İNTERNETTE BİLGİYE ERİŞİM Uzm. İsmail İŞLEYEN ÇOMÜ Bilgi Merkezi E-kaynaklar/Otomasyon Birim Sorumlusu http://members.comu.edu.tr/isleyen
Giriş -- Özet *** Az Zaman + Çok İş = Verimli İnternet Kullanımı Bu sunumun amacı; kimya ve alt disiplinlerinde araştırma yaparken hangi kaynakların kullanılabileceği, internette araştırma yaparken nelere dikkat edileceği, çok sayıda kaynakla uğraşmadan nasıl doğru kaynaklara ulaşılabileceği üzerine öneriler sunmak ve belki de birçok kişi tarafından bilinen, fakat bir araya getirilemeyen internet kaynaklarını kısmen de olsa bir bütün halinde ve detaylı olarak sunmak, kısacası rehberlik etmektir.
İçerik 1 arama motorları (search engine) 2 meta arama programları (metasearch p.) 3 tartışma listeleri (newsgroup) 4 eposta listeleri (email list) 5 Açık Erişim 6 TÜBİTAK-ULAKBIM Veritabanları 6
İnternet -- Kayıtlı Alan Adları 2 * The VeriSign Domain Report August 2007
Dünyadaki İnternet kullanıcıları ÇOMÜ Bilgi Merkezi
1 Arama Motorları Anahtar kelime yada kelime guruplarını içeren internet sitelerini arayan araçlardır. 2 3 Konu Katalogları alfabetik, kronolojik, içerik bölgesel, vb gibi kriterler göz önüne alınır ve bilgiler olabildiğince esnek bir yapı içinde kataloglara bölünür.konu başlıklarından alt başlıklara, oradan da aradığımız bilgilere ulaşmamızı sağlarlar. Meta Arama Motorları Bazıları, sorguları birden çok sorgulama servisinde işletip sonucu birleştirerek size verebilmektedir. Bazılarıysa aradığınız konuya en uygun arama motorlarını, gelen sonuçları değerlendirerek, size listelemektedirler.
Nasıl Çalışırlar? ÇOMÜ Bilgi Merkezi Spider(Örümcek) veya Crawler(Tırtıl) kullanarak interneti belli aralıklarla tararlar. Düşünmez ve yargıda bulunmazlar. Anahtar kelimeleri toplayarak indekslerine eklerler. Arama algoritmaları birbirinin aynı değildir. Hatta arama algoritmaları kendi içinde değişkendir. Hangi algoritmayı ne zaman kullandıklarını açıklamazlar. Sayfaların değişik yerlerini ararlar. (Başlık, Etiket, içerik yada içeriğin bir bölümü gibi)
Arama Motorları Arabul LinkMaster Aeiwi LinkMonster Arama Links2Go AOL NetFind National Directory Nerede LookSmart AT1 Northern Light Alta Vista Lycos BigStuff OneKey Kartoo Magellan Bomis.Com Open Directory Project Digg Matilda ByteSearch Pengs Hakia Nerd World Dewa.com Point of Origin Excite PlanetSearch FindLink Qango Gee-Wiz! REX HandiLinks QuestFinder Google %56.3 Yahoo %21.5 Global Jam Google Goto.com King Site Shack WebCrawler HotBot Identify Infohiway Scrub The Web Snap! W6.net Diğerleri %15* ICQ IT! WebSearch2 K InfoTiger Websitez Infoseek Yahoo i-explorer What-u-seek * Nielsen/NetRatings May 2007 Librarian's Index BigStuff Jayde WorldLight
Hangisi Daha İyidir? Cevap : hiçbiri yada hepsi ÇOMÜ Bilgi Merkezi Bu sizin neyi, nasıl, ne zaman, hangi yöntemle aradığınıza Ne kadar sonuç istediğinize Sonuçların ne kadarına baktığınıza bağlıdır.
Uyarı / öneri... internet google Google her sayfayı indeksle(ye)mez Google istemediği sayfaları göstermeyebilir (?!?) Google in sonuçları tutarlı da olmayabilir Kullan ama bağımlı olma!
Internette Arama Internet te arama yaparken dikkat edilmesi gerekenler; Arama sözcükleri eklerden arındırılmalıdır: Ör: kimyagerler" yerine kimyager" Arama sonuçları fazla sayıda site içerdiğinde arama yeni kelimelerle daraltılmaldır. Ör: "kimya" yerine organik kimya" Arama kelimelerinin arasına noktalama işareti koyma hiçbir işe yaramamaktadır. Arama kelimelerinin arasında sadece boşluk bırakılmalı ya da arama operatörlerinden ( +, ", - ) gerekeni koyulmalıdır.
