DCAF Backgrounder Ataşeleri 07/2007 Ataşesi (SA) nedir? SA Kadrosunun kökenleri nelerdir ve ne gibi değişiklikler geçirerek günümüze gelmiştir? Günümüzde Ataşesinin ana görevleri nelerdir? Ülkeler bu kadroya nasıl yaklaşmaktadırlar? Ülkeler SA sistemini nasıl yeniden şekillendirmişlerdir? Ek Bilgi Ataşesi Nedir? ataşesi (SA), bir elçilikte ülkesinin savunma müessesesinin temsilciliğini yapan ve bu görev dâhilinde diplomatik statü ve dokunulmazlığa tabi olan bir silahlı kuvvetler mensubudur. Ataşesi silahlı kuvvetlerin her dalından kişileri içeren genel bir terimdir. Ancak bazı büyük ülkeler belirli bir dalı temsil etmek üzere hava ataşesi, deniz ataşesi gibi ataşeler atayabilirler. SA genel olarak çift taraflı askeri ilişkiler ve savunma ilişkilerinin tümünden sorumludur. Bazı ülkeler göç ya da polis ve adalet meseleleri gibi başka savunma konularında çalışmak üzere ayrı ataşeler de görevlendirebilirler. Bir ülkenin silahlı kuvvetler mensupları ayrıca NATO, AB, ECOWAS (Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu) ya da BM gibi bölgesel örgütlerin askeri misyonlarında da görev yapabilirler. Bu kişiler genelde askeri müsteşar ya da misyon heyeti başkanı olarak anılırlar. Bu tarz görevler çok taraflıdır, ancak savunma ataşeliği sistemi askeri kuruluşlar arası çift taraflı ilişkiler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Elinizdeki Backgrounder da bu kategoriyi konu almaktadır. Ayrıca bu Backgrounder, öncelikli olarak Batı Avrupa ülkelerinin SA kadrosuna yaklaşımını incelemektedir. SA nın Diplomatik statüsü 18 Nisan 1961 tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkındaki Viyana Sözleşmesi kişilere, ait oldukları diplomatik misyondaki kademelerine göre dokunulmazlık hakkı tanımaktadır. SA nın yasal statüsü 7. Madde de şöyle belirlenmiştir: 5.,8.,9. ve 11. madde hükümleri saklı kalmak şartıyle, gönderen Devlet, misyon kadrosunun üyelerini serbestçe tayin eder. Kara, deniz veya hava ataşelerinin tayininde, kabul eden Devlet, bunların adlarının, onayı alınmak üzere önceden bildirilmesini isteyebilir. Kısacası, Sözleşme dâhilinde SA lar tam dokunulmazlığa tabi diplomatik kadro mensupları olarak değerlendirilmektedirler.
SA Kadrosunun kökenleri nelerdir ve ne gibi değişiklikler geçirerek günümüze gelmiştir? ataşeleri ilk olarak 17. Yüzyıl da, Otuz Yıl Savaşı sırasında Richelieu Dükü nün ittifak güçleri ile bağlantı kurmak, askeri gelişmeleri takip etmek ve istihbarat toplamak amacıyla subaylarını yurtdışına göndermesi ile ortaya çıktı. 18. Yüzyıl da elçiliklere SA atama uygulaması başladı. 19. Yüzyıl a gelindiğinde pek çok ülke SA kullanmaktaydı. Bu dönemde ulusal savunma kurumlarının oluşturulması ve sömürge imparatorluklarının inşası, bu uygulamayı teşvik etti. 20. Yüzyıl, SA ların kökeni ve sayısında köklü değişikliklere yol açtı. Yüzyıl başında ataşelere duyulan ihtiyaç, artan devlet sayısı, sahip oldukları silah sistemlerinin gitgide karmaşıklaşan yapısı ve istihbarat toplamanın büyüyen önemi nedeniyle arttı. 