Araştırma Desenleri (modelleri) Araştırmanın alt problemlerine cevap aramak veya denenceleri test etmek için yapılan araştırma planı
Araştırma Desenleri İkiye Ayrılır Araştırma Desenleri Belgesel Tecrübi
Belgesel araştırmalar, araştırma problemi hakkında var olan kütüphane, arşiv veya Internet kaynaklarından derlenen verilere (yazı, resim vs) dayalı araştırmalardır. Tecrübi araştırmalar, araştırma problemi hakkında gözlem, mülakat, anket, test ve diğer ölçme araçlarıyla toplanan geçerli ve güvenilir verilere dayanır.
Tecrübi araştırma desenleri de ikiye ayrılır Tecrübi Araştırma Desenleri Tarama çalışmaları Deneysel araştırma desenleri
Hatırlanacağı gibi veri toplama yöntemleri aşağıdaki gibiydi. Anket Yöntemi Gözlem Yöntemi Görüşme Yöntemi Deney Yöntemi Tarama Yöntemi Belgesel Tarama Bilgi Tarama Yukarıda belirtilen tarama ve deney yöntemi aslında kimi araştırmalarda da belirtildiği gibi tecrübi araştırma desenleridir. 5
Tarama çalışmaları, araştırmacının bağımsız değişkenler üzerinde değişiklik yapmadığı, bağımsız değişkenler olan kişisel ve psikolojik özelliklerle görüş, tutum ve performans arasındaki ilişkiyi araştırır. Deneysel çalışmaların temel kavramı değişkenlerdir (faktör de denilir).
Değişkenler bir açıdan ikiye ayrılır Değişkenler Denek değişkenleri (yaş, boy, cinsiyet, meslek, gelir vs) Çevre değişkenleri (pekiştireç, deneme programı, ilaç vs)
Değişkenler bir başka açıdan da ikiye ayrılır Değişkenler Bağımsız değişken (araştırma problemini etkileyen, değişmez çevre ve kişi özellikleri) Bağımlı değişken (bağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı, ona göre değişen özellikler)
Bağımlı ve bağımsız değişkenler kapsamında; tarama çalışmaları, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi ve ilişki derecesini araştırır; deneysel çalışmalar ise değişkenler arasındaki neden-sonuç bağlantısını arar.
Tarama çalışmalarında, bağımsız değişkenler üzerinde hiçbir değişiklik yapılmazken; deneysel çalışmalarda bağımsız değişkenler kontrollü olarak değiştirilip bunun bağımlı değişken üzerindeki etkisi ölçülür.
Deneysel araştırma desenleri üçe ayrılır Deneysel araştırma desenleri Gerçek deneysel desenler Yarı deneysel desenler Deneme öncesi desenler
Deneysel çalışmaların bir diğer temel kavramı da varyanstır. Varyans, bağımlı değişkende meydana gelen değişmelerdir. Deneysel çalışmalarda, bağımsız değişkendeki bir değişme bağımlı değişkende bir değişikliğe neden olur fikri test edilir.
Deneysel araştırma desenleri, denek sayısı bakımından tek denekli (küçük grup) desenler ve çok denekli desenler olarak da ikiye ayrılır. Deneysel araştırma desenleri, bağımlı değişken üzerinde etkili olan faktör sayısı bakımından tek faktörlü desenler ve çok faktörlü desenler olarak da ikiye ayrılır.
Tek faktörlü desenler, bağımlı değişken üzerinde tek bir bağımsız değişkenin etkisini araştırır. Çok faktörlü desenler (faktöryel desen) iki veya daha fazla değişkenin bağımlı değişken üzerindeki tek tek ve eşzamanlı etkilerini inceler.