Internette Arama Arama kutusuna yazılan kelime olası ekleriyle birlikte çıkmaktadır. oto sözcüğü kullanılarak yapılan arama, içinde otomobil, otomotiv, otomatik, otoban, otobüs... gibi sözcüklerin geçtiği siteleri de görüntüleyecektir. Bu nedenle ilgilenilen konuyu tam olarak ifade eden kelimeler anahtar kelime olarak seçilmelidir.
Internette Arama (devam) Aramaya başlamadan önce araştırılan konuyu ifade edebilen birbirinden farklı bütün kelimeler bir yere not edilmeli ve hepsi ayrı ayrı denenmelidir. Örneğin "merkezi işlem birimi" kelimesi yerine "işlemci" gibi. Arama motorlarının, arama özellikleri farklılıklar gösterebilmektedir. Kullanılan Arama motorlarının varsa Detaylı Arama (Advanced Search) seçeneği kullanılmalıdır
Gelişmiş Arama Parametreleri Semboller: (-) olumsuz işlev görür. (+) olumlu işlev görür. ( ) veya anlamında kullanılır. (.) (?) tek karakter yerine kullanılır. (*) birden fazla karakter yerine kullanılır. ( ) tamamını arar. (~) eş anlamlıları da arar And Or Not
Google 1 Terimlerin arasına "and"/("ve") eklemenize gerek yoktur. Bir aramayı daraltmak için daha çok terim eklemeniz yeterlidir. Aramanızdan bir kelime çıkarmak için o kelimenin başına eksi koymanız yeterli olur. protokol ve sonek tipindeki kelime ve karakterleri ihmal eder. http ve.com gibi terimleri yazmanızın bir anlamı yoktur.yinede kullanmak isterseniz başına + koymanız yeterli olur.. BOAI; 2001
Aramalar büyük-küçük harfe duyarlı değildir. Bütün harfler, nasıl yazmış olursanız olun, küçük harfler olarak anlaşılır. Üst üste iki noktayla bitirilen kelimeler Google da operatördür. Örneğin, Google'ın sitesindeki basın bilgilerini bulmak istiyorsanız press site operatörünü kullanabilirsiniz. press site:www.google.com Formatta eleme; Sadece pdf formundaki dosyalar için, sorgu -bir boşluk- filetype:pdf
Hesap makinası yerine arama alanına 56+96*5 yazıp enter ile sonuca ulaşabilirsiniz. üs ve kök işlemlerini de (kök alma operatörünü İngilizce yazmak koşuluyla) yapabilirsiniz. Bunları arama alanına 2^20 veya sqrt(-4) yazarak elde edebilirsiniz. 16 feet in centimeters araması size 487.68 cm olarak yanıtı verecektir. Kullandığınız ekranın kaç santimetre olduğunu da bulabilirsiniz.örneğin 17 inç lik ekran için : 17 inch in centimeters yazdığınızda 17 inch = 43.18 centimeters cevabını alırsınız.
Tanım aramak için define kelimesini ardından : ile kullandığınızda (örneğin define: perl) yazdığınız kelimenin İnternet üzerindeki İngilizce tanımlarının bir sıralamasına ulaşabilirsiniz. Bir film ile ilgili bilgilere de erişebilirsiniz. Movie:filmAdı yazmanız yeterlidir. Ör: movie:gora, movie:titanic gibi... Ayrıca henüz ülkemize gelememiş olan cadde ve sokak aramaları da mevcut.
Konu Katalogları Dizinler ÇOMÜ Bilgi Merkezi
Konu Katalogları -- Dizinler ÇOMÜ Bilgi Merkezi
Meta Arama Motorları 1 ÇOMÜ Bilgi Merkezi Arama programları, metasearch servisi vererek, bir sorguyu aynı anda birçok arama motoruna göndererek tarama yaptırabilme özelliğine sahiptirler. Sorguda sadece bir kelime girilebildiği gibi, web sayfası (URL) adresi veya sayfa başlığı kriterleri ile de tarama yaptırılabilir. Sorgulanan web sayfalarının indirilmesini (download) sağlayarak internete bağlı olunmadığı zamanlarda da (offline) bu sayfaları inceleme imkanını sağlamasıdır.
