BÖLÜM 9 PROJEDE ELDEN ÇIKARILACAK ALANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

BÖLÜM 9 PROJEDE ELDEN ÇIKARILACAK ALANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No ĠÇĠNDEKĠLER... i TABLOLAR... ii ġekġller... ii KISALTMALAR... iii 9. PROJEDE ELDEN ÇIKARILACAK ALANLARIN DEĞERLENDIRILMESI... 9-1 9.1. Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Orman Yangınları ve Alınacak Önlemler... 9-1 9.2. Elden Çıkarılacak Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti... 9-4 9.3. Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu ĠĢlerin Yapılacağı... 9-6 9.4. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu... 9-10 9.5. KamulaĢtırma... 9-22 9.6. Proje Kapsamında Yapılacak ĠĢ ve ĠĢlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, ĠnĢaat, ĠĢletme ve ĠĢletme Sonrası)... 9-22 9.7. Diğer Hususlar... 9-23 i

TABLOLAR Sayfa No Tablo 9.1-1. TANAP Proje Güzergâhı Ormanlık Alan Bilgileri... 9-2 Tablo 9.2-1. Proje Kapsamında Yer Alan Yer Üstü Tesislerinin Kurulacağı ve Kalıcı Olarak Etkilenecek Araziler ve Özellikleri... 9-5 Tablo 9.3-1. Proje Kapsamında ĠnĢaat AĢamasında Geçici Olarak Etkilenebilecek Alanlar ve Özellikleri... 9-6 Tablo 9.4-1. TANAP Proje Güzergâhı Arkeolojik Alanlar Özet Bilgi Tablosu... 9-11 Tablo 9.7-1. Proje Güzergâhının Geçtiği Çevre Düzeni Planlama Bölgeleri... 9-23 ġekġller Sayfa No ġekil 9.4-1. Divanlı nde 1. Derece Doğal Sit Alanı ve TANAP Boru Hattının 887-891 KP leri Uydu Görüntüsü... 9-18 ġekil 9.4-3. Anıt Ağaçlar ve TANAP Boru Hattının 1436-1438 KP leri Uydu Görüntüsü 9-19 ġekil 9.4-4. Hoyrat Gölü ve TANAP Boru Hattının 1668-1673 KP leri Uydu Görüntüsü 9-20 ġekil 9.4-5. Kavak ve TANAP Boru Hattının 1731-1737 KP leri Uydu Görüntüsü... 9-21 ġekil 9.4-6. Kızılcaterzi 1. Derece Doğal Sit Alanı ve TANAP Boru Hattının 1726-1730 KP leri Uydu Görüntüsü... 9-22 ii

CST ÇDP ÇED FMS KP KVKBKM OFF PST TANAP TVK YÜT KISALTMALAR Kompresör Ġstasyonu Çevre Düzeni Planı Çevre Etki Değerlendirme Ölçüm Ġstasyonu Kilometre Noktası Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlükleri ÇıkıĢ Ġstasyonu Pig Ġstasyonu Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Tabiat Varlıkları Koruma Yer Üstü Tesisleri iii

9. PROJEDE ELDEN ÇIKARILACAK ALANLARIN DEĞERLENDIRILMESI 9.1. Proje Sırasında Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Orman Yangınları ve Alınacak Önlemler Mevcut durum tespiti çalıģmalarında dikkate alınan önemli çevresel kısıtlardan biri de ormanlık alanlar olup, TANAP güzergâhı üzerinde bulunan ormanlık alanlar tespit edilmiģtir Proje alanlarının iģaretlendiği 1:25.000 ölçekli Topoğrafik Harita ve Orman Genel Müdürlüğü nden temin edilen 1:25.000 ölçekli Mesçere Haritaları Rapor ekinde sunulmuģtur (Bkz. Ek 1.3). TANAP proje güzergâh koridorunda bulunan ağaç sayısı ve türlerinin belirlenebilmesi amacıyla Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü ne müracaat edilerek, ÇED Ġnceleme Değerlendirme Formu talep edilmiģtir. AĢağıda güzergâhta yer alan ilgili Orman Bölge Müdürlükleri verilmiģtir: Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü Giresun Orman Bölge Müdürlüğü Kayseri Orman Bölge Müdürlüğü Ankara Orman Bölge Müdürlüğü EskiĢehir Orman Bölge Müdürlüğü Kütahya Orman Bölge Müdürlüğü Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğü Ġstanbul Orman Bölge Müdürlüğü ÇED Ġnceleme Değerlendirme Formları ve Orman Bölge Müdürlüklerinin görüģleri ekte verilmiģtir (Bkz. Ek 4.3.). TANAP doğalgaz boru hattı güzergâhı inģaat koridorunun 36 m geniģlikte olması planlanmaktadır. Ancak, Ġnceleme ve Değerlendirme Formları için baģvuruda bulunulduğu tarihte, boru hattı ekseni etrafına 24 m ve 12 m olarak inģaat koridoru yerleģimi netleģmediğinden, Orman Genel Müdürlüğü ne boru hattı ekseni ve 500 m ÇED Ġnceleme koridoru gönderilmiģtir. Orman alanları için izin alma döneminde, Orman Bölge Müdürlükleri ne 30 m lik inģaat koridoru gönderilecektir. Orman amenajman planları ve mesçere haritaları göz önüne alınarak yapılan çalıģmanın sonuçları ve orman ağaç türleri ve kapladıkları alanlar hakkında bilgiler Tablo 9.1-1 de sunulmuģtur. 9-1

Tablo 9.1-1. TANAP Proje Güzergâhı Ormanlık Alan Bilgileri Bölge Müdürlüğü Trabzon ĠĢletme Müdürlüğü GümüĢhane, Bayburt ĠĢletme ġefliği Mesçere Tipi Orman Sayılan Alan (ha) Bayburt, Kelkit, ġiran Z-OT, Z-1, MKva3-1, Kva, Kva3, BM-1, Ma-1, Ma-2, Mkva3-2, BM-2, Ma-3, Ma3-2, OT-E, Çsbc2-1, Mab3, Çsbc/KvMab3, OT-2, Bçs-1, MÇsab3, BM-3, Ġs, OT-4, MKvab3-2, Arb-1, Ma-4, ÇsKbc-1 1100 (500 m YÇA) 4400 (2 km ÇED Ġnceleme Koridoru) Ankara Balıkesir KırĢehir Çiçekdağı Ma, BM, OT, Z, Ġs 421.408.837 m 2 Kırıkkale Kırıkkale BM, OT, ÇkSDyao 127 ha Ankara Ankara, Bala OT-Z, Z - MÇfa0, BDy, BDyM, Mb2, Çfb1, Çfa, Çfb3, Mbc2, Mab3, BMak, Balıkesir MDya3, MDyab3, Çmb3, BÇm, Susurluk, KarĢıyaka, Çmb2, Çma, BMDya, Çmbc2, Projenin uygulama Manyas, Gönen, Çmbc3, BMDy0, BÇf, Çmbc1, aģamasında kesinleģecektir Sarıköy BÇmÇf, BM, MDya, ZyÇfa, Çkb1, Mbc3, Çfab2-ÖA, OT-Z, Çfa-ÖA, ÇfZya-ÖA ve Z Çanakkale Gelibolu Çzb3, Çzab3, BDy, BM, OT Projesinde belirtilmemiģtir Biga Sava-Karabiga Çza, Çma, Çfa, Çza0, Çma0, 491.400,00 m 2 SarıkamıĢ Boyalı-SarıkamıĢ- Çamyazı BM Çsc2, Çsc3, Ag0, Ot, Çsed1, Çsed2, Çsa, Çsa0, Bçs, Çsab3, AgÇs0a 43 Ha (tahmini) Kars Kars Amenajman haritası yoktur 6045,88 m 2 Erzurum Çsc1, Çsc2, Çsc3, Çsbc1, Erzincan Refahiye, Tercan Çsbc2, Çsbc3, Çsa,BÇs, BÇsM, BÇsAr, OT, OT-Z, OT-E, Z, Ku, - T Erzurum Horasan- Erzurum Z-OT, Çy, OT-Z, Z, Ġs 0,00 m 2 Arab1, Arab2, Çsab1, Çsbc1, Giresun K.Hisar SuĢehri Çsbc2, Çsc1, Çsc2, Çsc3, Çsd2, ÇsMab1, ÇsKvab2, ÇsKvbc2, 64.111.800,00 m 2 MÇsab1, Kvab3, BÇs, OT Ġs, Z, Ot, Su, BM, Ma, ÇkSa0, Akdağmadeni Akdağmadeni Çka0, AgÇk0a, Ma3, Mab2, Mab3, AgÇsDy0a, Çsa0, 2350,0 ha ÇsDy0a, Çsa3, ÇkDya0 Akdağmadeni Akdağmadeni Ġs, Z, Ot, ÇBMBt, BMBt-NMBt 1144,50 ha Kayseri Çsbc, ÇBÇs, ÇBAr, NMBt, Sivas Zara- Yavu ÇBMBt, OT 3208,00 ha Sivas Zara-Hafik-Sivas- Yavu ÇBAr, NMBt, ÇBMBt ve OT 6,48 ha Yozgat Yozgat, Sorgun NMBt, BMBt, Z-OT, Z 314,66 ha Yozgat Yozgat, Sorgun BMBt, Z-OT, Z 6,5 ha Kütahya Domaniç Alagöz, DereçarĢamba, Domaniç, Gürgenyayla, Tunçbilek Alagöz: Çkcd1, Çkbc2, Çkc3, Çka0, Çkbc3, Çkcd2, BÇk-BMBt, BArBMBt, BÇk-Ar, BÇk, Z DereçarĢamba: Çkbc1, Çkbc2, Çkc3, BMBt, BMBt-1, BMBt-2, Bçk-BMBt-1, BÇk-BMBt-2, BÇk- BMBt-3, Z Domaniç: Çkbc3, Çkbc2, Çkbc3-1, Çkbc3-2, Çkbc2-3, Çkbc2-1, Çkbc1, Çkbc2, Çkbc2-2BMBt-4, BÇk-BMBt-2,3, BÇk-BMBt, BÇk- BMBt-2, BÇk-BMBt-1 Gürgenyayla: Çkbc1-1, Çkbc1-2, Çkbc1, Çkbc2, Çkbc1-1,2, BÇk- 1, BÇk-2, Bçk-5, BÇk-6, BMBt, BÇk-BMBt, BMBt-1,2,3, Ot-T, Ot-T-1,2, Dp, Z Tunçbilek: Çkbc1, Çkbc2, Çkbc3, Mb3, Arbc1, Bar, BÇk- BMBt, Z 43.096.570,00 m 2 Alagöz: 10.495.000,00 m 2 DereçarĢamba:10.607.800, 00 m 2 Domaniç: 3.350.710,00 m 2 Gürgenyayla: 3.150.000,00 m 2 Tunçbilek: 15.493.060,00 m 2 9-2

