Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma

SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi Nisan 2014, Sayı: 31, ss.307-316 SDU Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences April 2014, No: 31, pp..307-316 Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma Münire ÇİFTÇİ Zeynep GAZALİ TANIŞMAN Ebru YURDAARMAĞAN ÖZET Halkla ilişkiler araçlarının etkin kullanılmasının örgütler için önemli bir rekabet avantajı sağladığı bir gerçektir. Son yıllarda her nesilden insanın aktif olarak kullandığı sosyal medya platformları önemli bir iletişim ve halkla ilişkiler aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sosyal medya platformlarının kullanım alışkanlıklarını tespit edilmesi amacıyla yapılan bu çalışmada, Türkiye de yer alan üniversitelerin web sayfaları ve yer aldıkları sosyal medya platformları içerik analizi ile incelenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre üniversitelerin çoğunun sosyal medya platformlarından en az birini kullandıkları görülmektedir. Fakat detaylı inceleme yapıldığında bu platformların etkin bir halkla ilişkiler aracı olarak kullanılmadığı sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Halkla İlişkiler, Sosyal Medya, Üniversiteler, İçerik Analizi A Research for Identifying Social Media Habits of Universities ABSTRACT Effective use of public relations tools is the fact that it provides a significant competitive advantage for organizations. In recent years, social media platforms, people of every generation that actively use, emerge as an important tool of communication and public relations. In this study, In order to identify the use of social media platforms habits, web pages and social media platforms are located of the universities in Turkey were analyzed with content analysis. According to the results of the study, the majority of universities use at least one of social media platforms. But, when examined in detail, It was concluded that the platforms are effectively not used as a public relations tool. Key Words: Public Relations, Social Media, Universities, Content Analysis Giriş İletişim çağı olarak nitelendirilen günümüzde sosyal medya farklı ve etkin kullanım alanıyla yeni bir iletişim, hatta halkla ilişkiler aracı olarak kullanılmaktadır. Tek yönlü bilgi paylaşımından çok yönlü ve eşzamanlı paylaşımı kolaylaştıran donanım (bilgisayar, akıllı telefonlar gibi) ve yazılımların herkes tarafından rahatlıkla kullanıldığı ve internetin yaygınlaştığı bir dönemde sosyal medyanın bu kadar etkin ve verimli kullanılması Yrd.Doç.Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, munireciftci@sdu.edu.tr. Araş.Gör. Süleyman Demirel Üniversitesi, İletişim Fakültesi, zeynepgazali@gmail.com Süleyman Demirel Üniversitesi, Kurumsa lletişim Merkezi, ebruyurdaarmagan@sdu.edu.tr

308 Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik kaçınılmaz bir gerçektir. 1 Çoğu internet kullanıcısı, bilgiyi, sosyal medya araçlarını kullanarak yaymakta ve elde etmektedir. Burada kullanılan bilginin güvenilirliği ve geçerliliği tartışma konusudur. Bunun yanında bu bilginin hızla yayılıp ilgili kurum/kuruluş veya kişileri etkilediği de bilinen bir gerçektir. Bu bağlamda sosyal medya, gündemi belirleyen önemli bir araç haline gelmiştir. Yeni medya aracı olarak da bilinen sosyal medya; bir sosyal etkileşim ortamıdır 2. Sosyal medyanın geleneksel medya araçlarından farkı; en az iki yönlü ve eş zamanlı bilgi aktarımı sağlıyor olmasıdır. 