1961 de diplomatların hak ve sorumlulukları Viyana Sözleşmesi ile belirlendi ve SA lara diplomatlarla aynı statü tanındı. Soğuk Savaş ın bitiminden itibaren güvenlik ortamında meydana gelen değişim, SA ların görevini daha zorlu bir hale getirdi ve ataşelere ulusal savunma diplomasisinde kilit bir rol verdi. Artık SA lar geleneksel görevlerin yanı sıra: demokrasiye geçen ülkelerde savunma reformu ve güvenlik sektörü reformu karmaşık barış destek ve sivil savunma operasyonları ve terörizm gibi birbirinden farklı meselelerle ilgili alanlarda da çalışmak zorunda kalabilmekteydi. Ataşenin ilişkileri ve görev yükü buna bağlı olarak genişledi ve teknik uzmanlığı ile politik yeteneklerine olan talep arttı. Bu eğilimin gelecekte de devam etmesini beklemek doğru olacaktır. Bu bağlamda pek çok ülke SA sistemlerini yeniden gözden geçirmekte, bu kadronun nasıl idare edildiği, SA nın görevi için nasıl eğitildiği ve atamaların nasıl yapıldığı konularında fikir yürütmektedir. Asıl mesele savunma ataşesi sistemini çağdaş taleplere uyarlarken yabana atılmayacak bütçe kısıtlamalarını da göz önüne almaktır. Diplomasisi diplomasisinin ana özelliği diplomatik ve askeri araçların birlikte kullanımıdır. diplomasisi faaliyetleri arasında: savunma sektörlerini yeniden yapılandıran ülkelere askeri danışmanlık ve yardım sağlamak çatışma ve çatışma sonrası bölgelerinde sivil ve askeri görevlilerin karışımından oluşan misyonlar kurmak yeni silah kontrolü ve silahsızlanma [uygulamaları] ile çatışma ve çatışma sonrası bölgelerinin talepleri doğrultusunda güvenlik ve güven inşası yöntemleri oluşturmak bulunmaktadır.
diplomasisi büyük ölçüde Batı Balkan ülkeleri ile Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin talepleri doğrultusunda ortaya çıktı, ancak daha sonra dünyanın diğer bölgelerinde de önemli bir rol oynar hale geldi. diplomasisi kavramına ilk olarak 1998 yılında Stratejik Raporu nda değinen ve ataşenin rolünü bu çerçeve içinde değerlendiren İngiltere, savunma diplomasisinin ilk savunucularından biriydi. 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra İngiltere Stratejik Raporu nu yeniden ele aldı ve Yeni Bölüm olarak adlandırdığı kavramı geliştirdi. Bu, Diplomasisi nin önemini, çatışma nedenleri ve terörizm konularında olduğu kadar, kavramın özündeki geniş yaklaşımın yararları açısından da öne çıkarmaktadır. diplomasisinde üstlendikleri rol sayesinde İngiltere nin savunma ataşeleri ülkelerinin anti-terör politikalarının önemli oyuncularıdırlar. Günümüzde Ataşesinin ana görevleri nelerdir? ataşesinin ana görevleri şunlardır: 1) Ülkesinin askeri ve güvenlikle ilgili çıkarlarını savunur, 2) Ülkesinin askeri makamlarını temsil eder ve evsahibi ülkenin askeri makamları ile bağlantı kurar 3) sıkıntılı ya da kısıtlı ikili ilişki dönemlerinde bile işleyecek bir güvenlik politikası ve askeriye şebekesi oluşturur 4) Ülkesinin büyükelçisine ve elçilik görevlilerine askeriye ve güvenlik danışmanlığı yapar 5) Evsahibi ülkedeki şartları güvenlik açısından değerlendirir ve kendi ülkesindeki makamlara rapor sunar 6) Hem ikili ilişkiler özelinde, hem de NATO nun Barış İçin Ortaklık programı gibi çok taraflı programlar yoluyla askeriye, savunma diplomasisi ve güvenlik işbirliği alanlarındaki faaliyetleri gözetler ve idare eder 7) Bazı durumlarda kendi ülkesinin savunma sanayisinin evsahibi ülkede temsilciliğini yapar 8) Kriz durumlarında acil tepki ve kurtarma çalışmalarına öncülük edilmesinde rol oynayabilir. Ülkeler bu kadroya nasıl yaklaşmaktadırlar? Her ülkenin savunma ataşeliği sisteminin kapsamı ve yapısı, kendi güvenlik