanunla öngörülen değişiklikler temel hatları ile şu konular üzerinde olmuştur. 1111 sayılı Askerlik Kanunu, 5682 sayılı Pasaport Kanunu ve 6831 sayılı Orman Kanununda yapılan değişikliklerle bazı niteliksiz suçlar kabahat haline getirilmiş ve bu eylemler idarî para cezasına bağlanmıştır. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda yapılan değişiklikle disiplin ve tazyik hapsi gerektiren eylemlerde parasal bir sınır getirilerek, sınır altında kalan icra suçlarının mahkeme önüne gelmesi engellenmiştir. 492 sayılı Harçlar Kanununda değişiklik yapılarak Ceza mahkemeleri kararlarına karşı kanun yoluna müracaat durumunda harç alınması usulü getirilerek niteliksiz temyizlerin önü kapatılmıştır. 1512 sayılı Noterlik Kanununda değişiklik yapılarak çekişmesiz yargı işi niteliğinde bulunan, terk eden eşin ortak konuta davet edilmesine ve mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin işlemlerin mahkemeler yanında noterler tarafından da yapılabilmesi imkânı getirilmiştir. 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununda değişiklik yapılarak yüksek mahkemelerin hâkim ve savcılara not vermesi uygulamasına son verilmiştir. Böylece terfi etmesi için gerekli olan dosya sayısını tutturmak amacıyla lüzumsuz yere yaptırılan temyizlerin önüne geçilmek istenmiştir. 8
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda değişiklik yapılarak soruşturma aşamasında Cumhuriyet başsavcılıkları arasında çıkan yetki uyuşmazlıklarının çözüm mercii belirlenmiştir. Böylece soruşturma evrakının sürüncemede kalmasının ve gereksiz şekilde yargılama sürecinin uzamasının önlenmesi amaçlanmıştır. Yine 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda değişiklik yapılarak ağır ceza mahkemesi başkanlarının iş yükünün azaltılması amacıyla, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara yapılan itirazların, başkan yerine mahkeme tarafından karara bağlanabilmesi öngörülmüştür. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda değişiklik yapılarak ceza mahkemelerince doğrudan verilen ve miktarı 3.000 TL nı geçmeyen adlî para cezalarına ilişkin kararların kesin olması öngörülerek bölge adliye mahkemelerinin ve Yargıtay ın iş yükünün azaltılması amaçlanmıştır. 5326 sayılı Kabahatler Kanununda değişiklik yapılarak idarî yaptırımlar konusunda sulh ceza mahkemesince verilen son karar aleyhine itirazın, ağır ceza mahkemesine yapılmasına ilişkin uygulamadan vazgeçilerek itirazın asliye ceza mahkemesine yapılması yoluna gidilmiştir. Böylece ağır ceza mahkemelerinin iş yükü azaltılmak istenmiştir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda değişiklik yapılarak duruşmalı temyiz talepleri için öngörülen parasal sınır artırılmıştır. 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununda değişiklik yapılarak Cumhuriyet savcılarının, asliye ceza mahkemelerindeki duruşmalara katılması uygulamasından vazgeçilip, soruşturma işlemlerini daha etkin ve süratli bir şekilde yürütmeleri amaçlanmıştır. Ayrıca Cumhuriyet savcılarının asliye hukuk 9