3 Sosyal medya, zaman ve mekân sınırlamasını ortadan kaldırmaktadır. 4Sosyal medya denildiğinde, insanların aklına ilk olarak Facebook, Twitter vb. bağlantılar gelmektedir. Fakat forumlar, sözlükler, bloglar, mikrobloglar, yani fikirlerin, bilgilerin paylaşılıp tartışılabildiği, fikir alışverişinin olduğu her alan sosyal medyaya dâhildir. 5 Bu alanlar sosyal medya platformları olarak bilinmektedir. Sosyal medya platformlarını Tuncer 6 ve Akar 7 aşağıdaki gibi sınıflandırmaktadır; Bloglar, Mikrobloglar (Twitter gibi), Internet forumları (Google Grupları gibi), İnceleme ve değerlendirme siteleri (Yelp gibi), Sosyal haber ve sosyal işaretleme siteleri (Digg, StumpleUpon, Pinterest gibi), Sosyal ağ kurma siteleri (Facebook, LinkedIn, Google+ gibi), Medya paylaşım siteleri (YouTube, Flickr, Slideshare gibi), Sanal dünyalar (Second Life gibi), Diğer platformlar (Wikiler, Podcasting araçları vb.). Sosyal ağ platformlarında, kullanıcılar biyografileri, fotoğrafları kişisel bilgilerinin yer aldığı profillere sahiptirler. Örneğin, Flickler instagram gibi siteler fotoğraf paylaşımı fotoğrafa yorum yapma olanağı verirken, youtube video paylaşımını desteklemektedir. Linkedin, iş bağlantıları kurma, yeni sosyal ve iş olanaklarını değerlendirme imkânı verir. Sosyal ağ platformlarında kullanıcı profilleri, diğer kullanıcıları tanıma imkânı verir. 8 Bu 1 Ray Poynter, İnternet ve Sosyal Medya Araştırmaları El Kitabı Pazar Araştırmaları İçin Araçlar ve Teknikler, (çev) Ümit Şensoy, Optimist Yayınevi, İstanbul, 2012, s 4. 2 A. Selim Tuncer, Sosyal Medyanın Gelişimi. Zeynep Özata(Edit.). Sosyal Medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2013, s. 12 3 Erkan Akar, Sosyal Medya Platformları. Zeynep Özata(Edit.). Sosyal Medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2013, s.53. 4 Süleyman Barutçu, Melda Tomaş, Sürdürülebilir Sosyal Medya Pazarlaması ve Sosyal Medya Pazarlaması Etkinliğinin Ölçümü, IUYD, cilt. 4, sayı 1, 2013, s 7 5 Tuncer, a.g.e., s. 15. 6 Tuncer, a.g.e,, s.16. 7 Akar, a.g.e., s. 53. 8 Hasan Sarı, Sosyal Medya ve Uygulamarının On-Line Halkla İlişkiler Açısından Değerlendirilmesi, http://www.hasansari.com.tr/upload/98603353.pdf, 13.Mart.2014.

Münire ÇİFTÇİ & Zeynep Gazali DANIŞMAN & Ebru YURDAARMAĞAN 309 siteler arasında ayırt edici özelliklerin başında ise profil bilgilerindeki, bilgi oranı ve düzeyidir. 9 Şekil 1. Sosyal Medya Peteği Kaynak: J.H Kietzmann, K Hermkens, I. P. McCarthy, B.S. Silvestre, Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media, Business Horizons, 54, 2011, s. 243. Sosyal medya, 7 temel fonksiyonu içermektedir. Kietzmann nın 10 sosyal medya peteği olarak isimlendirdiği bu fonksiyonlar sosyal medya kullanıcılarının sosyal medya platformlarını kullanma sebeplerini kategorize etmektedir. Bu fonksiyonlar; kimlik, sohbet, paylaşım, konum, ilişkiler, itibar ve gruplardır. Bu fonksiyonlar bizlere sosyal medya ağlarının özellikleri hakkında bilgi vermekte, hangi sosyal medyanın hangi fonksiyonlarının daha baskın kullandığını görmemiz ve sosyal ağları değerlendirmemiz açısından kolaylık sağlamaktadır. 11 9 Z. Beril Akıncı Vural, Mikail Bat, Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma, Journal of Yasar University, Cit 20, Sayı 5, 2010, s. 9. s.3348 3382 10 J.H Kietzmann, K Hermkens, I. P. McCarthy, B.S. Silvestre, Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media, Business Horizons, 54, 2011, s. 241-251. 11 Akar, a.g.e., s. 20.