önceliklerine ve eldeki kaynaklara göre değişir. Bir elçilikte ataşe bulunmayabilir, bütün askeri ilişkilerden sorumlu tek bir SA bulunabilir ya da silahlı kuvvetlerin farklı dallarını temsil eden ataşeler bulunabilir. Bu son durum genelde ABD nin temsil tarzıdır. ABD nin SA sistemi dünyanın en büyüğüdür ve bu sistem dâhilinde 135 elçilikte yüzlerce ataşe görev yapmaktadır. Öte yandan İsviçre, 72 ülke ile ikili ilişkileri yürüten toplam 17 ataşe çalıştırmaktadır. ataşeleri farklı ülkelerde nasıl seçilir, denetlenir ve idare edilir? Bir SA pozisyonu açıldığında görevlendirme açık işe alma ya da dâhil oldukları servis tarafından aday gösterme yoluyla yapılır. Adaylık için genelde istenen rütbe ülkeden ülkeye değişiklik gösterir ve yarbaydan generale kadar gidebilir. Uygun adaylar genelde gerekli dilleri ve [evsahibi] ülke kültürünü bilen kişilerdir, ancak ne dil bilgisi, ne de ülke bilgisi
pozisyon için ön koşuldur. Sosyal yetkinlik, profesyonel yetkinlik ve entelektüel merak büyük önem taşımaktadır. Adaylar belirli bir sayıya indirgendikten sonra son seçim aşaması başlar. İsviçre de SA sekiz farklı devlet kurumunun temsilcilerinden oluşan bir seçici kurul tarafından atanır. Bu komisyonda yer alan Dışişleri Bakanlığı temsilcisi son kararın verilmesinde etkin rol oynar. Avusturya, Fransa ve İngiltere gibi başka ülkelerde Dışişleri nin etkisi yok denecek kadar azdır çünkü asıl karar Bakanlığı na aittir. Atama stratejik ya da askeri istihbarat, genelkurmay ve/veya SA nın görev yapacağı elçilikteki büyükelçinin onayına da tabi olabilir. Görev yapılan ülkede SA büyükelçiye bağlıdır ve hiyerarşideki ikinci, üçüncü ya da dördüncü kademede görev yapar. Bazı ülkelerde, örneğin Avusturya da, büyükelçi SA ya doğrudan görev verebilir. Ancak bu tipik bir durum değildir çünkü SA lar genelde Bakanlığı ndan emir alırlar. Ataşe hem ülkesindeki SA dairesine, hem de Askeri İstihbarat dairesine düzenli aralıklarla rapor verir. Göreve artık uygun olmadığı düşünülen bir SA her an ülkesine geri çağırılabilir. Ataşeleri ne tür bir eğitim alırlar? SA eğitimi genelde üç ana unsurdan oluşur: Uzmanlaşmış dil eğitimi, birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir. Yerel dildeki yetkinlik seviyesi evsahibi ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir çünkü ülkenin askeriyesi ile etkin ilişkiler kurmak için bazen yerel dili minimum düzeyde bilmek (ve ileri düzeyde İngilizce bilmek) yeterli olurken bazen yerel dile anadile yakın derecede hâkim olmak gerekebilmektedir. görevleri ve işlevleri ile ilgili eğitim, örneğin savunma ve güvenlik politikası, istihbarat, protokol, silahlı kuvvetlerin yapısı, silah kontrolü, silah ihracat kontrolü ve uzmanlaşmış bilgisayar eğitimlerini içerir. SA nın atandığı ülkeye uyum sağlaması için kültürel eğitim. Fransa, İsviçre gibi bazı ülkelerde SA nın eşi ve diğer aile fertleri de bu eğitime katılmaktadır. SA görevlendirildiği ülkeye yerleştikten sonra genelde dil eğitimini devam ettirme şansına sahiptir. Ayrıca evsahibi ülkenin savunma makamları ile yapılan düzenli toplantılar ve yıllık savunma ataşesi konferansları yoluyla da başka eğitim imkânları oluşabilir. Geleneksel olarak SA eğitimi sadece ulusal düzeyde gerçekleştirilmektedir. Ancak son yıllarda bazı çok taraflı eğitim programları da