mahkemelerinde görülen nüfus davarlarındaki duruşmalara katılması uygulamasından da vazgeçilmiştir. İstinaf mahkemelerinde ve Yargıtay da tebliğname düzenlenmesi uygulamasından bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesinden altı ay sonra başlamak üzere geçici olarak vazgeçilmiş ve böylece yargının hızlandırılması ve iş yükünün azaltılması amaçlanmıştır. Sonuç olarak Yargıda Durum Analizi Toplantılarında ortaya çıkan öneriler ışığında ilk derece mahkemelerinde; Kabahate çevrilen suçlarla ilgili olarak 200 bine yakın dosyanın, Noterlere verilen yetki ve İcra ve İflas Kanunundaki değişiklik sebebiyle 1 milyona yakın dosyanın büyük kısmının, Harçlar Kanununda yapılan değişiklik sebebiyle 300 bini aşkın dosyanın büyük kısmının adliyelere gelmesini engelleyecek yasal düzenlemeler yapılmıştır. Aynı şekilde tebliğnamenin tebliği uygulamasından geçici olarak vazgeçilerek 700 bini aşkın dosyanın, zaman kaybetmeksizin Yargıtay Ceza Dairelerinin önüne Durum Analizi Toplantılarının 17. si ise Ankara ve İstanbul da görev yapan 149 hâkim ve savcının katılımı ile 28 29 Nisan 2011 tarihinde Sapanca da gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada da yargının etkinlik ve verimliliğinin artırılmasına yönelik grup çalışmaları yapılmıştır. 11 14 Eylül 2011 tarihlerinde Ankara Rixos Otelinde ağır ceza merkezleri başsavcılarının katılımı ile Türkiye de Yakalama ve Gözaltı Uygulamalarından Doğan Sorunlar ile Yargının Hızlandırılması, Etkinlik ve Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Sempozyum düzenlenmiştir. Yargıda Durum Analizi Toplantıları kapsamında Sempozyumun ikinci gününde başsavcılar tarafından grup çalışmaları yapılmış ve yargının etkinlik ve verimliliğinin artırılmasına yönelik öneriler alınmıştır. 10
Yapılan tüm bu çalışmalardan sonra yargının etkinlik ve verimliliğini artıracak diğer mevzuat hükümlerini belirlemek ve yargı teşkilatının öneri ve taleplerini ilgili makamlara iletmek üzere Kurulumuzca 3 5 Ekim 2011 tarihlerinde Ankara da Yargıda Durum Analizi Değerlendirme Toplantısı yapılmıştır. Durum Analizi Toplantılarının sonuncusu olan Değerlendirme Toplantısına sadece yargı mensupları değil, yargı teşkilatının paydaş kurumları da davet edilmiştir. Sorunların bütüncül bir bakış açısıyla ele alınması, çözüm önerilerinin etki ve sonuçlarının şimdiden öngörülebilmesi için paydaş kurumların görüş ve önerilerinin alınmasına önem verilmiştir. Söz konusu toplantıya kürsüde görev yapan yaklaşık 90 hâkim ve savcının yanı sıra, Adalet Bakanlığının birimleri, Türkiye Adalet Akademisi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Türkiye Barolar Birliği ve üniversitelerde görev yapan akademisyenlerle birlikte yaklaşık 150 kişi katılmıştır. Değerlendirme Toplantısında, Cumhuriyet savcıları, ceza hâkimleri, hukuk hâkimleri ve idari yargı hâkimlerinden oluşan gruplar oluşturulmuş olup; gruplarda, daha önceki durum analizi toplantılarında tartışmaya açılan konular kapsamlı bir şekilde yeniden tartışılmıştır. Ayrıca katılımcıların yeni önerileri varsa bunların da tartışılması sağlanmıştır. Gruplarda tartışılan konular katılımcılar tarafından oylanarak çıktılar önem sırasına göre sıralanmıştır. Yargının hızlandırılması, etkinlik ve verimliliğinin artırılmasına yönelik Yargıda Durum Analizi Değerlendirme Toplantısında alınan son öneriler HSYK tarafından bir rapor haline getirilerek yasal düzenlemeler yapılmak üzere Adalet Bakanlığına iletilecektir. Mesleki sorunlar Yargıda Durum Analizi Toplantılarında sadece yargının etkinlik ve verimliliği ile ilgili mevzuat değişiklikleri ele alınmamış, HSYK nın kurumsal kapasitesinin güçlendirilmesi, mesleki etkinlik ve verimliliğin artırılması gibi konular da ele alınarak geniş bir katılımla hâkim ve savcıların görüşleri alınmış ve elde edilen tüm görüşler bir rapor haline getirilmiştir. Biriken ve çözüm bekleyen tüm konuların sistematik bir şekilde ele alınması amacıyla bir ARGE grubu oluşturulmuş olup tüm bu konular 11