310 Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik Sosyal medya peteğinde yer alan, kimlik, sosyal medya platformlarını oluşturan temel fonksiyonlardan biridir. Sosyal medya kullanıcıları, sosyal ağlarda kendilerini ifade ederken, demografik özelliklerinin yanı sıra düşüncelerini, ilgi alanlarını beğendiklerini ya da beğenmediklerini profillerine yansıtmaktadırlar. 12 Sosyal medya sitelerinde kullanıcılar aralarında sohbet edebilmekte farklı sebeplerle sosyal ağ kullanıcıları sohbet ortamlarında bulunabilmektedir. Kullanıcıları kendileri gibi düşünen diğer insanlarla tanışmak, bir konu ya da ürün hakkında bilgi almak amacıyla sosyal medyada sohbet amacıyla bulunabilmektedir. 13 Ancak sosyal ağlarda sohbet düzeyi farklı platformlara göre değişmektedir. Örneğin twitterda sohbet unsuru daha çok ön plana çıkarken, kimlik unsuru geri planda kalmaktadır. Sosyal medyada kullanıcılar farklı alanlarda paylaşımlarda bulunabilmekte, bu paylaşımlar odaklanılan unsurlara göre farklılık göstermektedir. Facebook çok yönlü bir paylaşıma olanak verirken, youtube video paylaşımına odaklanmaktadır. Sosyal medya platformları kullanıcılara konum bildirme olanağı da sunmakta kullanıcılar konumlarını bulundukları yerleri birbirlerine bildirebilmektedir. Facebook, Twitter, Foursquare gibi üzerinden chek-in bilgisi olan sosyal medya ağlarıyla kullanıcılar, arkadaşlarını tek bir uygulama üzerinden izleyebilmektedir. Sosyal medya kullanıcıları ağlar içerisinde birbirileriyle ilişki kurmakta, bu ilişkiler taraflar arasındaki bir paylaşımdan, fiziksel yaşamdaki buluşmalardan, arkadaş listelerine eklemelerden oluşabilmektedir. Farklı sosyal medya bağlantılarına göre farklı ilişkiler gelişmektedir. Örneğin Linkedin temel olarak formal bir ilişki ağına odaklanan sosyal bir platformdur. Bazı sosyal medya platformları ise informal yapılanmaya izin vermektedir. Genel olarak kimlik boyutuna önem vermeyen sosyal ağlar, ilişkiler boyutuna da çok önem vermemektedir. Sosyal medya kullanıcılarının diğer kullanıcıları nasıl gördükleri, kendilerini de ne ölçüde değerlendirdiklerini itibar ölçütü olarak ifade edilebilmektedir. Sosyal medya ağlarına göre farklı itibar ölçümleri söz konusudur. 12 Andreas M. Kaplan, Michael Haenlein, Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media, Business Horizon 53, 2010, p.58. 13 Kietzmann vd, a.g.m., s.248.

Münire ÇİFTÇİ & Zeynep Gazali DANIŞMAN & Ebru YURDAARMAĞAN 311 Şekil 2. Sosyal Medya Fonksiyonları Kaynak: J.H Kietzmann, K Hermkens, I. P. McCarthy, B.S. Silvestre, Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media, Business Horizons, 54, 2011, s. 248. Örneğin twitterda takipçi sayısının fazlalığı itibar için göz önünde tutulurken, youtube için izlenme oranı bir itibar göstergesidir. Sosyal medya platformlarında kullanıcılar için iki tür gruptan söz edilebilir; Bunlardan ilki, kullanıcıların arkadaş listeleri içindeki kişileri belli kraterlere göre ayırmasından oluşan, yakın arkadaşlar, takipçiler ya da fanlar şeklinde oluşan gruplardır. İkinci tür gruplar ise, gerçek yaşamdaki kulüplere benzer şekilde kurulan gruplardır. 14 Sosyal medya fonksiyonlarının sosyal medya platformlarında kullanımlarında öncelik sırası değişkenlik göstermektedir. Yukarıdaki şekiller incelendiğinde 4 farklı sosyal medya platformu ve bunların öncelikli fonksiyonları görülmektedir. Bu platformaların kullandıkları fonksiyonlara bakıldığında en az 3 fonksiyonu etkin kullandıkları söylenilebilir. Koyu renkli alanlar, o platformun temelde en fazla odaklandığı unsuru 14 Akar, a.g.e., s 20-21.

