TURKMSIC GÖRÜŞ BİLDİRGESİ ULUSLARARASI GENÇLİK YILI, ÜLKEMİZ GENÇLERİNİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 59. TurkMSIC Ekim Genel Kurulu, Kayseri, Türkiye Kabul Ediliş Tarihi: 17.10.2010 Geçerlilik Tarihi: 12.08.2011 ÖZET Dünya üzerinde yaşları 15 ila 24 arasında 1,2 milyar genç yaşamakta ve gençler dünya nüfusunun yüzde 18 ini oluşturmaktadır. Uluslararası Gençlik Yılı gençlerin yaşadıkları toplumlara yaptıkları katkıların vurgulanmasını ve toplumsal yaşama tam ve eksiksiz katılmalarının önündeki engellerin kaldırılmasını amaçlamaktadır. Bu görüş bildirgesi ile Türkiye deki tıp fakültesi öğrencisi gençlerin temsilcisi olan Türk Tıp Öğrencileri Uluslararası Komitesi (TurkMSIC) ülkemiz gençlerinin sorunlarına çözümler bulmak ve gençlerin toplumsal yaşama katılımlarını sağlamak amacıyla yürütülen çalışmaları kendi içinde ve dışında teşvik edeceğini ve destekleyeceğini beyan eder. GİRİŞ 18 Aralık 2009 tarihinde toplanan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu gençlerin topluma katılımlarının önemine ve gençlerin yüz yüze kaldığı sorunlara dikkat çekmek için 12 Ağustos 2010 ile başlayıp 11 Ağustos 2011 ile sona erecek dönemi Uluslararası Gençlik Yılı olarak ilan etmiştir. Uluslararası Gençlik Yılı boyunca Diyalog ve Karşılıklı Anlayış teması işlenecektir. Diyalog ve Karşılıklı Anlayış temasının işleneceği yıl boyunca insan hakları ve barışa saygı ile kuşaklar, kültürler ve medeniyetler arası dayanışmanın güçlendirilmesi hedefleniyor [1]. Dünyadaki ilk Uluslararası Gençlik Yılı Birleşmiş Milletler tarafından 1985 yılında ilan edilmişti. Gençlik konularının gündemden düşmemesi gerekliliğinin bilincinde olarak takibinde 10 yıl sonra Birleşmiş Milletler Gençlik için Dünya Eylem Programı nı oluşturdu. Bu program dünya gençliğini ilgilendiren 10 öncelikli konuda harekete geçilmesi için devletleri yerel ve ulusal düzeyde politikalar oluşturmaya teşvik etmeyi amaçlıyordu [2]. Bu programdaki öncelikli konular eğitim, istihdam, açlık, fakirlik, çevre, uyuşturucu, boş zaman etkinlikleri, gençlik suçları, genç kızlar ve kadınlar ve gençlerin karar mekanizmalarına tam ve etkili katılımıdır. Bu programdan 15 yıl sonra tekrar Uluslararası Gençlik Yılı ilan edilmesi gençliğin uluslararası alanda oldukça önemsendiğini göstermektedir. Hazırlanan bu görüş bildirgesi ile Uluslararası Gençlik Yılı nda, Gençlik için Dünya Eylem Planı konularını da gözeterek ülkemiz gençlerinin sorunlarına ve bu sorunların çözülmesine yönelik yapılması gerekenlere dikkat çekmeyi amaçladık. ANA METİN Biz, TurkMSIC üyeleri olarak, gençlerin toplumlara olan önemli katkılarının ve gelecek için önemininin farkındayız. Aynı zamanda gençlerin sorunlarının uluslararası olarak tanımlanıp, yerel ve
