Awareness Of Ethıcs And Occupatıonal Ethıcs Of Archıtecture Students

Mimarlık Öğrencilerinin Etik ve Meslek Etiği Konusundaki Farkındalığı Abstract Awareness Of Ethıcs And Occupatıonal Ethıcs Of Archıtecture Students Gülgün MISTIKOĞLU, 1 Olcay GENÇ, 2 Ercan ERDİŞ, 3 In this study, the level of awareness of ethics and occupational ethics education of Architecture students of Mustafa Kemal University was measured. In order to reach this information, a questionnaire was applied to approximately 185 students in all the classes in the Faculty of Architecture. 90% of the students who attend the classes participated the survey. As a result of the survey, most of the students pointed out the importance of giving the ethics or professional ethics course in the architectural profession, and the knowledge of the professional behavioral forms (occupational codes) and therefore the professional responsibilities. Students, when they graduate, stated that they believe that it is imperative to apply various sanctions to their colleagues who exhibit unethical behavior. Key words: Ethical behaviour, Ethic codes, Responsibility Özet Gu nu mu zde toplumda teknik elemanlar olarak nitelendirilen, mu hendis ve mimarların sergileyecekleri davranışlar ve alacakları kararlar, toplumun huzur, refah, gu ven ve sağlığını yakından etkileyecek sonuçlar doğurabilmektedir. Ülkemizde kamu ve özel sektörde çalışan mu hendis ve mimarlar başarılı projelere imza atmakta olup, su reç boyunca bazen bilinçli ya da bilinçsiz bir biçimde, etik veya etik olmayan davranışlar içerisinde bulundukları gözlemlenmektedir. Toplumda, özellikle etik olmayan bu tip davranışlar sonucunda oluşan du şu nceler, çeşitli sektörlerdeki kişi ve kurumlara duyulan gu veni de sarsmaktadır. Başarılı işlere imza atan, etik veya etik olmayan davranışlarını gözlemlediğimiz mu hendis ve mimarların yetiştiği yer u niversitelerimizdir. Dolayısıyla, u niversiteler sahip oldukları bilgi, birikim ve bilginin yarattığı gu cu n sorumluluğuyla, etik farkındalığı her meslek elemanı için hedeflemelidir. Bu çerçevede özellikle, u niversitelerden mezun olacak her bir mu hendis ve mimara; topluma ve doğaya karşı sorumlulukları, hizmet verdikleri gerçek ya da tu zel kişilere karşı sorumlulukları, mesleğe ve meslektaşa karşı sorumlulukları ve özellikle kendilerine karşı sorumlulukları öğretilmelidir. Her teknik elemanın da bu davranış metodolojisini içselleştirmesi ve meslek hayatında bir refleks haline getirmesi gerekir. 1 Yrd. Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, gmistik@hotmail.com 2 Arş. Gör., İskenderun Teknik Üniversitesi, olcay.genc@iste.edu.tr 3 Doç. Dr., İskenderun Teknik Üniversitesi, ercan.erdis@iste.edu.tr 06-07 Ekim 2017, Samsun 139

Bu çalışmada Mustafa Kemal Üniversitesi Mimarlık Faku ltesi Mimarlık Bölu mu öğrencilerinin etik ve meslek etiği eğitimi konusundaki farkındalık du zeyleri ölçu lmu ştu r. Bu bilgiye ulaşabilmek için Mimarlık Faku ltesinde okuyan tu m sınıflardaki, yaklaşık 185 öğrenciye bir anket uygulaması yapılmıştır. Ankete ders devamı yapan öğrencilerin %90 ı oranında katılım sağlanmıştır. Anket sonucunda, öğrencilerin bu yu k bir kısmı, okuldan mezun olup meslek hayatına başlamadan önce; mimarlık mesleği özelinde etik veya meslek etiği dersinin verilmesinin, mesleki davranış biçimlerinin (meslek kodlarının) ve