Deneysel araştırma desenlerinin bir başka sınıflandırması Denekleriçi / gruplariçi desen : Aynı deneklerin farklı koşullarda karşılaştırılması. Tekrarlı ölçümler yapılır. Deneklerarası / gruplararası desen : Farklı deneklerin farklı deneme şartlarında karşılaştırılması Karışık desenler : Denekleriçi ve deneklerarası desenlerin karma yapılması. Öntest sontest kontrol gruplu desen
Araştırma desenlerinde iç geçerlik ve dış geçerlik kavramları da önemlidir. İç geçerlik, bağımlı değişkendeki farklılaşmanın bağımsız değişkenlerle açıklanma derecesidir. Dış geçerlik, bir örneklem üzerinde elde edilen araştırma sonuçlarının daha büyük gruplara ve evrene genellenme derecesi
Veri toplamada nitel yaklaşımlar Bireysel görüşme, mülakat (individual interviews) Grup görüşmesi (focus groups) Gözlem (observation)
Mülakat (interview) Sıkı yapılandırılmış, Gevşek yapılandırılmış ve Yapılandırılmamış görüşmeler olarak üçe ayrılır.
Sıkı yapılandırılmış mülakatta sorular önceden belirlenmiştir ve herkese aynı sorular sorulur (anket gibi). Gevşek yapılandırılmış mülakatta bazı açık uçlu (open ended) sorular vardır. Görüşen ve görüş veren bazı konularda derine gidebilir. Yapılandırılmamış mülakatta sorular serbesttir. İstenilen konuda derinlemesine gidilebilir. Verilen cevaplar yönlendirici olur.
Anket Yoluyla Bilgi Toplama Anket, sistematik bir veri toplama yöntemidir. Veriler, önceden belirlenmiş insanlara bir dizi soru sorarak elde edilir. Anket yöntemi ile çok farklı türde veri toplamak mümkündür. Anketler, az detaylı veri sağlamalarına rağmen, kısa zamanda büyük miktarlarda veri toplanmak için uygundurlar. 20
Anketler ikiye ayrılır: Yapılandırılmamış (Unstructured): Bir kompozisyon halinde yazdırma veya serbestçe listeletme veya açık uçlu sorularla Yapılandırılmış (Structured): Cevapları şıklar haline getirilmiş sorularla
Yapılandırılmış anketler ya Likert tipi bir skala ile ya da çoktan seçmeli cevap seçenekleri ile veri toplar.
Kapalı uçlu sorular (sınıflayıcı türde ölçüm yapan sorular), derecelendirme ölçekleri (Likert tarzı ölçekler, zıt anlam ölçekleri, sıralayıcı ölçekler ve Thurstone ölçekleri) kullanırlar.
Anket Maddelerinin Oluşturulması Araştırma konusunda aklınıza gelen her şeyi not edin. Başlangıçta fazla madde olması iyidir. Mükemmel soru hazırlamaya odaklanmayın. İlk başta, tüm konulara değinmek önemlidir. Anket maddelerini oluşturmak için, beyin fırtınası, ağaç diyagramları ve diğer fikir üreten metotlar yararlı olacaktır.
Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler: Açıkça yazılma: İfadeler net olmalı ve kolay anlaşılabilmelidir. Teknik terim, kısaltma ve jargonları kullanmaktan kaçının. Kısa olma: Anketin maddelerini cevaplayan kişinin dikkati dağılmaması ve ankete konsantre olabilmesi için konu dışı kelimeleri ve fikirleri ortadan kaldırın. 25
Belirli olma: Her soruda bir fikir üzerinde odaklanın. Her madde bir tek davranış, tavır, fikir, olay ya da konu ile ilgili olmalıdır. Bunun için ve, ya da gibi bağlaçları kullanmayın Açık olma: İnsanları ne sorulduğunu tahmin etmeye zorlamayın. İfadenizin herkes tarafından aynı şekilde anlaşıldığından emin olun. Eğer gerekliyse ek açıklamalar yapın. Cevap Formatının Seçimi: Anketler genelde insanların bir ifadeye ne kadar katıldıklarını, bir şeyin ne kadar önemli olduğunu yada bir şeyin ne sıklıkla yapıldığını öğrenmeye yöneliktir. Anket cevaplarında kullanılabilecek bazı cevap formatları: 26
Derecelendirme ölçekleri; Anketlerde genelde ürün ya da hizmetlerin belirli bir ölçeğe göre derecelendirilmeleri istenir. Bazı anketlerde ise insanlara verilen ifadelere ne kadar katıldıkları ya da katılmadıkları sorulur.