312 Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik göstermektedir. 15 Örneğin, LinkedIn temelde kimlik boyutuna odaklanırken, Foursquare konum boyutuna, YouTube paylaşım boyutuna ve Facebook ise ilişkiler boyutuna odaklanmaktadır 16 Yaygın bir kullanım alanının olması ve birçok kullanıcıya ulaşması nedeniyle sosyal medya siyaset, eğlence, moda, ticaret gibi neredeyse her alanda etkisini göstermektedir 17. Bu yaygın etkisinden dolayı çoğu kurum ve kuruluş sosyal medya da özel sayfalarda yer almakta, sosyal medyayı kamuoyunu tanıma ve kendisini tanıtma aracı olarak kullanmaktadır 18 Bu açıdan günümüzde sosyal medyanın halkla ilişkiler uygulamaları açısından önemli bir yer tutmaktadır 19 Halkla ilişkiler çalışmaları hedef kitle ile etkili iletişim kurabilmek amacıyla stratejik olarak yönetilmesi gereken bir yönetim fonksiyonudur. Halkla ilişkiler işletmenin tüm hedef kitlesine yönelik olarak ilişkilerinin yönetiminin yanı sıra diğer yönetim işlevlerinin ortak hareket etmesini sağlayan kilit bir noktadadır. Günümüze kadar halkla ilişkiler geleneksel yöntemlerle ve geleneksel araçlarla yönetilmekteyken değişen dünya ve gelişen iletişim teknolojileri halkla ilişkilerin stratejik çözümler üretmesini gerekli kılmıştır. Sosyal medyanın hedef kitle ile iletişim kurma açısından sağladığı iki yönlü iletişim fırsatını kullanması halkla ilişkilerin stratejik yönetimini destekler özelliklerdir. 20 Bu açıdan ele alındığında sosyal medya halkla ilişkiler açısından her hedef kitleye yönelik olarak, iki yönlü iletişime fırsat sağlamaktadır. Bu durum, sosyal medyayı halkla ilişkiler için artık olmazsa olmaz bir araç haline getirmiştir. Sosyal ağlar kurum ve kuruluşlara ait içeriğin daha hızlı yayılması için de uygun bir araçtır. Sosyal ağlarda kurumların yer alması, kurumun itibar yönetimi ve kamuoyunun düşüncelerini takip etmesi açısından önemlidir. 21 Bu bağlamda bu çalışmada halkla ilişkiler çalışmalarının etkin olarak kullanılması gereken kurumlardan biri olan üniversitelerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları incelenmiştir. Doğrudan sosyal medya platformlarındaki etkinliği araştırılan bu çalışmada dolaylı olarak üniversitelerin halkla ilişkiler stratejileri sorgulanmıştır. Bu bağlamda nitel bir araştırma yöntemi olan içerik analizi ile Türkiye deki üniversitelerin bulundukları sosyal medya platformları incelenerek bu platformlarda mevcut durumları tespit edilmiştir. Bu alanda yapılan çalışmanın olmaması araştırmanın özgün tarafını oluşturmaktadır. 15 Kietzmann vd, a.g.m., s.248. 16 Akar, a.g.e., s.19 17 Barutçu ve Tomaş, a.g.m., s.11. 18 Rimantas Gatautis, Asta Kazakevičiūtė, consumer behavıor ınonlıne socıal networks: Revıew and future research dırectıons, Economıcs And Management, Vol.4, 2012 p. 1458. ss 1457-1463. 19 Andreas M. Kaplan, Michael Haenlein, Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media, Business Horizon 53, 2010, p.59. 20 Yüksel Köksal,Şuayip Özdemir, Bir iletişim Aracı Olarak Sosyal Medya nın Tutundarma Karması İçerisindeki Yeri Üzerine Bir İnceleme Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2013, Cilt 18, Sayı 1, s.326. 21 Mesude Canan Öztürk, Sosyal Medyada Halkla İlişkiler, Zeynep Özata(Edit.). Sosyal Medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2013, s. 108