dolayısıyla mesleki sorumlulukların bilinmesinin önemine işaret etmişlerdir. Öğrenciler, mezun olduklarında ise, etik dışı davranışlar sergileyen meslektaşlarına, mutlaka çeşitli yaptırımlar uygulanmasının gerekliliğine inandıklarını belirtmişlerdir. Anahtar sözcükler: Etik davranış, Etik kodlar, Sorumluluk. Giriş Etik ve meslek etiği, gu nu mu zde sosyal yaşamda ve iş hayatında sıklıkla gu ndeme gelen ve bu konuda giderek farkındalığın arttığı kavramlardan biridir. Bunun sebebi, du nya genelinde kişisel ve dolayısıyla toplumsal yozlaşmanın yaygınlaşması ve daha yaşanabilir bir du nya için insanların bu duruma acilen çözu m bulma isteğidir. Yozlaşma, topluluğu oluşturan bireylerin veya toplulukların, ekonomik veya sosyal çıkarları için, fayda/zarar ekseninde; hukuki, ahlaki, dini ve ku ltu rel normlardan bir veya birkaçını ihlal ederek, etik olmayan davranış modelleri sergilemeleri olarak ifade edilebilir [1, 2]. Zamanla bireyler/topluluklar da bu tip davranış(lar)ı içselleştirerek normal bir davranış biçimi olarak benimseyebilir. Bunu önlemek için, artık sosyal yaşamda ve çalışma hayatında topluluğu oluşturan bireylerin/çalışanların uymaları gereken etik davranış modellerinin bir an önce oluşturulması/geliştirilmesi bir zorunluluktur. Bu husus, özellikle kalite, maliyet ve zaman ekseninde insanların barınma, gıda, fen ve sosyal alanlardaki ihtiyaçlarını karşılayan, mu hendis ve mimarlar için daha da önemlidir. Çu nku mu hendislerin ve mimarların davranış ve kararları toplumun huzur, refah, gu ven ve sağlığını yakından etkileyecek sonuçlar doğurabilmektedir [3]. Du nyada mu hendislik ile ilgili ilk etik kurallar, 1912 yılında, American Institute of Electrical Engineers (AIEE) tarafından geliştirilmiştir. 1976 yılında ise, Illionis Institute of Technology de çeşitli mesleklerin etik değerleri ve kuralları ilgili çalışma yapmak ve bir standart oluşturmak u zere, Center for the Study of Ethics in the Professions (CSEP) kurulmuştur [4]. Ülkemizde 2006 yılında 5544 sayılı kanunla Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), mesleklerle ilgili etik kuralların belirlenebilmesi, denetiminin, ölçme ve değerlendirmelerin yapılması ve belgelendirmeye ait işlemleri yu ru tmek için kurulmuştur. MYK nun belirlediği bu hususlar, tu m meslek grupları için de gu ncel ve geçerli olarak değerlendirilmektedir [5]. Ayrıca son yıllarda etik ile ilgili sosyal kuruluşlarda göru lmektedir. Etik Değerler Merkezi Derneği (EDMER), Tu rkiye de etik anlayışı bilincinin oluşturulması, geliştirilmesi, 140 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

yaygınlaştırılmasını sağlamak ve gençlerin etik ve iş ahlakı konularındaki bilgi, tecru be, muhakeme, değerlendirme, karar verme ve doğru davranma becerilerini geliştirmek maksadıyla her tu rlu aktivite ve çalışmalar yapmak amacı ile 2011 yılında kurulmuştur. Etik Değerler Merkezi Derneği etik kavramın 18-24 yaş arası gençler arasında etik algısını, duyarlılığını ve farkındalığını ölçmek u zere Gençlerin Gözu yle Etik isimli bir araştırma gerçekleştirmiştir. Etik denildiğinde gençlerin %24,8 inin aklına ahlak ve erdem kavramları gelirken, katılımcıların yaklaşık u çte birinin etik kavramı karşısında bir saptama yapamaması dikkat çeken ve altı çizilmesi gereken bir sonuç olarak ortaya çıkmıştır. Araştırmaya katılan gençlere etik konusunda bilgi almak