Likert tipi cevaplamada Tamamen katılıyorum dan hiç katılmıyorum a veya önemli den önemsiz e veya çok acıyor dan hiç acımıyor a cevap derecelemeleri kullanılır.
A KESİNLİKLE KATILMIYORUM B KATILMIYORUM C KARARSIZIM D KATILIYORUM E KESİNLİKLE KATILIYORUM A HİÇ TATMİN OLMADIM B TATMİN OLMADIM C KARARSIZIM D TATMİN OLDUM E ÇOK TATMİN OLDUM A ÇOK KÖTÜ B KÖTÜ C ORTA D İYİ E ÇOK İYİ
Derecelendirme ölçeklerini hazırlarken uç noktaların zıt anlamda olduklarından emin olun (yoksa anketten alınan cevaplar taraflı olur). Örneğin A GENELDE TATMİNKAR B TAMAMIYLA TATMİNKAR C SON DERECE TATMİNKAR D MÜKEMMEL 30
Maddeleri sıralamak Başka bir cevap formatı, bir seçenek listesindeki maddeleri farklı kriterlere (örnek: önem derecesi) göre sıralamalarını istemektir. Örneğin: Lütfen aşağıdaki 5 iyileştirme amacını önem sırasına göre ( 1 en önemliyi, 5 en önemsizi temsil edecek şekilde) sıralayınız. ÇABUK BAŞARI ELDE ETMEK ÜRETİMİN MİKTARINI ARTTIRMAK FİYATLARI DÜŞÜRMEK BİRİKEN İŞ SAYISINI AZALTMAK HATA MİKTARINI DÜŞÜRMEK
Tercihleri belirlemek (çoktan seçmeli) Burada, ifade ya da tercihlerden oluşan bir listeden uygun olan tercihleri yuvarlak içine alarak işaretlemeleri istenir. Bu tür soruların cevaplandırılması, sıralama sorularından daha kolaydır.
Yorumlar ve açık uçlu sorular Bazen ankete katılanların ek yorumlarına ihtiyaç duyulabilir. Burada cevaplayıcılara, kendileri için önemli olanları ve istediklerini kendi cümleleriyle yazabilmeleri için boş bir alan bırakılır. - Kendimizi nasıl geliştirebileceğimiz konusunda önerileriniz var mı? - Eklemek istediğiniz başka bir husus var mı? Bu bilgiler hiç dokunulmamış konuları ortaya çıkarmak için çok yararlıdır. Ancak bu sorulara verilen cevapları yorumlamak çok zordur.
Demografik sorular (kişisel sorular) Demografik sorular genelde katılımcıları sınıf, yaş ya da eğitim seviyesi gibi kriterlere dayalı olarak daha küçük ve özellikli gruplara ayırmak için kullanılır. Eğer anketin amaçlarından birisi iki farklı grubun verdiği cevaplar arasındaki önemli farklılıkları belirlemek ise bu ayrıştırma önemlidir. Ancak demografik soruların cevaplayıcıların kimliğini ortaya çıkartacak olması onların kendilerini rahatsız hissetmelerine ve dürüst cevap vermemelerine yol açabilir. Burada endişeleri azaltmak için, anket cevaplarının nasıl kullanılacağını anlatan bir açıklama ve cevapların gizliliğini içeren bir taahhüt yararlı olabilir.
Maddelerin Gözden Geçirilmesi Hazırladığınız soru maddeleri ve cevap formatlarının aşağıdaki özelliklere uyup uymadıklarını incelemek gerekir. Anket, amacına uygun mu? Ankette yer alan her bir soru için özel bir nedeniniz olduğundan emin olun. Her zaman anketin amacına ve bu amacı destekleyecek bilgi çeşidine odaklanın. Anket, yapılan bireyler için uygun mu? Ankete insanların bilmedikleri, cevap veremeyecekleri maddeleri eklemeyin. Uygun sonuçlar sağlayabilecek yetenekte mi? Elde edilen veriler, araştırmacının ihtiyaç duyduğu nitelikteki bilgiyi sağlamalıdır.