Meta Arama Motorları 2 ÇOMÜ Bilgi Merkezi Copernic Agent BullsEye Webferret Bu araçların deneme versiyonları internet üzerinden temin edinilebilir. Bu programlar Microsoft Windows işletim sistemi üzerinde çalışabilmektedir.
Özellikler.. ÇOMÜ Bilgi Merkezi
e-posta listeleri eposta (elektronik posta) mesajlarını aynı gruba üye olmuş çok sayıda insana otomatik olarak göndermenin bir yoludur. Eposta listesine gönderilen bir eposta, eposta listesi sunucusu (server) programı sayesinde otomatik olarak tüm üyelerine yönlendirilir. Eposta listeleri bir başlık veya konuya göre organize edilirler. Belirtilen bu başlığa veya konuya ilgi duyan kişiler eposta listesi sunucusuna bir mesaj göndererek listeye üye olurlar. Bundan sonra listeye gönderilen her mesaj da yeni üyeye ulaştırılır.
Tartışma Grupları (Newsgroups) Tartışma listesi, kullanıcılarının ilgili konulardaki mesajları okuyabildikleri ve cevap yazabildikleri online (çevrimiçi) tartışma alanlarıdır. Eposta listelerinden üç yönüyle ayrılır: Tartışma listesine üye olma zorunluluğu yoktur. Mesajlar e-mail şeklinde gönderilmemektedir. Çoğu zaman tek konu ile ilgili bir eposta listesi bulmak daha zordur.
Açık Erişim Dergi, Konu, Kurumsal Arşiv Bilimsel literatürün internet aracıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın, erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olması Üniversite ve araştırma kurumlarının entelektüel ürünlerinin sayısal ortamda saklandığı, diğer kurumların ve kullanıcıların kolaylıkla erişebildikleri, tüm dünyada hızla yayılmakta olan yeni bir oluşum BOAI; 2001
Açık Erişim Dergileri-Arama Araçları Directory of Open Access Journals (DOAJ) Die Elektronische Zeitschriftenbibliothek (English version) (EZB) Genamics LivRe Open J-Gate Jan Szczepanski's lists of open access journals University of Nevada Collection of Free Electronic Journals Google Scholar Yahoo's Free Full Text List of Open Access Journals in the Field of Education List of open access journals with Wikipedia entries http://en.wikipedia.org/wiki/open_access#open_access_by_the_numbers
www.doaj.org
Konusal Arşivler Belli bir konudaki bilimsel çalışmaların daha erken ve etkin duyurulması için, açık erişim ölçütleri ile yapılandırılmış bir arşivden kullanıcıların erişimine sunulmasıdır. Çoğunlukla dergi makaleleri ve konferans sunumlarını hedeflemesine karşın, tezler, ders kitapları, öğretim nesneleri, gör-işit materyalleri, kurumsal kayıtlar ve diğer dijital dosyalar da bulunabilir.
Kurumsal arşiv - Arama Araçları ÇOMÜ Bilgi Merkezi http://www.openarchives.org/ http://www.opendoar.org/find.php http://archives.eprints.org/ http://oaister.umdl.umich.edu/o/oaister/ http://citebase.eprints.org/ http://scholar.google.com/
Kurumsal Arşiv Toplu Tarama Araçları
Kurumsal Arşiv Toplu Tarama Araçları
Kurumsal Arşiv Toplu Tarama Araçları
ULAKBİM - CABİM Cahit Arf Bilgi Merkezi (CABİM); Türkiye'deki araştırmacılara ulusal çapta bilgi ve belge hizmetleri sunan, TÜBİTAK-ULAKBİM'e bağlı bir bilgi merkezidir. Merkezde, araştırmacıların ulusal bilimsel literatüre (Türkçe dergiler) erişimlerini etkinleştirmek amacıyla çeşitli konularda Türkçe Veri Tabanları da oluşturulmakta ve Web'den kullanıcıların erişimine açılmaktadır. BOAI; 2001
ULAKBİM CABİM Konu / Atıf Tarama ULAKBİM Cahit Arf Bilgi Merkezi Belge Sağlama Katalog Veri Tabanları