Bölge Müdürlüğü Bursa ĠĢletme Müdürlüğü M.KemalpaĢa Orhaneli Bilecik ĠĢletme ġefliği Mesçere Tipi Orman Sayılan Alan (ha) Burhandağı PaĢalar Devecikonak Turfal Sarnıç Harmancık Büyükorhan Kınık Karıncalı Dodurga Ma3, Çkc1, BM, ÇZD2Y, BÇk, Çkd2, Çkc3, Çkcd2, Mbc3, Çka3, Çfa0, Mb3, BDv, Çkd1, Çkcd3, ÇkÇzbc3, Çkbc2, BAr, ÇzÇkcd2, ÇkÇzcd2, Çzb3, BDy, Mab3, Çk0a, Çkcd2, Çkb3, Mb2, Çkcd1, BÇkM, Çzcd1, OT 2.321.816 m 2 Ġstanbul KeĢan KeĢan Korudağı Bçz, BDy, BM, BSöKv, Çza, Çzbc1, Çzc2, Çzc3, Çfab2, Çfb2, Çkbc3, ÇkÇzMb3, Çkd2, ÇkDyb3, Çkbc2, ÇmMb3, Çza0, Çza3, Çzab3, Çzb3, Çzbc3, Çzc1, Çzc2, Çzc3, Çzcd1, Çzcd2, ÇzÇkc3, ÇzÇkcd2, ÇzÇkMb3, ÇzÇkMbc3, ÇzMab2, ÇzMab3, ÇzMb3, Ma, Mcd1, Ġs, OT, ÖO, Su, Z 2134,16 ha Tekirdağ ġarköy Çzb3, BMBt, Çzab3, Çzab2, Çza, Çza3, ÇzÇfa, ÇMa, ÇzÇmb1, OT, Z, Çmb2, Çza 800,08 ha EskiĢehir EskiĢehir- Mihalıççık - Bçk-Çkc2-Çkc1-MB-OT-Çka-Z- Bar 29.138.755,93 m 2 Proje sahasında herhangi bir orman yangınına sebep olmamak için faaliyet süresince hiçbir maddenin kontrolsüz Ģekilde yakılmasına izin verilmeyecektir. Tesislerde yangın söndürme amaçlı seyyar ekipmanlar hazır bulundurulacaktır. Yangın söndürücüler, yürürlükteki Sağlık ve Güvenlik Mevzuatı nın gerekliliklerine uygun olacak ve mevzuat uyarınca kontrolleri yapılacaktır. Ayrıca personele bu konuda eğitim verilecektir. Tüm önlemlere karģın bir yangın meydana gelmesi durumunda, yangına hemen müdahale edilecek ve en yakındaki itfaiye birimine haber verilecektir. TANAP Projesi kapsamında elden çıkarılacak ağaç sayısı bu aģamada verilememekte ancak ÇED süreci bittikten sonra izin aģamasında hazırlanacak ağaç röleve planları kapsamında elden çıkarılacak ağaç sayısı, yeri değiģtirilerek taģınacak fidanlar belirlenecektir. Bu çalıģmalar Orman Bölge Müdürlüklerinin gözetiminde yapılacaktır. Proje kapsamında inģaat aģamasında ortaya çıkacak kazı fazlası pasa, atık veya herhangi bir malzeme orman sayılan alanlara dökülmeyecektir. 08.09.1956 tarih ve 9402 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6831 sayılı Orman Kanununun 17. Maddesinde Savunma, ulaşım, enerji, haberleşme, su, atık su, petrol, doğalgaz, altyapı, katı atık bertaraf ve düzenli depolama tesislerinin; baraj, gölet, sokak hayvanları bakımevi ve mezarlıkların; Devlete ait sağlık, eğitim ve spor tesislerinin ve bunlarla ilgili her türlü yer ve binanın Devlet ormanları üzerinde bulunması veya yapılmasında kamu yararı ve zaruret olması halinde, gerçek ve tüzel kişilere bedeli mukabilinde Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebilir hükmü yer almaktadır. Ayrıca 12.04.2014 tarih ve 28976 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Orman Kanununun 17/3 Ve 18 Ġnci Maddelerinin Uygulama Yönetmeliği 4. Maddesinde Ormanlık alanlarda kamu yararı ve zaruret bulunması halinde; yol, liman geri 9-3

hizmet alanı, havaalanı, demiryolu, teleferik hattı, tünel gibi ulaşım tesislerine; patlayıcı madde emniyet alanı, yer altında yapılacak patlayıcı madde deposu, savunma ve güvenlik tesislerine; enerji nakil hattı, trafo binası, enerji üretim santralleri, ölçüm ve gözlem istasyonları gibi enerji tesislerine; telefon iletim hattı, iletişim panosu, ölçüm istasyonu, R/L tesisleri, radyo-televizyon verici istasyonu ve antenleri, elektronik haberleşme sistemlerine ait baz istasyonları, fiber optik kablo gibi haberleşme tesislerine; su arama, jeotermal kaynak ve doğal mineralli su arama, su kuyusu, kaptaj, su isale hattı, su deposu gibi su tesislerine; atık su tesislerine; petrol ve doğalgaz boru hattı; alt yapı tesislerine; katı atık aktarma istasyonu, katı atık bertaraf ve düzenli depolama tesislerine; ruhsata dayalı petrol ve doğalgaz arama, işletilme ve yeraltı doğalgaz depolanmasına ilişkin tesislere; baraj; gölet; sokak hayvanları bakımevi; mezarlık tesislerine; sağlık ocağı, hastane gibi sağlık tesislerine; ilk, orta ve lise ve dini eğitim tesisi gibi eğitim tesislerine; futbol sahası, kapalı spor salonu, atış poligonu gibi spor tesislerine ve bunlarla ilgili yer, bina ve tesislere izin verilebilir hükmü yer almaktadır. Buna istinaden, bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanunu nun 17. Maddesi gereğince izin alınacaktır. Projede yukarıda belirtildiği gibi inģaat koridoru 36 m dir. Orman alanlarında ise gerek duyulması halinde inģaat koridoru 30 m ye daraltılacaktır. ĠnĢaat koridorunda kalan ağaçlar tekniğine uygun olarak elden çıkartılacaktır. Projenin arazi hazırlık ve inģaat dönemi sonrası 16 m kalıcı irtifak hakkı alınacak koridor boyunca boģaltılan alanlarda ağaç köklerinin boru hattına zarar verebilme ihtimali nedeniyle tekrar ağaçlandırma yapılmayacaktır. Sadece kökü derine gitmeyen yıllık bitkiler ekilebilecektir. Tekrar ağaçlandırma yapılamayan bölümün yangın söndürme koridoru olarak kullanılması mümkün olacaktır. Proje kapsamında gerçekleģtirilecek Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı Ek-5.9 da sunulmuģtur. 9.2. Elden Çıkarılacak Alanlarının Büyüklüğü, Arazi Kullanım Kabiliyeti Proje kapsamında elden çıkartılacak olan alanlar, blok vana istasyonları, pig istasyonları ve kompresör istasyonları gibi yerüstü tesislerinin inģa edileceği alanlardır. Yer üstü tesislerinin (YÜT) kurulması nedeniyle kaybedilecek arazi miktarları ve özellikleri ekte yer alan Resmi Toprak Haritaları kullanılarak elde edilmiģtir (Bkz. Ek 1.3). Yerüstü tesisleri nedeniyle elden çıkartılacak in miktar ve özellikleri Tablo 9.2-1 de sunulmaktadır. 9-4