Anket Soruları Aşağıda Belirtilen Biçimde Olmamalıdır: Belirsiz yanlış yorumlanabilecek kelime ve ifadelerden kaçınılmalıdır. Çakışan Birbiri ile çakışan cevap seçeneklerini vermekten kaçınılmalıdır. Yönlendiren İnsanları, arzuladığınız cevaplara yönlendirecek ipuçları vermekten kaçının. Çift taraflı olan Aynı madde içerisinde iki ayrı konu olmamasına dikkat edin.
Anketin Girişi ve Talimatları Anketler genelde, anketin amacını ve verilerin nasıl kullanılacağını anlatan kısa bir giriş paragrafı ile başlar. Giriş paragrafını, anketin nasıl doldurulacağını anlatan kısa kurallar takip eder. Özellikle ankette demografik maddeler mevcutsa, insanlara güven vermek için, verecekleri cevapların gizli kalacağına dair bir ifade bu bölümde yer almalıdır.
Anket Sorularının Belirlenmesi Hazırlanan anket soruları, araştırmanın amacına hizmet edecek bilgileri tam, doğru ve güvenilir biçimde toplamaya yönelik olarak hazırlanmalıdır. Bunun yapılabilmesi ise her şeyden önce araştırmanın amacı ve sınırlarının iyi belirlenmesine bağlıdır. Bunun yanında hazırlanan sorulardan elde edilen bilgilerinin ölçme ve değerlendirme yöntemlerine uygun olmaları gerekir. Bir anket için hazırlanan sorular: Araştırmanın amacına hizmet eden sorular olmalıdır. Araştırmada kullanılmayacak gereksiz bilgiler sunan sorulardan kaçınılmalıdır. Sorular açık, net ve anlaşılır olmalıdır. Sorulan soruda istenilen bilgi net olarak sorulmalıdır açıklama gerektirecek kapalılıkta sorulmamalıdır. 38
Anket Sorularının Belirlenmesi Kullanılan dile uygun sorular sorulmalıdır. Cümleler basit, sözcükler teknik dilden uzak herkesçe anlaşılabilir yapıda olmalıdır. Sorular hazırlanırken her soruda bir cevap olacak şekilde hazırlanmalı, aynı soru içinde birden fazla konunun olmamasına özen gösterilmelidir.örneğin; Çalışma koşullarınızdan ve maaşınızdan memnun musunuz? sorusunda çalışma koşulları evet iken maaş hayır olabilir. Yönlendirmeli sorular sorulmamalıdır. Kişiler sorulara kendi özgür iradeleri ile cevap vermelidirler. 39 Sorular cevaplama arzusu yaratmalıdır. Bu nedenle araştırmanın cevaplayıcıya geri dönüşü kısa bir şekilde anlatılabilir.
