MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ BAġHEKĠMLĠĞĠ NE Sağlık Bakanlığı nın ilgili yönetmelikleri gereğince hastanemizde mavi kod uygulaması gerçekleģtirilmektedir. Uygulama hakkında tüm hastane personelinin mevcut bilgilerinin güncellenmesi, uygulamada ortaya çıkan sorun ve aksaklıkların giderilmesi amacıyla hazırlanmıģ olan mavi kod uygulama prosedürü ve temel yaģam desteği ile ilgili döküman ektedir. Konu hakkında hastanemizde görevli tüm personelin bilgilendirilmesi hususunda gereğini arz ederim. UZM. DR. UĞUR ÖZOK ANESTEZĠYOLOJĠ VE REANĠMASYON UZMANI MAVĠ KOD SORUMLU HEKĠMĠ
MAVĠ KOD Acil müdahale gerektiren bir solunumsal veya kardiyak arrest durumunu belirtir. (Kalp veya solunum yetmezliği durumları) Bu durumlarda eldeki çok kısıtlı müdahale zamanını hastaya en hızlı ve verimli resüsitasyonu gerçekleştirmek gerekir. Mavi kod durumlarında hastanın hayati fonksiyonlarının geriye dönüşü mümkün olmayacak şekilde zarar görmemesi amacıyla uzman müdahalesi için sadece 2-5 dakikalık süre bulunur. Mavi Kod durumu sırasında yapılacakların ve sorumlulukların tespiti için hastanenin Mavi Kod Prosedürü bulunur. Müdahalenin etkin olabilmesi için hastanenin Mavi Kod Noktaları'nda acil müdahale ekipmanları bulunur. Uzmanlara hızlı ve etkin bildirilebilmesi ve olay kayıtlarının tutulabilmesi için genellikle teknoloji ürünlerinden oluşan bir Mavi Kod Sistemi kullanılır.genelde kolay olması için dahili telefon kodu 2222 olarak belirlenir. 1. AMAÇ: Hastanemizde kardiyopulmoner arrest durumundaki bir hastanın hızlı ve güvenli biçimde, eğitimli ve deneyimli personel tarafından, kalp ve solunum sistemine müdahale ile canlandırılmasını sağlamak için standart bir yöntem belirlemektir. 2. KAPSAM: Bu prosedür hastanede kalp ve solunumu duran hastaların yaşama döndürülme hizmetlerinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi faaliyetlerini kapsar.
3. TANIMLAR: Kardiopulmoner Arrest: Dolaşım ve solunumun ani ve beklenmeyen durmasıdır ve bu durum potansiyel olarak geri döndürülebilir. Solunum arrestinde nabız devam ederken, kardiyak arrestte nabız yoktur. Kardiyak arrestin üç önemli mekanizması asistoli, ventriküler fibrilasyon, nabızsız elektriksel aktivite olarak sayılabilir. Kardiopulmoner arrest belirtileri; bilinç kaybı, solunum durması, nabız alınamaması, siyanoz ve solukluk, pupilla dilatasyonudur. KPR: (Kardiopulmoner Resüstasyon): Yaşamı kesintiye uğramış bir kişide, kalbin normal olarak çalışmaya başlamasına kadar yaşamsal organ fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlayan tedavi yaklaşımlarıdır. Temel YaĢam Desteği (TYD): Basit havayolu araçları dışında araç-gereç kullanılmaksızın havayolu açıklığının devam ettirilmesi, solunum ve dolaşımın desteklenmesidir.hastanede görevli bu konuda eğitim almış tüm personel tarafından uygulanabilir. Ġleri YaĢam Desteği (ĠYD): Temel yaşam desteğinin sağlanmasından sonra acil olarak kardiyovasküler durumun belirlenmesi, endotrakeal entübasyon, aritmilerin tanınması ve ilaç tedavilerini kapsar.temel yaşam desteğinden farklı olarak ilaç tedavileri,monitorizasyon,görüntüleme yöntemleri gibi uzmanlık gerektiren girişimleri gerektirir.