isteyip istemedikleri sorulduğunda çoğunluğu (%52,4) almak istediğini belirtmiştir [6]. Etik kuramının kurucularından Prof. Dr. Ioanna Kuçuradi, etik eğitimi için göru şlerini şöyle ifade etmiştir. Kişiler etik davranmaya, normlara göre hareket etmeye zorlanamaz. Bu nedenle, gençlere mu mku n olduğunca erken, değer bilgileri öğretilmeli ve karşılaşacakları durumlara göre bu bilgileri nasıl ilişkilendirilecekleri hususunda deneyim kazanmaları sağlanmalıdır. Bu bilgiler, eğer etik yaşamak istersek ihtiyacımız olacak bilgilerdir. Eğer etik yaşamak için isteğimiz varsa, etik bilgiye ve etik değerler bilgisine gereksinimiz olacaktır... [7]. Verilecek etik eğitiminin 4 hedefi olmalıdır [8, 9, 10, 11, 12]. Etik konusundaki duyarlılığı arttırmak, Etik davranma isteğini geliştirmek, Etik davranış ilkelerinin öğrenilmesini sağlamak, Etik karar vermeyi geliştirmek. Oğuz, 1999 yılında, TMMOB Meslek Etiği ve Eğitimi Panelinde mu hendislik faku ltelerinde verilecek etik eğitimi hakkında, hiçbir eğitimin bir kişiyi, ahlaklı bir kişi yapamayacağını açıklamış, etik dersinin verilmesiyle, bu tu n mu hendislik öğrencilerinin doğru davranışları yapan kişiler olmalarının beklenemeyeceğini belirtmiştir. Bunun nedeni olarak da, eğitim ve öğretimin farklı içeriklerde de olsa bilgi aktaran bir su reç olduğunu ve hiçbir eğitimin doğruyu bilmekle, doğruyu yapmak arasındaki boşluğu tek başına dolduramayacağını ifade etmiştir [13]. Bu çerçevede u niversitelerimizde mesleki etik eğitiminin verilmesi, mezun öğrencilerin kesin olarak bu kurallara uygun davranacakları anlamına gelmese de; öğrencilere bir teknik elemanın meslek hayatı boyunca karşılaşabilecekleri zorluklar ve olası ikilemler karşısında nasıl davranması gerektiği konusunda yol göstereceği aşikârdır [11, 12, 13, 14, 15, 16, 17]. Gu nu mu zde artık u niversitelerde teknik konuları içeren mevcut derslerin dışında, sosyal konuları içeren etik ve meslek etiği gibi dersleri de almaları bir gereklilik haline gelmiştir. Bu kapsamda, u niversitelerimizde ön lisans, lisans, yu ksek lisans ve doktora du zeyinde sadece teknik konular değil, tu m branşlarda etik ve meslek etiği, sosyal sorumluluk, yenilikçilik ve girişimcilik gibi birçok sosyal konulara yer verilmiştir. Böylelikle öğrencinin teknik konular ile anlama ve sentez yeteneğinin geliştirilmesi, sosyal açıdan da anlama ve kavrama du zeyinin artırılması hedeflenmiştir. 06-07 Ekim 2017, Samsun 141

Yu kseköğretim kurumlarının genelinde ders programlarında farklı başlıklar altında, etik ile ilgili dersler bulunmaktadır. Bazı faku lte ve yu ksekokullarda zorunlu, bazı faku lte ve yu ksekokullar da ise seçmeli olabilen etik dersi, meslek etiği adını da taşıyabilmektedir. Mu hendis ve mimarların eğitimleri sırasında verilen meslek etiği derslerinde; teknik elemanların, sahip olması gereken mesleki davranış ilkeleri (mesleki etik kodları) başlığı altında; topluma ve doğaya karşı sorumlulukları, hizmet verilen gerçek ya da tu zel kişilere karşı sorumlulukları, mesleğe ve meslektaşa karşı sorumlulukları ve teknik elemanların kendilerine karşı sorumlulukları anlatılmaktadır. Mesleki etik konusu bir kavramdan da öte artık iş hayatında tu m çalışanlar için uymaları gereken davranış modellerini ortaya koymaktadır. İnşaat sektöru nde istihdam edilen mu hendis ve mimarların verecekleri kararlarda etik olmayan bir