ULAKBİM CABİM, Konu / Atıf Tarama ÇOMÜ Bilgi Merkezi Konu taraması; Araştırmacıların araştırma konuları ile ilgili yapılan Yayınlara erişmek için uluslar arası ve Türkçe bilimsel literatürü içeren veri tabanlarını anahtar kelimeler ile sorgulaması işlemidir. Uzaktan yapılan tarama başvuruları ULAKBİM konu uzmanları tarafından gerçekleştirilerek, başvuru sahibi araştırmacıya iletilmektedir. Atıf taraması; yazarın yayınlarına yapılan atıfların (citation) tespit edilmesi amacıyla uluslar arası atıf indeksleri (SCI, SSCI, Arts&Hum) üzerinden yapılan taramalardır. Ulakbim üyelik hesabı oluşturulmalı + ücret
ULAKBİM CABİM, Belge Sağlama ÇOMÜ Bilgi Merkezi Ulusal Belge Sağlama Sistemi (UBSS); kullanıcıların ULAKBİM'e gelmeden uzaktan (Web üzerinden) belge isteği (makale vd.) yapabilmelerini sağlayan sistemdir. Belgelerin fotokopileri, kullanıcılara posta ya da kargo aracılığı ile iletilmektedir. Tüm kişi ve kurumlar faydalanabilir. Yurt dışındaki bilgi merkezlerinden de yayın istenebilir. Ulakbim üyelik hesabı oluşturulmalı + ücret
ULAKBİM CABİM, Makale İstek ve Katalog Makale İstek Sistemi (MIS); makale isteklerini (fotokopi) ULAKBİM'e gelerek elden teslim almak isteyen kullanıcılar içindir. Kullanıcıların, ULAKBİM süreli yayın koleksiyonundan yapacakları fotokopi isteklerini elektronik ortamda önceden tanımlamalarını sağlar. Katalog ULAKBİM, Gazi, Hacettepe, ODTÜ, Bilkent ve Başkent Üniversiteleri'nin süreli yayın/dergi koleksiyonlarını tarayabilirsiniz. Lisans anlaşmaları gereği, elektronik dergilere yanlızca TÜBİTAK üzerinden erişilmektedir. Ulakbim üyelik hesabı oluşturulmalı + ücret
ULAKBİM CABİM, Veritabanları ÇOMÜ Bilgi Merkezi ULAKBİM Türkçe Veri Tabanları, araştırmacıların Türkçe bilimsel literatürde yayınlanan makalelere erişimlerini etkinleştirmek amacıyla ULAKBİM tarafından oluşturulan konu bazlı veri tabanlarıdır. Türkçe veri tabanlarında konunuzla ilgili tarama yaptıktan sonra makale künyelerinin hemen altında yer alan [Belge Sağla] bağlantısı ile Belge Sağlama Hizmetlerine bağlanabilir ve Buradan istediğiniz makalelerin tam metinlerini isteyebilirsiniz.
ULAKBİM Türkçe Veri Tabanları, Tarama Henüz tüm dergiler tam metin olarak sisteme aktarılmadığı için, tam metin filitreleme opsiyonu yok Toplam tam metin dergi sayısı 82
TÜBİTAK Destekli Projeler Veri Tabanı ÇOMÜ Bilgi Merkezi TÜBİTAK Araştırma Grupları tarafından desteklenmiş araştırma projelerinin ve TÜBİTAK-TÜBA-YÖK tarafından desteklenen sosyal bilimler alanındaki projelerin sonuç raporlarını içermektedir. Veri tabanı, projelerin sonuç raporlarının bibliyografik veri ve özlerini kapsamaktadır. TÜBİTAK araştırma grupları tarafından desteklenen projelerin raporları (asıl kopyalar) ULAKBİM kütüphanesinde bulunmaktadır. Veri tabanı üzerinden proje raporlarından fotokopi isteği yapılabilmektedir. Bunun yanı sıra, TÜBİTAK'in destekleği, halen yürümekte olan ve sonuçlanan projelerin durum bilgileri TÜBİTAK Web sitesi'nden taranabilmektedir. http://mistug.tubitak.gov.tr/proje/index.php Konu Kapsamı: Temel ve Uygulamalı Bilimler Sosyal Bilimler 1965'den günümüze Proje Sayısı5879
Konu Kapsamı: Temel ve Uygulamalı Bilimler Sosyal Bilimler Kapsadığı 1965'den günümüze Proje Sayısı5879
SONUÇLAR Bir araştırmacı için en önemli ve değerli şey vakittir. Bu sunumda bilgiye ulaşmak için kullanılabilecek yöntemler verilerek araştırmacının en kısa zamanda aradığı bilgiye ulaşabilmesi hedeflenmiştir. Bir şeyi geliştirmeden önce aramaya inanmak gerekmektedir.
İsmail İŞLEYEN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi isleyen@comu.edu.tr http://members.comu.edu.tr/isleyen