Münire ÇİFTÇİ & Zeynep Gazali DANIŞMAN & Ebru YURDAARMAĞAN 313 2. Araştırmanın Metedolojisi Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanma Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma adlı çalışmanın amacı Türkiye deki üniversitelerin web sayfaları dikkate alınarak kullandıkları resmi sosyal medya araçlarını ve bu araçları etkin kullanıp kullanmadığını tespit etmektir. Bu bağlamda araştırmanın kapsamını üniversiteler ve onların sosyal medya araçlarını kullanım alışkanlıkları ve kullanım sıklığı oluşturmaktadır. Araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi veri toplama araçlarının kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konulmasına yönelik bir sürecin izlendiği araştırma deseni olarak bilinen nitel bir araştırmadır. Araştırmada Yüksek öğretim Kuruluna bağlı 176 üniversitenin verileri dikkate alınmıştır. Veri toplama yöntemi olarak nitel bir araştırma tekniği olan; sözel, yazılı ve diğer materyallerin içerdiği mesajı, anlam veya dilbilgisi açısından nesnel ve sistematik olarak sınıflandırma, sayılara dönüştürme ve çıkarımda bulunma yoluyla sosyal gerçeği araştırma olarak bilinen içerik analizi kullanılmıştır. İçerik analizi yoluyla üniversitelerin web sayfalarında yer alan sosyal medya bağlantıları dikkate alınarak yeni kodlar oluşturulmuş ve kodlama yönergesi hazırlanmıştır. Hazırlanan kodlama yönergesi araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Bu yönerge alan uzmanları tarafından incelenmiştir. Bu bağlamda oluşturulan kodlama yönergesi güvenilir ve geçerlidir. Yönerge kapsam geçerliliği gözden geçirilmiş kodlardan oluşturulmuştur. Araştırmada, üniversitelerin web sayfalarında yer verdikleri sosyal medya bağlantı linkleri, bu linklerde yer alan paylaşımları ve paylaşım oranları, sosyal medyaya katılım tarihleri, paylaşım sitelerinde nasıl bir üslup benimsedikleri, hangi sosyal medyayı daha aktif kullandıkları, sosyal medya kullanıcıları tarafından sosyal medyada hangi konularda etiketlendiklerini ortaya koymak amacıyla kodlar oluşturulmuştur. Bu kodlar dikkate alınarak incelenen üniversitelerin yeni bir medya aracı olan sosyal medyayı etkin kullanıp kullanmadığının tespiti yapılmaya çalışılmıştır. 3. Araştırmanın Bulguları Araştırmaya dâhil edilen üniversitelerin web sayfaları incelendiğinde ve analiz edildiğinde aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır. Üniversitelerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları tespit etmek, üniversitelerin resmi sayfalarına ulaşabilmenin kolaylığını tespit etmek amacıyla sorulan, Web sayfalarında sosyal medya bağlantıları var mı? araştırma sorusuna incelenen 176 üniversitenin 136 sının web sitelerinde sosyal medya bağlantıları bulunduğu tespit edilmiştir. 39 üniversite sosyal medya kullanmalarına rağmen web sayfalarında bağlantı linki vermediği görülmüştür. Bağlantı linki vermeyen ve sosyal medyada yer alan bu üniversitelerin yer aldıkları sosyal medya araçlarını resmi olarak kullanmadığı söylenilebilir. Araştırmada incelenen 170 üniversitenin 138 i sosyal medya platformlarında kullandığı dil resmidir. 32 üniversitenin ise informal bir dil kullandığı görülmektedir.