Defibrilasyon:Ventriküler fibrilasyon ya da nabızsız ventriküler taşikardide kalbe elektrik akımı verilerek çalışmasının sağlanmasıdır. Mavi Kod: Acil durumlarda mavi kod müdahale ekibine hızla haber verilmesini sağlayan ekibin olay yerine en kısa zamanda ulaşmasına yardımcı olan erken uyarı ve yönlendirme sistemidir. Mavi kod durumu, doktor ve hemşirelerden oluşan özel donanımlı mavi kod müdahale ekibine anlık olarak iletilir. Mavi Kod Ġletim Noktası: Acil durumlarda mavi kod müdahale ekibine en kısa zamanda ulaşılmasını sağlayan ve mavi kod sistemi içerisinde tanımlanmış bulunan dâhili telefondur. Mavi Kod Ġhbar Numarası: Mavi kod sisteminde 2222 olarak önceden tanımlanmış olan dâhili telefon numarasıdır. Mavi Kod Müdahale Ekibi: Mesai saatleri içinde anestezi kliniğinde görevli reanimasyon doktoru( mesai saatleri dışında nöbetçi uzman hekimler),anestezi teknisyeni,yoğun bakım hemşiresinden oluşur. İleri yaşam desteğinin sağlanmasından sorumludurlar. Kendilerinde bulunan pager cihazlarına iletilen mavi kod durumu uyarısı ile en kısa sürede arrest olan bölüme ulaşırlar. Hastanın servis doktoru, hemşiresi ve kat personeli ve güvenlik görevlisi de ekibe katılır.
4. ĠġLEMLER: 4.1. TEMEL ĠLKELER: KPR ve İYD de en önemli hedef, yaşamsal organların korunması ve fonksiyonlarının idamesidir. Mavi kod durumu müdahalesinde zaman çok önemlidir. Kalp ve solunum fonksiyonlarının uyumlu bir şekilde sürdürülmesi için kaybedilen her saniye hastanın yaşamını riske eder. Temel ve ileri Yaşam Desteğine yönelik yapılan organizasyonun devamlılığı 7 gün, 24 saat sağlanır. Arrest oluştuğu anda hasta yakınındaki KPR eğitimi almış olan kişiler, temel yaşam desteği işlemini başlatmakla yükümlüdür. İleri yaşam desteği, bu konuda eğitim almış olan mavi kod müdahale ekibi tarafından yapılır. Mavi kod müdahale ekibi gelene kadar sorumlu doktor ve hemşire resüstasyonu sürdürür. Acil arabaları ve resüstasyonda kullanılan tüm ekipmanın, tüm servislerinde standart olarak düzenlenmesi sağlanır. 4.2. GÖREV VE SORUMLULUKLAR: Mavi kod durumunu tespit eden personel, hastanın durumunu tanımlar ve yardım ister. Mavi Kod Uyarı Noktasından Mavi Kod Numarası olan 2222 yi arayarak Mavi Kod uyarısını başlatır. Kat doktoruna haber verir. Personelin acil arabasını çekmesini ve en yakınında bulunan defibrilatörün getirilmesini sağlar.mavi Kod ekibi ulaştığında onlara yardım eder. 2222 yi arayıp mavi kodu sonlandırır.mavi Kod durumu bilgilerini ve arrest sonrası gelişmeleri Mavi Kod Durumu Müdahale Formu na kaydeder. Servis doktoru: Mavi Kod ekibi gelene kadar müdahaleden sorumludur. KPR i başlatır. Mavi Kod ekibi gelince hasta hakkında bilgi vererek yetkiyi Mavi Kod ekibine bırakır. Ekibe eşlik ederek yardımcı olur. KPR başarılı ise hastaya yoğun bakım ayarlar.
