Postanestezik ajitasyon Doç.Dr.Serbülent Gökhan BEYAZ Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Sunum planı Tanım Etyoloji Mekanizma Skalalar İlaç ve yöntemler Sonuç Ajitasyon Stres durumunun davranış olarak dışa vurumu. 1
Delirium (Akut Konfüzyonel Durum) Daha önce zihinsel işlevlerde bir bozukluk olmayan kişilerde ya da kronik zihinsel bozukluk zemininde akut olarak ortaya çıkan, kognitif, duygudurum, dikkat, çevreye tepki ve kendinin farkında olma işlevlerinde dalgalanmalar şeklinde görülen bozukluklarla nitelenen, klinik bir durumdur Deliriumun metabolik ve toksik nedenleri Bozukluk Antikolinerjik özelliği olan ilaçlar Diğer İlaçlar Anoksi Antiemetikler Alkol Hiperparatiroidizm Antihistaminikler Antihipertansifler Hipoparatiroidizm Antiparkinson ilaçlar Bezodiyazepinler Hipoglisemi Antipsikotikler Simetidin Hipokalemi Antispazmotikler Digoksin Hipotiroidizm TSA Opioidler Metabolik asidoz Diğer SSS depresanları Beyin Sarsıntısı sonrası Nöbet sonrası The Merck Manual. 17.Edition. 1999. Geçici iskemi 5 Postanestezik Ajitasyon (PAA) Genel anestezi sonrası Huzursuzluk, hırçınlık, rahatsızlık, hiperaktivite, ağlama, dezoryantasyon İnsidansı %2-80 Çocuklarda yaygın Kendi kendine sınırlanan Kendine ve hemşireye fiziksel hasara yol açabilen 2
Etyoloji Yaş Erkek cinsiyet Anestezik ajanlar Yetersiz Postoperatif ağrı tedavisi Preoperatif anksiyete Cerrahinin tipi ve uzamış cerrahi süre Entübasyon tüp veya idrar sondası mevcudiyeti Kronik alkol kullanımı (sosyal içicilik dahil) Kain et al. Anesthesiology 1999, Aono et al. Anesthesiology 1997 McGraw et al. Paediatr Anaesth 1998 Mekanizma Dopamin Noradrenalin GABA A Asetilkolin Seratonin Voepel-Lewis T et al. Anesth Analg 2003, Oh AY et al. Anesthesiology 1997 İnhalasyon anestezikleri * Cohen et all. Paediatric Anaesth. 2004; 14: 135-42 3
Tanı Ayırıcı tanı Genel anestezi sonrası Amaçsız hareketleri olan Avutulamayan Göz kontağını kurulamayan Çevresinden bağımsız bilinç durumu Hipoksemi Hipotansiyon Üst havayolu obstruksiyonu Hipoglisemi Ağrı Delirium ve PAA ayırıcı tanısında Malarbi et al. Paediatric anesthesia 2011 Davranış 1- Çocuk bakıcıyla göz teması kuruyor 2- Çocuğun hareketleri amaçlı 3- Çocuk etrafındakilerden haberdar 4- Çocuk Huzursuz, yerinde duramıyor 5- Çocuk avutulamıyor PAED skalası Değil Birazcık Bir miktar Çok Son derece 4 3 2 1 0 4 3 2 1 0 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 0 1 2 3 4 Pediatric Anesthesia Early Delirium Scale (PAED) Sikich N, Lerman J. Anesthesiology 2004 Ajite >12 Riker sedasyon-ajitasyon skoru Riker sedation and agitation scale (SAS), 1999 Crit Care Med 1999; 27: 1325-1329 Crit Care Clin 2001; 17: 1-21 Ajite >5 4
Richmond Ajitasyon ve Sedasyon Skalası Richmond Agitation and Sedation Scale (RASS), 2002 Am J Respir Crit Care Med 2002;166: 1338-1344 Ketamin Preventatif PAA önler Premedikasyon olarak 6 mg/kg oral Prosedürün sonunda i.v. 0.25 mg/kg ile ayılma zamanı uzatmayan ve ketamine bağlı psikomimetik etkileri oluşturmayan İyi bir postoperatif analjezi Abu-Shahwan I and Chowdary K. Pediatric Anesth 2007 Opioid Preventatif Fentanil 1 mikrog/kg Alfentanil 20 mikrog/kg ile PAA da azalma ve postoperatif analjezi Hung WT et al. Journal of Clinical Anesth 2005 5
N2O Mg α2 adrenerlik agonistler Preventatif Klonidin i.v. 2-3 µg/kg, kaudal 1-3 µg/kg Dexmedetomidine 1 µg/kg ile bolus enjeksiyon şeklinde belirgin olarak PAA azalttığı görüldü. Dexmedetomidine 0.15-0.3 µg/kg/h infüzyon ile PAA azaldığı Ameliyathane dışı anestezisinde Maliyet hala yüksek Sun L et al. Acta Anaesthesiol Scand 2014 6
Propofol Preventatif Uygulama zamanı önemlidir. Devamlı infüzyon ve anestezi sonunda bolus enjeksiyon önleyicidir. Costi D et al. Pediatric Anestesia 2015 Midazolam Koruyucu değil Premedikasyon amaçlı verilmesi etkisiz. İntraoperatif dönemde midazolam verilmesi de koruyucu etki göstermemektedir. Cerrahinin sonunda 0.1 mg/kg i.v. ciddi olgularda etkisiz 7
Postoperatif Ağrı Kontrolü Nonfarmakolojik yöntemler Akupunktur Hipnoz Müzik terapisi Bilgilendirme filmleri Sessiz indüksiyon 8
9
Sonuç Sevofluran-desfluran anestezisi sonrası meydana gelmektedir Postop. ilk 30 dakika sürmektedir İlaçların prosedürün sonunda uygulanması en optimum zamandır Etkin bir postoperatif analjezi sağlanmalıdır Ağrısız prosedürlerden sonrada görülmektedir. Hiç bir yöntemin PAA nu tam olarak önlememektedir Sabrınız için Teşekkür ederim. 10