Anket Sorularının Belirlenmesi Sorular farklı cevaplar verilmeyecek şekilde düzenlenmelidir. Örneğin neden bu bölümde okuyorsunuz? sorusuna her öğrenci farklı cevap verecektir. Bu cevapların her biri farklı bir amaca hizmet edebilir. Sorular ölçülebilir olmalıdır. Sorular hazırlanırken ölçme ve değerlendirme tekniklerinin bilinmesi gerekir. 40
Soru Seçeneklerinin Belirlenmesi Soruları hazırlama tekniği açısından anket soruları Açık Uçlu Sorular Kapalı Uçlu Sorular şeklinde ikiye ayrılır. 41
Açık Uçlu Sorular : Bu tip sorularda soruyu cevaplayan kişiye soruları serbestçe cevaplama ve cevapları kendi ifadesiyle dile getirme olanağı verilmiştir. Hazırlanması en kolay soru tipidir. Bu soru tipinde cevaplayıcının cevabını yazması için yeterli bir boşluk bırakılır. Bir ürünü tercih ederken.. bakarım. Araştırmacının cevaplar konusunda önceden yeterli bilgiye sahip olmaması durumunda Daha derinlemesine bilgi alınması istendiğinde Ek bilgi alınmak istendiğinde kullanılan bir yöntemdir. Hazırlanması kolay olmasına karşın Katılımcının soruyu cevaplaması için daha çok çaba ve zaman harcaması gerekir. Bu tür sorularda çok farklı cevaplar alma olasılığı olduğu için analiz yapmak güçleşebilecektir. Bu tür soruların sınırlı sayıda çok gerekli ise sorulması önerilmektedir. 42
Kapalı Uçlu Sorular Sorulan soruda katılımcının vereceği cevap seçenekleri tam olarak belirlenmiştir. Katılımcı bu seçeneklerden bir ya da bir kaçını seçer. Bu tür sorular daha uyumlu ve düzenli sonuçların elde edilmesini sağlar. Burada katılımcının verdiği cevaplar tamamen soruyu hazırlayan araştırmacının sahip olduğu bilgi düzeyine ve hazırladığı cevap seçeneklerine bağlı olacaktır. Bu nedenle araştırmacının yeterli bilgi seviyesinin olmaması verilen cevapları da etkileyecektir. Kapalı uçlu sorular ikiye ayrılır: Sınıflamalı Sorular Sıralamalı Sorular 43
Sınıflamalı Sorular Sınıflamalı sorularda katılımcıdan istenen bilgiler birbirinden bağımsız seçenekler şeklinde hazırlanır ve katılımcıdan bunlardan bir veya birkaçını seçmesi istenir. Örneğin: Cinsiyetiniz? Kadın Erkek Eğitiminiz? İlköğretim Üniversite Eğitimsiz Orta eğitim Lise Yüksek Lisans Doktora 44
Sıralamalı Sorular Bu tür sorular genellikle katılımcının bir olaya ya da görüşe katılımını, hemfikir olma derecesini ya da bir olayı/davranışı gerçekleştirme durumunu ölçmek için kullanılır. Bir çok çeşiti vardır. Bunlardan en çok kullanılanlar Likert ölçeklendirmesi Termometre tipi ölçeklendirme Önem derecesine göre ölçeklendirme 45
Likert Ölçeği Bu ölçeklendirmede cevaplayıcıya bir cümle verilir. Cevaplayıcıdan üç, beş, yada yedi puanlık bir ölçekte bu cümleye katılıp katılmadığı sorulur. Burada dikkat edilmesi gereken cevaplayıcıya direk olarak bir soru sorulmadığıdır. Cevaplayıcıdan verilen bir cümleye ne derecede katılıp katılmadığı öğrenilmek istenmektedir. Burada yargıya esas olacak cümlenin anlamına göre katılma derecesi en çoktan en aza doğru derecelendirilir. Buna göre: 1.Tam katılırım 2.Çok katılırım 3.Orta derecede katılırım 4.Az katılırım 5.Hiç katılmam şeklinde katılma durumu eşit uzaklıkta derecelendirilir. Kararsızım, fikrim yok gibi seçenekler bu sıralama içinde olamazlar. 46
. Likert ölçeğinde yapılan, birikimli değerlendirme olduğundan ortada yer alan durum kararsızlığı değil birikim orta yerini yani yarı yarıya birikimi ifade etmektedir. Ölçek beşli ise bu, aralığın birden beşe kadar eşit derecede bölündüğünü göstermektedir. Bu derecelemede bir derece bildirmeyen kararsızım, fikrim yok sözü ölçeğin eşit aralığını bozacaktır. Derecelendirme seçeneklerin sayısal değeri tabloda verilmiştir. Orta durum her iki ucada eşit uzaklıktayım anlamını taşımaktadır. Bu nedenle kararsızım, fikrim yok seçeneği burada yer alamaz 47
Termometre Tipi Anketler Likert ölçeğinde bir yargıya birikimli olarak katılma ya da katılmama söz konusuydu. Termometre tipi ölçeklendirmede ise daha çok algılamayla ilgili sorular sorulur. Cevap seçenekleri; -3-2 -1 0 +1 +2 +3 şeklinde sıralanır. Eğer olumsuz düşüncede ise negatif tarafı, olumlu düşüncede ise pozitif tarafta işaretleme yapılır. Sıfırdan uzaklaştıkça düşüncenin gücü de artmaktadır. 48
Önem Derecesine Göre Sıralama: Burada öğrenilmek istenen şeylerin listesi yapılarak cevaplayıcıdan bunu önem derecesine göre sıralaması istenir. Örneğin;Aşağıda verilen seçenekleri sizin için en önemli olandan önemsize doğru sıralayanız Aile Arkadaş Eğitim Para Cevaplayıcı bu seçenekleri kendi değer yargılarına göre sıralayacaktır.
