GERÇEKLER & RAKAMLAR Ocak 2011, Sayı 03

GERÇEKLER & RAKAMLAR Ocak 2011, Sayı 03 Özel Sayı UNHCR 60. Yıl Dönümü Kuruluşunun altmışıncı yılında UNHCR mülteciler için uluslararası korumayı teşvik etmeye devam ediyor. BM Mülteciler Yüksek Komiseri Sayın António Guterres, Ankara da Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül ile bir araya geldi Fotoğraf: UNCHR Ankara / Türkiye

UNHCR 60. Yıl Dönümü Kuruluşunun altmışıncı yılında UNHCR mülteciler için uluslararası korumayı teşvik etmeye devam ediyor. BM Mülteciler Yüksek Komiseri Sayın António Guterres, Ankara da Türkiye Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül ile bir araya geldi Fotoğraf: UNCHR Ankara / Türkiye İçindekiler BİRİNCİ BÖLÜM: Türkiye ye Tarihi Ziyaret Sayın Guterres, koruma sağladığı için Türkiye ye teşekkür ediyor Dünya Genelinde UNHCR 2011- Kutlama Günleri İKİNCİ BÖLÜM: Türkiye de UNHCR BM Mülteci Örgütü nün Yerel Faaliyetleri Yasal Çerçeve Geçiş Sürecinde Türkiye nin İltica Sistemi İlgi Alanındaki Kişiler 2010 da UNHCR a Kayıtlı 17 bin Mülteci İlticanın Niteliği Reform Sürecinde Atılan Olumlu Adımlar İltica Alanında Kapasite Geliştirme UNHCR, Türkiye deki İltica Sistemini Güçlendirmek adına Hükümet ve Sivil Toplumla Birlikte Kamuoyuna Farkındalık Kazandırma Medya, Etkinlikler, Savunuculuk ve Kamu Bilgilendirme 2 5 15 18 22 27 32 35 Yardımlar Hayırseverler İş Başında 39 HARİTALAR: Menşe Ülkelerine Göre Türkiye deki Mülteciler 30 Türkiye deki Mülteciler ve Sığınmacılar 31 GERÇEKLER & RAKAMLAR Ocak 2011, Sayı 03 Türkiye de UNHCR: RAKAMLAR VE GERÇEKLER UNHCR Ankara Türkiye Şube Ofisi tarafından hazırlanmıştır. Ocak 2011, Sayı 3 Koordinatör: Selen Koçak (UNHCR) Tasarım: Betty Bastidas Artuç (UNHCR) Editör: Dilara Berberoğlu / Özge Özmen Özel Sayı Kapak Fotoğrafı UNHCR Türkiye Baskı: Anıl Matbaacılık (0 312) 229 37 41 Düzenleme: Selda Türk

BİRİNCİ BÖLÜM UNHCR, 2010 ve 2011 yıllarında Önemli Günleri Kutluyor: BM Mülteci Örgütü nün kuruluşunun 60. yıldönümü Mültecilerin Statüsüne ilişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi nin imzalanışının 60. yıldönümü Vatansızlığın Azaltılmasına ilişkin 1961 Sözleşmesi nin imzalanışının 50. yıldönümü Milletler Cemiyeti ilk Mülteciler Yüksek Komiseri Fridtjof Nansen in doğumunun 150. yılı İkinci Dünya Savaşı ardından Avrupa daki Mülteciler İkinci Dünya Savaşı sona erdiğinde milyonlarca insan evsiz kaldı. Bunların arasında Almanya daki bir kampta yaşayan Doğu Avrupalı mülteciler de bulunuyordu. UNHCR 1950 yılında kurulduğunda, yetki alanında 1,250,000 mülteci bulunduğu ve bu kişilerin 300-400 bininin evsiz ve yardıma muhtaç olduğu tahmin ediliyordu.

TÜRKİYE'YE TARİHİ ZİYARET Sayın Guterres Koruma Sağladığı için Türkiye ye Teşekkür Etti Yüksek Komiser, En Muhtaç haldekilerin korunması ve bu kişilere kalıcı çözümler sağlanmasına ilişkin ortak hedefimize ulaşmak adına, bu işbirliğinin sürdürülmesini sabırsızlıkla bekliyorum dedi. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Sayın António Guterres ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül, mültecilerin korunmasının ortak bir hedef olduğunu tekrar teyit ettiler. 22 Kasım 2010. Fotoğraf: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Ofisi Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Sayın António Guterres, uzun yıllardan beri çok sayıda mülteciye koruma sağladığı için Türkiye ye teşekkür etti. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri, 22-24 Kasım 2010 tarihlerinde, Türkiye nin sığınmacı ve mültecilerin korunma ortamını iyileştirmek amacıyla üstlendiği görevlerini arttırdığı bir dönemde, Ankara ya resmi bir ziyaret düzenledi. Bir Mülteciler Yüksek Komiseri tarafından Türkiye ye gerçekleştirilen bu ilk ziyarette Sayın António Guterres, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, İçişleri Bakanı Sayın Beşir Atalay ve AB İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Sayın Egemen Bağış ile görüşmelerde bulundu. Yüksek Komiser Guterres, Komiserlik ve Türk Hükümeti arasındaki işbirliğinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül, Sayın Guterres ve diğer katılımcıları cumhurbaşkanlığı ofisinde ağırladı. Cumhurbaşkanı Gül ile gerçekleştirdiği görüşme sırasında Sayın Guterres, En muhtaç haldeki kişilere koruma sağlanması ve kalıcı çözümler getirilmesine ilişkin ortak hedefimize ulaşmak adına bu işbirliğini sürdürmeyi sabırsızlıkla bekliyorum dedi. Türk Hükümeti, Türkiye nin ilk iltica kanun taslağını tamamladı ve sivil bir iltica ve göç kurumunun kurulmasına ilişkin süreci başlattı. İçişleri Bakanı Sayın Beşir Atalay ile gerçekleştirdiği görüşmede Yüksek Komiser, Bakanlığın iltica kanun tasarısını hazırlarken benimsediği istişare yaklaşımını övgüyle karşıladı. Yüksek Komiser, Türkye nin uzun yıllardan beri yüz binlerce insana koruma sağladığını, 2

Yüksek Komiser in Türkiye ye düzenlediği tarihi ziyarette Sayın António Guterres ve İçişleri Bakanı Sayın Beşir Atalay, Türkiye ve Dünya daki güncel iltica meseleleri hakkında görüştü. Yüksek Komiser UNHCR ın Türkiye deki varlığının daha fazla kurumsallaştırılması gerektiğinin altını çizdi. Aynı zamanda Hükümet in iltica sistemindeki reform çalışmalarından övgüyle söz etti. Sayın Atalay, Türkiye nin uluslararası iltica ilkelerine ve insani ilkelere ilişkin taahhüdünü yineledi. İçişleri Bakanlığı, UNHCR ve Türk sivil toplumu ile işbirliği içinde iki yıllık yoğun bir çalışmanın ardından Türkiye nin ilk iltica kanununun taslak çalışmalarını tamamladı. 23 Kasım, 2010. Fotoğraf: İçişleri Bakanlığı yasal bir çerçevenin benimsenmesinin duruma tutarlılık kazandıracağını belirtti. İltica alanının risk altında olduğu bir dünyada Türkiye nin insani yardımlara atfettiği önemi daha da vurgulayacağını dile getirdi. Türkiye, doğal ve insan kaynaklı afetler neticesinde zarar gören dünyanın en uzak yerlerine dahi acil durum yardımları tedarik etmiş bir ülke. Yüksek Komiser Guterres, muhatabı olan Türk yetkililerle görüşmeleri sırasında Türkiye ve Komiserlik arasındaki işbirliğini arttırarak küresel insani yardım çalışmaları konusunda birlikte neler yapılabileceği üzerinde durdu. Birleşmiş Milletler Yüksek Komiseri nin, Başbakan Yardımcısı ve Türkiye nin AB Başmüzakarecisi Sayın Egemen Bağış a gerçekleştirdiği ziyarette ise, Türkiye nin Avrupa Birlği ne katılım müzakerelerine ilişkin konular hakkında görüşüldü. Yüksek Komiser TBMM'de Sayın Yüksek Komiser Guterres, Türkiye Büyük Millet Meclisi nde Nüfus ve Kalkınma Grubu, İçişleri Komisyonu, Dış İşleri Komisyonu, İnsan Hakları Komisyonu, Avrupa Birliği Uyum Komisyonu gibi çeşitli alt komisyonları temsil eden milletvekillerinin oluşturduğu geniş bir gruba hitap etti. Nüfus ve Kalkınma Grup Başkanı Sayın Öznur Çalık ve Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Başkanı Sayın Yaşar Yakış ın ortaklaşa düzenledikleri bu tarihi toplantıda Sayın Guterres, uluslararası nüfus hareketlerinin küresel niteliğini hatırlatarak, daha fazla uluslararası işbirliği çağrısında bulundu. Sayın Guterres, konuşmasında sığınmacı ve mültecilerin azımsanmayacak bir kısmını oluşturduğu büyük ölçekli göç hususunda Türkiye nin karşı karşıya olduğu güçlüklere dikkat çekti. Ayrıca Avrupa ülkelerini hem küresel uluslararası sorumluluk paylaşımına bir katkı sağlama, hem de Türkiye nin iltica kanununu yürürlüğe sokacağı bu süreçte Türkiye ile dayanışma örneği sergilemek adına, yerleştirme konusunda Türkiye den daha fazla mülteci kabul etmeye teşvik etti. Türkiye, 1951 Mülteci Sözleşmesi nin getirdiği coğrafi sınırlama uygulamasını sürdürerek, yalnızca Avrupa ülkerinden gelen mültecilere iltica hakkı tanıma sorumluluğunu üstleniyor. Türkiye deki sığınmacıların çoğunu ise İran, Irak, Afganistan ve Somali den gelenler oluşturuyor. Avrupalı olmayan sığınmacıların talepleri UNHCR tarafından değerlendiriliyor. Türkiye, mülteci olarak kabul edilenlerin üçüncü bir ülkeye yerleştirilene dek ülkede ikamet etmesine imkan tanıyor. Ancak yerleştirilme kotaları ihtiyacı karşılamadığından, kalıcı bir çözüm için bekleyen kişilerin sayısı her geçen gün artıyor. UNHCR, yerleştirme gayretlerine dahil olarak Türkiye yle daha fazla dayanışma içinde olmaları için ülkeleri, bilhassa da AB üye ülkelerini teşvik ediyor. Sayın Guterres, Meclis teki konuşmasında günümüzün zorunlu nüfus hareketlerinin ele alınması için, uluslararası işbirliğinin elzem olduğuna değindi. Tüm siyasi partilerden katılım ile gerçekleşen konuşmasında, 50 den fazla Milletvekili ne hitap etti. 24 Kasım, 2010. Fotoğraf: Türkiye Büyük Millet Meclisi 3