Tablo 9.2-1. Proje Kapsamında Yer Alan Yer Üstü Tesislerinin Kurulacağı ve Kalıcı Olarak Etkilenecek Araziler ve Özellikleri Ġl Ġlçe AGI Kapladığı Toplam ġimdiki Arazi Arazi Kullanım Alan, ha Kullanımı (SAK) Kabiliyeti (AKK) 7-Toprak iģlemeli Mera tarıma elveriģsiz Posof FMS-GE 9,74 3- Toprak iģlemeli Sulu tarıma elveriģli Ardahan Çayır 2- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli 4- Toprak iģlemeli Damal CST1 70,90 Mera tarıma elveriģli 4- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli Mera 7- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 4- Toprak iģlemeli Sivas Zara CST3 59,90 tarıma elveriģli 2- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli 3- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli 2- Toprak iģlemeli Seyitgazi CST5 & OFF-ES 57,00 tarıma elveriģli EskiĢehir 1- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli 2- Toprak iģlemeli TepebaĢı FMS-ES 5,06 tarıma elveriģli 2- Toprak iģlemeli Nadassız Kuru tarıma elveriģli Balıkesir Gönen CST7 60,50 3- Toprak iģlemeli Nadassız Kuru tarıma elveriģli Çanakkale Biga PST-AN 3,41 Fundalık 7- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz Tekirdağ ġarköy PST-EU 3,31 Fundalık 3- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli Çanakkale Gelibolu OFF-TR 2,08 Nadassız Kuru 4- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli Edirne Ġpsala FMS-GR 18,37 Nadassız Kuru 2- Toprak iģlemeli tarıma elveriģli Not: FMS: Ölçüm Ġstasyonu; CST: Kompresör Ġstasyonu; OFF: ÇıkıĢ Ġstasyonu; PST: Pig Ġstasyonu Boru hattı boyunca 16 m geniģliğinde boru hattı koridoru için Daimi ve Müstakil Üst Hakkı; 20 m geniģliğinde inģaat koridoru için inģaat süresince kullanılması üzere Geçici Ġrtifak Hakkı alınacaktır. TANAP Proje güzergâhında yer alan tarım alanlarında inģaatın tamamlanmasının akabinde restorasyon ile arazi rehabilitasyonu ve eski haline getirme iģlemleri gerçekleģtirilecektir. 9-5

Rehabilitasyon çalıģmaları ardından boru hattına zarar vermemek, derin köklü bitki ve ağaç ekilmemesi koģuluyla yeniden tarım faaliyetleri gerçekleģtirecektir. Boru hattı boyunca herhangi bir bakım/onarım çalıģması yapılması durumunda, söz konusu arazi üzerine ekilmiģ ürünleri kaybetme riski söz konusudur. Söz konusu kayıplar için gerekli ürün bedelleri ürün değerleri dikkate alınarak ödenecektir. Proje kapsamında yer alan kamp sahaları ve boru stok sahalarında çalıģmalar inģaat süresince devam edecek olup, inģaat sonrasında bu sahalar eski haline getirilecek ve zirai faaliyetlere devam edilebilecektir. Proje kapsamında uygulanacak Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı Ek 5.9 da sunulmuģtur. 9.3. Etkilenecek Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu ĠĢlerin Yapılacağı TANAP Proje güzergâhı yaklaģık 1.800 km uzunluğunda olup, güzergâh boyunca yaklaģık 36 m geniģliğinde inģaat koridorunda arazi hazırlık ve inģaat çalıģmaları gerçekleģtirilecektir. Arazi topoğrafyası ve özelliklerine bağlı olarak inģaat koridor geniģliğinde değiģiklik olması muhtemeledir. Örneğin güzergâhın eğimli kısımlarında veya inģaat faaliyetlerinin zorlaģtığı topoğrafyalarda daha geniģ bir koridor kullanılacaktır. Hassas alanlarda (ekolojik, arkeolojik, orman vb.) ise daraltılmıģ bir koridorda çalıģılacaktır. Bu kapsamda; 1.800.000 m x 30 m = 54.000.000 m 2 = 5.400 ha lık alanda bitki örtüsü etkilenecektir. (yaklaģık hesaplama) TANAP Proje güzergâhı 500 m ÇalıĢma Koridoru baz alındığında, yaklaģık %3,96 sı fundalık-mera alanlarından; %89,67 si tarım, mera-çayır ve bağ-bahçelik alanlardan; %5,1 i orman alanlarından; %0,01 i sazlık bataklık alanlardan oluģmaktadır. Proje güzergâhı arazi özelliklerine ait detaylı bilgiler Bölüm 7.3.1.2 de verilmiģtir. Proje kapsamında yer alan kamp sahaları ve boru stok sahalarında çalıģmalar inģaat süresince devam edecek olup, inģaat sonrasında bu sahalarda eski haline getirilecektir. Proje kapsamında sadece inģaat aģamasında geçici olarak etkilenecek arazi özellikleri ve kapladığı alanlar aģağıda Tablo 9.3-1 de verilmiģtir. Boru stok sahaları ve inģaat alanlarındaki bitki türleri Bölüm 7.3.2.3 te verilmiģtir. Projenin Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı Ek 5.9 da verilmiģtir. Tablo 9.3-1. Proje Kapsamında ĠnĢaat AĢamasında Geçici Olarak Etkilenebilecek Alanlar ve Özellikleri Ġl Ġlçe Yer Üstü Yapısı KP Ardahan Posof Merkez Kapladığı Toplam Alan, ha Boru Stok Sahası -1 5,40 4,7 Geçici Kamp Sahası-1 5,50 8,64 Geçici Kamp Sahası -1 75,00 24,48 Boru Stok Sahası -1 75,00 20,1 Kars Selim Ana Kamp Sahası-1 154,00 22,61 ġimdiki Arazi Kullanımı (SAK) Mera Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti (AKK) 3-Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 9-6

Ġl Ġlçe Yer Üstü Yapısı KP Erzurum Erzincan Sivas Yozgat KırĢehir Köprüköy Merkez Boru Stok Sahası Köprüköy-2 Geçici Kamp Sahası 1&2 Kapladığı Toplam Alan, ha 258,10 29,23 261,20 34,59 Pasinler Ana Kamp Sahası-2 268,00 27,84 AĢkale Otlukbeli Merkez Ana Kamp Sahası-2 352,20 16,62 Boru Stok Sahası AĢkale Tren Yolu 2 Ana Kamp Sahası -3 (Alternatif) 366,30 25,62 435,20 21,79 Boru Stok Sahası-2 435,70 12,45 Boru Stok Sahası Erzincan 2&3 ġimdiki Arazi Kullanımı (SAK) Sulu Yetersiz Sulu Yetersiz Sulu Mera Mera Mera 505,00 29,34 Mera Tercan Ana Kamp Sahası-3 420,00 26,61 Gölova Ġmranlı Hafik Yıldızeli Saraykent Yerköy Çiçekdağı Boru Stok Sahası-3 575,00 7,41 Geçici Kamp Sahası-3 575,00 8,75 Ana Kamp Sahası & Boru Stok Sahası-3 637,00 101,87 Mera Sulu Geçici Kamp Sahası-3 705,70 13,93 Çayır Ekipman&Depo-4 711,10 10,44 Ana Kamp Sahası-4 712,00 12,59 Geçici Kamp Sahası-4 786,80 13,13 Merkez Boru Stok Sahası-4 786,20 21,54 Ana Kamp Sahası-5 895,00 23,18 Ana Kamp Sahası-4 896,50 22,71 Boru Stok Sahası-4 896,50 17,80 Geçici Kamp Sahası-4 (Alternatif) 979,30 10,42 Geçici Kamp Sahası-4 986,00 46,85 Boru Stok Sahası-4 985,30 90,71 Ankara Bala Geçici Kamp Sahası-5 1100,00 19,67 Sulu Sulu Mera Mera Mera Arazi Kullanım Kabiliyeti (AKK) 4- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 6- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 1- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 7- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 4- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 9-7