Soru Formunun Tasarımı Bir anket formu hazırlanırken öncelikle cevaplayıcının güvenini kazanmak önemlidir. Bu nedenle anket formunun ilk girişinde bu anketin hangi amaçla yapıldığı, verilerin nasıl kullanılacağı, çalışmanın sonuçlarından kimlerin yararlanacağı kısa ve net bir şekilde verilmelidir. Bu bilgiden sonra anketin nasıl doldurulacağına ilişkin bilgiler verilmelidir. Gerekirse örnek verilebilir. Anketle cevaplayıcıya özel demografik bilgiler ve düşünceler varsa bu bilgilerin gizli kalacağına ve çalışma dışında hiçbir yerde kullanılmayacağına dair güvence verilmelidir. Anket doldurulduktan sonra formun nereye teslim edileceği de bu bölümde yer almalıdır. Anket formu profesyonel bir görüntü sergilemelidir. Bu şekilde görünen formlar cevaplayıcılar tarafından daha çok dikkate alınmaktadır.
Formun görüntüsü estetik unsurlara uymalıdır. Yazılar ne çok büyük nede çok küçük olmalıdır. Form çok sıkışık olursa cevaplayıcıda cevap vermeme isteği doğurabileceği gibi çok fazla boşluk bulunması da sakınca yaratabilir. Form üzerinde fazla renk olmamalıdır. Yazı fontu ve renk ikiyi geçmemelidir. Yorum sorularında cevaplar için yeterince boşluk bırakılmalıdır. Açık uçlu sorulara. şeklinde boşluk bırakılması verilecek cevapların da kısa ve öz olmasını sağlayacaktır. İşaretlemeli cevap seçeneklerinde cevaplayıcının işaret koyması için simge kullanılmadır. O, ( ), [ ] gibi. Sorular küçük harfle yazılmalıdır. Cevaplar büyük ve kalın harflerle de yazılabilir.
Öntestlerin Yapılması Anket taslağı hazırlandıktan sonra anketi geliştirmek ve eksiklerini belirlemek ve muhtemel hataları gidermek için test edilmelidir. Bu test anket geniş kitlelere dağıtılmadan önce güvenirlik ve geçerliliğinden emin olmak için yapılır. Test genelde büyük grubu temsil eden daha küçük bir gruba uygulanır. Burada anlamı açık olmayan sorular, eksik ve yanlış sorular belirlenir. Uzman kanısına başvurulur.
Güvenirlik: Ankette yer alan soruların gerekli bilgiyi elde etmeye elverişli olması demektir. Yani sorulara verilmiş olan cevaplar içtenlikle verilmiş doğru cevaplardır. Bu iki sonuç doğurur. a) Cevaplar tam ve istenilen cevaplardır. b) Verilen cevaplar tam ve doğru olarak ölçülmüştür. Ankette güvenirliliği sağlamak için korelasyon katsayısı hesaplanır.bunun için 1-Zaman içinde değişmezlik 2-Bağımsız gözlemciler arası uyum 3-İç tutarlılık yöntemlerinden birine başvurulur.