ortaya çıkmıştır. Bunların bir örneği Cenevre Güvenlik Politikası Merkezi tarafından yürütülen yıllık Ataşesi Eğitim Modülü dür. Dört günlük bu eğitim yirmiden fazla ülkenin savunma ataşelerini bir araya getirmektedir (eğitim ile ilgili ayrıntılı bilgi için: www.gcsp.ch/e/ training/short%20courses/da%20module/index.htm). İsrail in 2006 daki Askeri Operasyonları Sırasında Ataşesinin Lübnan daki Rolü Kriz ortamlarında ya da acil durumlarda savunma ataşeleri, sivil halkın tahliyesi gibi operasyonel idare görevlerinde doğrudan yer alabilir. 2006 yazında İsrail in düzenlediği
askeri harekât sırasında Lübnan daki Fransız Ataşesi, sivil halk için güvenlik ve tahliye planları yaparken Fransız Büyükelçiliği, diğer Batı ülkelerinin yetkilileri, Lübnan Ordusu ve Fransız askeri kadrosu arasında aracı konumundaydı. Tek başına kalmış ve merkezden kopmuş bireyleri bulmak ve onları güvenli toplanma noktalarına getirmek için yürütülen faaliyetlerde ataşe, Fransız kuvvetlerine ve diğer kuvvetlere doğrudan kumanda etti. Ataşe ayrıca Lübnan daki Birleşmiş Milletler Geçici Kuvveti ne (UNIFIL) ve Beyrut taki Fransız Büyükelçiliğine Lübnanlı kadrolarla eşgüdüm içinde lojistik destek noktaları oluşturmaktan da sorumluydu. Ataşeleri ne kadar süreyle atanır? Bir savunma ataşesi genel olarak üç yıl süre ile atanır. Sivil diplomatlarda olduğu gibi amaç görev bölgesindeki durumu kavrama ihtiyacı, alınan derslerin sisteme dâhil edilmesi ihtiyacı ve savunma ataşesinin yerlileşmesini önleme ihtiyacı arasında bir denge kurmaktır. Uzatma ve ikinci bir görev dönemi ihtimal dâhilindeyse de bunlar savunma ataşelerinin atanmasında standart uygulamalar değildir. SA konumu kendi içinde bir kariyer değil, askeri bir kariyer içinde bir defalık bir fırsattır. Ülkeler SA sistemini nasıl yeniden şekillendirmişlerdir? Bu konuda iki ana yaklaşım tanımlanabilir. İlk yaklaşıma SA sistemlerini Soğuk Savaş ın bitiminden beri neredeyse hiç değiştirmemiş ülkeler dâhildir. Bunlar genelde sistemi öncelikle istihbarat toplamak için kullanan ülkelerdir. İkinci yaklaşıma dâhil olan ülkeler ise SA sistemlerini gözden geçiren ve yeniden şekillendirenlerdir. NATO ve AB ülkelerinin çoğu bu kategoridedir. Avusturya gibi bazı ülkeler kademeli bir yaklaşımı tercih etmiş ve sürekli bir gözden geçirme süreci inşa etmişlerdir. İsviçre gibi bazı başka ülkeler ise DA sistemini bir seferde değiştirmişlerdir.
SA yı hangi makam atar? SA Bakanlığı içinde hangi daireye rapor verir? Bir adayın ilk savunma ataşeliği görevinden önce kariyer durumu nedir? SA ne kadar süre ile atanır? SA ne tür bir eğitim alır? Bazı Batı Avrupa Ülkelerinin SA Kadrosuna Yaklaşımı Avusturya Fransa Almanya İsviçre İngiltere Bakanlığı ve Bakanlığı ve Genel Kurmay Genelkurmay Başkanı, Güvenlik Politikası ve Direktörlüğü, Ataşe Dairesi Bakanlığı nda ya da üst komutada görevli, yarbaydan tuğgenerale kadar olan rütbeler 4 yıl, 2 yıl daha uzatılabilir; uzatmalar yeni ataşe bulunamaması durumunda ya da acil durumlarda gerçekleşir Henüz standart bir eğitim yoktur, ancak yakında 1 yıl lisan ve 6 ay güvenlik politikası eğitimini içeren yeni bir kurs başlayacaktır Uluslararası İlişkilerden ve Askeri İstihbarattan Sorumlu Genelkurmay Başkan Yardımcısı Genelkurmay ya da ülke içi istihbarat tecrübesine sahip, yarbaydan tümgenerale