Ġl Ġlçe Yer Üstü Yapısı KP EskiĢehir Kütahya Bursa Balıkesir GölbaĢı Polatlı Sivrihisar Odunpazarı Domaniç Mustafake malpaģa Bandırma Gönen Kapladığı Toplam Alan, ha Boru Stok Sahası-5 1100,00 8,75 Geçici Kamp Sahası-5 1154,40 24,30 Boru Stok Sahası-5 1154,80 12,89 Merkez Boru Stok Sahası Yenidoğan 1-5 Merkez Boru Stok Sahası Yenidoğan 2-5 Ana Kamp Sahası-6 (Alternatif) 1190,00 11,37 1190,00 17,75 1203,50 22,59 Ana Kamp Sahası-6 1199,00 20,06 Ana Kamp Sahası & Boru Stok Sahası-5 1252,50 49,20 Geçici Kamp Sahası-5 1346,50 15,31 Boru Stok Sahası-5 1346,00 9,6 Geçici Kamp Sahası -6 1449,56 22,20 Boru Stok Sahası-6 1449,35 9,10 Ana Kamp Sahası-6 1560,00 46,95 ġimdiki Arazi Kullanımı (SAK) Çayır Nadassız Kuru Çayır Çayır Nadassız Kuru Mera Nadassız Kuru Mera Fundalık Fundalık Yetersiz Sulu Boru Stok Sahası-6 1560,00 7,57 Fundalık Merkez Boru Stok Sahası Aksakal-6 1603,00 29,70 Geçici Kamp Sahası-6 1661,30 29,41 Boru Stok Sahası-6 1661,00 17,19 Nadassız Kuru Nadassız Kuru Nadassız Kuru Yetersiz Sulu Yetersiz Sulu Nadassız Kuru Arazi Kullanım Kabiliyeti (AKK) 4- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 6- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 1- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 7- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 1- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 6- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 6- Toprak iģlemeli tarıma elveriģsiz 4- Toprak iģlemeli tarıma 1- Toprak iģlemeli tarıma 4- Toprak iģlemeli tarıma 9-8

Ġl Ġlçe Yer Üstü Yapısı KP Tekirdağ Edirne ġarköy KeĢan Pig Ġstasyonu Marmara Batı Kampı Kapladığı Toplam Alan, ha ġimdiki Arazi Kullanımı (SAK) 1728,50 2,94 Fundalık Geçici Kamp Sahası-7 1771,60 8,65 Boru Stok Sahası-7 1772,00 16,99 Nadassız Kuru Nadassız Kuru Arazi Kullanım Kabiliyeti (AKK) Ancak proje kapsamındaki yer üstü tesisleri (blok vana istasyonu, pig istasyonu ve kompresör istasyonu gibi) kalıcı yapılar olup, söz konusu alanlar mevcut bitki örtüsünü kaybedecektir. Yer üstü tesisleri nedeniyle etkilenecek arazi özellikleri ve kapladığı alanlar önceki bölümde verilmiģtir. Proje kapsamında faaliyetlerden etkilenecek bitki türleri ve hassas türler ile ilgili olarak arazi çalıģmaları yapılmıģ olup, detaylı bilgiler Bölüm 7.3.2.3 te sunulmaktadır. Proje çalıģmalarından etkilenmesi muhtemel bitki türleri, türler üzerine etkiler, etkilerin kontrolü ve azaltılmasına iliģkin tedbirler Bölüm 8.2 de detaylı olarak verilmiģtir. 9-9

9.4. Proje Alanında Kültür ve Tabiat Varlıkları Durumu TANAP Projesi kapsamında gerçekleģtirilen mevcut durum belirleme çalıģmaları sırasında daha öncede anlatıldığı üzere gerek literatür gerekse arazi çalıģmaları gerçekleģtirilmiģtir. ÇalıĢmaların arkeoloji ayağında TANAP Projesi 500 m koridoru alanlarında yer alan Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüklerince tescil edilmiģ ve 2863 sayılı yasa ile koruma altına alınmıģ arkeolojik alanlar ile potansiyel arkeolojik alanlar tespit edilmiģtir. Mevcut durum belirleme çalıģma detayları ve sonuçları Bölüm 7.3.3.8. de ve Mevcut Durum Tespit Raporunda (Bkz. Ek 2.4) verilmiģtir. Mevcut durum belirleme çalıģmaları sırasında aģağıdaki Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlükleri (KVKBKM) nin sorumluluk alanlarında saha çalıģmaları yapılmıģtır. Bu müdürlüklerle gerekli iletiģim sağlanmıģtır. Erzurum KVKBKM Kars KVKBKM Ankara II KVKBKM Ankara I KVKBKM Kütahya KVKBKM Çanakkale KVKBKM Bursa KVKBKM Edirne KVKBKM EskiĢehir KVKBKM Sivas KVKBKM NevĢehir KVKBKM Trabzon KVKBKM Kayseri KVKBKM Her bir KVKBKM tarafından oluģturulan kurum görüģleri ve kararları Ek 4.3 te verilmiģtir. KVKBKM leri tarafından verilen kararlar doğrultusunda güzergâh üzerinde boru hattının güvenlik, emniyet ve proje alanı boyunca kültürel miras alanları üzerinde çevresel risklerini arttırmayacak Ģekilde mümkün olduğunca güzergâh revizyonları yapılmıģtır. Güzergâh revizyonları yapılamayan lokasyonlarla ilgili olarak revizyon yapılamama sebeplerinin açıklandığı detaylı gerekçeli rapor ile birlikte KVKBKM lerinden geçiģ izni istenmiģtir. Detaylı bilgiler Bölüm 7.3.3.8 de verilmiģtir. TANAP Proje güzergâhı 500 m çalıģma koridoru boyunca, detaylı arkeoloji inceleme çalıģmalarında 161 arkeolojik alan tespit edilmiģtir. ÇalıĢmanın özeti aģağıda Tablo 9.4-1 de verilmiģtir. Saha çalıģmalarının detayları ve sonuçları Bölüm 7.3.3.8 de ve Mevcut Durum Raporu nda verilmiģtir (Ek 2.4). 9-10

Tablo 9.4-1. TANAP Proje Güzergâhı Arkeolojik Alanlar Özet Bilgi Tablosu Alan Adı Saha ÇalıĢması Verisi Bakanlık Verisi Tescil Durumu Evet Hayır Ġl Ġlçe/Köy Ayaz Gölü x x Ardahan Posof-Sarıdarı Tuya x x Ardahan Posof-Yurtbekler Alabalık Deresi x x Ardahan Hanak-Yünbüken Kirmav ġapel x x Ardahan Hanak- Çayağzı Kirmav Düz YerleĢim x x Ardahan Hanak- Çayağzı Kartalpınar x x Ardahan Merkez Ziyaret x x Kars Selim-Tuygun Ġnceçayır x x Kars Selim-Eskigazi Yassıca Yamaç YerleĢimi x x Kars Selim-Yassıca Yassıca Tepeüstü YerleĢimi x x Kars Selim-Yassıca KoĢapınar x x Kars Selim-KoĢapınar Kaledüzü x x Kars Selim-Kekeç Güllü x x Kars Selim-Katranlı Çatak x x Kars SarıkamıĢ-Çatak ġehitlik & Askeri Siperler x x Kars SarıkamıĢ Kurt Deresi x x Kars SarıkamıĢ Yazılının x x Kars SarıkamıĢ Deveağılı x x Erzurum Horosan-Gökce Mahallesi Tabya Tepe x x Erzurum Köprüköy/merkez Demirdöven Kilisesi x x Erzurum Pasinler/Demirdöven Askeri Beton Korugan 5 x x Erzurum Pasinler- Çöğender Askeri Beton Korugan 4 x x Erzurum Pasinler-Çöğender Askeri Beton Korugan 3 x x Erzurum Pasinler- Çöğender Askeri Beton Korugan 8 x x Erzurum Pasinler- Çöğender Askeri Beton Korugan 9 x x Erzurum Pasinler- Çöğender Askeri Beton Korugan 10 x x Erzurum Pasinler-Saksı Askeri Beton Korugan 11 x x Erzurum Pasinler-Saksı Askeri Beton Korugan 2 x x Erzurum Pasinler-Ovaköy Askeri Beton Korugan 1 x x Erzurum Pasinler-Ovaköy Askeri Beton Korugan 6 x x Erzurum Pasinler-Ovaköy Askeri Beton Korugan 7 x x Erzurum Pasinler-Ovaköy Dolangez x x Erzurum Pasinler-Büyüktuy Dolangez Yolu x x Erzurum Merkez-Büyüktuy YaklaĢık Km. Aralığı (REV H Koridoru) 5+780-6+000 13+950-14+000 50+850-50+950 58+470-58+540 58+500-58+700 71+400-71+580 139+500-139+590 143+580-143+600 145+600-145+710 145+720-145+850 149+750-150+250 155+400-156+080 157+300-157+620 166+290-166+440 170+100-182+700 172+400-173+350 193+200-193+450 219+180-219+380 271+300-271+680 289+650-289+700 289+920-289+950 290+040-290+070 293+600-293+630 293+650-293+680 294+280-294+300 294+300-294+320 294+400-294+420 294+510-294+530 294+580-294+600 294+700-294+720 298+850-300+400 299+700-300+220 9-11