Stratejik Planda amaç ve hedefler altına alınarak yakın, orta ve uzun vadede bir takvime bağlanacaktır. Yargıda Durum Analizi Toplantıları 7/8 Ocak 2011 Adana 30/31 Aralık 2010 Afyonkarahisar 14/15 Ocak 2011 Antalya 14/15 Ocak 2011 Bursa 14/15 Ocak 2011 Edirne 24/25 Aralık 2010 Erzurum 12
30/31 Aralık 2010 Kastamonu 30/31 Aralık 2010 Kayseri 30/31 Aralık Konya 24/25 Aralık 2010 Kahramanmaraş 24/25 Aralık 2010 Midyat 7/8 Ocak 2011 Sakarya 13
Yargıda Durum Analizi Toplantıları 7/8 Ocak 2011 Samsun 7/8 Ocak 2011 Trabzon 24/25 Aralık 2010 Van 28/29 Nisan 2011 Sapanca 14
2012 2016 Stratejik Plan Hazırlık Çalıştayları HSYK 5018 sayılı Yasa gereğince hazırlanması zorunlu olan Stratejik Plan çalışmalarını bir fırsat olarak değerlendirmiş, daha etkin ve verimli bir yargı sisteminin oluşturulması için 2912 2016 yıllarını kapsayacak Stratejik Plan çalışmalarına başlamıştır. Stratejik Plan Çalıştayları kapsamında altı çalıştay yapılmış olup bunlardan üçü kürsüde görev yapan hâkim ve savcıların katılımı ile Kızılcahamam Hâkimevi ve Gölbaşı Vilayetler Evinde gerçekleşmiştir. Bu toplantılara ayrıca yakın paydaş kurumlar olan Adalet Bakanlığı Birimleri, Türkiye Adalet Akademisi, Yargıtay ve Danıştay dan tetkik hâkimi ve savcılar davet edilmiştir. Diğer üç çalıştay ise Kurulun kendi içinde yapılmıştır. Son çalıştaylarda Kurulda çalışan tetkik hâkimleri ve müfettişler ile şube müdürleri ve personelin görüşleri alınmıştır. Çalıştaylarda, faaliyet ve paydaş analizi, GZFT analizi, misyon, vizyon ve ilkeler ile stratejik amaç ve hedeflerin tespiti konularında sunumlar yapılmış, ardından grup çalışmaları yapılarak konular ayrı ayrı derinlemesine tartışılmıştır. Yargıda Durum Analizi Toplantıları ve Stratejik Plan Çalıştaylarında elde edilen tüm veriler sistematik bir şekilde ele alınarak 2012 2016 Stratejik Planında amaç ve hedefler altına alınacak; yakın, orta ve uzun vadede bir takvime bağlanacaktır. 15
Stratejik Plan Çalıştayları 11/12 Nisan 2011 I. Çalıştay Kızılcahamam Hakimevi 2/6 Mayıs 2011 II. Çalıştay Gölbaşı Vilayetler Evi 24/26 Mayıs 2011 III. Çalıştay Gölbaşı Vilayetler Evi 10/11 Haziran 2011 IV. Çalıştay Kızılcahamam Hakimevi 23/24 Haziran 2011 V. Çalıştay Kızılcahamam Hakimevi 28/29 Haziran 2011 VI. Çalıştay Kızılcahamam Hakimevi 16
B. HSYK NIN KURUMSAL YAPISI Anayasanın 159 uncu maddesi ve 6087 sayılı HSYK Kanunu gereğince Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Genel Kurul ve üç daire şeklinde çalışmaktadır. Kurulun Başkanı Adalet Bakanı olup Kurul üzerindeki yetkileri sınırlıdır. Bakanlık Müsteşarı Kurulun tabii üyesidir. Müsteşar, Kanun gereğince sadece Birinci Dairede görev yapar ve daire başkanı olarak seçilemez. HSYK Genel Kurulu 22 üyeden oluşur. Kurul başkanı olan Adalet Bakanı, Kurulun yönetimi ve temsilinden sorumludur. Kurul Başkanı dairelerin çalışmalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından daire başkanlarını ve daire başkanlarından birini de başkanvekili olarak seçer. Başkan, yetkilerinden bir kısmını başkanvekiline devredebilir. Kurulun hizmet birimleri; Genel Sekreterlik ve Teftiş Kuruludur. Üyelerin geldiği kaynaklar Sayı 1 Kurulun başkanı Adalet Bakanıdır. 1 2 Müsteşar Kurulun tabii üyesidir. 1 3 İlk derece adli yargı hâkim ve savcılarından. 7 4 İlk derece idari yargı hâkim ve savcılarından 3 5 Yargıtay Genel Kurulundan 3 6 Danıştay Genel Kurulundan 2 7 Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulundan 1 8 Cumhurbaşkanı nın seçtiği hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlardan 4 TOPLAM 22 17