314 Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik Üniversitelerin resmi olarak kullandıkları veya gayri resmi olarak yer aldıkları sosyal medya araçlarının dağılımı Tablo1 deki gibidir. Tablo1. Üniversitelerin Resmi ve Gayri Resmi Kullandıkları Sosyal Medya Platformlarının Frekans Dağılımı Facebook Twitter Linkedin Google+ Friedfeed Youtube Diğer 162 154 13 28 2 87 34 Kodlama yönergesinde yer alan Hangi sosyal medya araçlarını kullanıyorlar? sorusu dikkate alınarak yapılan analizde 176 üniversitenin, 165 i Facebook, bu üniversitelerin 154 ü aynı zamanda Twitter, 87 si Youtube, 28 si Google+, 13 ü Linked in, 2 si Friedfeed kullandığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda 34 üniversite web sayfalarında Intagram, Flicker, Dailymotion gibi sosyal medya platformlarına yer vermiştir. Üniversitelerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları, hangi amaçlarla sosyal medya sitelerinde paylaşımda bulunduklarını incelemek üzere, üniversitelerin hangi konularda sosyal medyada yer aldıkları incelenmiştir. Araştırmada 176 üniversitenin sosyal medya kullanım alışkanlıkları dikkate alındığında bu üniversitelerden 6 sının sosyal medyada resmi sayfalarının olmadığı tespit edilmiştir. Sosyal medyada var olan 170 üniversitenin sosyal medyayı hangi amaçla kullandıkları bakıldığında incelenen üniversitelerin 156 si sosyal medyayı duyuru yapmak için kullanmaktayken, bu üniversitelerin 142 si aynı zamanda etkinlik haberlerine yer vermekte, 110 u üniversite tanıtımlarını yapmaktadır. 32 üniversite, üniversitede yapılan yeniliklere sosyal medyada yer verirken, 89 üniversite basından haberler, öğrenci diyalogları, özlü sözler gibi farklı paylaşımlara da yer vermişlerdir. Üniversitelerin sosyal medyayı aktif kullanımlarında başı Facebook, Twitter çekmektedir. Üniversiteler sosyal medyada en aktif olarak Facebook ta yer almakta, ardından bunu Twitter izlemektedir. Üniversitelerin aktif sosyal medya kullanımlarında Youtube 3. sırada yer almaktadır. 137 üniversite Youtube aktif olarak kullanırken, 19 u bağlantısı bulunmasına rağmen aktif olarak kullanmamaktadır. Linkedin, Google+, Friedfeed, Vine, Instagram, Flicker gibi diğer sosyal medya bağlantıları ise üniversiteler tarafından aktif olarak kullanılmamaktadır. Araştırma kapsamında üniversitelerin neredeyse tamamının sosyal medya platformlarından ilk olarak önce Facebook u kullandıkları görülmektedir. Bu bağlamda sosyal medyaya kullanmaya başladıkları yılları tespit etmek amacı ile diğer platformların başlangıç tarihinde ziyade sadece Facebook hesabı aldıkları tarih dikkate alınmıştır. Ayrıca başlangıç tarihlerine kolay ulaşılamadığı için diğer platformlar inceleme dışında kalmıştır. Facebook incelendiğinde üniversitelerin bu platformu etkin olarak son birkaç yılda kullandığı görülmektedir. 2007 yılında Facebook a katılan bir üniversite varken, bu sayı 2008 de 2 çıkmakta, 2009 da 4 üniversite Facebook hesabı alarken, 2010 da 35 üniversite Facebook a katılmıştır. Facebook a en yüksek katılım 2011 yılında 63 üniversitenin katılımıyla gözlenmektedir. 2012 yılında 40 üniversite Facebook hesabı alırken, 2013 yılında 17 üniversitenin Facebook hesabı aldığı gözlenmektedir. Yıl