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Guterres, Türkiye ziyareti sırasında Türkiye 'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ün mozalesi Anıtkabir e bir ziyarette bulundu. Türk Sivil Toplumu ile Beraber Sayın Guterres, UNHCR ın uygulayıcı ortaklarının üyelerinin de aralarında bulunduğu birçok Türk Sivil Toplum Kuruluşu (STK) temsilcisiyle bir araya geldi. STK resepsiyonunda Yüksek Komiser, UNHCR ın karşılaştığı küresel zorluklar hakkında konuştu. Türk Kızılayı Genel Başkanı Sayın Tekin Küçükali, Sayın Guterres i, Kızılay tarafından çadır barınaklarına alternatif olarak geliştirilen Mevlana acil yardım evleri hakkında bilgilendirdi. Türk medyası Sayın Guterres in Türkiye ziyaretine yoğun ilgi gösterdi. Yüksek Komiser, çeşitli gazete ve televizyon kanallarına mülakatlar verdi. Ankara da medya, Sivil Toplum Kuruluşları ve akademisyenler için düzenlenen resepsiyonda Yüksek Komiser Sayın António Guterres e Türk Kızılayı Genel Başkanı Sayın Tekin Küçükali tarafından bir rozet takdim edildi. 23 Kasım 2010. Fotoğraf: UNHCR Türkiye Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Sayın António Guterres ve UNHCR heyeti, modern Türkiye nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ün Mozolesi Anıtkabir e bir saygı ziyaretinde bulundu. Fotoğraf: UNHCR Türkiye Yüksek Komiser Hakkında 30 Nisan 1948 de Lizbon da doğan ve eğitimini Instituto Superior Técnico da tamamlayan António Guterres evli ve iki çocuk babası. 1981-1983 Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclis üyeliği ve Nüfus, Göç ve Mülteciler Başkanlığı. 1991 Portekiz Mülteci Konseyi nin kuruculuğu. 1991-2002 Portekiz Danıştay ında görev aldı. 1992-1999 Sosyal Demokrat Siyasi Partilerin uluslararası örgütü olan Sosyalist Enternasyonal ın Başkan Yardımcılığı. 1995-2002 Portekiz Başbakanı: Doğu Timur daki krizin çözülmesine yönelik uluslararası çabalarda büyük rol oynadı. 1999-2005 Sosyalist Enternasyonal Başkanlığı. 2000 Avrupa Konseyi Başkanı sıfatıyla Lizbon Gündemi nin kabulünü sağlamış ve ilk Avrupa Birliği- Afrika zirvesinde eş başkanlık yaptı. António Guterres 15 Haziran 2005 te BM Genel Kurulu tarafindan 10. BM Mülteciler Yüksek Komiseri olarak atanmış, ardından Nisan 2010 da 5 yıllık dönem için yeniden bu göreve layık görüldü. 4

DÜNYA DA UNHCR 2011 - Kutlama Günleri 14 Aralık 1950 deki kuruluşundan bu güne, BM Mülteci Örgütü milyonlarca insana yardım etti. Kutlamaların yoğun bir dönemindeyiz. 2010 ve 2011 yılları çağdaş uluslararası mülteci rejiminin önemli dönüm noktaları. Peki, bu dönüm noktaları neler? Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) 1950 senesinde kuruldu. UNHCR, 14 Aralık 2010 tarihinde Genel Merkezi nde, ülke ve bölge genelinde organize edilen etkinliklerle 60. kuruluş yıldönümünü kutladı. Cenevre de 2-25 Temmuz 1951 tarihleri arasında düzenlenen Mültecilerin ve Vatansız Kişilerin Statüsü Üzerine Birleşmiş Milletler Tam Yetkili Temsilciler Konferansı nda, Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1951 Sözleşmesi kabul edildi. Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Tüzüğü ile beraber 1951 Cenevre Sözleşmesi, mevcut iltica rejimini düzenleyen temel uluslararası belgeler olarak yer alıyor. 2011 yılındaki bir diğer yıldönümü ise Vatansızlığın Azaltılmasına İlişkin Sözleşmeye ait. Bu sözleşme, 50 yıl önce 20 Ağustos 1961 tarihinde New York ta imzalandı. 2011 yılı, aynı zamanda, birçok insan tarafından çağdaş uluslararası mülteci rejiminin kurucusu olarak nitelendirilen Frdtjof Nansen in doğumunun 150. yılına denk geldi. Bu rejim, 20. yüzyıl başlarında Avrupa da eşi benzeri görülmemiş bir mülteci nüfusunun ortaya çıkmasına yanıt olarak, yıllar süren yoğun gayretler neticesinde oluşturuldu. Birinci Dünya Savaşı nın sona UNHCR ın tahsis ettiği bir uçakla güney Angola daki Lubango dan ayrılmakta olan bir mülteci grubu. Fotoğraf: UNHCR / 1989 / L. Aström ermesiyle Avrupa da milyonlarca insan mülteci konumuna düştü. Birleşmiş Milletler in selefi olan Milletler Cemiyeti, söz konusu insanların sorunlarını ele almak için derhal harekete geçti. Birinci Dünya Savaşı nın hemen ardından, 1920 senesinde Norveçli bilim adamı, kutup kaşifi, diplomat, devlet adamı ve hümanist Nansen, insanlığa olan derin tutkusu ile 450.000 savaş mahkumunun ülkelerine geri gönderilmesine yönelik Milletler Cemiyeti nin ilk büyük ölçekli insani görevinin başına getirildi. Nansen, hükümetlerin ve gönüllü örgütlerin desteğini kazanarak bu görevi başarıyla yerine getirdi. Nansen, 1921'de Milletler Cemiyeti tarafından ilk Yüksek Komiser ilan edildi. Yüz binlerce mültecinin ülkelerine geri gönderilebilmeleri için yardımcı olmayı amaçlayan bu zorlu görevi derhal üstlenen Nansen, bu kişilerin yasal statüye kavuşmaları ve ekonomik bağımsızlık kazanmalarına da yardımcı oldu. Yüksek Komiserlik görevi boyunca Fridtjof Nansen mülteciler adına yürütülen eylemlere yüksek bir standart getirdi ve insani gayelerle çalışan herkes için örnek oldu. Çalışmalarını ve hayırseverliğini dikkate alan UNHCR, yıllar önce Nansen Mülteciler Ödüllerini vermeye başladı. Her yıl bu alandaki katkılarıyla Fridtjof Nansen in yolunu izleyen kişilerin takdir edilmesi için adaylar gösterilmesi yönünde çağrıda bulunuyor. 10 Ekim 2011 tarihinde düzenlenecek olan ödül töreninde Nansen in doğumunun 150. yılı kutlanacak. UNHCR, bu önemli yıldönümlerinin kutlanmasının uluslararası koruma esaslarının yeniden teyit edilmesini sağlayacağını öngörüyor. Eksiklerin ortaya çıkabileceği alanlar için yeni koruma dinamiklerinin keşfedilmesi konusunda yardımcı olacağını düşünüyor. Vatansızlığın önlenmesi ve çözüme kavuşturulmasında ilgi alanındaki kişilerin sıkıntılı durumları hakkında kamu farkındalığının arttırılmasının büyük önemi olduğunu düşünüyor. Bu amaçla, yeni fon kaynaklarının temin edilmesine, en çok da anma faaliyet ve etkinliklerine yerinden edilmiş ve vatansız kişilerin aktif katılımının sağlanarak bu kişilerin sesisin duyurulmasında büyük çaplı bir etkisi olacağı inancını sürdürüyor. 5