Alan Adı Saha ÇalıĢması Verisi Bakanlık Verisi Tescil Durumu Evet Hayır Değirmentepesi Kalesi x x Erzurum Tasmasor II x x Erzurum Ögütlü (Nalbant Köprüsü Yanı) Höyük Ġl Ġlçe/Köy Merkez-Çayırtepe Merkez-Çayırtepe x x GümüĢhane Kelkit-Öğütlü Delimahmut Deresi x x Sivas Ġmranlı-Gökçebel Mezraa Mahallesi x x Sivas Ġmranlı-Kapımahmut Küçük SöğüĢger x x Sivas Hafik- Çimenyenice DıĢkapı (Kemis) x x Sivas Küçük Pilavtepe x x Sivas Hafik-DıĢkapı Mahallesi Hafik-Yenimahalle Büyük Pilavtepe x x Sivas Hafik Atçukuru Tepesi x x Sivas Hafik- Emre Kültepe x x Sivas Merkez- Dörteylül Evinüstü Sırtı x x Sivas Merkez- Töngel Köyözü x x Sivas Merkez-Karacaören Çomaklı Tepe x x Sivas Yıldızeli- Karacaören Yanıkarmut Tepesi x x Sivas Argaz x x Sivas Arpalık 3 (Arpalık Sarnıcı) x x Yozgat Arpalık 1 (Arpalık Kalesi) x x Yozgat Alıçlıseki x x Yozgat Yıldızeli-Karacaören Yıldızeli-KarĢıyaka Mahallesi Akdağmadeni - Belekçehan beldesi Akdagmadeni - Belekçehan beldesi Akdağmadeni - Ozan Kurupınar x x Yozgat Sorgun- Sarıhamzalı YazılıtaĢ x x Yozgat Sorgun - YazılıtaĢ Kaleycikkaya x x Yozgat Sorgun-YazılıtaĢ Kaleycikkaya x X Yozgat Sorgun - YazılıtaĢ Karadeli ÇeĢmesi (Ümmet Tepe) x x Yozgat Sorgun - Peyniryemez Zekeriye x x Yozgat Sorgun-Karaburun Yenicederesi x x Yozgat Tekkeyenicesi x x Yozgat Tekkeyenicesi Tümülüsü (KuĢtepesi Tümülüsü) x x Yozgat 876+550-876+810 876+980-877+500 883+950-884+000 915+060-915+260 920+110-920+220 920+150-920+200 920+960-921+150 924+550-924+600 929+050-929+080 937+630-937+850 937+790-937+950 938+120-938+180 940+500-940+600 942+300-942+400 943+280-943+350 944+140-944+500 944+350-944+490 947+550-947+700 Merkez- Tekkeyenicesi Merkez- Tekkeyenicesi Merkez - Tekkeyenicesi Avgın x x Yozgat Merkez-Çalılı Çalılı 2 x x Yozgat Merkez-Çalılı Çalılı 1 x x Yozgat Merkez-Çalılı TaĢlıdölek x x Yozgat Merkez-Çalılı Çalılı 2 Tümülüsü x x Yozgat Merkez-Çalılı Killiarkaç x x Yozgat Merkez-Lökköy YaklaĢık Km. Aralığı (REV H Koridoru) 306+100-306+280 306+480-307+080 507+800-508+500 631+490-631+570 634+830-634+880 697+550-697+600 711+250-711+300 711+400-711+750 720+200-720+390 737+750-738+040 763+480-763+560 768+920-769+490 769+750-769+810 771+050-771+120 9-12

Alan Adı Saha ÇalıĢması Verisi Bakanlık Verisi Tescil Durumu Evet Hayır Ġl Ġlçe/Köy Erkekli x x Yozgat Merkez-Erkekli Ziyaret Mevkii x x Yozgat Merkez-Erkekli Yukarıelmahacılı x x Yozgat Yukarıelmahacılı x x Yozgat Yerköy- Yukarıelmahacılı Yerköy- Yukarıelmahacılı Çatalarkaç x x Yozgat Yerköy Külyarma 2 x x KırĢehir Çiçekdağı-Köseli Külyarma 1 x x KırĢehir Çiçekdağı-Köseli Tuzla Köprüsü x x Yozgat Sekili Tuztepe x x Yozgat Yerköy-Sekili Aralısarı x x Kırıkkale Keskin-BeĢler Yeniyapan x x Kırıkkale MaĢattepe x x Kırıkkale Delice-Yeniyapan Keskin-Gülkonak Roma Su Kanalı x x Kırıkkale Ġğdebeli Fatmatepesi Sırtı x x Ankara Bala-Yeniköy Gölderesi x x Ankara Bala - Yöreli Gavurkale x x Ankara Gölbasi-Mahmatlı Kırıklı x x Ankara GölbaĢı-Kırıklı Kırıklı x x Ankara GölbaĢı- Kırıklı Çakıllı x x Ankara Haymana - Oyaca Küllük x x Ankara Polatlı-Çanakçı Altınini x x EskiĢehir Günyüzü-Yazır Örenbağları x x EskiĢehir Kurupınar x x EskiĢehir Sivrihisar- Hamamkarahisar Sivrihisar - Nasrettin Hoca Seydi Çayı x x EskiĢehir Doğançayır Beldesi Zafer Tepesi x x EskiĢehir Koca Murat x x EskiĢehir Mahmudiye-Güllüce Mahmudiye-Güllüce Koca Murat Tepesi 2 x x EskiĢehir Mahmudiye-Güllüce Koca Murat Tepesi 1 x x EskiĢehir Mahmudiye-Güllüce Güllü Höyük x x EskiĢehir Mahmudiye-Güllüce Büyükdere x x EskiĢehir Seyitgazi-Büyükdere Üçkuyu Sırtı x x EskiĢehir Aksaklı Toraman Sırtı x x EskiĢehir Kale YerleĢimi ve Tümülüsü Seyitgazi-Aksaklı x x EskiĢehir Yürük Karacaören Bakırcı Höyüğü x x EskiĢehir Merkez-Sevinç YaklaĢık Km. Aralığı (REV H Koridoru) 954+680-955+010 956+550-956+650 973+960-974+080 974+050-974+110 979+850-979+920 987+650-987+680 987+650-987+680 1003+380-1003+420 1005+350-1005+440 1047+700-1048+150 1059+400-1059+500 1063+800-1063+850 1075+250-1075+350 1120+560-1120+590 1128+480-1128+600 1133+950-1134+050 1141+700-1142+050 1141+830-1141+850 1154+000-1154+400 1205+580-1205+750 1230+750-1231+120 1239+300-1239+700 1250+900-1251+150 1323+440-1323+550 1329+450-1329+550 1329+750-1329+800 1329+820-1329+900 1329+950-1330+040 1330+180-1331+000 1332+700-1333+350 1332+850-1333+360 2+500-3+000 16+600-16+800 23+000-23+500 9-13