1. HSYK GENEL KURULU Genel Kurul 22 üyeden oluşmaktadır. Kurulun Başkanı Adalet Bakanı olup, Müsteşar Kurulun tabii üyesidir. Kurul ayrıca, ilk derece adli yargı hâkim ve savcılarının kendi aralarından seçtiği yedi, ilk derece idari yargı hâkim ve savcılarının kendi aralarından seçtiği üç, Yargıtay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçtiği üç, Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçtiği iki, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçtiği bir ve Cumhurbaşkanının hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar arasından seçtiği dört üyeden oluşur. Genel Kurulun Görevleri şunlardır. HSYK Başkanvekilini ve daire başkanlarını seçmek. Üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağına, seçimle karar vermek. Dairelerin kararlarına karşı yapılan itirazları inceleyip karara bağlamak. Daireler arasında çıkan görev ve işbölümü uyuşmazlıklarını kesin olarak karara bağlamak. Kurulun görevine giren, fakat Genel Kurul veya dairelerin görevleri arasında gösterilmeyen konularda karar merciini belirlemek. Dairelerden birine gelen ve olağan çalışmalar ile karşılanamayacak oranda artan işlerden bir kısmını diğer bir daireye vermek. Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerini yürütmek ve bu konuda gerekli kararları vermek. Bakanlığın, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlamak. Yargıtay ve Danıştay a üye seçmek. Genel Sekreterin atanması için Başkana üç aday teklif etmek. 18
Teftiş Kurulu Başkanını, Teftiş Kurulu başkan yardımcılarını, genel sekreter yardımcılarını, Kurul başmüfettişlerini, Kurul müfettişlerini ve Kurulda geçici veya sürekli olarak görev yapacak tetkik hâkimlerini atamak. Kurulun görev alanına ilişkin yönetmelik çıkarmak ve genelge düzenlemek. Kurulun stratejik plânını onaylamak ve uygulamasını takip etmek. Görev alanını ilgilendiren kanun, tüzük ve yönetmelik taslakları hakkında görüş bildirmek. 19
2. BİRİNCİ DAİRE Birinci Daire; Adalet Bakanlığı Müsteşarı, Yargıtay dan seçilen bir, adlî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilen üç, idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilen bir ve Cumhurbaşkanınca seçilen bir asıl üyeden oluşmaktadır. Birinci Dairenin görevleri şunlardır; Hâkim ve savcılarla ilgili olarak; atama ve nakletme, geçici yetki verme, kadro dağıtma, müstemir yetkileri düzenleme, yıllık ve mazeret izinleri dışında her türlü izin verme, Türkiye Adalet Akademisi tarafından yapılan plânlamaya ve alınan taleplere uygun olarak eğitim programlarına katılmaya ilişkin izin verme işlemlerini yapmak. Meslek öncesi eğitimde staj mahkemelerini belirlemek. Kurulumuz Birinci Dairesine bu dönemde yaklaşık 27.500 ziyaretçi gelmiştir. 20
3. İKİNCİ DAİRE İkinci Daire; Yargıtay ve Danıştay dan seçilen birer, adlî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilen iki, idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilen bir ve Cumhurbaşkanınca seçilen iki asıl üyeden oluşmaktadır. İkinci Dairenin görevleri şunlardır; Hâkim ve savcıların; Her türlü yükselme ve birinci sınıfa ayırma işlemlerini yapmak, Görevlerinden dolayı veya görevleri sırasındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturması sonucu hakkında karar vermek, Disiplin veya suç soruşturma ve kovuşturması nedeniyle geçici yetkiyle yer değiştirmesine veya görevden uzaklaştırılmasına karar vermek, Meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar vermek, Diğer kurumların geçici görevlendirme ve nakil taleplerine ilişkin izin işlemlerini yürütmek. Kurulumuz İkinci Dairesine bu dönemde yaklaşık 24.950 ziyaretçi gelmiştir. 21