1999 Mart ında çok sayıda mülteci Kosova dan ayrılarak komşu ülkeler olan Arnavutluk ve Makedonya ya gitmeye başladılar. Fotoğraf: UNHCR / R. LeMoyne BM Mülteci Örgütü nün önemli günler takviminin başında, 1951 Mültecilerin Statüsüne ilişkin Sözleşme ve/veya 1967 Protokolü, Vatansız Kişilerin Statüsüne İlişkin 1954 Sözleşmesi veya Vatansızlığın Azaltılmasına ilişkin 1961 Sözleşmesi ni taraf olarak onaylayan devletlerin bakanlarının katılımıyla düzenlenecek olan Bakanlar Toplantısı geliyor. Bu belgelere taraf olmayan devletler de gözlemci olarak davet ediliyor. Bakanlar Toplantısı, 7 ve 8 Aralık 2011 tarihlerinde Cenevre şehrinde düzenlenecek olup, bu toplantı sırasında devletler ilgili sözleşmelere katılımlarına resmiyet kazandırabilecek. Yapılacak olan toplantı aynı zamanda devletlere, zorunlu yerinden edilme ve/veya vatansızlık gibi spesifik konuları ele alacaklarına dair somut taahhütlerde bulunma imkanı tanıyacak. Ayrıca, kapsamlı ve ileri görüşlü tavsiyeleri dikkate alma fırsatı sunacak. UNHCR YILDÖNÜMLERİNİ KUTLUYOR 2010 & 2011... 14 Aralık 2010 BM Mülteci Örgütü nün kuruluşunun 60. yıldönümü 28 Temmuz 2011 Mültecilerin Statüsüne ilişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi nin 60. yıldönümü 30 Ağustos 2011 Vatansızlığın Azaltılmasına ilişkin 1961 Sözleşmesi nin 50. yıldönümü 10 Ekim 2011 Milletler Cemiyeti nin ilk Yüksek Komiseri Fridtjof Nansen in doğumunun 150. yıldönümü 20 Haziran 2011 tarihinde anılacak olan Dünya Mülteciler Günü de bu senenin önemli günleri arasında yer alıyor. UNHCR Kuruluşunun 60. Yılında Örgüt, dünya üzerindeki zorla yerlerinden edilmiş insanlara yardım konusundaki uluslararası taahhütlerin yenilenmesi çağrısında bulunuyor. Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü nün Yüksek Komiseri António Guterres, dünyadaki yeni ve hızla değişen yerinden edilme ve vatansızlık sorunlarının hala gündemde olduğunu söyledi. Ayrıca bu sorunlarla daha etkili bir biçimde başa çıkabilmek için küresel bir ivme kazandırılmasının gerekliliğini vurgulayarak, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin 60. yılı anıldı. Örgütün Cenevre deki genel merkezinde konuşan Yüksek Komiser Guterres, kişilerin yerinden edilmesine neden olan birtakım faktörler konusunda uyarıda bulundu. Bunların çoğunun yeni oluşumlar olduğunu ve vatansızlık sözleşmelerinin imzalandığı esnada var olmadıklarının altını çizdi. Guterres, Bir çatışma veya zulüm neticesinde ülke sınırlarının dışına çıkan insanlar olan mültecilere yardım etmek UNHCR ın genel yaklaşımı. dedi. Ancak yaşadığımız dönemde her geçen gün daha fazla insanın aşırı yoksulluk, iklim değişikliğinin etkileri ve çatışmalardaki konumları itibariyle sınırları geçtiğini görüyoruz. Dolayısıyla zorunlu yerinden edilmenin yeni örnekleri ortaya çıkıyor ve uluslararası toplumun bu zorluklarla başa çıkabilmesi gerekiyor. diyerek soruna dikkat çekti. UNHCR, 14 Aralık 1959 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kuruldu. Asıl amacı Birinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa da mülteci olan bir milyondan fazla insanın durumuyla ilgilenmek olan 6

UNHCR ın görev alanı hızla genişledi. 1956'da Macaristan Devrimini takiben mültecilerin ülke sınırları dışına taşması ile büyük uluslararası görevini üstlendi. 1960 larda ise Afrika nın dekolonizasyonu, kıtada UNHCR ın müdahalesini gerektiren çok sayıda mülteci krizini doğurdu. Sonraki yirmi sene boyunca UNHCR, Asya ve Latin Amerika daki yerinden edilmiş insanların krizlerine yardımcı olmak durumunda kaldı. İlk başta üç yıl süreli yetki alanı, 1953 yılından itibaren her beş senede bir uzatıldı. Aralık 2003 tarihli BM Genel Kurulu kararıyla ise UNHCR ın görev süresi üzerindeki zaman sınırlaması kaldırıldı. Günümüzde örgüt dünyanın her yerinde büyük çaplı yerinden edilme durumları ile ilgileniyor. Mültecilerin, ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin ve sığınmacıların dünya üzerindeki nüfusu 43 milyonu bulurken, bu insanların çoğu UNHCR in yasal yükümlülüğü altında yer alıyor. Irak, birkaç milyon mülteci ve 1.5 milyon ülke içinde yerinden edilmiş insan ile dünyanın en büyük yerinden edilmiş nüfuslarından birine sahip. Yerinden edilmiş kişilerin üçte biri evsiz ve bu kişiler, kamu binalarında ve farklı yerlerde tehlikeli koşullar altında yaşıyor. Irak aynı zamanda son üç senede ülkenin diğer bölgelerinden veya yurtdışından evlerine geri dönen yaklaşık 500.000 insan ile en büyük geri dönüş hareketlerine de şahit oldu. Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü, Iraklıların iltica başvurularını değerlendirme görevini üstleniyor ya da hükümetlerin bu prosedürü yerine getirmesine yardımcı oluyor. UNHCR, aynı zamanda ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin ve ülkeye geri dönenlerin hassas durumlarının desteklenmesi konularında Irak Hükümeti ile işbirliği yapıyor. Irak, komşu ülkelerden gelen yaklaşık 40.000 mülteciyi barındırıyor. Sayın Guterres, Cenevre de, birden çok ülkenin sınırlarını etkileyen ve çözümleri yeni küresel yaklaşımlar gerektiren 21. yüzyıl mülteci sorunlarına örnek olarak Somali ve Afganistan daki büyük çaplı yerinden edilme durumlarına değindi. Ayrıca, vatansızlığı özel dikkat gerektiren bir olgu olarak değerlendirdi. 1954 ve 1981 yıllarında Nobel Barış Ödülü ne layık görülen UNHCR ın, kuruluşunun ve başarılarının 60. yılında Yüksek Komiser António Guterres, örgütün geçmişte ele alınan sorunlar kadar çetin zorluklarla karşılacabileceğine odaklanılmasının önemli olduğu gerçeğinin altını çizdi. Sayın Guterres, UNHCR ın faaliyetlerinin birçokları için ölmek yerine yaşamak, mahrumiyet yerine bir ev, ölüm riski yaratabilecek bir hastalık yerine koruma anlamına geldiğinin anlaşılmasının çok önemli olduğu kanaatindeyim. dedi. Buna ek olarak Gurur duymak için birçok nedemiz olsa da, günümüzde karşılaştığımız zorluklar konusunda endişelenmek için daha fazla nedenimiz var. Çatışma ve yerinden edilmelerin altında yatan nedenlerin son bulmayacağının ve önümüzdeki birkaç senenin geçmiş yıllar kadar zorlu olacağının bilincinde olmamız gerekiyor. dedi. BM Mülteci Örgütünün 60. kuruluş yılı, sığınma konusundaki birçok yıldönümü ile beraber anıldı. Bunlar sırasıyla; Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1951 Sözleşmesi'nin yıldönümü (28 Temmuz 2011), Vatansızlığın Azaltılmasına İlişkin 1961 Sözleşmesi 'nin yıldönümü (30 Ağustos 2011) ve Milletler Cemiyeti nin ilk Yüksek Komiseri Fridtjof Nansen in doğumunun 150. yıldönümü (10 Ekim 2011). Önümüzdeki aylarda UNHCR bu yıldönümlerini, devletlerin temel mülteci ve vatansızlık sözleşmelerine katılımını arttırarak, dünyanın vatansız ve yerinden edilmiş insanların sorunlarını ele alan güçlendirilmiş bir uluslararası yasal çerçeve için savunuculuk yapma fırsatı olarak değerlendirecek. Vatansızlık Sözleşmelerine Taraf Olmak 1971 de Hindistan a gelen yaklaşık 10 milyon Bengalli mülteciye 800 kampta kalacak yer sağlandı. Fotoğraf: Dünya Gıda Programı / Trevor Page Hiçbir devletin vatandaşı olmayan, gözardı edilen milyonlar vatansız insanlar olarak anılıyor. Küresel bir mesele olan vatansızlık dünya genelinde 12 milyon insanı etkiliyor. Bazı bölgelerde, diğerlerine nispeten daha fazla vatansız nüfus bulunmasına rağmen vatansızlık olgusuna her kıtada rastalanıyor. Birçok devlet, bu kişilerin başka bir ülke vatandaşı olduğunu varsayarak onlara vatandaşlık konusunda somut bir politika geliştirmiyor. Devletlerin, vatandaşlık verilmesine ilişkin küresel yaklaşımlar benimseyememeleri sonucunda ise, bu kişiler çoğu zaman yasal boşluklara takılarak korumadan mahrum kalıyor. UNHCR, BM Genel Kurulunca tanınan yetki alanı ve Yürütme Komitesi nin rehberliğinde bu durumu değiştirmeyi taahhüt ediyor. Bunun yanında Vatansızlığın Azaltılmasına ilişkin 1961 Sözleşmesi nin 50. yıldönümü yaklaşırken BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, devletleri hem 1961 Sözleşmesine, hem de Vatansız Kişilerin Statüsüne ilişkin 1954 Sözleşmesine taraf olmaya teşvik etti. UNHCR vatansız kişilere yardım sağlama amacıyla Vatansızlık Sözleşmeleri Kampanyası nı başlattı. 7