uygulamanın oluşması, sadece teknik elemanı veya işyerini değil, çok farklı iş gruplarını da etkileyebileceği bilinmektedir. Bu nedenle u lkemizde genel ve her meslek özelinde mesleki etik kurallar (kodlar) oluşturularak/geliştirilerek/revize edilerek, çalışanların bu davranış modellerini içselleştirmeleri ve iş hayatlarında bir refleks haline getirmeleri sağlanmalıdır. Bu çalışmada Mustafa Kemal Üniversitesi Mimarlık Faku ltesi Mimarlık Bölu mu öğrencilerinin etik ve etik eğitimi konusundaki algılama du zeyleri araştırılmıştır. Materyal ve Metot Bu çalışmada Mustafa Kemal Üniversitesi Mimarlık Faku ltesi Mimarlık Bölu mu öğrencilerinin etik ve etik eğitimi konusundaki algılama du zeyleri ölçu lmu ştu r. Bu bilgiye ulaşabilmek için Mimarlık Faku ltesinde okuyan tu m sınıflardaki, yaklaşık %57 si kadın ve %43 u erkek toplam 187 öğrenciye bir anket uygulaması yapılmıştır. Ankete ders devamı yapan öğrencilerin %90 ı oranında katılım sağlanmıştır. Anket sonuçları frekans analizi ve Likert ölçeği kapsamında değerlendirilmiştir. Likert ölçeği sonuçlarını değerlendirme kriterleri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Likert Ölçeği Sonuçlarını Değerlendirme Kriterleri Tablosu Likert Ölçeği Anket Puan Aralıkları Değerlendirme Kriterleri 1 Katılıyorum 4,20 5,00 Çok yu ksek du zeyde 2 Kısmen katılıyorum 3,40 4,19 Yu ksek du zeyde 3 Kararsızım 2,60 3,39 Orta du zeyde 4 Katılmıyorum 1,80 2,59 Az du zeyde 5 Kesinlikle katılmıyorum 1,00 1,79 Çok az du zeyde Araştırma Bulguları Bu araştırmada mimarlık öğrencilerine etik eğitimi ve mesleki etik ile ilgili olarak aşağıdaki sorular yöneltilmiştir. Öğrencilerin bakış açısıyla en uygun etik tanımı, Üniversiteye giriş kayıtları sırasında, öğrencilerden imzalamaları istenen Bireysel Etik Sözleşmesi konusundaki du şu nceleri, 142 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

Öğrencilerin u niversitelerin mu fredatında yer alan Meslek Etiği dersinin gerekliliği konusundaki du şu nceleri, Tu rkiye de mimarların bilerek veya bilmeyerek, mesleki görevlerini yerine getirirken etik olmayan hangi tip davranışları sergiledikleri, Etik olmayan davranış sergileyen mimara uygulanması gereken yaptırım tu ru, Mimari etik kodlarının mimarlık mesleği özelinde gerekliliği. Öğrencilerin mezun oldukları zaman hipokrat yemini gibi, mimar meslek yemini edilmesi konusundaki du şu nceleri, Öğrencilerin Bakış Açısıyla En Uygun Etik Tanımı Tablo 2 incelendiğinde mimarlık faku ltesi öğrencilerinin %64 u etiği İnsanın bireysel ve toplumsal ilişkilerinin temelini oluşturan değerleri ve kuralları; doğru/yanlış, iyi/ kötu gibi ahlȃki açıdan araştıran bir felsefe disiplinidir. şeklinde yanıtlamışlardır. Bu sonuca göre, mimarlık öğrencilerinin etik konusunda tanımsal du zeyde bilgi sahibi oldukları anlaşılmaktadır. Tablo 2. Öğrencilerin Bakış Açısıyla En Uygun Etik Tanımı Öğrencilerin Bakış Açısıyla En Uygun Etik Tanımı Frk % İnsanın bireysel ve toplumsal ilişkilerinin temelini oluşturan değerleri ve kuralları; doğru/yanlış, iyi/kötu gibi ahlȃki açıdan araştıran bir felsefe disiplinidir. Toplumsal hayatta belirli kişi, grup veya toplum için belirli bir zaman ve belirli bir yerde geçerli olan değer yargılarının, örf, adet ve kuralların oluşturduğu bir sistemdir. 119 64 28 15 Topluma, zamana göre farklılık gösteren ulusal kurallardır. 