4. ÜÇÜNCÜ DAİRE Üçüncü Daire; Yargıtay ve Danıştay dan seçilen birer, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca seçilen bir, adlî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilen iki, idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilen bir ve Cumhurbaşkanınca seçilen bir asıl üyeden oluşmaktadır. Üçüncü Dairenin görevleri şunlardır; Hâkim ve savcı adaylarını mesleğe kabul etmek. Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmelik ve genelgelere uygun olarak yapıp yapmadıklarına ilişkin denetleme işlemlerini Teftiş Kuruluna yaptırmak. Hâkim ve savcılar hakkındaki ihbar ve şikâyetleri inceleyip gereğini yapmak. Hâkim ve savcıların görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hâl ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını Teftiş Kurulu eliyle araştırmak ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri için Başkana teklifte bulunmak. Hâkimlik ve savcılık görevine tekrar atanma ile diğer hizmetlerden mesleğe atanma talepleri hakkında karar vermek. Meslekten çekilme, çekilmiş sayılma ve görevin sona ermesi hakkında karar vermek. İlgili kanunlarda verilen görevlerin yerine getirilmesi bakımından en yakın ağır ceza, bölge adliye ve bölge idare mahkemesini belirlemek. Kurulumuz Üçüncü Dairesine bu dönemde 25.100 ziyaretçi gelmiştir. 22
5. GENEL SEKRETERLİK Genel Sekreterlik, Kurulun idarî ve malî işleri ile sekreterya hizmetlerini yerine getirmek amacıyla kurulmuştur. Genel Sekreterlik; Genel Sekreter, dört genel sekreter yardımcısı ile yeteri kadar tetkik hâkimi ve bürolardan oluşur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Genel Kurulun teklif ettiği üç aday arasından Başkan tarafından seçilir. Genel sekreter yardımcıları ise birinci sınıfa ayrılmış hâkim ve savcılar arasından, muvafakatleri alınarak, Genel Kurul tarafından atanmaktadır. Genel Sekreterlikte ayrıca, hâkimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından Genel Kurul tarafından seçilen tetkik hâkimleri görev yapar. Kurul personeli, Genel Sekreterin teklifi üzerine Başkanvekili tarafından atanır. Genel Sekreterliğin görevleri şunlardır; Kurulun büro işlemlerini yürütmek. Kurulun taraf olduğu adlî ve idarî davalar ile icra takiplerinde avukatlar vasıtasıyla Kurulu temsil etmek, davaları takip etmek, ettirmek, hukukî hizmetleri yürütmek. Hâkim ve savcıların sicilleri ile şahsî dosyalarını tutmak. Kurulun arşiv hizmetlerini yürütmek. Kanunlarla malî hizmet ve strateji geliştirme birimlerine verilen görevleri yapmak. Hâkim ve savcıların izin ve emeklilik işlemlerini yürütmek. Kurul üyeleri ile Kurulda görev yapanların özlük işlemlerini yürütmek. Kurulun görev alanıyla ilgili hususlarda Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminin (UYAP) kullanılmasını sağlamak. 23
Kurul stratejik plânına, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarına uygun bir çalışma ortamı oluşturmak, Genel Sekreterliğin verimli, uyumlu ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak. 24