Münire ÇİFTÇİ & Zeynep Gazali DANIŞMAN & Ebru YURDAARMAĞAN 315 bazında artışın temel sebebi olarak Facebook kullanımının gençler arasında yaygınlaşması ve etki alanının son yıllarda geniş olması gösterilebilir. Üniversitelerin aktif olarak kullandığı sosyal medya platformlarından biri olan Twitter ın kullanım sebepleri incelendiğinde, paylaşımcıların üniversitelerini çoğunlukla etiketlediği görülmektedir. Hangi etiketlerle paylaşımda bulundukları incelendiğinde, 176 üniversitenin 152 si tanıtım etiketleriyle yer almaktadır. 111 üniversite basından haberlerle Twitter da etiketlenmişlerdir. 73 üniversite Twitter da etkinliklerle yer alırken, 95 i duyurularda kullanıcıların paylaşımlarında yer almıştır. 15 üniversitenin yeniliklerle Twitter kullanıcı paylaşımlarında yer bulurken, 57 üniversite paylaşımcıların eleştirilerini twitlemişlerdir. Sonuç Üniversitelerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları tespit edilmeye yönelik bu araştırmada, bulgular değerlendirildiğinde; Türkiye deki üniversitelerin sosyal medya platformlarını, stratejik halkla ilişkiler aracı olarak, bilinçli ve etkin kullanmadıkları ana sonucuna ulaşılabilir. Üniversiteler paylaşım sitelerinde genellikle formal bir üslup benimsemişlerdir. Bu üniversiteler ise Web sayfalarında sosyal medya bağlantıları olan üniversitelerdir. Web sayfalarında sosyal medya linkine rastlanmayan üniversitelerin çoğunun sosyal medya platformlarında informal üslupla paylaşımlarda bulundukları araştırma bulgularında görülmektedir. Bu bulguya dayanarak bu platformların kurum olarak değil öğrenciler tarafından yönetildiği sonucuna varılabilir. Sosyal medya platformları incelendiğinde üniversitelerin tanıtım, etkinlik, duyuru, yenilik fotoğraflar gibi çok yönlü paylaşımları için facebook ve twitter, hesaplarını kullandıkları, tanıtım videoları basında yer alan görüntülü haberler için ise youtube, google+, dailymotion gibi hesapların tercih ettikleri sonucuna varılabilir. Üniversitelerin sosyal medyaya katılımlarında ise son 3 yılda artış görülmektedir. Bu artışta son yıllarda açılan yeni üniversiteler, sosyal medyanın son 5 yılda kazandığı şöhret önemli bir etkiye sahiptir. Araştırma bulgularında yeni açılan üniversitelerin birçoğu açıldıkları tarih itibariyle sosyal medyada yer alırken, eski üniversitelerin sosyal medyaya katılımının sosyal medyanın gelişim gösterdiği yıllara rastlaması tesadüf değildir. Üniversiteler kendilerini sosyal medyada öncelikle Facebookta konumlandırmaktadır. İlişkiler peteğinin öne çıktığı bu sosyal ağda, paylaşımlarla, takipçiler hem bilgilendirilmekte, hem de onların konularla ilgili görüşleri alınmaktadır. Facebook u takip eden ikinci sosyal medya platformu olan Twitter da ise sohbet ve konum öğesi öne çıkmaktadır. Takipçiler çoğunlukla bu platformu kurumun etkinliklerini takip etme, duyurular, tanıtımlar, yenilikler, yerbildirimleri, eleştiri, basından haberler gibi başlıklar altında kullanmaktadırlar. Üniversiteler, Youtube, Google+, Linkedin, Flicker, Instagram gibi sosyal medya bağlantılarına web sayfalarında yer vermektedir. Ancak bu sosyal medya platformları üniversiteler tarafından daha az tercih edilmekte, açılmış hesapları bulunmasına rağmen aktif olarak kullanılmamaktadır. Facebook ve Twitter kullanıcıları genellikle iki hesabı birbirine bağlamakta, Facebook un