22 12 Toplum içinde kişilerin uydukları davranış biçimleri ve kurallardır. 9 5 Bireyin, diğer bireylerle, toplumla, devletle olan ilişkilerini du zenleyen yazılı emir ve kurallardır. 7 4 Toplam 185 100 Üniversiteye Giriş Kayıtları Sırasında, Öğrencilerden İmzalamaları İstenen Bireysel Etik Sözleşmesi Konusundaki Düşünceleri Üniversiteye giriş kayıtları sırasında, u niversite tarafından her bir öğrenciden imzalanması istenen ve öğrencilerden beklenen etik davranış modellerini ifade eden bireysel etik sözleşmesi ilgili olarak öğrencilerin du şu ncelerine ait istatistiksel sonuçlar Tablo 3 de gösterilmiştir. Katılımcıların verdikleri cevaplar değerlendirildiğinde Ağırlıklı Ortalama değerinin 3,87, Likert ölçeği sonuçlarını değerlendirme kriterleri tablosuna (Tablo 1) bakıldığında ise öğrencilerin ağırlıklı olarak bu sözleşmeye Kısmen Katılıyorum cevabını verdikleri anlaşılmaktadır. Bireysel etik sözleşmesinin içeriği ve sınırları ile ilgili detaylı bilgi öğrencilere verilmediğinden sonucun bu şekilde çıkması araştırmacılar tarafından normal kabul edilmiştir. 06-07 Ekim 2017, Samsun 143

Tablo 3. Bireysel Etik Sözleşmesi Konusundaki Öğrencilerin Du şu nceleri Bireysel Etik Sözleşmesi İmzalanması Konusundaki Öğrencilerin f % Agr. Düşünceleri Ort. Katılıyorum 82 44 3,87 Kısmen katılıyorum 35 19 Kararsızım 36 20 Katılmıyorum 23 13 Kesinlikle katılmıyorum 8 4 Toplam 184 100 Öğrencilerin üniversitelerin müfredatında yer alan Meslek Etiği dersinin gerekliliği konusundaki düşünceleri Öğrencilerin u niversitelerin mu fredatında yer alan Meslek Etiği dersinin gerekliliği konusundaki du şu ncelerine ait istatistiksel sonuçlar ise Tablo 4 de gösterilmiştir. Katılımcıların verdikleri cevaplar değerlendirildiğinde, Ağırlıklı Ortalama değerinin 4,54, Likert ölçeği sonuçlarını değerlendirme kriterleri tablosuna (Tablo 1) bakıldığında ise öğrencilerin ağırlıklı olarak Meslek Etiği dersinin gerekliliğine Katılıyorum cevabını verdikleri anlaşılmaktadır. Yapılan yu z yu ze göru şmelerde ise, mimarlık mesleği özelinde etik ilkelerin, öğrencilerin hayatları boyunca karşılaşabilecekleri mesleki zorluklar/ikilemler karşısında nasıl davranmaları gerektiği konusunda yol gösterecek olması nedeniyle, meslek etiği dersinin mu fredatta zorunlu ders olarak verilmesinin önemine vurgu yapmışlardır. Öğrenciler ilave olarak derste gerçek hayatta karşılaşılan örnek vaka sayısının artırılmasının da dersin anlaşılırlık du zeyini artırabileceğini de ifade etmişlerdir. Tablo 4. Öğrencilerin Üniversitelerin Mu fredatında Yer Alan Meslek Etiği Dersinin Gerekliliği Konusundaki Du şu nceleri Meslek Etiği Dersinin Gerekliliği f % Agr. Ort. Katılıyorum 135 74 Kısmen katılıyorum 26 14 Kararsızım 15 8 Katılmıyorum 4 2 Kesinlikle katılmıyorum 4 2 Toplam 135 73 4,54 Mimarların Mesleklerini İcra Ederken Sergiledikleri Etik Olmayan Davranışlar Bu bölu mde Tu rkiye de mimarların bilerek veya bilmeyerek, mesleki görevlerini yerine getirirken etik olmayan hangi tip davranışları sergiledikleri araştırılmıştır (Tablo 5). 144 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