Mavi kod müdahale ekibi: Mesai bitiminde üzerinde bulunan pager cihazını diğer ekibe çalışır durumda teslim eder. Mavi Kod durumunda en kısa zamanda yönlendirme mesajındaki bölgeye giderek olay yerine ulaşır. Hastaya ulaştığında anestezi doktoru liderliği diğer ekipten devralır. Hastanın hemşiresi veya doktorundan hasta hakkında bilgi alır. Defibrilatörü, monitorizasyonu ve damar yolunu kontrol eder. Gerekiyorsa hemen entübasyon yapar ve hastayı mekanik vantilatöre bağlar. KPR yi sürdürür ve tüm ileri yaşam desteği girişimlerini yönetir. Gerekiyorsa konsültasyon ister. KPR başarılı ise hastanın yoğun bakım şartlarına alınmasına eşlik eder. 4.3. UYGULAMA: Hastada arresti tespit eden sağlık personeli,hemşire ya da doktor tarafından hemen temel yaşam desteğine başlanır. Arrest zamanı daha sonra Mavi Kod Olay Kayıt Formu na kaydedilmek üzere tespit edilir. Bir personel acil arabasını alana getirir ve alanı düzenler.temel yaşam desteği sürerken hemşire en yakın Mavi Kod uyarı noktasına gidip Mavi Kod numarası olan 2222 yi arayarak mavi kod durumunu başlatır. Uyarı ve uyarı yapılan noktanın konum bilgisi o anda aktif olan Mavi Kod müdahale ekibine sistem tarafından iletilir. Mavi kod müdahale ekibi elemanları yönlendirme mesajını alır almaz o noktaya ulaşırlar.mavi kod müdahale ekibinde bulunan reanimasyon doktoru olay yerine geldiğinde ekip liderliğini devralır. Uygulama ekip lideri tarafından belirlenir. Temel yaşam desteğini başlatan ekip, Mavi Kod ekibini hasta ve yapılan işlemlerle ilgili bilgilendirir. İhtiyaç duyulan ekipmanları temin eder. Hastaya yapılan tüm müdahaleler, durumu tespit eden personel tarafından Mavi Kod Olay Kayıt Formu na işlenir, bu form ayrıca hasta dosyasına konulur. Hasta başka bir üniteye transfer edilecekse servis doktorunca gerekli düzenlemeler yapılır.hasta eksitus olmuşsa, klinik tarafından gerekli işlemleri yapılır. Sorumlu personel Mavi Kod durumu sona erdiğinde mavi kod uyarı noktasına gidip Mavi Kod numarası olan 2222 yi arayarak Mavi Kod çağrısını sonlandırır.
4.4. RESÜSĠTASYONDA GEREKLĠ ĠLAÇ VE MALZEMELER: 4.4.1. GEREKLĠ MALZEMELER: Steteskop, Oksijen kaynağı, yüz maskesi veya nazal maske,yedek oksijen tüpü, ambu ve yüz maskeleri (Farklı boylarda) Oro-faringeal airway (Farklı boylarda) Mekanik aspiratör,aspiratör kateterleri Laringoskop (2 adet) (Uygun Blade leri ile) Trakeal tüpler,stile,iv Kanüller,Santral Kateter,Enjektör (2,5,10 ve 20ml)(Uçları ile) 4.4.2. GEREKLĠ ĠLAÇLAR: İV Sıvılar,Volüm Genişleticiler, Atropin,Adrenalin, Sodyum Bikarbonat,Lidokain,Amiodarone Magnezyumsülfat,Beta Blokerler (Beloc), Kalsiyum Kanal Blokerleri (Diltizem, İsoptin),Kalsiyum, Dopamin, Dobutamin Nitrogliserin,Diüretikler (Lasix, Mannitol), Kortikosteroidler (Prednol, Prednisolon, Dekort),Naloxone, Hydroklorid 4.4.3. EK MONĠTORĠZASYON CĠHAZLARI: EKG Monitörü Pulse Oksimetre Defibrilatör 5. SORUMLULAR: Öncelikle Mavi Kod müdahale ekibi, hastanın servis doktoru, hemşiresi ve tüm personel sorumludur. KARDĠYOPULMONER RESÜSĠTASYON Kardiyopulmoner arrest spontan dolaşım ve solunumun durmasıdır. Kardiyopulmoner serebral resüsitasyon (KPSR) spontan kalp atımı, spontan solunum ve beyin fonksiyonlarının tekrar kazandırılma çabasıdır
Kardiyak Arrest Nedenleri Kalp hastalıkları Hipovolemi, ani hipotansiyon Hipoksi ve/veya hiperkapni Hava embolisi Suda boğulma Metabolik bozukluklar ve elektrolit değişiklikleri (hiper/hipokalemi, metabolik asidoz gibi) Hipotermi İlaçlar ve zehirler Tüm hastalıkların terminal dönemi
Temel YaĢam Desteği Algoritmi Bilinç Durumunu değerlendirin Yanıt var mı? Yardım Çağırın Hava yolunu açın Normal Solumuyor? Mavi Kod Ekibini çağır 30 Göğüs Kompresyonu 2 Solunum 30 Göğüs Kompresyonu Temel YaĢam Desteği Algoritmi Kazazedenin bilinci kapalıysa ve normal olarak solumuyorsa kardiyopulmoner resusitasyona başlama kararı verilir. Eller göğüs kafesinin ortasına yerleģtirilmelidir. EriĢkin bir hastada kardiyak arrest saptandıktan sonra, 30 kompresyon uygulanır, baģlangıçtaki 2 solunum uygulaması yapılmayabilir.