kadar olan rütbeler Bakanlığı, ancak Dışişleri Bakanlığı tarafından akredite edilir Her türlü rapor önce büyükelçiye gönderilir, ardından diğer makamlara iletilir Kıdemli yarbaydan tuğgenerale kadar olan rütbeler Çeşitli devlet kurumlarını temsil eden bir kurul Operasyonel raporlar Ataşeliği Dairesi ne; istihbarat raporları Stratejik İstihbarat Dairesi ne gönderilir Bakanlığı nda görevli muvazzaf ya da yedek subay; özel sektörde görevli yedek subay 3 yıl 3 yıl 3 yıl; 4. yıla uzatılabilir Dil yetkinlik kursu; 3 aylık güvenlik politikası kursu; eşler için 1 haftalık sosyal protokol kursu Dil kursunu takiben 5 6 aylık savunma ataşeliği kursu 11 aylık atama öncesi kursu. Eğitimin bütün cephelerini kapsayan bu kursa eşlere verilen eğitim de dâhildir Diplomasisi Direktörü (askeri yetkili) ve Bakanlığı içindeki Politika ve İlişkileri (PDR) Yöneticisi (sivil yetkili) Profesyonel konularda PDR direktörlüğü; idari konularda Diplomasisi Dairesi. Raporlar Bakanlığı na gönderilir Standart yoktur, ancak subayların pek çok konuda bilgili ve deneyimli olması gerekir Eşlikli görev 3 yıl, (Irak gibi küçük ülkelerde) eşliksiz görev 1,5 ila 2 yıldır. Onaylandığı takdirde 1 yıl daha uzatılabilir Bütün ataşeler için güvenlik konularında bilgilendirme amaçlı standart paket; dil kursu, gönderilen ülkeye göre minimum düzeyden uzmanlık düzeyine değişiklik göstermektedir
Bu ikinci grubun reform çabalarındaki ana değişiklikler şunlardır: İkili ilişkiler üzerine çalışan ataşelerden çok taraflı askeri danışmanlara: Bazı ülkeler ikili ilişkiler üzerine çalışan kadroları azaltmış ve AB, BM, NATO veya kendi karargâhlarında görev yapan çok taraflı kadrolara ağırlık vermişlerdir. Bunun sebebi işbirliği ve bilgi alışverişinin ağırlıklı olarak bu platformlarda gerçekleşmesidir. Bu çok taraflı subaylar, ikili ilişkiler üzerine çalışan SA ların görevlerinin pek çoğunu yerine getirmektedirler, ancak Bakanlığı içinde ayrı bir daireye mensupturlar. Gelişmiş dünyadan gelişmekte olan dünyaya: Bazı ülkeler ağırlığı komşu ülkelere yapılan geleneksel atamalardan yeni stratejik önem kazanmış ülkelere yapılan atamalara kaydırmışlardır. Örneğin, AB ve NATO ülkelerinin orduları arasındaki güçlü bağlar, ülkelerin ikili ilişkiler üzerinde çalışacak ataşelere olan ihtiyacını büyük ölçüde azaltmıştır. Bu nedenle Batı Avrupa ülkeleri Ortadoğu, Afrika ve Asya da yeni savunma ataşesi kadroları kurarken kendilerine komşu ülkelerdeki kadroları lağvetmektedirler. İkili akreditasyondan çok taraflı akreditasyona: Bazı ülkeler iki üç ayrı ülkede tek tek savunma ataşeleri bulundurmaktan bir ataşenin iki üç ülkeyle aynı anda ikili ilişkileri yürüttüğü bir sisteme geçmişlerdir. Bu sistemde ataşe bölgedeki ülkelerin birinde konumlanmıştır ve akredite olduğu diğer ülkeye veya ülkelere sık sık seyahat etmektedir. Benzer biçimde, bir ülkede iki ya da daha çok ataşe bulunabilir ve aynı anda bölgedeki altı yedi ülke ile ikili ilişkiler yürütebilirler. Her ne kadar bu yaklaşımlar kısıtlı kaynakların etkin kullanımını ve bölge hakkında genel bir bilgi edinilmesini sağlamaktaysa da, savunma ataşesinin ülkeye dair farkındalığını ve ilişkilerini kısıtlayabilir. Yerleşik ataşelerden gezgin ataşelere: Bazı ülkeler yerleşik ataşelerin yerine birden fazla ülke ile ikili ilişkileri yürüten gezgin ataşeleri