Tablo 5. Mimarların Mesleklerini İcra Ederken Sergiledikleri Etik Olmayan Davranışlar Sergilenen Etik Olmayan Davranışlar * Öncelik Sırası (1,2,.,7) 1 2 3 4 5 6 7 Toplam f % f % f % f % f % f % f % f % a 48 26,37 30 16,48 21 11,54 26 14,29 22 12,09 15 8,24 20 10,99 182 100 4,62 b 27 14,75 43 23,50 27 14,75 28 15,30 20 10,93 22 12,02 16 8,74 183 100 4,45 c 29 15,93 36 19,78 24 13,19 21 11,54 24 13,19 24 13,19 24 13,19 182 100 4,21 d 33 18,44 12 6,70 24 13,41 42 23,46 29 16,20 22 12,29 17 9,50 179 100 4,13 e 37 20,67 23 12,85 19 10,61 20 11,17 17 9,50 29 16,20 34 18,99 179 100 3,99 f 20 11,05 22 12,15 35 19,34 28 15,47 27 14,92 28 15,47 21 11,60 181 100 3,96 g 23 12,64 15 8,24 29 15,93 17 9,34 27 14,84 31 17,03 40 21,98 182 100 3,55 Agr. Ort. *(a)bazı mimarlar, tasarım ve projelendirme su reçlerinde bulunmadıkları projeleri, mu ellifinden göru ş/izin almadan başka işlerde kendi projesi gibi kullanabilmektedirler. *(b)bazı mimarlar, işyerlerinde diğer teknik elemanların ayağını kaydırmaya yönelik davranışlar sergileyebilmektedirler. *(c)bazı mimarlar, yaptıkları hizmetler sırasında hakkı olmayan u cret, hediye veya benzeri şeyleri talep ve kabul edebilmektedir. *(d)bazı mimarlar, hazırladıkları resmi belgede, beyanlarında ve şahitliklerinde tamamen objektif ve gerçekçi olamamaktadırlar. *(e)bazı mimarlar, tasarım ve inşaat aşamaları esnasındaki mesleki konularda, gerek iş kaygısı, gerekse mesleki kaygıları (donanımlı olmaması gibi) gibi nedenlerle, herhangi bilgi veya durumu işveren mu şterilerine bildirmeyebilmektedir. *(f)bazı mimarlar başka bir mimarın çalışmalarını kötu niyetle ve haksız bir şekilde eleştirmekte veya bu çalışmaları gözden du şu rmeye çalışmaktadır. *(g) Bazı mimarlar, uzmanlık alanı dışındaki işlerde veya projelerde çalışabilmektedir. Tablo 5, ile katılımcılardan, mimarların mesleklerini icra ederken sergilediklerini du şu ndu kleri etik olmayan davranışlar ile ilgili olarak, seçenekler arasından 1 den 7 ye kadar sıralama yapmaları istenmiş ve bu sıralamaya göre her bir seçeneğin ağırlıklı ortalamaları çıkarılmıştır. Bu değerlendirmeye göre ankete katılan öğrenciler çok yu ksek du zeyde, meslekdaşlarının tasarım ve projelendirme su reçlerinde bulunmadıkları projeleri, proje mu ellifinden göru ş/izin almadan başka işlerde kendi projesi gibi kullanabilmelerini (4,62), meslekdaşının ayağını kaydırmaya yönelik davranışları (4,45) ve meslekdaşlarının görevini icra ederken hakkı olmayan u cret, hediye veya benzeri şeyleri talep ve kabul etmesini (4,21) etik dışı davranış olarak kabul etmektedir. Etik Olmayan Davranış ve Uygulama İçindeki Bir Mimara Uygulanacak Yaptırım Türü Öğrencilere, sizce etik olmayan davranış ve uygulama içindeki bir mimara nasıl bir yaptırım uygulanmalıdır sorusu yöneltildiğinde ise; seçenekler arasında en hafif ceza olarak yer alan uyarı seçeneği en yu ksek oranda (%42) birinci sırada yer almış, ikinci sırada uyarıdan sonra biraz daha ağır ceza olan kınama seçeneği (%32) ile 06-07 Ekim 2017, Samsun 145

sıralanmıştır. Üçu ncu sırada, işten çıkarmalı (%16) seçeneğini du şu nen öğrencilerin tercihleri yer almıştır. Meslekten ihraç seçeneği ise en son sırada öğrencilerin %10 u tarafından seçilmiştir. Öğrencilerin etik olmayan davranışta bulunan bir mimara hiç bir yaptırım uygulanmamalı seçeneğini seçmemesi, etik dışı davranışlara karşı kayıtsız olmadıklarını göstermektedir. Tablo 6. Etik Olmayan Davranış ve Uygulama İçindeki Bir Mimara Uygulanacak Yaptırım Tu ru Öğrencilerin Bakış Açısıyla En Uygun Etik Tanımı Frk % Uyarı 77 42 Kınama 60 32 İşten çıkarma 29 16 Meslekten ihraç 19 10 Toplam 185 100 Mimari Etik Kodlarının Mimarlık Mesleği