6. TEFTİŞ KURULU Teftiş Kurulu Başkanı, iki başkan yardımcısı, başmüfettiş ve müfettişlerden oluşan Teftiş Kurulu, Üçüncü Daire Başkanının gözetiminde Kurul adına görev yapmaktadır. Kurul müfettişleri, görevlerini yerine getirirken Teftiş Kurulu Başkanına; Teftiş Kurulu Başkanı ise Kurula karşı sorumludur. Atanma usulleri: Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcıları, birinci sınıf hâkim ve savcılar arasından, Kurul başmüfettişleri, Teftiş Kurulunda fiilen beş yılını doldurmuş, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş olan müfettişler arasından, kıdem sırasına göre, Kurul müfettişleri, hâkimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile Kurul müfettişliği hizmetinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından muvafakatleri alınarak Genel Kurul tarafından atanır. Teftiş Kurulu; Adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarının görevlerini kanun, tüzük, yönetmelik ve genelgelere uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetlemek; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hâl ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırmak ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemlerini yapmak. Görev alanına giren konularda, uygulamada ortaya çıkan mevzuat yetersizliği ve aksaklıklar ile ilgili hususlarda gerekli inceleme ve araştırmaları yaparak alınması gerekli kanunî ve idarî tedbirler konusunda Kurula teklifte bulunmakla görevlidir. 25
C. GENEL SEKRETERLİK Genel Sekreterlikte Genel Sekreter ve dört genel sekreter yardımcısı bulunmaktadır. Genel Sekreterlik hizmetleri 29 büroyla yerine getirilmektedir. Bu bürolardan bir kısmı henüz faaliyete geçmemiştir. 1. Genel Kurul Bürosu 2. Kararname Bürosu 3. Müstemir Yetki Bürosu 4. İşlemler Bürosu 5. Eğitim Bürosu 6. İstatistik Bürosu 7. Terfi Bürosu 8. Disiplin Bürosu 9. İnsan Kaynakları Bürosu 10. Gizli Sicil Bürosu 11. Açık Sicil Bürosu 12. Hâkim-savcı Şikâyet Bürosu 13. Kolluk Amirleri Bürosu 14. Dava İşleri Bürosu 15. Mevzuat İşleri Bürosu 16. Mesleğe Kabul ve Meslekten Çekilme Bürosu 17. Bilgi İşlem Bürosu 18. Strateji Geliştirme Bürosu 19. Dış İlişkiler Bürosu 20. Proje Bürosu 21. İdari ve Mali İşler Bürosu 22. Gelen Giden Evrak Bürosu 23. Arşiv Bürosu 24. Dosya Bürosu 25. Bilgi Edinme Bürosu 26. Muhabere Bürosu 27. Basın Bürosu 28. Protokol Bürosu 29. Sosyal İşler Bürosu 26
1. GENEL KURUL BÜROSU Genel Kurul Bürosunun Yetki, Görev Ve Sorumlulukları. 1) Genel Kurul gündemine girebilecek konuları tespit ederek Başkana sunmak. 2) Başkanın tespit ettiği gündemi Kurul üyelerine dağıtmak. 3) Genel Kurul toplantıları için toplantı yerinin hazırlanmasını ve donanımını sağlamak. 4) Genel Kurul toplantılarına ilişkin görüşme ve kararlarını kaleme almak, ilgili karar tutanaklarına ve karar defterine kaydetmek, üyelere imzalatmak; kararların gereği yapılmak için ilgili birimlere intikalini ve muhafazasını sağlamak. 5) Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturması ile disiplin soruşturma ve kovuşturmalarına ilişkin işlemleri yürütmek. 6) Bu Yönetmelikte aksi hüküm bulunmayan hallerde Genel Kurula Kanunla verilen görevlerin sekretarya işlemlerini yerine getirmek. Genel Kurul Bürosunun Faaliyetleri. HSYK Genel Kurulu ilk toplantısını 25 Ekim 2010 tarihinde yapmıştır. İlk toplantıdan faaliyet raporu dönemi içerisinde gerçekleştirilen 29/09/2011 tarihli toplantıya kadar geçen süre içerisinde Genel Kurul tarafından 287 karar alınmıştır. Genel Kurul tarafından alınan önemli kararlar şunlar olmuştur: Başkanvekilinin seçimi. Genel Sekreter adayları ve genel sekreter yardımcılarının seçimi 21 Aralık 2010 tarihinde daire başkanları ile üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını belirlemiştir. 24 Şubat 2011 tarihli 92 ve 93 sayılı kararlar ile Yargıtay a 160, Danıştay a 51 üyenin seçimi yapılmıştır. 27