316 Üniversitelerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Tespit Edilmesine Yönelik kullanıcılara çok yönlü bir paylaşım alanı sunmasının, Facebook u daha aktif bir sosyal ağ olarak tercih edilmesine neden olduğu görülmektedir. Üniversitelerin sosyal medyada kullandıkları sosyal medya platformalarına göre kendileri tanımlamaları farklılık göstermektedir. Üniversitelerin, sosyal medya peteğinde yer alan kimlik, ilişkiler, konum, paylaşım, sohbet, itibar fonksiyonlarını bilinçli kullanmadıkları bu araştırma sonuçlarına dayanarak söylenilebilir. Bilinçli kullanılmaması ise sosyal medyada üniversitelerin tanıma ve tanıtmaya yönelik iyi niyet çabalarının yetersizliğini göstermektedir. Ayrıca üniversite tarafından kullanılmayan bu alanlarda oluşan boşluklar öğrenciler tarafından gayri resmi hesaplarla desteklenmektedir. Bu durum üniversitenin imajı açısından uzun vadede olumsuz sonuçlara neden olabilir. Bu değerlendirmeler ışığında sonuç olarak sosyal medya platformlarının kullanımının, üniversiteler için etkin bir halkla ilişkiler aracı olmaktan uzak olduğu söylenilebilir. Kaynakça TUNCER, S. (2013). Sosyal Medyanın Gelişimi. Zeynep Özata(Edit.). Sosyal Medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. ss. 2-25. AKAR, E. (2013). Sosyal Medya Platformları. Zeynep Özata(Edit.). Sosyal Medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. ss. 52-79. ÖZTÜRK, M. C. (2013). Sosyal Medyada Halkla İlişkiler. Zeynep Özata(Edit.).Sosyal Medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. ss. 106-137. BARUTÇU, S., TOMAŞ, M.(2013) Sürdürülebilir Sosyal Medya Pazarlaması ve Sosyal Medya Pazarlaması Etkinliğinin Ölçümü, IUYD, cilt. 4, sayı 1, ss. 7 SARI, H., Sosyal Medya Ve Uygulamarının On-Line Halkla İlişkiler Açısından Değerlendirilmesi, http://www.hasansari.com.tr/upload/98603353.pdf, 13.03.2014. VURAL, Z. B. A., BAT. M., (2010) Yeni Bir İletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma, Journal of Yasar University, Cit 20, Sayı 5, ss. 3348-3382. KİETZMANN,J.H, HERMKENS, K, MCCARTHY I. P., SİLVESTRE, B.S., (2011) Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media, Business Horizons, 54, ss. 241-251. GATAUTİS, R., KAZAKEVİČİŪTĖ, A., (2012) Consumer Behavıor Inonlıne Socıal Networks:Revıew and Future Research Dırectıons, Economıcs And Management, Vol.4, ss 1457-1463. KAPLAN, A. M., HAENLEİN, M.,(2010) Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media, Business Horizon, ss. 53.59-68. KÖKSAL Y., ÖZDEMİR Ş., (2013) Bir iletişim Aracı Olarak Sosyal Medya nın Tutundarma Karması İçerisindeki Yeri Üzerine Bir İnceleme Süleyman Demirel Üniversitesi,İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, ss. 323-337. POYNTER R., (2012), İnternet ve Sosyal Medya Araştırmaları El Kitabı Pazar Araştırmaları İçin Araçlar ve Teknikler, (Çev) Ümit Şensoy, Optimist Yayınevi, İstanbul, 2012. http://www.campaigntr.com/2014/02/20/68209/facebook-turkiye-rakamlarini-acikladi/ (20.03.2014).