Özelinde Gerekliliği Öğrencilerin mimari etik kodlarının mimarlık mesleği özelinde gerekliliği konusundaki du şu ncelerine ait istatistiksel sonuçlar ise Tablo 7 de gösterilmiştir. Katılımcıların verdikleri cevaplar değerlendirildiğinde, Ağırlıklı Ortalama değerinin 4,63, Likert ölçeği sonuçlarını değerlendirme kriterleri tablosuna (Tablo 1) bakıldığında ise öğrencilerin ağırlıklı olarak mimari etik kodlarının mimarlık mesleği özelinde gerekliliğine Katılıyorum cevabını verdikleri anlaşılmaktadır. Mimarların topluma ve doğaya karşı sorumluluklarını, hizmet verilen gerçek ya da tu zel kişilere karşı sorumluluklarını, mesleğe ve meslektaşa karşı sorumluluklarını ve kendilerine karşı sorumluluklarını bilmeleri, verecekleri kararlarda toplumun/gelecek kuşakların huzur, refah, gu ven ve sağlığını olumlu yönde etkileyecek sonuçları da beraberinde getirecektir. Bu nedenle u lkemizde genel ve her meslek özelinde mesleki etik kurallar (kodlar) oluşturularak/ geliştirilerek/revize edilerek, çalışanların bu davranış modellerini içselleştirmeleri ve iş hayatlarında bir refleks haline getirmeleri sağlanmalıdır. Tablo 7. Mimari Etik Kodlarının Mimarlık Mesleği Özelinde Gerekliliği Mimari Etik Kodlarının Mimarlık Mesleği Özelinde Gerekliliği f % Agr Ort. Katılıyorum 138 74 Kısmen katılıyorum 36 20 Kararsızım 6 3 Katılmıyorum 4 2 Kesinlikle katılmıyorum 1 1 Toplam 185 100 4,63 146 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi

Öğrencilerin Mezun Oldukları Zaman Mimar Meslek Yemini Etmelerinin Gerekliliği Konusundaki Düşünceleri Öğrencilerin u niversiteden mezun oldukları zaman hipokrat yemini gibi, mimar meslek yemini etmeleri konusundaki du şu nceleri Tablo 8 de gösterilmiştir. Katılımcıların verdikleri cevaplar değerlendirildiğinde Ağırlıklı Ortalama değerinin 4,35, Likert ölçeği sonuçlarını değerlendirme kriterleri tablosuna (Tablo 1) bakıldığında ise öğrencilerin ağırlıklı olarak u niversiteden mezun olduktan sonra mimar meslek yemini etmelerinin gerekliliğine Katılıyorum cevabını verdikleri anlaşılmaktadır. Tablo 8. Öğrencilerin Mezun Oldukları Zaman Mimar Meslek Yemini Etmelerinin Gerekliliği Konusundaki Du şu nceleri Öğrencilerin Mezun Oldukları Zaman Mimar Meslek Yemini Etmelerinin Gerekliliği Konusundaki Du şu nceleri f % Katılıyorum 82 44 Kısmen katılıyorum 35 19 Kararsızım 36 20 Katılmıyorum 23 13 Kesinlikle katılmıyorum 8 4 Toplam 184 100 Agr. Ort. 3,87 Sonuç ve Öneriler İş hayatında etik değerlerin varlığı ve bu değerlerin eğitimle desteklenmesi, çalışanların işyerine karşı gu venini artırarak, işini özenle, sorumluluk bilinci içinde ve sadakatle yapmasını sağlayacaktır. Dolayısıyla her bir meslek grubu özelinde benimsenecek etik davranış biçimlerinin u niversitede verilecek bu konudaki derslerle öğrenilmesi ve içselleştirilmesi bu yu k önem arz etmektedir. Çalışma sonucunda, öğrencilerin bu yu k bir kısmı, okuldan mezun olup meslek hayatına başlamadan önce; mimarlık mesleği özelinde meslek etiği dersinin verilmesinin, mesleki davranış biçimlerinin (meslek kodlarının) ve dolayısıyla mesleki sorumlulukların bilinmesinin önemine işaret etmişlerdir. Öğrencilerin bu yu k bir çoğunluğu, mezun olduklarında ise, bilerek veya bilmeyerek, mesleki görevlerini yerine getirirken etik dışı davranışlar sergileyen meslektaşlarına da mutlaka çeşitli yaptırımlar uygulanmasının gerektiğini