Alan Adı Saha ÇalıĢması Verisi Bakanlık Verisi Tescil Durumu Evet Hayır Ġl Ġlçe/Köy YaklaĢık Km. Aralığı (REV H Koridoru) ġaplı Höyük Mevki x x EskiĢehir Merkez-Sevinç 25+500 Merkez-Cumhuriyet 29+000- Dudu Höyük x x EskiĢehir 29+500 1362+600- Emir Çiftliği ve Çevresi x x EskiĢehir Merkez-Gökçekısık 1366+800 1363+500- Emirinçiftliği Mezar Anıtı x x EskiĢehir Merkez-Gökçekısık 1364+050 Gökçekısık x x EskiĢehir Merkez-Gökçekısık Emirçiftliği Yörük Mezarlığı 1 x x EskiĢehir Merkez-EĢenkara Kümbetakpınar x x EskiĢehir HaĢhaĢlık Tepe x x EskiĢehir Ġnönü- Kümbetakpınar Ġnönü-Dereyalak Karcık Höyük x x EskiĢehir Ġnönü-Dereyalak Yeni Üreğil x x Bilecik YeĢilçukurca x x Bilecik 1400+450-1400+850 1401+750-1402+120 1415+180-1415+230 1419+280-1419+360 1422+650-1423+100 1432+600-1434+300 1435+700-1436+350 1436+400-1436+500 1456+850-1456-950 1461+700-1462+100 1461+880-1462+050 1479+200-1479+650 1488+750-1488+900 1503+400-1503+500 1573+550-1573+800 1585+750-1585+900 1597+800-1598+050 1617+950-1618+150 1618+600-1619+000 1619+200-1619+900 1622+400-1624+750 1626+350-1626+700 1628+700-1630+050 1631+100-1631+700 1635+800-1636+000 1636+300-1638+100 1642+600-1643+100 Bozüyük-Yeni Yüreğil Bozüyük- YeĢilçukurca Düzağaç x x Bilecik Bozüyük-Düzağaç Selimdede Tepesi x x Kütahya Muratlı x x Kütahya Ahmet Sırtı x x Kütahya Domaniç-Çukurca Beldesi Domaniç-Muratlı Domaniç-Ilıcaksu Arapdede x x Kütahya Domaniç-Saruhanlar Çayırağzı Sırtı x x Kütahya Domaniç-Soğucak Soğucak x x Kütahya Domaniç-Soğucak Nalbant x x Bursa Harmancık/Nalbant Üycekdede x x Bursa Harmancık-Çakmak Dereköy x x Bursa Orhaneli-Dereköy Dallıca x x Bursa Arnavut Sırtı x x Bursa Ekinlitepe Mevkii x x Balıkesir Mustafa Kemal PaĢa-Dallıca Mustafa Kemal PaĢa-TaĢköprü Göbel-Muradiye Kalebayırı x x Balıkesir Manyas-Kalebayırı Kalebayırı Arkeolojik Alanı x x Balıkesir Manyas-Kalebayırı Hamamlı x x Balıkesir Manyas-Kalebayırı ġevketiye x x Balıkesir Manyas-ġevketiye Bekirağa Tepesi x x Balıkesir Gönen-Bayramiç KapaklıçeĢme x x Balıkesir Gönen-Bayramiç ÇeĢmebayırı Sırtı x x Balıkesir Gönen-Asmalıdere Zillak Tepe x x Balıkesir Manyas-Ilıcak Üzümlü x x Balıkesir Gönen-Üzümlü PaĢaçiftliği x x Balıkesir Gönen-PaĢaçiftliği 1365+280-1365+370 1392+880-1393+300 9-14

Alan Adı Saha ÇalıĢması Verisi Bakanlık Verisi Tescil Durumu Evet Hayır Ġl Ġlçe/Köy Deveci Düzü x x Balıkesir Gönen-PaĢaçiftliği Sağnıç Sırtı x x Balıkesir Gönen-PaĢaçiftliği Armutlu Tepe x x Balıkesir Gönen-Ayvalıdere Cankurtaran x x Balıkesir Gönen-Ulukır Ahlatlıbaba Tepesi x x Balıkesir Akyol Deresi x x Balıkesir KavakTepe x x Balıkesir ÇifteçeĢmeler x x Balıkesir 1649+150-1650+500 1653+180-1653+300 1657+000-1657+280 1660+190-1660+500 1660+870-1660+950 1662+080-1662+410 1662+300-1664+200 1674+600-1674+800 1690+100-1690+200 1694+100-1695+100 1705+400-1710+300 1706+800-1706+980 1706+950-1707+150 1734+450-1734+650 1748+700-1749+000 1760+550-1761+750 1762+000-1762+200 1770+500-1770+650 1774+750-1774+850 1787+090-1787+050 1787+980-1788+000 1790+700-1791+050 1795+100-1795+300 Gönen- ÇifteçeĢmeler Gönen- ÇifteçeĢmeler Gönen- ÇifteçeĢmeler Gönen- ÇifteçeĢmeler Çatalahmet Tepe x x Balıkesir Gönen-Kınalar TavĢanTepe x x Çanakkale Biga-Gerlengeç Salkımtepe x x Çanakkale Biga-Çınarköprü Aktoprak x x Çanakkale Biga-Tokatkırı Palamut Dalyan-Osmancık Göçüğü x x Çanakkale Biga-Kemer Kemer Mevkii x x Çanakkale Biga-Kemer Arkeolojik Alan x x Çanakkale Biga-Kemer Kavakköy x x Çanakkale Gelibolu-Kavakköy Kalealtı x x Çanakkale Gelibolu-Kalealtı Mahmutköy x x Edirne KeĢan-Mahmutköy Cevizlik x x Edirne KeĢan-Mahmutköy Ġzzetiye Köprüsü x x Edirne KeĢan-Ġzzetiye Tayyare Sırtı x x Edirne KeĢan-Siğilli Kumlu ÇeĢme x x Edirne Ġpsala-Korucu Sivritepe x x Edirne Ġpsala-Korucuköy Hıdırköy x x Edirne Ġpsala-Hıdırköy Turpçular x x Edirne Ġpsala-Turpçular Bağlı Sırtı x x Edirne Ġpsala-Saricaali YaklaĢık Km. Aralığı (REV H Koridoru) 1644+850-1645+100 TANAP Proje güzergâhı üzerinde 2863 sayılı Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında herhangi bir kültür varlığına rastlanması durumunda, ilgili mevzuat gereği bu bölgede çalıģmalar durdurularak en yakın Mülki Amirliğe ve Müze Müdürlüğü ne bildirilecektir. Ayrıca boru hattı güzergâhı üzerinde karģılaģılabilecek arkeolojik veya kültür mirasının tespitine, kurtarma kazısı ve yüzey araģtırması çalıģmalarına yönelik olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile TANAP arasında protokol imzalanmıģtır. Güzergâh değiģikliğinin mümkün olmadığı tescilli arkeolojik alanlarda kurtarma kazısı ve yüzey araģtırması yapılması ve boru hattı inģaat çalıģmaları sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanması durumunda, bu protokolün gereklilikleri yerine getirilecektir (Bkz. Ek 4.3). 9-15

Proje kapsamında yapılacak iģ ve iģlemler kapsamında arkeolojik alanlar üzerine olabilecek etkiler ve bunlarla iliģkili tedbirler Bölüm 8 de sunulmuģtur. Bunun yanı sıra, boru hattı güzergâhı ve etki alanı içerisinde bulunan tüm kültür ve tabiat varlıklarının korunması için gerçekleģtirilecek iģ ve iģlemleri anlatıldığı Kültürel Miras Yönetim Planı Ek 5.8 de verilmiģtir. Ayrıca TANAP Projesi güzergâh belirleme çalıģmaları sırasında kısıt yaratan alanların belirlenebilmesi için birçok kurum ile görüģmeler yapılmıģtır. Bu çalıģmalar kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü yetki alanlarına giren özel alanlar belirlenmiģtir. Söz konusu alanların projeden olumsuz etkilenmemesi ve doğal kaynak kaybı yaratmamak amacıyla yapılan mümkün olduğunca güzergâh değiģikliği gerçekleģtirilmiģ ve Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü ile görüģülerek gerekli geçiģ izni istenmiģtir. Güzergâh değiģikliği yapılamayan alanlarda ise gerekçeli rapor hazırlanarak Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü ile görüģülmüģ ve geçiģ izni istenmiģtir. ÇED çalıģmaları baģlangıcında önerilen TANAP Proje güzergâhı aģağıda belirtilen baģka kullanımlara sahip alanlardan geçtiği tespit edilmiģtir: EskiĢehir Kızılinler Termal Turizm Merkezine iliģkin Kültür ve Turizm Bakanlığınca 30.10.2008 tarihinde onaylanan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı'nda "Sağlık ve Turizm Tesis Alanı+Kür Parkı+Arazi Kullanımını Devam Ettirecek Alan+Orman Alanı" plan kararı için belirlenen alanlar, Bursa MustafakemalpaĢa Tümbüldek Termal Turizm Merkezine iliģkin Kültür ve Turizm Bakanlığınca 29.12.2006 tarihinde onaylanan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı'nda "Turizm Tesis Alanı ve Golf Turizmi Alanı" kullanım kararı için belirlenen alanlar, Balıkesir Manyas Kızık Termal Turizm Merkezine iliģkin Kültür ve Turizm Bakanlığınca 22.09.2008 tarihinde onaylanan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı'nda "Turizm Tesis Alanı ve Golf Turizmi Alanı" kullanım kararı için belirlenen alanlar, Kars SarıkamıĢ KıĢ Sporları Turizm Merkezi, 08.12.2006 tarih ve 26370 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "Saroz Körfezi Kültür ve Turizm Koruma ve GeliĢim Bölgesi". Bahsi geçen EskiĢehir Kızılinler Termal Turizm Merkezi geçiģi ile ilgili olarak güzergâhta Termal Turizm Merkezini olumsuz etkilemeyecek Ģekilde revizyon yapılmıģ ve TepebaĢı Belediyesi ile Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü ile görüģülerek geçiģ izni istenmiģtir. TepebaĢı Belediyesi tarafından yetki ve sorumluluğun Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü nde olduğu belirtilmiģtir. Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü ise TANAP Proje güzergâhının EskiĢehir Kızılinler Termal Turizm Merkezi sınırları içerisinde geçiģine uygun görüģ vermiģtir (Bkz. Ek 4.3.). Yapılan revizyonlar sonucunda güzergâh Kars SarıkamıĢ KıĢ Sporları Turizm Merkezi sınırlarından geçmediğinden Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü nce güzergâhın bu bölümü uygun bulunmuģtur (Bkz. Ek 4.3). Ayrıca güzergâhın Balıkesir Manyas Kızık Termal Turizm Merkezi Çevre Düzeni Planında Turizm Tesis Alanı olarak belirlenen bölgenin kuzey ucundan geçecek Ģekilde revize edilen güzergâhın bölümü Genel Müdürlükçe uygun bulunmuģ olup, inģaat faaliyetlerine baģlanıldığında Kültür ve Turizm Bakanlığı nın bilgilendirilmesi istenmiģtir (Bkz. Ek 4.3.). 9-16

Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü nce güzergâhın Bursa MustafakemalpaĢa Tümbüldek Termal Turizm Merkezi sınırlarından geçen bölümünün tekrar değerlendirilmesi istenmiģtir. Ancak güzergâhın bu bölümünde tekrar revizyon yapılmasının teknik zorluklardan dolayı mümkün olamadığı gerekçe yazı ile Genel Müdürlüğe bildirilmiģtir. Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü nce de Bursa MustafakemalpaĢa Tümbüldek Termal Turizm Merkezi içerisinde yer alan Turizm Tesis Alanı ve Golf Alanı plan kararı getirilen alan içerisinden güzergâh koridorunun geçiģi uygun bulunmuģ olup, inģaat faaliyetlerine baģlanıldığında Kültür ve Turizm Bakanlığı nın bilgilendirilmesi istenmiģtir (Bkz. Ek 4.3.). TANAP Proje güzergâhının Saroz Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi ve 1. Derece Doğal Sit Alanı içerisinden geçiģine izin verilmiģ olup, ilgi yazı ekte yer almaktadır (Bkz. Ek 4.3). TANAP Projesi kapsamında proje alanlarında bulunması muhtemel tabiat varlıkları ve doğal sitlerin tespiti için proje güzergâhında bulunan Tabiat Varlıklarını Koruma (TVK) Bölge Komisyonları ile irtibata geçilmiģtir. Proje güzergâhının geçtiği illerin bağlı olduğu Bölge Komisyonları aģağıda verilmiģtir: Erzurum TVK Bölge Komisyonu, SarıkamıĢ Milli Parkı ndan geçiģ için kurum kararı ile (Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt) Trabzon TVK Bölge Komisyonu (GümüĢhane, Giresun) Kayseri TVK Bölge Komisyonu (Sivas, Yozgat) NevĢehir TVK Bölge Komisyonu (KırĢehir) Ankara I TVK Bölge Komisyonu (Kırıkkale, Ankara) Ankara II TVK Bölge Komisyonu (Ankara) EskiĢehir TVK Bölge Komisyonu (EskiĢehir, Bilecik, Kütahya) Bursa TVK Bölge Komisyonu (Bursa) Balıkesir TVK Bölge Komisyonu (Balıkesir) Çanakkale TVK Bölge Komisyonu (Çanakkale) Edirne TVK Bölge Komisyonu (Edirne, Tekirdağ) Bölge Komisyonlarından alınan kurum görüģleri aģağıda özetlenmiģtir. Bölge Komisyonlarından temin edilen kurum görüģleri Ek-4.3 te yer almaktadır. Erzurum TVK Bölge Komisyonu Ardahan ilinde yer alan Putka Gölü Sulak Alanı ve Erzurum ilinde yer alan Erzurum Ovası Sulak Alanları ile Önerilen Doğal Sit alanı dıģında proje güzergâhını kısıtlayacak herhangi bir doğal sit ve korunması gerekli tabiat varlığı bulunmadığı belirtilmiģtir. TANAP Proje güzergâhı söz konusu alanların tampon bölgesinden geçmektedir. Alanlar ile ilgili detaylı bilgiler Bölüm 7.3.1.7 ve Mevcut Durum Raporunda verilmiģtir (Bkz. Ek 2.4) Ayrıca Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce bahsi geçen alan geçiģleriyle ilgili olarak sakınca olmadığı bildirilmiģtir (Bkz. Ek 4.3). Trabzon TVK Bölge Komisyonu TANAP Proje güzergâhı üzerinde yer alan GümüĢhane ve Giresun illerinde tabiat anıtı ve doğal sit bulunmadığı belirtilmiģtir. Kayseri TVK Bölge Komisyonu Yozgat, Saraykent, Divanlı nde yer alan I. Derece Doğal Sit Alanı TANAP Proje güzergâhı 2 km ÇED Ġnceleme Koridoru içerisinde kalmaktadır. Alanın eksene olan uzaklığı 650 m dir. Bu nedenle, boru hattının bölge üzerinde etkisi olması 9-17

beklenmemektedir. AĢağıdaki ġekil 9.4-1 de Divanlı ndeki 1. Derece Doğal Sit Alanı ve boru hattı ekseni gösterilmiģtir. ġekil 9.4-1. Divanlı nde 1. Derece Doğal Sit Alanı ve TANAP Boru Hattının 887-891 KP leri Uydu Görüntüsü NevĢehir TVK Bölge Komisyonu TANAP Proje güzergâhı üzerinde tabiat varlığı ve doğal sit alanı bulunmadığı belirtilmiģtir. Ankara I ve Ankara II TVK Bölge Komisyonu Ankara ve Kırıkkale il sınırları içerisinde kalan TANAP Proje güzergâhı üzerinde doğal sit alanı ve tabiat varlığı bulunmamaktadır. EskiĢehir TVK Bölge Komisyonu Kütahya, TavĢanlı, Elmaağacı, Sekilemedüz Mevkii nde yer alan Naldöken Mağarası (1. Derece Doğal Sit Alanı) ve Kütahya, Domaniç, Ilıcasu, Sarıkız Mevkii nde yer alan Anıt Ağaçları TANAP proje güzergâh koridoru içerisinde yer almaktadır. Naldöken Mağarası TANAP proje güzergâhının 2 km ÇED Ġnceleme koridorunda bulunmaktadır. Boru hattı eksenine olan uzaklığı 860 m dir. Bu nedenle, boru hattının bölge üzerinde etkisi olması beklenmemektedir. AĢağıdaki ġekil 9.4-2 de Naldöken Mağarası ve boru hattı ekseni gösterilmiģtir. 9-18

ġekil 9.4-2. Naldöken Mağarası ve TANAP Boru Hattının 1467-1470 KP leri Uydu Görüntüsü Anıt Ağaçları TANAP Proje güzergâhının 2 km ÇED Ġnceleme Koridorunda bulunmaktadır. Boru hattı eksenine olan uzaklığı 680 m dir. Bu nedenle, boru hattının bölge üzerinde etkisi olması beklenmemektedir. AĢağıdaki ġekil 9.4-3 te Anıt Ağaçları ve boru hattı ekseni gösterilmiģtir. ġekil 9.4-3. Anıt Ağaçlar ve TANAP Boru Hattının 1436-1438 KP leri Uydu Görüntüsü Bursa TVK Bölge Komisyonu TANAP Proje güzergâhı üzerinde tabiat varlığı ve doğal sit alanı bulunmadığı belirtilmiģtir. 9-19

Balıkesir TVK Bölge Komisyonu TANAP Proje güzergâhı üzerinde tabiat varlığı veya doğal sit statüsü olarak tescil edilmiģ alanlar olmayıp, kuruma ait herhangi bir plan ve proje bulunmadığı belirtilmiģtir. Çanakkale TVK Bölge Komisyonu Çanakkale, Biga, Güvemalan nde yer alan Hoyrat Gölü 1. Derece Doğal Sit Alanı ve Çanakkale, Gelibolu, Kavak Beldesi nde yer alan 1. Derece Doğal Sit Alanı TANAP proje güzergâh koridoru içerisinde yer almaktadır. Hoyrat Gölü TANAP proje güzergâhının 2 km ÇED Ġnceleme Koridorunda bulunmaktadır. Boru hattı eksenine olan uzaklığı 1.000 m dir. AĢağıdaki ġekil 9.4-4 te Hoyrat Gölü ve boru hattı ekseni gösterilmiģtir. ġekil 9.4-4. Hoyrat Gölü ve TANAP Boru Hattının 1668-1673 KP leri Uydu Görüntüsü Kavak taki 1. Derece Doğal Sit Alanları TANAP boru hattı ekseninin üzerinde bulunmakta olup, aģağıdaki ġekil 9.4-5 te doğal sit alanları ve boru hattı ekseni gösterilmiģtir. 9-20

ġekil 9.4-5. Kavak ve TANAP Boru Hattının 1731-1737 KP leri Uydu Görüntüsü TANAP boru hattının söz konusu alanlardan geçiģi için gerekli izinler Çevre ve ġehircilik Bakanlığı/Çanakkale Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu ndan alınmıģ olup, Ek 4.3 te sunulmuģtur. Edirne TVK Bölge Komisyonu Edirne il sınırları içerisinde kalan TANAP Proje güzergâhı üzerinde herhangi bir doğal sit alanı bulunmadığı; Tekirdağ, ġarköy, Kızılcaterzi nde bulunan 1 Derece Doğal Sit Alanından geçirilmesinde sakınca olmadığı belirtilmiģtir. Kızılcaterzi deki 1. Derece Doğal Sit Alanı, TANAP boru hattı ekseni üzerinde bulunmakta olup, aģağıdaki ġekil 9.4-6 da Kızılcaterzi köyündeki 1. Derece Doğal Sit Alanı Bölgesi ve boru hattı ekseni gösterilmiģtir. 9-21

ġekil 9.4-6. Kızılcaterzi 1. Derece Doğal Sit Alanı ve TANAP Boru Hattının 1726-1730 KP leri Uydu Görüntüsü TANAP boru hattının söz konusu alandan geçiģi için gerekli izinler Çevre ve ġehircilik Bakanlığı/Edirne Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu ndan alınmıģ olup, Ek 4.3 te sunulmuģtur. 9.5. KamulaĢtırma Proje koridoru boyunca aģağıdaki izinler için arazi edinimi faaliyetleri gerçekleģtirilecektir: 16 m lik sabit inģaat koridoru için daimi ve müstakil üst hakları alınacak, ĠnĢaat Koridoru nun 16 m lik Ģeridinin dıģında kalan 20 m lik kısım için Geçici Ġrtifak Hakkı alınacak, Yer üstü tesisleri, iģaret direk yerleri, ulaģım yolları gibi bazı proje bileģenleri için mülkiyet hakkı alınacaktır. Mümkün olduğu durumlarda, kamulaģtırma, özel toprak sahipleri ile anlaģma yoluyla yapılacaktır. Bunun mümkün olmaması halinde, 4650 sayılı kanunla değiģtirilmiģ 2942 sayılı KamulaĢtırma Kanunu ve 4586 sayılı Petrolün Boru Hatları ile Transit GeçiĢine Dair Kanun hükümlerine uyulacaktır. Diğer bütün ilgili izinler bu aģamada mevcut olacaktır. 9.6. Proje Kapsamında Yapılacak ĠĢ ve ĠĢlemler Kapsamında Etkiler ve Alınacak Önlemler (Arazi Hazırlık, ĠnĢaat, ĠĢletme ve ĠĢletme Sonrası) TANAP Projesi kapsamında yapılan faaliyetlere iliģkin; Orman alanları üzerinde olabilecek etkiler, ör. Proje çalıģmaları sırasında elden çıkartılacak ağaçların türleri ve sayıları ve alınacak önlemler, Bölüm 8.2.1 ve Ek 5.9 Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı nda detaylı bir Ģekilde açıklanmaktadır. 9-22

alanları üzerinde olabilecek etkiler ve buna göre alınacak önlemler Bölüm 8.3 ve Ek 5.9 Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı nda detaylı bir Ģekilde açıklanmaktadır. Doğal bitki türleri üzerinde olabilecek etkiler ve alınacak önlemler Bölüm 8.2 ve Ek-5.9 Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı nda detaylı bir Ģekilde açıklanmaktadır. Proje alanındaki kültür ve tabiat varlıkları üzerinde olabilecek etkiler ve alınacak önlemler Bölüm 8.3 ve Bölüm Ek 5.8 Kültürel Miras Yönetim Planı nda detaylı bir Ģekilde açıklanmaktadır. Ayrıca, proje kapsamında gerçekleģtirilen faaliyetlere iliģkin diğer çevresel etkiler (su kullanımı ve bertarafı, trafik, atıklar, titreģim ve gürültü, vb.) Bölüm 8 de detaylı bir Ģekilde açıklanmaktadır. Kümülatif ve küresel etki analizi yapılmıģ olup, Bölüm 10 da verilmiģtir. 9.7. Diğer Hususlar TANAP proje güzergâhı, Gürcistan-Türkiye sınırından baģlayarak sırasıyla Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, GümüĢhane, Giresun, Sivas, Yozgat, KırĢehir, Kırıkkale, Ankara, EskiĢehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne Ġl sınırları içerisinden geçerek, Yunanistan sınırında sonlanacaktır. Güzergâhın girmekte olduğu Çevre Düzeni Planları, onay bilgileri ve ölçekleri ile il bazında aģağıda Tablo 9.7-1 de sunulmuģtur. Tablo 9.7-1. Proje Güzergâhının Geçtiği Çevre Düzeni Planlama Bölgeleri Ġller ÇDP Adı ÇDP Ölçek ÇDP Onay Tarihi Ardahan Kars GümüĢhane Giresun Sivas Yozgat KırĢehir Kırıkkale EskiĢehir Bilecik Bursa Ardahan-Kars-Iğdır- Ağrı Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli ÇDP Ordu-Trabzon-Rize- Giresun-GümüĢhane- Artvin Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli ÇDP Yozgat-Sivas-Kayseri Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli ÇDP KırĢehir-NevĢehir- Niğde-Aksaray Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli ÇDP 1/100.000 Ölçekli ÇDP 1/100.000 Ölçekli ÇDP 1/100.000 Ölçekli ÇDP Bursa Ġli 2020 Yılı 1/100.000 Ölçekli ÇDP ÇDP'nin Sorumlu Olduğu Kurum 1:100.000 03.01.2013 Bakanlık 1:100.000 24.06.2011 Bakanlık 1:100.000 07.09.2012 Bakanlık 1:100.000 16.07.2007 Bakanlık 1:100.000 1:100.000 1:100.000 1:100.000 03.07.2008 Ġl Özel Ġdare 08.05.2006 Ġl Genel Meclisi 01.08.2008 Ġl Genel Meclisi 19.01.1998 Bakanlık Balıkesir 1/25.000 Ölçekli ÇDP 1:25.000 25.03.2013 Ġl Özel Ġdaresi Çanakkale 1/25.000 Ölçekli Karabiga ÇDP 1/25.000 Ölçekli Gelibolu ÇDP 1:25.000 28.07.1989 1:25.000 16.07.1996 Ġl Özel Ġdaresi 9-23

Ġller ÇDP Adı ÇDP Ölçek ÇDP Onay Tarihi Tekirdağ Edirne 1/25.000 Ölçekli Kuzey Çanakkale ÇDP Trakya Ergene Havzası Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli ÇDP Tekirdağ Ġli 1/25.000 Ölçekli ÇDP Trakya Ergene Havzası Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli ÇDP Edirne Ġli 1/25.000 Ölçekli ÇDP 1:25.000 28.02.1995 ÇDP'nin Sorumlu Olduğu Kurum 1:100.000 24.08.2009 Bakanlık 1/25.000 22.08.2011 Ġl Özel Ġdaresi 1:100.000 24.08.2009 Bakanlık 1:25.000 08.10.2010 Ġl Özel Ġdaresi Yukarıda bahsi geçen Çevre Düzeni Planları ilgili Plan Hükümlerine uyulacaktır. Çevre Düzeni Planları ilgili idarelerden temin edilmiģ olup, ekte verilmiģtir (Bkz. Ek 1.3). Planların onaylatılmıģ hali ayrı bir dosya ile Çevre ve ġehircilik Bakanlığı na sunulmuģtur. Doğalgaz boru hattı güzergâhı üzerinde yer alan Ankara, Erzurum, Erzincan, Bayburt ve Kütahya illerinde Çevre Düzeni Planlarının mevcut olmaması sebebi ÇDP olmayan illerde ilgili idareden görüģ alınmıģ ve görüģ yazısı ekte verilmiģtir (Bkz. Ek 4.3). Ayrıca, Bölüm 5 te belirtildiği üzere TANAP Proje güzergâhının belirlenmesi sırasında doğal ve fiziki kısıtların yanı sıra yerleģim bölgeleri ile geliģim eğilimleri de göz önüne alınmıģtır. Güzergâh seçim süreci hakkında detaylı bilgi Bölüm 5 te verilmiģtir. 9-24