Söz konusu Sözleşmeler, vatansızlığı engellemek ve halihazırda vatansız olan kişilerin korunmasını sağlamak amacıyla yasal bir çerçeve oluşturuyor. Daha fazla bilgi için lütfen UNHCR tarafından 2010 yılında yayınlanan aşağıdaki iki el kitapçığına başvurunuz: 1961 tarihli Vatansızların Haklarının Korunması: Vatansız Kişilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1954 Sözleşmesi ve Vatansızlığın Azaltılmasına ilişkin 1961 Sözleşmesi ne ilişkin detaylı bilgiye www.unhcr.org/statelessness. adresinden ulaşabilrsiniz. 1954 ve 1961 Vatansızlık Sözleşmelerine taraf olmak için nedenler: 1. Vatansızlık Sözleşmeleri ile küresel standartlar belirlemek. Bu iki sözleşme vatansızlığın nedenleri ve sonuçlarını ele alan ve diğer herhangi bir sözleşme tarafından öngörülmeyen uluslararası hukuki dayanakları oluşturuyor. 1961 Sözleşmesi vatansızlığın oluşmasını önlemeye, böylece vatansızlığı zaman içinde azaltmak amacıyla düzenlendi. Doğuştan vatansız olmamaları için hangi devletlerin çocuklara vatandaşlık vereceğine ilişkin açık hükümler getiriyor. Aynı zamanda, örneğin, ikinci bir vatandaşlığa alınmamaları sonucunda kendi vatandaşlıklarını da kaybederek vatansız hale gelen insanların durumunda olduğu gibi, ileriki yıllarda vatansız kalınmasını da önlüyor. 1954 Sözleşmesi, vatansızlığın ortaya çıkmaya devam ettiğini kabul ediyor. Dolayısıyla da vatansız kişilerin bir statüye kavuşmasını ve bu tatsız durum çözülene dek asgari muamele standartlarından faydalanmalarını sağlamayı amaçlıyor. 1954 Sözleşmesi, kimin vatansız olduğuna, uluslararası düzeyde kabul edilen bir tanım getiriyor. 2. Kanunlar arasındaki uyuşmazlıkları çözmeye yardımcı olmak. Küresel göçün ve farklı devletlerin vatandaşları arasında evliliklerin artmasıyla, her geçen gün daha fazla insan vatandaşlık meselelerine ilişkin karmaşık yasal prosedür gerekliliklerini yerine getirmek durumunda kalıyor. Bu antlaşmalarda taahhüt edilen dayanak niteliğindeki küresel kurallar her geçen gün daha fazla devlet tarafından kabul ediliyor. Bu iki vatansızlık belgesine katılım, diğer devletler ile ilişkilerde yasal şeffaflığın ve öngörülebilirliğin artmasını sağlıyor. 3. Uluslararası barışa katkı sağlamak. Topluma tam katılım için elzem olan vatandaş statüsü, insanlara bir aidiyet hissi veriyor. Vatansız kişiler, herhangi bir devletin vatandaşı olmadıklarından, çoğu zaman toplumun haklarından en mahrum edilmiş kesimleri teşkil ediyor. Zorla yerinden edilmenin önüne geçebilmek için devletler, vatansızlık sözleşmelerine taraf olur. Bu sayede devletler, bu sorunu gündeme taşırlar. 4. Sosyal ve ekonomik kalkınmada ilerleme. Vatansızlık sözleşmelerine katılarak devletler, vatansız nüfusları tespit etmeyi ve kendi sınırları içindeki vatansızlığı önlemeyi ve azaltmayı taahhüt ederler. Bu sayede devletler, hem devlet himayesine ve hizmetlerine ihtiyaç duyan, hem de devletin ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkıda bulunabilecek nüfuslara ilişkin açık bir tabloya erişir. 5. Hukukun egemenliğinin teşviki. Vatansızlığın azaltılması ve vatansız kişilerin tespit edilerek yasal statüye kavuşturulmaları, bunun yanında da ekonomik ve sosyal kalkınmayı sağlar. Bu durum, geniş bağlamda tüm toplumlar için hukukun egemenliğini yüceltir. Vatandaşlık meselelerinde asgari kuralların karşılıklı kabulü uluslararası göç akınlarının daha etkin biçimde düzenlenmesini sağlayacağından, vatansızlığın çözülmesine ilişkin gayretler, günümüzün yaygın küresel göç çağında tüm devletlerin yararına olur. 6. İnsan haklarına bağlılık. Birtakım uluslararası insan hakları belgeleri vatandaşlık hakkını öne sürer. Ancak sadece Birleşmiş Milletler Vatansızlık Sözleşmeleri devletlerin bu hakkı gerçeklestirmesine yardımcı olacak uygulama adımlarını belirten yegane antlaşmalardan oluşur. Devletler, vatansızlık sözleşmelerine taraf olarak, vatansızlığı azaltmak ve ortadan kaldırmak için uluslararası toplumla işbirliği yapacaklarını ve insan haklarına bağlı kalacaklarını gösterirler. Ayrıca devletler korunmaya muhtaç tüm bireylerin onuruna saygı duyacaklarını taahhüt ederler. 8

Barınak malzemeleri, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği nin ve partnerlerinin mültecilere sağladığı başlıca yardımlar arasındadır, 2010. Fotoğraf UNHCR Günümüzde UNHCR Genel Bir Bakış Uluslararası operasyonlarda liderlik yapmakla ve bu organizasyonları koordine etmekle yetkili Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliği (UNHCR), mültecileri korumak ve dünya genelinde mültecilerin sorunlarına çare bulmak adına kuruldu. UNHCR, 1950 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından oluşturuldu ve İkinci Dünya Savaşı nın ardından mülteci olan bir milyondan fazla insana yardımcı olmak üzere çalışmalarına başladı. Geçen on yıllar boyunca evlerinden edilmiş insanların sayısının dünya çapında artması ile birlikte, UNHCR ın aktiviteleri ve operasyonları genişledi. Başlangıçta üç yıllığına verilen yetkileri, 1953 yılından itibaren beş senede bir yenilenmeye başladı. Aralık 2003 te ise BM Genel Kurulu, UNHCR ın yetki alanına getirdiği zaman sınırlamasını kaldırmaya karar verdi. UNHCR ın ilgi alanında 43 milyon insan bulunuyor. Bu insanlar yalnızca mültecileri değil, aynı zamanda sığınmacılara ek olarak evlerine geri dönmüş mülteciler (returnees), vatansız kişiler ve kendi ülke sınırları içinde yerlerinden edilmiş kişiler (internally displaced people) gibi bağlantılı grupları da içeriyor. Kuruluşundan bu yana UNHCR, 50 milyondan fazla erkek, kadın ve çocuğa yardımcı oldu. Bunun yanısıra söz konusu insanların hayatlarına yeniden başlayabilmelerini sağladı ve önemli çalışmalarından ötürü 1954 ile 1981 yıllarında iki kez Nobel Barış Ödülü ne layık görüldü. Mülteciler, Irkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korunmasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen kişiler olarak tanımlanır. Madde 1, Mültecilerin Statüsün ilişkin 1951 Sözleşmesi Mültecilerin Statüsüne ilişkin 1951 Sözleşmesi nin Önemi Mülteci korumasının temel taşları olan Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokülü nde belirlenen hukuki ilkeler, mültecilere yönelik muameleleri düzenleyen sayısız uluslararası, bölgesel ve ulusal yasa ile uygulamaya nüfuz etti. 1951 Mülteci Sözleşmesi, UNHCR a devletlerin sözleşmeyi nasıl uyguladıklarını denetleme yetkisi verir. 1951 Sözleşmesi, UNHCR görevini yerine getirirken devletlerin işbirliği göstermesi gerektiğini belirtir. 1969 Afrika Birliği Örgütü nün düzenlediği Mülteci Sorunlarının Özel Yönlerini Düzenleyen Anlaşma ve Latin Amerika daki Mültecilere ilişkin 1984 Cartegna Bildirisi gibi bölgesel belgeler düzenlendi. Söz konusu belgeler, mülteci tanımını anavatanlarından uzaklaşmış olan ve çatışmalar, şiddet veya kamu düzenini ciddi biçimde bozan durumlardan dolayı hayatları, güvenlikleri veya özgürlükleri ciddi ve ayrım gözetmeyen tehditler altında olduğu için ülkelerine dönmeyi istemeyen kişileri içerecek şekilde genişletildi. 9