belirtmişlerdir. Sonuç olarak, aslında yaşamın her kesitinde etiksel bir boyut vardır ve her bir meslek grubu özelinde benimsenecek etik davranış biçimlerinin/ilkelerinin, u niversitelerde bu konuda ihtisasını yapmış akademisyenler tarafından verilecek derslerle öğretilmesi gerekir. Bu kapsamda verilecek eğitimde, öğrencilerin mezun olduklarında iş ile ilgili kararlar almalarını gerektiren durumlarda, her zaman sorumluluk bilinci içinde, sorgulayıcı ama hoşgöru lu ve duyarlı olmalarının gerekliliği vurgulanmalı ve etik davranış biçimlerinin/ilkelerinin bir refleks haline getirilerek içselleştirilmesinin 06-07 Ekim 2017, Samsun 147

önemi anlatılmalıdır. Bu sayede öğrencilerin, gerek öğretimleri sırasında ve gerekse iş hayatlarında sorumluluklarının farkında ve daha iyi bireyler olarak yaşamlarını su rdu receği du şu nu lmektedir. Kaynaklar [1] Erdem, M. (2015). Mesleki Etik, http://slideplayer.biz.tr/slide/8915001/, [Erişim Tarihi: 02.08.2017]. [2] Çevikbaş, R. (2006). Yönetimde Etik ve Yozlaşma, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1, pp. 265-289. [3] Singleton, M. (1991). The need for engineering ethics education, Proceedings ASEE/ IEEE Frontiers in Education Conference, IEEE, New York, 145, [4] Turgut, Z. ve Karan, O. (2009). Mu hendislik Etiği Eğitimi, Gerekliliği ve Yöntemleri, http:// www.emo.org.tr/ekler/4b399b31d222e5d_ek.pdf, [Erişim Tarihi:03.04.2017]. [5] Bilen, F. (2015). Mesleki Yeterlilik Kurumu Ulusal Yeterlilik Sistemi belge Zorunluluğu, Mesleki Yeterlilik Kurumu, Adana. [6] EDMER (2012). Gençlerin Gözu yle Etik. http://www.turklider.org/tr/portals/ 57ad7180-c5e7-49f5-b282-c6475cdb7ee7/UserFiles/bulent/ Gen%C3%A7lerin%20 G%C3%B6z%C3%BCyle%20Etik%20-%2013.10.2012.pdf. [Erişim Tarihi: 03.04.2017]. [7] Kuçuradi, İ. (1996). Etik, Tu rkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara. [8] Özgen, C. (2012). Mu hendislik etiği eğitimi, Multidisipliner Etik Kongresi, Niğde, 10-20. [9] Davis, M. (1999). Ethics and the University. London: Routledge, 1999. [10] Lynch, W. T. (1997). Teaching Ethics in the United States, IEEE Technol. Soc. Magazine, pp. 27-36, Winter 1997/1998 [11] Coşkun, H. (2007). Mu hendislik Öğrencilerinin İş Etiği Konusundaki Farkındalıklarının Belirlenmesi ve Geliştirilmesi. 5. Yapım Yönetimi/Yapı İşletmesi Kongresi Bildiriler Kitabı, Eskişehir. [12] Coşkun, H., Erdiş, E. ve Mıstıkoğlu, G. (2012). İnşaat Mu hendisliği Lisans Eğitiminde İş Etiği Farkındalığının Geliştirilmesi. 2. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, İzmir. [13] Oğuz, Y. (1999). Meslek Etiği, TMMOB. Meslek Etiği ve Eğitimi, Paneli, Ankara. [14] Newberry, B. (2004). The Dilemma of Ethics in Engineering Education. Science and Engineering Ethics, 10/2, 343-351. [15] Erdem, A. R. (2012). Bilim İnsanı Yetiştirmede Etik Eğitimi. Yu kseköğretim ve Bilim Derğisi, 2(1). 25-32. [16] MEGEP. (2006). Meslek Etiği. Meslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin Gu çlendirilmesi Projesi (MEGEP), http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kurs programlari/meslekigelisim/ moduller/meslek_etigi.pdf [Erişim Tarihi: 12.06.2014] [17] Yan, H. (2012), Keystone of Engineering Education-Ethics Education, Engineering Education and Management:Lecture Notes in Electrical Engineering, 111, 493-497. 148 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi