TEMEL BİLGİSAYAR Ders Notları Yrd. Doç. Dr. Seyit Okan KARA
İnternetin Tanımı: İnternet, belirli bir amaç için bilgi alıp vermek üzere birbirine bağlanmış bilgisayarların oluşturduğu uluslararası bilgisayar haberleşme şebekesidir. Türk Dil Kurumu internetin tanımını Bilgisayar ağlarının birbirine bağlanması sonucu ortaya çıkan, herhangi bir sınırlaması ve yöneticisi olmayan uluslararası bilgi iletişim ağı olarak yapmaktadır.
İnternet ve Alan Adları: İnternette veri iletişimi belirli bir düzen içerisinde yapılmaktadır. Eğer bir bilgiye erişmek istiyorsak o bilginin bulunduğu adresi de bilmemiz gerekir. Bu adres IP adresi veya alan adıdır (domain name). IP ler sayılarla ifade edilmektedir ve akılda kalması zordur. Bu nedende alan adı sunucuları IP leri çözümleyerek alan adına dönüştürür. Örneğin 195.168.1.36 IP iken www.meb.gov.tr alan adıdır. Alan adları URL olarak da ifade edilebilir. Verilen örnekten anlaşılacağı üzere alan adının hatırda kalması daha kolaydır.
İnternet ve Alan Adları: Ülkemizde alan adı işlemlerini Orta Doğu Teknik Üniversitesi www.nic.tr adresinden gerçekleştirmektedir. Türkiye de herhangi bir kuruluş veya birey internet sitesi için alan adı almak istiyorsa www.nic.tr adresine başvurarak belirli kıstaslar çerçevesinde istediği alan adını alabilir.
Alan adının bütününü incelediğimiz zaman temel olarak şu kısımlardan oluşur. www.meb.gov.tr www.(alan adı).(üst seviye alan adı).(ülke kodu) Buradaki alan adı kişiyi, kurumu, bir ifadeyi veya bir reklamı temsil edebilir. Üst seviye alan adı ise kuruluşların yapısına göre değişiklik gösterir.
Örneğin, com ticari kuruluşlar, net telekomünikasyon kurumu, gov hükümet birimleri, edu eğitim kurumları (genellikle üniversiteler), k12 ilk ve ortaöğretim kurumları, org dernekler veya partiler, mil askeri teşkilatlar için verilirken av avukatlar, name bireyler için verilmektedir.
İnternet Tarayıcısı: İnternette hizmet veren sunucu bilgisayarlardan gelen bilgi paketlerinin derlenmesi internet tarayıcıları tarafından yapılmaktadır. Aynı şekilde bir sunucuya bilgi gönderilecekse internet tarayıcıları vasıtasıyla bilgi gönderme işlemi gerçekleştirilebilir.
İnternet tarayıcısını kullanırken bazı kısa yol tuşları işinizi kolaylaştıracaktır. Bunlardan belli başlı olanları şunlardır: F5 F11 : İnternet sayfasını yeniler. : Sayfayı tam sayfa gösterir. Tekrar basıldığında eski halini alır. Ctrl+N : İlave yeni bir sayfa açar. Alt+F4 : Açılan sayfayı kapatır. Bckspc : Bir önceki sayfaya döner.
TCP/IP nedir? "Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca "internet protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir. TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasında organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden, diğer bir yere veri iletişimini olanaklı kılan pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel addır. Bir başka deyişle, TCP/IP protokolleri bilgisayarlararası veri iletişiminin kurallarını koyar.
İnternet Ne Sunar? İnternet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek çok servis sunar. Örnek olarak, Internet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki verilmişse, İnternet e bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da İnternet erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya transfer protokolü olarak bilinir.
İnternet Ne Sunar? İnternet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek çok servis sunar. Örnek olarak, Internet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki verilmişse, İnternet e bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da İnternet erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya transfer protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, internet üzerindeki kullanıcılar birbirlerine elektronik posta gönderebilirler. Bu da posta iletim protokolü olarak bilinir.
Arama Katalogları Arama Katalogları web sitelerini başlıklarına, içeriklerine göre gruplayıp, aradığınız siteye kolayca ulaşmanızı sağlar. Katalog yapısını dizin hiyerarşisi gibi görerek aradığınız siteye ulaşabilirsiniz. Örneğin; Alışveriş Bilgisayar Ürünleri Donanım satıcıları X Donanım Ltd. Şti. Toplum ve Politika Hukuk Danıştay Katalogdan konu başlıkları daraltılarak istediğiniz kurum ya da kuruluşun (Danıştay'a ya da X Donanım Ltd. Şti.) sitelerine ulaşılır.
Arama Motorları Arama motoru aradığınız bilgi için yazdığınız anahtar sözcüğü arar ve en çok geçen sayfaları size gösterir. Arama yaparken arama sitelerinin özelliklerine göre önerileri dikkate almakta yarar vardır. Öneriler ve operatörler değişik arama motorlarından derlenmiştir. Birinde geçerli olan kurallar diğerinde geçerli olmayabilir.
Öneriler; Arama kutusuna birden fazla sözcük yazabilirsiniz. Arama sözcüklerini eklerden arındırın: veterinerler yerine veteriner gibi Arama sonuçları fazla sayıda site içerdiğinde aramanızı yeni sözcüklerle daraltın: spor yerine spor futbol takım
Öneriler; Arama kutusuna yazılan sözcük olası ekleriyle birlikte karşınıza çıkacaktır. oto sözcüğü kullanılarak yapılan arama, içinde otomobil, otomotiv, otomatik, otoban, otobüs... gibi sözcüklerin geçtiği siteleri de görüntüleyecektir. Bu nedenle ilgilendiğiniz konuyu tam olarak anlatan sözcükleri arama sözcüğü olarak seçin. Kimi arama motorlarında ise belli bir bölümü aynı olan sözcükleri bulmak için yıldız(*) kullanılır. Yıldız(*), baş tarafı ya da son kısmı aynı olan sözcüklerin değişen kısımlarını temsil eder.
Öneriler; Aramaya başlamadan önce ilgilendiğiniz konuyu ifade edebilen birbirinden farklı bütün sözcükleri bir yere not edin ve hepsini ayrı ayrı deneyin. Bunlar eş anlamlı sözcükler olabileceği gibi argo sözcükler de olabilir. Arama işleminizde BÜYÜK HARF ve küçük harf duyarlılığı vardır. Yazdığınız sözcük tamamen küçük harften oluşuyorsa, BÜYÜK HARF ve küçük harf duyarlılığı yoktur.
Öneriler; ÖRNEK: Eğer arama kısmına "mısır" yazarsanız, bütün mısır sözcüğüne denk gelen, "Mısır" - "MISIR" - "MısıR" vb.. sözcüklerini de arar. Yazdığınız sözcük BÜYÜK HARF içeriyorsa, BÜYÜK HARF ve küçük harf duyarlılığı vardır. Eğer arama kısmına "MISIR" yazarsanız, yalnızca büyük harflerle olan biçimde "MISIR" sözcüğünü arar.
DNS Nedir? DNS (Domain Name System; Etki Alanı Ad Sunucusu), sıradüzensel etki alanları kümesi olarak düzenlenen bilgisayarları ve ağ hizmetlerini adlandırmak için kullanılan bir sistemdir. DNS adlandırması, İnternet gibi TCP/IP ağlarında, bilgisayarları ve hizmetleri kullanımı kolay adlarla adlandırmak için kullanılır. Bir kullanıcı bir uygulamaya bir DNS adı girdiğinde, DNS hizmetleri bu adı çözüp, bir IP adresi gibi adla ilişkili diğer bilgileri oluşturabilir.
Web Nedir? Web,birbirinden farklı yapıdaki bilgileri, aynı ortak platformda insanlara sunan bir İnternet teknolojisidir. Web sayesinde kullanıcılar, renkli resimler ve yazıların iç içe olduğu, canlandırma ve etkileşimin kullanıldığı "sayfalara" erişirler. Her sayfanın bir adresi vardır. Bu adreslere URL (Uniform Resource Locator) denir.
Elektronik Posta (E-Mail) Nedir? E-Posta (E-Mail), İnternet üzerinden insanların birbirlerine mektup göndermelerini olanaklı kılan bir İnternet protokolüdür. E-posta gönderilen kişilerin, kendilerine ait bir e- posta adresleri vardır. Mektuplar bu elektronik adreslere ulaşır.
E-posta adresi nedir? E-posta adresi mektubun gideceği adrestir. E-posta adresi elektronik iletilerin karşılıklı gönderilmesi için bilgisayarı ve kişiyi tanımlamaktadır. Bu nedenle çoğunlukla, kişinin kullanıcı adı ve kullandığı sistemin İnternet adresinden oluşur. Örnek: celiktig@stud.sdu.edu.tr cankaya@tccb.gov.tr
celiktig@stud.sdu.edu.tr celiktig : İletiyi gönderen ya da alan kişinin adı sdu : Organizasyonun alan adında tanımlanan kısaltması ya da adı edu : Bu da alan adinin bir bölümünü oluşturur ve sdu nun bir eğitim kurumu olduğunu ifade eder. tr : Bu son terim Türkiye yi ifade eder. Her ülke için bir terim vardır.
From (Kimden) : Bu alanda, e-posta'yı gönderen kişinin e-posta adresi yer alır. To (Kime): E-posta'nın gönderileceği kişilerin e-posta adresleri yer alır. Gönderilecek kişi sayısı 1'den fazla ise adresler aralara virgül konarak (Bazı sistemlerde bir boşluk bırakılarak) yazılır. Subject(Konu) : E-posta içeriğine uygun, çok kısa bir başlık yazılır. (Acil, Virüs uyarısı, Toplantı duyurusu, Beni hemen ara, vb.) Özellikle her gün çok sayıda e-posta gönderilen listelerde bu özellik önem kazanır.
Cc (Kopyasını gönder) : E-posta'nın kopyasının gönderileceği diğer adresler (Genellikle, e-posta içeriği ile ikinci dereceden ilgili kişiler olabilir.) yazılır. (Cc: Carbon Copy) Bcc(Kopyasını gizli gönder) : E-postayı alan kişiler To: ve Cc: alanlarındaki bilgileri görebilmelerine karşın, Bcc: alanındaki bilgileri göremezler(bcc: Blind Carbon Copy). Forward(İlet) : Gelen bir iletiyi bir başkasına aynı biçimde iletmek için kullanılır. Kullanılan e-posta programları tümü bir e-postayı başkasına "aynı biçimde gönderme" seçeneği olarak Forward'ı sunarlar.
Attachment (eklenmis dosya) nedir? E-posta'yla birlikte mektubun sonuna eklenerek bir dosya gönderilebilir. Bu, genellikle, eklenecek dosyanın adının e-posta'nın bilgi bölümünde "Attachment:" şeklindeki bir alana yazılmasıyla olur. Eklenen dosyalar düz yazı olabileceği gibi resim, ses, program vb. ikili (binary) dosyalar da olabilir. Hemen hemen tüm e-posta programları bu özelliği destekler.
Dönem Sonu