görevlendirmişlerdir. Aradaki fark, yerleşik ataşelerin bölgeye gönderilmesi, gezgin ataşelerin ise kendi ülkelerinde görevlendirilmeleridir. Bu sistemin ana avantajı masrafların azaltılmasıdır. Ancak bu sistem, bölge hakkındaki farkındalığın eksik olması, derinliğine bağlantıların kurulamaması, kendi ülkesindeki ek görevleri nedeniyle ataşenin her zaman ulaşılabilir olmaması gibi pek çok dezavantaja sahiptir. Kalıcıdan geçiciye: Bazı ülkeler ataşeleri evsahibi ülkelere kalıcı olarak atamaktan, acil durumlar hâsıl olduğunda, ihtiyaç bazında geçici olarak atamaya geçmişlerdir. Bu yaklaşım da ataşenin yerel şartları ve kişileri tanımasını zorlaştırmakta ve etkinliğini önemli ölçüde azaltabilmektedir. ataşesi nden güvenlik ataşesi ne: Bazı ülkelerin parlamentoları savunma ataşesi kadrosunun güvenlik ataşesi olarak adlandırılmasını talep etmişlerdir. Bu, gönderen ülkenin kapsamlı güvenlik politikası yaklaşımını daha doğru bir şekilde yansıtabilir, ancak tek bir kişinin bütün güvenlik sektörü meseleleri ile ilgilenmesi imkânsızdır. Ayrıca, bir SA nın etkin çalışması, evsahibi ülke ile ikili askeri ilişkiler kurma kabiliyeti ile doğrudan ilişkili olduğu için, daha az uzmanlaşmış bir güvenlik ataşesi güvenlik kurumu mensupları ile iyi ilişkiler kurmakta zorlanabilir.
ataşesi sistemine yaklaşım geleneksel olarak ülkeler tarafından bireysel bir biçimde, birbirinden bağımsız geliştirilmiştir. Farklı ülkelerin ataşeleri ile onları idare eden ve eğiten yetkilileri bir araya getirmek önemli faydalar sağlayabilir. Bu faydalar arasında en iyi uygulamaların paylaşılması için bir platform oluşturulması ve savunma ataşesi rolünün çağdaş güvenlik önceliklerine göre yeniden şekillendirilmesi öne çıkmaktadır. Ek Bilgi SA sistemi ile ilgili yayınlar azdır. Bu konudaki tek kapsamlı çalışma, 1959 yılında İsviçre de yayınlanan, Der Militärattaché, seine völker- und landesrechtliche Stellung mit besonderer Berücksichtigung der Schweizer Verhältnisse (Askeri Ataşe, Özellikle İsviçre deki Uygulama Çerçevesinde Halkına ve Ülkesine Karşı Konumu) başlıklı incelemedir. DCAF Avusturya, Fransa, İsviçre, Almanya ve İngiltere nin savunma ataşeliği sistemlerini ayrıntılı bir şekilde karşılaştıran bir politika raporu hazırlamaktadır. Bu belgeye www.dcaf.ch adresinden ulaşmak mümkün olacaktır. DCAF Backgrounder serisi güvenlik sektörü yönetişimi ve reformundaki çağdaş meseleler hakkında özlü bilgi sağlar. Bu seri, uygulayıcılar ve siyaset yapıcılar tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Fikir ve görüşleriniz memnuniyetle karşılanacaktır. Lütfen yorum ve önerilerinizi backgrounders@dcaf.ch adresine gönderiniz. Cenevre deki Silahlı Kuvvetlerin Demokratik Denetimi Merkezi (DCAF) polis, istihbarat servisleri, sınır güvenlik servisleri, yarı askeri güçler ve silahlı kuvvetler gibi güvenlik sektörü kuruluşlarının demokratik ve sivil denetimini güçlendirmek için hükümetler ve sivil toplum ile çalışır. Merkez, güvenlik sektörü yönetimindeki belli başlı zorlukları belirlemek ve bu zorlukları aşmaya en uygun uygulamaları derlemek için araştırmalar yürütür. DCAF, ilgili tüm taraflara, özellikle hükümetlere, parlamentolara, askeri yetkililere ve uluslararası kuruluşlara tavsiye programları ve pratik çalışma desteği sağlar. Bizi ziyaret edin: www.dcaf.ch