ulusal düzeyde çözülmesi ve gençlerin topluma katılımlarının artırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu amaç dahilinde: 1. Gençlik Politikaları Ülkemizde oluşum ve gelişim sürecine gençlerin özerk bireyler olarak katıldığı ve farklı gençlerin farklı ihtiyaçlarını dikkate alan ihtiyaç odaklı bir gençlik politikası bulunmamaktadır. Bu yüzden alışılagelmiş spor odaklı gençlik politikaları dışında gençlik çalışmaları ekseninde bir gençlik politikası geliştirilmesi gerekmektedir [3]. Bu konuda: - Gençlerin ihtiyaçları ile gençlerin ihtiyaçlarına göre hizmetler sunan farklı kurumların ihtiyaçları karşılama düzeylerini birbirine yaklaştıracak ve diğer tüm yasaların gençlerle ilgili bölümlerine referans sağlayabilecek bir gençlik çerçeve yasası çıkarılmalıdır. Bu yasada devletin gençlere yönelik sorumluluklarının çerçevesi çizilmeli ve gençlerin hakları belirtilmelidir. - Gençlik çerçeve yasasının oluşturulması sürecinde hükümetler, gençlik sivil toplum kuruluşlarını ve gençlik üzerine çalışan akademisyenleri paydaş olarak kabul etmeli ve toplumun en dezavantajlı gençlerini de bir diyalog süreci ile kapsayacak şekilde toplumsal mutabakat içerisinde çalışmalar yapılmalıdır. - Gençlik politikalarının gelişimini değerlendirmek için ülke şartlarını ve gerçeklerini temel alarak özgül koşullar çerçevesinde ve ölçülebilir göstergelerden oluşan hem kamu kurumlarının kendi hizmetlerini izlemesini ve değerlendirmesini kolaylaştıracak hem de sivil alandaki gençlik kuruluşlarının politika önerileri oluşturmasına imkan sağlayacak bir değerlendirme sistemi oluşturulmalıdır. - Ülkemizde örgütlü gençlerin yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde ülke yönetimine katılmalarına olanak sağlayacak ve ülkemizi Avrupa Gençlik Forumu nda temsil edecek bir gençlik konseyi kurulmalıdır. - Okul ve aile hayatı dışında gençlerin sosyal hayata hazırlanabilecekleri, kendi deneyimlerini paylaşma olanağı bulabilecekleri ve toplumsal katılımlarını sağlayacak gençlik merkezlerinin kurulması ve yaygınlaştırılması gerekmektedir. - Gençlerin hayat becerileri edinmelerine yönelik bir çerçeveye sahip olan gençlik çalışmalarında belirli standartlar olmalı ve bu çalışmalar devlet tarafından tanınan resmi bir yapı ile sertifikalandırılmalıdır. - Gençlik çalışmaları içerisinde önemli bir yer teşkil eden formel olmayan öğrenmenin teşvik edilmesi, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması gerekmektedir. - Gençliğin hareketliliğini sağlayacak, öğrenci ve gençlik değişim programları ve bu yönde çalışan gençlik örgütleri kamu kuruluşları ve akademik çevreler tarafından ekonomik ve teknik bakımdan desteklenmelidir. - Gençlik üzerine çalışan devlet kuruluşlarının toplantı salonu ve konferans salonu gibi imkanları gençlik çalışması yapan sivil toplum kuruluşlarının kullanımına açılmalıdır. - Gençlere hizmet veren kuruluşlar gençlerin hizmetleri izlemesi ve takibi için şeffaflaştırılmalıdır. - Devlet gençliğe harcanan finansal kaynakları artırmalı ve özel sektör gençlere yönelik sosyal sorumluluk projeleri geliştirmelidir. - Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı sadece tescillediği gençlik örgütlerine değil, öğrenci birliklerine ve kendini kanıtlamış gençlik sivil toplum kuruluşlarına da finansal destek sağlamalıdır.
- Ülkemizde sivil alanda yapılan gençlik çalışmalarının kamu kurumlarınca izlenmesi, kamu kurumlarının gençlik çalışmalarını öğrenmesi ve iyi uygulamaları yaygınlaştırmak için önlemler alması gerekmektedir. 2. Gençlerin İşsizlik Sorunu Türkiye de genç nüfus sadece istihdam etmekle aşılamayacak önemli sorunlarla karşı karşıyadır. Genç işsizliğinin azaltılması sorunların çözümünde kritik bir eşik değildir fakat sorunların boyutunun ağırlaşmasında bir faktördür [3]. Bu konuda: - Artan eğitimli iş gücüne paralel olarak, nitelikli eğitimli iş gücüne ihtiyacı olan sektörlerin istihdam olanakları artırılmalıdır. - Gençler için özel olarak tasarlanmış ve özellikle göç etmiş, cesareti kırılmış ve dezavantajlı gençleri teşvik edecek eğitim, rehberlik ve iş eşleştirme kurumları kurulmalıdır. - Gençlerin kendi işlerini kurma, girişimcilik ve yaratıcılık yeteneklerini geliştirebilmelerine yönelik olarak eğitim, danışmanlık ve semaye sağlayan kamu ve özel kurumların yaygınlaştırılması gerekmektedir. 3. Gençlerin Sosyal Güvenlik Sorunu Gençlerin sağlık hakkının olması eğitim sistemi içerisinde kalmaları için en temel desteklerden biridir. Bu yüzden gençlerin ailelerinden ve diğer kuruluşlardan bağımsız olarak kendi sosyal güvenlik imkanlarına erişebilmesi özerk bireyler olmaları açısından önemlidir [4]. Bu konuda: - Sosyal güvenliğin kapsamı yarı zamanlı, mevsimlik ve geçici işlerde çalışanlara yönelik, tam ve sürekli istihdamdan bağımsız, temel sağlık, sosyal emeklilik ve işsizlik sigortası gibi konuları da içermelidir. - Köylerde yaşayan ve tüm hayatları boyunca ücretsiz aile işçisi olarak çalışacak olan genç kadınlar sosyal güvenlik ağı içerisine alınmalıdır. - Gençlere koruyucu sağlık hizmetlerinin gerektirdiği şekilde ve hekim-müşteri değil hekimhasta ilişkisi dahilinde sağlık hizmetleri sunulması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. - Bütün üniversite öğrencilerinin üniversitelerin sunduğu sağlık imkanlarından yararlanabilmesinin önü açılmalıdır. - Madde bağımlısı gençler için ücretsiz rehabilitasyon hizmeti veren merkezler çoğaltılmalıdır. - Gençlerin üreme sağlığı ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda bilgilendirilmesi sağlanmalıdır. 4. Gençlerin Barınma Sorunu Ülkemizde gençler önemli bir barınma sorunu ile karşı karşıyadır. Bu konuda: - Kalabalık ailelerdeki gençler kendilerini ifade edebilmek için sokaklara ve kahvehanelere mahkum kalmaktadırlar. Kurulacak gençlik merkezi gençlerin kendilerini daha uygun koşullarda ifade etmesine hizmet edecektir. - Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu üniversite öğrencilerinin barınma ihtiyacının %44 ünü karşılamaktadır [5]. Bu imkandan yararlanamayanlar ya çok yüksek ücretler karşılığında özel yurtlarda kalmakta ya da çeşitli cemaat ve ideolojilerin etkisinde olan yurtlarda özgürce düşünemeyecekleri ve sorgulayamayacakları bir ortamda
kalmaktadırlar. Bu yüzden mevcut yurt olanaklarının artırılması ve mevcut yurtların geliştirilmesi gerekmektedir. - Yurtlarda uygulanan disiplin yönetmeliği tümüyle yasaklayıcı ve gençleri potansiyel suçlu olarak gören bir şekilde hazırlanmıştır. Disiplin yönetmeliği yurtlarda kalan öğrencilerin özel hayatları zedelenmeyecek ve gençlere özerklik sağlayacak şekilde değiştirilmelidir. - Belediyeler ve TOKİ tarafından yürütülen konut projelerinde gençlere yönelik de sosyal konut imkanları sunulmalıdır. 5. Gençlerin Yoksulluk Sorunu Küreselleşmenin ve teknolojik gelişmelerin getirdiği yoksulluk sorunu gençlerin de gündemindedir [6,7]. Bu konuda - Yoksul gençlere yönelik mikro kredi imkanları yaratılmalıdır. - Yoksul gençlere yönelik mesleki yetenekler kazandıracak eğitim olanakları sunulmalıdır. - Gençlerin eğitim almak için ulaşımdan yararlanmaları en temel hakkıdır. Bu yüzden eğitim alan gençlere ulaşım konusunda şartsız ve başka bir belgeye ihtiyaç duymayacakları şekilde olanaklar sunulmalıdır. - Eğitim alan gençlere yönelik kredi ve burs olanakları geliştirilmelidir. 6. Gençlerin Sosyal Dışlanma Sorunu Gençler çocukluktan yetişkinliğe geçiş döneminde olan bireyler olarak sosyal dışlanma ve yoksulluk açısından önemli risk taşıyan bir gruptur. Yoksul gençler, genç oldukları için kendilerini sosyal dışlanmış hissetmektedirler. Gençlerin yoksulluğu da büyük oranda hane halkının yoksulluğuna bağlı olarak gelişmektedir [8]. Bu konuda: - Dezavantajlı gruplardaki ve yoksul gençlerin iletişim ve teknolojinin imkanlarından yararlanabilmesi sağlanmalıdır. - Gecekondu mahalleleri, çöküntüye uğramış ve cinsel tercih ve madde bağımlılığı nedeniyle dışlanmış kişilerin yerleştikleri bölgeler, farklı kültür ve kimlik olarak dışarıda kalabilecek kesimlerin yerleştikleri bölgeler, romanların yerleştiği bölgeler, göç ettirilmiş kişilerin yoğun oturdukları mahallelerde sağlık, eğitim, barınma hizmetlerine yatırım yapılmalı ve özel olarak dezavantajlı gençlere yönelik merkezler artırılmalıdır. - Yoksul ve dezavantajlı gençler sivil toplum örgütlerine daha az üye olmaktadır ve bu durum onların sosyal dışlanmışlık düzeylerini artırmaktadır. Bu yüzden bu gençlerin örgütlenmeleri teşvik edilmelidir. - Gençlik sivil toplum kuruluşları dezavantajlı ve yoksul gençler arasındaki ilişkileri artırabilecek faaliyetlerde (okullararası ilişkiler, festivaller) bulunmalıdır. 7. Gençlerin Formel Eğitim Sistemindeki Sorunu Ülkemizde gençlerin eğitimi ile ilgili pek çok sorun bulunmaktadır ve bu sorunların hepsine değinmek imkansızdır. Bu yüzden en temel olarak üzerine gidilmesi gereken konular şunlardır: - Eğitime yapılan harcamalar ve yatırımlar arttırılmalıdır. - Sınıf mevcutlarının düşmesi sağlanmalıdır - Eğitim için gerekli teknik donanımlar sağlanmalı ve kütüphane sayıları ve içerikleri arttırılmalıdır.
- Ezberci ve yaratıcılığı desteklemeyen eğitim anlayışları terk edilmelidir. - Meslek okullarının yeterli ve güncel mesleki eğitim vermesi sağlanmalıdır. - Lise ve üniversite giriş sistemindeki çarpıklıklar giderilmelidir. - Üniversitelerimizin yeterlilikleri Avrupa Birliği düzeyine getirilmelidir. - Ayrımcılık olmayan ve herkesin eşit olduğu bir eğitim sistemi oluşturulmalıdır. KAYNAKLAR 1. United Nations (2009), GA/10906, General Assembly Proclaims 2010 International Year of Youth, to Encourage Dialogue Understanding Across Generations, Resolution: 04/134 2. Birleşmiş Milletler (2010), Uluslararası Gençlik Yılı Broşürü, İnternetten erişilebilir: https://docs.google.com/viewer? url=http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/iyy/guide.pdf 3. Yentürk N., Kurtaran Y., Nemutlu G., Türkiye de Gençlik Çalışması ve Politikaları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 4. Sütlaş M. (2007), Gençlerin Sağlık Hakkı, Sağlıklı Yaşama Hakkı ve Sağlık Hizmetlerinden Yararlandıkları Sıradaki Hakları, Üniversite Gençliği ve Sosyal Haklar Raporu, TOG, İstanbul 5. Kurtaran, Y. (2007), Üniversite Öğrencilerinin Barınma Hakkı Çerçevesinde Yurt-Kur Mevzuatı, Üniversite Gençliği ve Sosyal Haklar Raporu, TOG, İstanbul 6. Yentürk, N. (2006), Demokratik Kitle Örgütlerinden STK lara: Konjonktürel bir İnceleme, İstanbul Bilgi Üniversitesi, STK Eğitim ve Araştırma Birimi Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları No:11, 2006, http://stk.bilgi.edu.tr/sivil-toplumseminer.asp 7. Buğra, A. (2005), AB Müzakere Sğrecinde STK lar ve Yoksulluk, İstanbul Bilgi Üniversitesi, STK Eğitim ve Araştırma Birimi Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları No:11, 2006, http://stk.bilgi.edu.tr/sivil-toplumseminer.asp 8. Adaman, F. ve Kayder, Ç. (2006), Türkiye de Büyük Kentlerde Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma, http://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_turkey_tr.pd f 9. Avrupa Birliği (2001), Gençlik için Beyaz Kitap, http://ec.europa.eu/youth/archieve/whitepaper/index_en.html 10. Yurt-Kur (2006), Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Klavuzu, Yurt-Kur, Ankara