UNHCR ın Tüzüğünde yer alan mülteci tanımı da, Genel Kurul ve Ekonomik ve Sosyal Konseyi tarafından benzer şekilde yeniden düzenlendi. UNHCR ın uluslararası koruma olarak bilinen en önemli insani sorumluluğu, sığınma talep eden ve zulme uğrayacağından endişe eden ya da uğrayan kişilerin, kendi rızaları dışında ülkelerine geri gönderilmemesini sağlar. Bunun neticesinde, temel insani haklarının gözetilmesini sağlar. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, uluslararası mülteci anlaşmalara taraf olunmasını teşvik eder. Hükümetlerin uluslararası mülteci hukukuna uygunluğunu izler ve az gelişmiş ülkelerde mümkün olduğunca, mültecilere ve ilgi alanındaki diğer gruplara, gıda, su, barınma ve tıbbi yardımlar gibi maddi yardımlar sağlar. Tablo 1. 2010 Yılının Başlıca Yerleştirme Ülkeleri Ülke Kalıcı Çözümler Bulmak Mülteci Sayısı Amerika Birleşik Devletleri 42.025 Kanada 4.752 Avustralya 4.410 İsveç 1.244 Norveç 812 BM Mülteci Ofisi, hükümetlerle işbirliği içerisinde, mülteciler için üç kalıcı çözümden birine ulaşmaya çalışır; bunlar gönüllü geri dönüş, yerel entegrasyon ve yerleştirmeden oluşur. Mevcut koşulların güvenli ve insan onuruna yakışır biçimde geri dönmeye imkan tanıdığı durumlarda, birçok mülteci için evlerine gönüllü geri dönüş en tercih edilen çözüm haline gelir. Dünyanın dört bir yanındaki milyonlarca mülteci için evlerine geri dönmek, sürgüne son vermek için en büyük umut anlamına gelir. Eve geri dönmeye ilişkin cesur kararı alanların istikrarlı bir ortamda hayatlarını yeniden kurmalarını ve devam ettirmelerini sağlamak için, çatışma sonrasındaki kritik süreç boyunca uluslararası toplumun desteği gerekir. Ancak bu her zaman mümkün olamıyor. Söz konusu durumlarda UNHCR, insanların hayatlarına yeniden, farklı bir yerde (ya ilk sığınma talebinde bulundukları ülkeye entegre olarak (yerel entegrasyon) ya da onları yerleştirmek için gönüllü olan üçüncü bir ülkede) başlamalarına yardımcı olmaya çalışır. Yerel entegrasyonun başarılı olabilmesi için hem ev sahibi ülke hem de mülteciler tarafından uzlaşma ve gönüllülük gerekir. Bu, birbirinden farklı ancak bağlantılı olan hukuki, ekonomik ve sosyo-kültürel boyutları içeren kademeli bir süreçten oluşur. Yerleştirme çözümü, mülteci statüsündeki kişilerin ülkelerine dönemedikleri ve sığınma ülkelerinde risk altın- da oldukları durumlarda geçerlidir. Ayrıca, mültecilerin sürüncemeli ya da sorunlu bir kalış süreci geçirdikleri zamanlarda da göz önünde bulundurulur. Uluslararası mülteci hukuku ve politikası; yerleştirme, mültecilerin korunması ve aynı zamanda uluslararası sorumluluğun paylaşılması için bir araç. Bununla birlikte, kendine yeterlilik imkanları, mültecilerin kalıcı çözümlerin herhangi birine kendilerini hazırlamaları açısından önemli bir rol oynar. Vatansız Kişiler Vatansız olmak, hiçbir devlete yasal vatandaşlık bağı bulunmaması anlamına gelir. Vatansız kişiler, çoğu zaman, vatandaşların sahip olduğu varsayılan haklara erişemezler. Vatansızlık, ne bir yasal kimliğe, ne de sağlık hizmetleri, eğitim, mülkiyet hakları ve serbest dolaşım imkanı gibi yasal kimliğin getirdiği haklara sahip olmadan yaşamak anlamına gelir. Vatansız statüsündeki kişiler; devletlerin gözünde görünmez olabileceğinden, doğum ve ölümleri kayıt altına alınmayabilir; bu sebeple söz konusu kişiler asla yasal olarak tanınmazlar. Altmış yıl önce İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi herkesin bir tabiiyete sahip olma hakkı olduğunu teyit etti. O günden beri, korunmanın arttırılması ve vatansızlığın azaltılmasına yönelik iki uluslararası belge daha kabul edildi: Vatansız Kişilerin Statüsüne ilişkin 1954 Sözleşmesi ile Vatansızlığın Azaltılmasına ilişkin 1961 Sözleşmesi. 1961 Vatansızlık Sözleşmesi nin onaylanmasından kısa süre sonra, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu aldığı kararla, UNHCR ın söz konusu belgenin uygulanması konusunda spesifik sorumluluklar üstlenmesini istedi. Genel Kurul, 1990 larda yayımladığı bir dizi karar aracılığıyla UNHCR a, devletlerin vatansızlığı önlemek ve azaltmak adına atacağı adımlarında, savunuculuk faaliyetleri yürütmeye ilişkin resmi yetki verdi. Ayrıca Genel Kurul, UNHCR dan, 1954 ve 1961 yıllarında onaylanan vatansızlık sözleşmelerine katılımı teşvik ve tavsiye etmesini, devletlere vatandaşlık kanunu ve uygulamaları hakkında teknik hizmet ve istişare Tarla işçisi, eşinin Sri Lanka da vatandaşlık başvurusunun onay belgesini elinde tutuyor. Fotoğraf: UNHCR 2003 10

hizmeti sunmasını talep ediyor. Ayrıca devletlerin, çalışanlara ve hükümet görevlilerine uygun eğitimler temin etmesini, ilgili bilgileri yayarak, diğer örgütlerle işbirliğini zenginleştirmesini istiyor. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ni yöneten Yürütme Komitesi, bu yetki alanını nasıl uygulayacağı hususunda rehberlik sağlıyor. Problemi ele alırken UNHCR ı hükümetlerle, diğer BM örgütleriyle ve sivil toplumla birlikte çalışmaya sevk ediyor. Ülke İçinde Yerlerinden Edilmiş Kişiler Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, UNHCR dan, belirli aralıklarla, ülke içinde yerlerinden edilmiş bazı gruplara yardım etmesini talep eder. Son yıllarda, dünya genelinde meydana gelen iç savaşların sayısındaki artış sonucunda, ülke içinden yerlerinden edilmiş insanların sayısı çarpıcı şekilde yükseldi. Ülke içinde yerlerinden edilmiş insanlar, uluslararası sınırların ötesine geçemediklerinden mültecileri koruyan uluslararası sözleşmelerin kapsamı dışında kalırlar. Ancak bu iki grubun sıkıntılı durumları çoğu zaman kesişir ve eşgüdümlü tek bir operasyon bazen en aşikar ve makul yaklaşım haline gelir. Bu durum, bilhassa, ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin, ülkelerine geri dönen mülteciler ile aynı coğrafi bölgede bulundukları ve benzer yardımlara ihtiyaç duydukları geri dönüş operasyonları esnasında görülür. UNHCR ve diğer uzman örgütler, 2005 yılında, ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin sorunlarının daha uyumlu bir yaklaşımla üstesinden gelinmesi gerektiğine karar verdi. Bu yeni işbirlikçi yaklaşım kapsamında UNHCR, söz konusu kişilerin korunmasının ve acil durum konaklama ihtiyaçlarının karşılanmasının yanı sıra koordinasyon sağlama ve kampların yönetimi husularında da lider rol üstlenir. UNHCR bazı durumlarda operasyonun tamamına liderlik eder. Ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilere yardım sağlamak üzere, 1970 lerden bu yana Sri Lanka, Uganda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kolombiya ve Afganistan gibi birçok ülkede otuzdan fazla operasyona katılan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, yakın zamanlarda Sudan ve Darfur da faaliyet gösterdi. UNHCR günümüzde, 15.6 milyon ülke içinde yerlerinden edilmiş insana yardım eli uzatıyor. Afrika Birliği (AU), 2009 yılının Ekim ayında, taraf devletlere, çatışma ve doğal afetler nedeniyle ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilere yardım ve gözetim yükümlülüğü getiren Kampala Sözleşmesi ni (Afrika da Ülke İçinde Yerlerinden Edilmiş Kişiler Koruma ve Yardım Sözleşmesi) onayladı. Bu niteliğe sahip ilk yasal çerçeve olan Kampala Sözleşmesi, uluslararası insani hukukun temel boyutlarını birleştirir. Sözleşme, devletleri, yerinden edilme sorununu önleme konusunda teşvik etmek, söz konusu soruna çözüm bulmak ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilere sosyo-ekonomik haklar da dahil olmak üzere temel haklar sağlamak gibi yükümlülükler getirir. 2009'da onaylanan Kampala Sözleşmesi uyarınca ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilere yardım sağlayamayan devletler, insani yardım kuruluşlarından destek talebinde bulunabilirler. Makedonyalılar Kosova ya kaçarken bir UNHCR çalışanı Blace deki sınırı izliyor, 2001 Fotoğraf: UNHCR/ J.Austin 11

Şekil 1. 2010 yılında en çok bağış yapan Devlet ve Kuruluşlar ABD Avrupa Komisyonu Japonya İsveç Norveç Hollanda İngiltere Danimarka Almanya Kanada 712.220.805 143.494.234 118.215.496 111.937.438 80.974.783 74.079.339 57.002.306 56.768.147 49.739.460 46.520.016 Çalışanlar Aralık 2010 itibariyle 123 ülkedeki 396 UNHCR ofisinde olağan veya geçici olarak faaliyet gösteren yaklaşık 7,190 çalışanın 702 si Cenevre merkezinde görev alır. 396 UNHCR ofisinin 124 ünü bölge ve şube ofisleri, 272 sini ise alt ve saha ofisleri oluşturur. Çalışanların 5.440 ü yerel, 1.740 ise uluslararası çalışan statüsüne sahip. Bu insanların yaklaşık yüzde 80 i çoğu zaman ücra ve tehlikeli yerlerdeki saha görevlerinde faaliyet gösterir. Çalışanlarımız, koruma, yönetim, kamu hizmetleri, halkla ilişkiler, lojistik, sağlık ve toplumsal cinsiyeti kapsayan geniş yelpazeli iş alanlarında aktif olarak görev alırlar. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, bazıları kara sınırlarında, bazıları ise Atlantik Okyanusu, Aden Körfesi, Akdeniz ve diğer sularda ilerleyen mültecilerin, sığınmacıların ve ekonomik göçmenlerin durumlarıyla ilgilenir. İnsani krizler karmaşıklaştıkça, UNHCR'ın birlikte çalıştığı kurum ve kuruluşların sayısı ve çeşitliliği artıyor; işbirliği içinde bulunduğu kurumlardan bazılarını BM kardeş örgütler ve 600 dan fazla sivil toplum kuruluşu oluşturuyor. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, son yıllarda genel merkezdeki çalışan sayısını azaltarak, saha operasyonlarının yürütülmesine daha fazla kaynak tahsis etmeye başladı. Gönüllülerin Katkıları UNHCR ın programları, çoğunlukla hükümetlerden gelen katkılarla finanse edilir. Fakat özel kişi ve kuruluşların gönüllü yardımları da kabul edilir. İdari giderlerinin bir kısmı ise Birleşmiş Milletler in olağan bütçesinden sınırlı bir ödenekle karşılanır. UNHCR ın yıllık bütçesi, 2011 yılında 3.32 milyar Amerikan doları ile rekor seviyeye ulaştı. Kurumun hizmetleri, ilgilendiği insanların gerçek ihtiyaçlarına dayalı olduğu için, bu miktarın artmaya devam etmesi muhtemel gözüküyor. 2010 yılında A.B.D. 712.220.805 dolar, Avrupa Komisyonu 143.494.234 dolar, Japonya 118.215.496 dolar, İsveç 111.937.438 dolar ve Norveç 80.974.783 dolar vererek en çok katkıda bulunan devletler arasına girdiler. Yerlerinden Edilmiş Kişilere Yardım Yerlerinden edilmiş kişilerin korunması ile maddi destek unsuru birbirleriyle bağlantılı ilerler. UNHCR, ancak kişinin barınma, gıda, su, temizlik ve sağlık ihtiyaçları karşılandığı takdirde etkin bir yasal koruma sağlanabileceğini belirtir. Dolayısıyla, kurum, bu unsurların tedarik edilmesini ve dağıtımını düzenler ve bireysel kampların yönetimiyle ilgilenir. Olağan bir mülteci nüfusunun yüzde 80 ini oluşturacak olan hassas durumdaki kadınlar, çocuklar ve yaşlılar için ise spesifik projeler hazırlar. UNHCR çalışanları, UNHCR'ın ilgi alanındaki insanların hayatlarını kolaylaştırmak gayesiyle dünya genelinde canla başla çalışıyor. 21 Temmuz 2004. Fotoğraf: UNHCR 12

UNHCR'ı n İ LGİ ALANINDAKİ NÜFUSLAR Alt Bölge Orta Afrika Ve Büyük Göller Doğu Afrika, Somali Yarımadası (2) Bati Afrika Güney Afrika (3) Güney Afrika (4) Ortadoğu (5) Güneybati Asya (6) Orta Asya Güney Asya Güney Doğu Asya (7)(8) Uzak Doğu Ve Pasifik (9) Doğu Avrupa Güney Doğu Avrupa Orta Avrupa Kuzey, Batı Ve Güney Avrupa Kuzey Amerika Ve Karayipler Latin Amerika Toplam Mülteciler Mültecilerle benzer durumdaki kişiler Toplam Mülteci Sayısı UNHCR'dan yardım alan kişiler Sığınmacılar Geri Dönen Mülteciler UNHCR dan koruma/ yardım alan ülke içinde yerinden edilmiş kişiler(idpler) Evlerine geri dönen ülke içinde yerinden edilmiş kişiler Vatansız kişiler Çeşitli (1) İlgi alanındaki toplam nüfus Veriler Hükümetler tarafından hükümetlerin kendi tanımlarına ve veri toplama yöntemlerine dayalı olarak sağlanmıştır. (-)erişilemeyen veya uygulanabilir olmayan sıfır değerini ifade eder. (1) Önceki sütunlarda UNHCR'ın ilgi alanındaki kişiler dâhil edilmemiştir; UNHCR'ın koruma veya yardım sağladığı kişileri ifade eder. (2) Uganda: IDP sayıları kamplarda ve transit alanlarda kalan IDPleri ifade eder. Köylerine dönen 408 bin kişi ile birlikte bu gruplar UNHCR'ın ilgi alanında olmaya devam etmektedir. (3) Güney Afrika: 2009 yılı sonu itibariyle tahmini 171,700 kişi ve 2008 sonu itibariyle 138,100 kişi, birinci aşama usullerde bekletildikleri için sığınmacı olarak kabul edilmektedir (güncel bilgi bulunmamaktadır). (4) Cezayir Hükümeti ne göre, Tindouf kamplarında tahmini 165 bin Sahravi mülteci bulunmaktadır. (5) Ürdün deki ve Suriye Arap Cumhuriyeti ndeki Iraklı mültecilerin sayıları hükümetlerin tahminlerine dayanmaktadır. (6) Pakistan daki mülteci rakamlarına mülteci olarak tanınan Afganlar (2800), UNHCR'ın yardım ettiği mülteci köylerindeki kayıtlı Afganlar (756,000) ve mülteci benzeri koşullarda köylerin dışında yaşayan Afganlar (981,000) dâhil edilmiştir. (7) Malezya: UNHCR a ve mülteci topluluklarınca derlenen listelere göre Malezya da, mevcut sığınmacı ve mülteci profilleriyle aynı profile sahip olan ve her geçen gün daha çok kayıt yaptırarak MSB usullerine dâhil olan kayıt dışı 20,000 sığınmacı bulunmaktadır. (8) Tayland daki vatansız kişilere ilişkin önceden belirtilen sayılar netlik kazanan kriterlere göre gözden geçirilmektedir. (9) Çin: 300,000 Vietnamlı ülkeye entegre olmuştur ve uygulamada Çin Hükümeti nden koruma almaktadır. UNHCR Global Appeal 2011 Update 13

İKİNCİ BÖLÜM Genç Mültecilerin Gözünden Gaziantep sergisinden bir fotoğraf. Mayıs 2010 Fotoğraf: SGDD

TÜRKİYE'DE UNHCR BM Mülteci Örgütü nün Yerel Faaliyetleri UNHCR 50 Yılda, Türkiye deki Mültecilere $215.000.000 tahsis etti UNHCR Türkiye faaliyetlerini Ankara daki şube ofisi ve İstanbul ile Van da bulunan saha ofisleri yardımıyla yürütür. Toplam çalışan sayısı, 1 Ocak 2011 tarihi itibariyle, 116 ya ulaştı. Çalışanların 6 sını uluslararası profesyonel görevliler, 2 sini kıdemsiz profesyonel görevliler, 9 unu ulusal profesyonel görevliler, 49 unu genel hizmet çalışanları, 2 sini uluslararası gönüllüler, 26 sını ulusal Birleşmiş Milletler gönüllüleri (UNV), 3 ünü danışmanlar, 4 ünü özel hizmet sözleşmesine bağlı çalışanlar ve 15 ini harici tercümanlar oluşturur. UNHCR Türkiye, ülke programı için 2011 operasyon bütçesini 16.942.996 dolar olarak belirledi, Nisan 2011 itibariyle gerçekleşen bütçe ise 11.153.164 dolar. Bütçe öncelikli olarak aşağıdaki konulara tahsis edilir: Türk Hükümeti tarafından iltica mevzuatının kabul edilmesi, ulusal bir iltica otoritesinin kurulması ve iltica taleplerine cevap verebilecek ulusal kapasitenin oluşturulması. Bunların gerçekleşebilmesi için destek sağlamak ve işbirliklerini güçlendirmek. Uluslararası sorumluluk paylaşımını arttıracak savunuculuk faaliyetleri dahil olmak üzere acil, orta ve uzun vadedeki koruma ihtiyaçlarını ele almak Hak temelli yaklaşımı teşvik etmek, koruma ve yardımlara erişimi kolaylaştırmak Mültecileri üçüncü ülkelere yerleştirmek, gönüllü geri dönüşleri kolaylaştırmak veya mümkün olduğu durumlarda dönüşleri organize etmek, uzun süre Türkiye de kalan mülteciler için çözüm bulmak, çözüm yollarını savunmak. Türk kamuoyuna sığınmacı ve mültecilerin ihtiyaçları konusunda duyarlılık kazandırmak ve uluslararası toplumu bilgilendirmek Mevcut finansman, UNHCR Türkiye nin kritik dosyalara sınırlı ve istisnai bir şekilde yardım etmesini sağlar. Finansman, yoğun emek gerektiren statü belirleme çalışmaları ve yerleştirme operasyonlarına personel tahsis edilmesi açısından kullanılır. Buna ek olarak, UNHCR Türkiye, kapasite geliştirme ve kamuda farkındalık yaratma faaliyetlerine de öncelik verir. GAYRETLER, devamı 17. Sayfada ÖZGEÇMİŞ UNHCR Türkiye Temsilcisi Sayın Carol Batchelor Carol Batchelor, uzun yıllar boyunca UNHCR da çeşitli görevlerde hizmet verdi. Bir önceki görevinde, 2008 yılında kurulan Etik Bürosu nun direktörü olarak çalıştı. Sayın Batchelor, bu görev öncesinde, Hindistan ve Maldivler i kapsayan UNHCR operasyonlarında Misyon Şefi Yardımcısı, sonrasında ise Misyon Şefi olarak faaliyet gösterdi. Ayrıca, UNHCR Merkez Ofisi nde hem Koruma, Destek ve İzleme Dairesi nde hem de Standartlar ve Hukuk Danışmanlığı Dairesi nde, kıdemli hukuk memuru olarak çalıştı. 1990 larda, UNHCR ın vatansızlıkla ilgili çalışmalarının genişletilmesi ve duyurulması için çaba sarf eden Sayın Batchelor, bu çalışmalarda danışman ve odak kişi oldu. Batchelor UNHCR da çalışmaya başlamadan önce özel sektörde, Amerika daki Media Marketing şirketinde, operasyonlardan sorumlu direktör başlığı altında çalıştı. Daha sonrasında ise, Terrada Investment adlı Japon şirketinde danışman olarak çalışmalarını sürdürdü. Ayrıca, Mayer, Brown and Platt Hukuk Bürosu nun Londra ve Los Angeles departmanlarında avukatlık yaptı. Lisans eğitimini A.B.D. Seattle da bulunan Washington Üniversitesi nde tamamlayan Batchelor, uluslararası özel hukuk ve kamu hukuku alanlarında aldığı Juris Doctor unvanını Stanford Üniversitesi nde kazandı. Daha sonrasında, İngiltere deki Cambridge Üniversitesi nde uluslararası kamu hukuku dalında master yaparak Legum Magister unvanını kazandı. Sayın Carol Batchelor, şu anda, atandığı Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Ofisi nin temsilciliğini üstleniyor. Vizyon Bildirisi Türkiye ile genişletilmiş ortaklık ve geleceğe yönelik planlar Sayın Batchelor un Başmakalesi, sonraki sayfa 15

Vizyon Bildirisi Türkiye yle genişletilmiş ortaklık ve geleceğe yönelik planlar 2011, önemli günlerin anıldığı bir yıl olarak belleklere geçti. UNHCR, uzun süredir mülteci ve vatansız statüsündeki kişileri korumayı amaçlayan uluslararası yasal çerçeveleri ana hatlarıyla ortaya koydu. Ayrıca zorla yerinden edilme durumlarından sakınılmasına ve söz konusu olayların engellenmesine yardımcı olabilecek insani destek çerçevelerini gündeme getirdi. UNHCR kurulduğunda, II. Dünya Savaşı nın ortaya çıkardığı sürüncemeli nüfus hareketlerini çözüme ulaştırmak için geçici olarak faaliyet göstermeyi amaçlıyordu. Ancak her yıl, yüz binlerce kişinin insani ihtiyaçları, uluslararası toplumun UNHCR ın sürekli desteğine ihtiyacı olduğunu kanıtladı. 2011 yılı itibariyle, dünya genelinde, UNHCR ın ilgi alanında 43 milyondan fazla kişi bulunuyor. Böylesine büyük bir nüfusun ihtiyaçlarını ele almak, insanların acısını dindirmek için yasal çerçevelerin ve ortaklıkların geliştirilmesini, fedakarlık ile kapsamlı çözümlere müştereken odaklanılmayı gerektiriyor. Bu ölçekte, yerlerinden edilmeyle başa çıkmak için küresel düzeyde düşünülmeli, yerel ve bireysel düzeyde hareket etmeliyiz. UNHCR ın bakış açısına göre, bir ev den mahrum olan biri, vatandaşlıktan mahrum bırakılan bir çocuk veya güvenlik ya da korunma sağlanamayan bir insan bile çok fazla. Yalnızca bir kişinin refahını sağlamak, bir çocuğu, anneyi ya da eşi, hayatına yönelik tehdit oluşturan koşullardan kurtarmak, bir bireyi savaştan, çatışmadan ve yıkımlardan korumak değerli ve insancıl bir eylem ve görev olarak benimsenmeli. Dünyamızı geleceğe dair umutlu bir yere dönüştüren bireysel refah, kollektif bütünü oluşturur. Küresel barış ve istikrar, yalnızca muhtaç durumdaki insanlara yardım eli uzatılarak gerçeğe dönüştürülebilir. UNHCR, hizmet verdiği herkese bu yardım elini uzatmaya devam ediyor. Türkiye, köklü bir gelenekten yola çıkarak, insani ihtiyaçları olanlara korumayı bireysel ve toplumsal düzeyde sağlar. Türkiye, yalnızca kendi sınırları içinde değil, aynı zamanda dünyanın birçok yerinde insani amaçlarla hareket ediyor. UNHCR, 2011 de ve ileriki tarihlerde, Türkiye de ve dünya genelinde bulunan sığınmacı ve mültecilerin korunma ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilmek adına, Türkiye ile ortaklığını güçlendirmeye kendini adadı. Türkiye, koruma rejimini geliştirmeyi amaçlayan önemli adımlar attı. 2011 in ilk aylarında hazırlanan İltica Kanun Tasarısı Başbakanlık Ofisi ne sunuldu. Yenilikçi bir niteliğe sahip olan kanun taslağı, Türkiye nin insani meseleler konusunda ileri sürdüğü güçlü taahhüdün açık bir göstergesi olarak algılanmalı. Türkiye deki mültecilerin ve sığınmacıların yaşam koşullarının daha Carol Batchelor iyiye gitmesi kanunun kabul edilmesiyle UNHCR Türkiye Temsilcisi sağlanacak. UNHCR ise, Türk makamlarıyla daha yakın işbirliği kurulmasını sağlayacak mekanizmalar geliştirmekle bilfiil ilgileniyor. UNHCR ın Türkiye de gerçekleştirdiği faaliyetler başlıca sıralanırsa; mülteci statüsü belirleme işlemleri, genel koruma, mülteci yardımları, kapasite geliştirme ve teknik bilgi transferi, kamuyu evrensel iltica ve sığınma ilkeleri hakkında duyarlılaştırma, yerleştirme seçeneği de dahil olmak üzere mülteciler için kalıcı çözümler savunma. UNHCR, son 25 senede, üçüncü ülkelerin yardım ve destekleriyle, 70.000 den fazla Avrupa dışından gelen mülteciyi, Türkiye den üçüncü bir ülkeye yerleştirdi. UNHCR, Türkiye gibi mültecilere ev sahibi ülkelerin, diğer devletler tarafından, yerleştirme konusunda desteklenmesi gerektiğini belirtir. Somut sorumlulukların paylaşılamasının ve bu konuda tedbirler alınmasının gerekliliğini vurgular. Bu, ev sahibi ülkelerin, muhtaç insanların korunmasına sağladığı açık desteği gösterir. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Sayın Guterres, 2010 yılı Kasım ayında Ankara ya tarihi bir ziyarette bulundu. UNHCR ın Türkiye ile yakın ilişkilerinin ilerletilmesini arzuladığını belirten Sayın António Guterres, uluslararası acil durum operasyonlarının, yardım tedarikinin ve diplomasiyi geliştirme kapasitesinin olduğu her alanın genişletilmesini istediğini ekledi. 50 yıldır Türkiye de faaliyet gösteren UNHCR için 2011 yılı işbirliğinin artacağı bir yıl olacak. 2011 yılında gerçekleştireceğimiz etkinlikler, insanları düşünmeye sevk ederken, geçmişteki başarılarımızla beraber geleceğe olumlu adımlar atmamızı ve önümüzdeki büyük zorluklarla başa çıkabilmemiz için güçlenmemizi sağlayacak. Ofisimiz, ilerisi için Türkiye ile ortaklıklarını kuvvetlendirmeyi hedefliyor. İnsanlara koruma sağlanması açısından karşılaşılacak zorlukların üstesinden ise ancak yapacağımız kuvvetli işbirliği sayesinde gelebiliriz. 16

BM Mülteci Örgütü nün 60. kuruluş yılında, eski ve yeni UNHCR çalışanları bir araya gelerek anılarını paylaştılar. Bu eşsiz etkinlikte Sayın Carol Batchelor bazı çalışanlara takdir sertifikaları sundu. Mülteci statü belirleme işlemlerinde yıllardır kilit rol oynayan tercümanlar da sertifika alanlar arasındaydı. 14 Aralık, 2010. Fotoğraf: UNHCR Türkiye Eski ve yeni UNHCR Türkiye Çalışanları Örgütün kuruluşunun 60. yıldönümünde bir araya geldi Genç veya yaşlı, uluslararası veya ulusal, emekli ya da faal, kadrolu çalışan ya da gönüllü, Türkiye deki iltica sistemine katkı sağlayan yüzden fazla çalışan, UNHCR ın 60. kuruluş yılını anma amacıyla Ankara daki Çağdaş Sanatlar Galerisi nin konferans salonunda toplandı. Törene katılanlar, son 50 yıldır Türkiye deki on binlerce mülteciye ve Türkiye ye yardımcı olabilmek için canla başla çalışıyorlar. UNHCR a 1960 dan bu yana farklı dönemlerde hizmet veren yüzlerce uluslararası ve ulusal çalışan, mültecilerin dramıyla baş etmek adına paha biçilmez katkılarda bulundular. 14 Aralık, 2010. Fotoğraf: UNHCR Türkiye Türkiye deki UNHCR çalışanları mültecilerin korunması ve başvuru sahiplerinin mülteci statüsüne uygunluklarının belirlenmesini sağlamak için çalışıyor. Ayrıca, üçüncü ülkelere yerleştirilme durumlarına ve Türkiye de iltica sisteminin oluşmasına yardımcı olmak için uğraş veriyor. Kurumun çalışanları, uzun yıllardır hassas durumdaki kişilere cömertçe ev sahipliği yapan Türk halkına, mültecilerin hikayelerini anlatmak için çabalıyorlar. Türkiye deki UNHCR temsilciliğinin, son 30 senede 70.000 den fazla mülteciyi üçüncü ülkelere yerleştirdiği göz önünde tutulursa, çözüm yollarının uzakta olmadığı fark edilir. Son on yıllarda, UNHCR da stajer olarak kariyerlerine başlayan çoğu genç gönüllü, şimdi dünyanın bazı sorunlu bölgelerinde uluslararası kadrolu personel sıfatıyla, örgüte küresel düzeyde katkı sağlıyor. Uluslararası kadrolu çalışanların birçoğu, Türkiye deki misyonlarını başarıyla tamamlamalarının ve böylece deneyimlerini zenginleştirmelerinin ardından UNHCR da kıdemli pozisyonlara getiriliyor. 14 Aralık 2010 tarihinde, UNHCR Türkiye Temsilcisi Sayın Carol Batchelor, kadrolu personelin geçmişte ve günümüzde, mültecilerin sıkıntılı durumunu ele alırken sergiledikleri paha biçilemez katkılarını takdir etti. Sayın Batchelor Bitmek bilmeyen ve kendinizden özveride bulunmanıza neden olan hizmetlerinizden ötürü, birçok mülteci bugün hayatta kalarak geleceğe umutla bakabiliyor. dedi. Sonrasında, dünyanın birçok yerinde tehlikeli koşullar altında çalışan ve büyük fedakarlıklarda bulunan çok sayıdaki meslektaşımız için bir dakikalık saygı duruşuna davet etti. Anma sırasında birçok meslektaşımız örgüte sağladıkları özel katkılarından dolayı ödüllendirildi. Kadrolu çalışanlar örgütün amacına uygun olan bağlılıklarını pekiştirmiş bir halde törenden ayrıldı. Mültecilerin Koruma İhtiyaçlarına yönelik Çalışmalar Sürdürülüyor ÇALIŞMALAR, Sayfa 15'in devamı Mevcut ödenekler ile UNHCR giderleri arasındaki önemli fark, sığınmacıların sayısındaki artış, kalıcı çözüm sağlayamayan kişilerin sayısındaki artış gibi çeşitli sorunlu etmenler nedeniyle UNHCR Türkiye nin kaynakları her geçen gün daha ciddi bir baskı altına giriyor. UNHCR, 1960'dan bu yana, Türkiye deki faaliyetlerine 215.000.000 dolardan fazla ödenek tahsis etti. 17

YASAL ÇERÇEVE Türkiye nin İltica Sistemi Geçiş Sürecinde Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanun Tasarısı TBMM ye Sunuldu Türkiye, Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi ne 1962 yılında, 1967 Protokolü ne ise 1968 yılında taraf oldu. Ayrıca Türkiye, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Yürütme Komitesi nin üyesi olarak faaliyet gösterir. Ancak Türkiye, 1951 Sözleşmesi Madde 1B doğrultusunda sözleşmenin getirdiği coğrafi sınırlamayı muhafaza ediyor. Bu sebeple, 1951 Sözleşmesi ni Avrupa da meydana gelen olaylar neticesinde mülteci olan kişiler ile sınırlı olarak uyguluyor. Türkiye, Avrupa yı; Avrupa Konseyi ne üye devletler, Rusya ve Kafkasya da dahil olmak üzere eski Sovyet ülkelerinden oluşmuş bir bütün olarak kabul eder. Türkiye deki sığınmacıların büyük çoğunluğu Avrupa dışındaki ülkelerden geliyor. Türkiye, UNHCR prosedürleri ile paralel işleyen geçici sığınma statüsü vermeye dayalı bir sistem oluşturdu. Türkiye nin geçici sığınma rejimi 1999 ve 2006 yıllarında yapılan değişikliklerle 1994 İltica Yönetmeliği tarafından düzenleniyor. Avrupalı olmayan sığınmacılar geçici sığınma statüsü için Türk Hükümeti ne başvurabilir ve UNHCR ın yardımları ile kalıcı çözümlere ulaşılabilir. Bu çerçevede UNHCR, Avrupalı olmayan sığınmacılar için mülteci statü belirleme işlemlerini yürütüyor. İltica prosedürünün başlangıcından itibaren UNHCR ın katılımını sağlamak amacıyla standart bir mekanizma henüz geliştirilemedi. İltica Yönetmeliği nde UNHCR dan bahsedilse de, ilgili hükümler yalnızca UNHCR ın yerleştirme işlemlerini kolaylaştırmaktaki rolünü ifade eder. İltica taleplerinin alınması ve değerlendirilmesinde UNHCR ın resmi bir rolü bulunmuyor. Kapsamlı bir ulusal sistemin olmayışı, bu insanların Türkiye nin iç hukukunu çiğneyerek ülkeye girmelerine, ülkede kalmalarına veya ülkeden ayrılmaya çalışmalarına neden oluyor. Gözaltına alındıklarında iltica talebinde bulunmayı seçen kişiler için UNHCR, gözaltı tesisindeki bireysel başvuru sahibini ziyaret etmek ve kişinin mülteci statüsü belirleme mülakatını gerçekleştirmek üzere Dışişleri ve İçişleri Bakanlığı ndan izin talebinde bulunur. Avrupa Birliği ne katılım müzakereleri kapsamında Türkiye, kendi iltica hukukunu kademe kademe AB standartlarına uygun hale getirmek İltica, Göç ve İdari Kapasite Bürosu, Kanun tasarısı ile ilgili çalışmalarını 2010'da tamamladı. için taahhütte bulundu. Bu sayede prosedür teminatlarını da içeren tam donanımlı bir ulusal iltica çerçevesi geliştirildi. Bu çerçeve, UNHCR ile iç usullerin karışımı olan yürürlükteki karmaşık sistemin yerini alacak. Ulusal sisteme ilişkin sorumluluk, günümüzde Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesindeki Yabancılar, Hudut ve İltica Dairesi vasıtasıyla İçişleri Bakanlığı tarafından üstleniyor. Sığınmacılar ve Mülteciler hakkında Genelge, diğerlerinin yanısıra ilgili makamların incemelerine müteakip ikamet izni harcını ödeyecek durumu olmayan kişilerin, bu harçtan muaf tutulması ihtimal ve imkanını öngörür. 2010 yılında İçişleri Bakanlığı na bağlı İltica, Göç ve İdari Kapasite Bürosu, İltica Kanun Tasarısı nı hazırladı. Tasarı, bakanlıklar, sivil toplum temsilcileri, akademisyenler ve UNHCR gibi uluslararası kuruluşlara danışılarak düzenlendi. İltica, Göç ve İdari Kapasite Bürosu nun, Avrupa Konseyi nin ve Avrupa Birliği nin yorumları da dikkate alındı. Kanun taslağı, Ocak 2011 de İçişleri Bakanlığı nın internet sitesinde kamuya sunuldu ve TBMM nin önüne getirilmek üzere Başbakanlık Ofisi nde bekletiliyor. Bu taslak, Türkiye deki mültecilerin ve sığınmacıların hayatlarını önemli ölçüde iyileştirecek hükümler içeriyor. Tasarı, iltica prosedürlerine ilişkin standartlar, ikincil koruma statüsü, ilgi alanındaki kişilerin haklara erişimi ve Türkiye deki iltica rejiminin planlanması, uygulanması ve ilerletilmesi için gerekli ulusal yapılanmayı getirecek. Türkiye nin ilk iltica yasası olma yolundaki taslak, dönüm noktası niteliğinde bir gelişme. 1951 Cenevre Sözleşmesi ile getirilen coğrafi sınırlama korunurken, Türkiye söz konusu sınırlamayı, süregelen AB katılım süreciyle ilişkilendiriyor. Dolayısıyla, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği nin, bireysel sığınma başvurusu yapanların dosyaları için 18