Zamana göre değişmezlikte aynı sorular farklı zamanlarda aynı cevaplayıcılara bir kez daha sorulur ve iki zaman aralığı arasındaki cevaplar arasında bir korelasyon olup olmadığına bakılır. Korelasyon katsayısı 1 e yakınsa güvenirliliğin yüksek olduğu söylenir. Bağımsız gözlemciler arasındaki uyumda ise anket farklı gruplara uygulanır ve bu iki gruptan elde edilen cevapların ortalamaları karşılaştırılır. Ortalamalar arasındaki fark ne kadar az ise anketin güvenirliliği de o kadar fazla demektir. Bunun için Kendal korelasyon katsayısı ya da varyans analizinden yararlanılabilir. İç tutarlılık ise her maddeye verilen cevapların tüm maddelere verilen cevaplarla tutarlı ve uyumlu olup olmadığını ifade etmektedir.
Geçerlilik : Bir sonucun tesadüfi yanılgılardan arınmış olmasıdır. Anket formunun geçerli olup olmaması tamamen teknik bir konudur. Soruların istenilen bilgiyi tam olarak sağlayıp sağlamadığı, soruların cevaplayıcıyı yönlendirip yönlendirmediği, kasıtlı cevapların önlenip önlenilmediği geçerlilikle ilgilidir. Bir ankette yer alan sorular ölçme amacına yönelik değilse geçerlilik yok demektir. Örneğin bir kişi gündemdeki tüm filmleri seyretmiştir biliyordur ama bu onun bu filmlerin yönetmenlerini de bildiği anlamına gelmez. Ankette yer alan sorular uygulama ile tutarlı olmalıdır. Bir mühendis duvar örme ile ilgili tüm teorik bilgileri bilebilir ama bu o mühendisin duvarı örebileceği anlamına gelmez.
Anketi Tamamlamaya Teşvik Etme Anketin cevaplayıcı tarafından tamamlanabilmesi için teşvik edilmesi gerekir. Bu yapılırken hedef kitle iyi belirlenmelidir. Örneğin hedef olabilir. kitle çocuk ise oyun ile, yetişkin ise ödülle gibi. Teşvik maddi ya da manevi Manevi teşvikte ankete katılımın çalışmada büyük bir katkı sağlayacağı ve bu çalışmanın sonucunun da kendilerine olumlu yönde geri döneceği konusunda cevaplayıcı bilgilendirilmelidir. Örneğin daha iyi bir ürün, daha az suçlu ortam gibi. Maddi teşvik yönteminde ise anketi dolduranlara hediye, promosyon malzemeleri, çekiliş ile ödül kazanma şansı gibi maddi kazanç sunulur.
Verilerin Analizi ve Yorumu Anket uygulandıktan sonra sonuçlar özetlenmeli, analiz edilmeli ve yorumlanmalıdır. Bu aşamada çok daha detaylı analiz yapılabileceği gibi sonuçların bir özeti de sunulur. Sonuçların anlaşılmasının kolaylığı açısından cevaplar sınıflandırılmalı ve bir araya getirilmelidir. Bunun için kullanılan en yaygın metotlar Frekans dağılımları Yüzdeler ile sonuçları özetlemektir.
FrekansDağılımları: Bu dağılımlar, anket sorularına verilen cevapların basitçe sayılması ve gruplandırılması ile elde edilebilir. Frekans dağılımları kolay yorumlanabilmeleri için genelde tablolar ya da grafik barlar halinde sunulurlar. Anket bilgilerini düzenlemenin bir yolu da ankete katılanları sınıflar halinde düşünmektir. Sınıflandırma, katılımcıları, benzer özelliklerine dayanarak gruplandırmaktır. Yüzdeler: Anket verilerini özetlemenin en basit yollarından birisi de yüzdelerdir. Yüzdeler tablolar, grafik barlar ya da pasta diyagram yardımı ile gösterilir. Diğer istatistiksel yöntemler: T testi, F testi (ANOVA), korelasyon, regresyon vs.