Göğüs Kompresyonları Kazazedenin toraksı üzerinde vertikal olarak durarak, Dirsekleri bükmeden, Kalça eklemi üzerinden gövdenin tümünün hareketi ile, Sternum u 4-5 cm çöktürerek, 100/dk olacak şekilde, Hastanın yattığı zemine dik olarak gerçekleştiriniz. Her seferinde kompresyonlara yeniden başlanacağı zaman, kurtarıcı ellerini gecikme olmaksızın göğüsün ortasına yerleştirmelidir. Her kompresyondan sonra göğsün tamamen eski halini almasına izin veriniz. Kompresyon ve relaksasyon sürelerinin aşağı yukarı eşit olmasını sağlayınız. Efektif arteryel kan akımı göstergesi olarak karotis veya femoral arterlerin palpasyonuna güvenmeyiniz.
Erişkin bir hastada kardiyak arrest saptandıktan hemen sonra, 30 kompresyon uygulanır, başlangıçtaki 2 solunum uygulaması yapılmayabilir (göz ardı edilebilir). Asfiksi dışındaki nedenlerle oluşan kardiyak arrestlerin ilk birkaç dakikasında, kan oksijen içeriği yüksektir ve kalp ile beyine oksijen taşınması, akciğerlerdeki oksijen yokluğundan daha ziyade azalmış kalp debisi nedeniyle sınırlıdır. Bu nedenle başlangıçta, solunum göğüs kompresyonlarından daha az önemlidir. Ayrıca, kurtarıcıların sıklıkla enfeksiyon korkusu veya uygulamadan tiksinme gibi değişik nedenlerle ağızdan ağıza solunum yapmada isteksiz davrandıkları görülmüştür. Ağız-ağıza iki etkili yapay solunum uygulayınız.
Başı ekstansiyona getiriniz, çeneyi öne kaldırınız. Burun deliklerini kapatınız, Derin bir soluk alınız, 1 saniye süre ile inspirasyon yaptırınız. Hastanın ekspirasyon yapmasını bekleyiniz. Derin bir nefes daha alarak, ikinci solunumu da gerçekleştiriniz En son öneriler aģağıdaki kanıtlara dayanmaktadır: CPR süresince, akciğerlere olan kan akımı önemli ölçüde azalır, bu yüzden yeterli ventilasyon perfüzyon oranı normalden düşük tidal volüm ve solunum hızları ile idame ettirilir. Hiperventilasyon (aşırı sıklıkta veya aşırı yüksek volümlü solunum) sadece gereksiz değil, aynı zamanda intratorasik basıncı artırarak kalbe olan venöz dönüşü ve kardiyak debiyi azaltması nedeniyle zararlıdır. Hayatta kalma şansı bu nedenle azalmaktadır.
Hava yolu güvence altına alınmadığı zaman, 1 L lik tidal volüm, 500 ml lik tidal volüme göre çok daha fazla miktarda gastrik distansiyona neden olur. Düşük dakika ventilasyonu (normalden daha düşük tidal volüm ve solunum hızı) CPR süresince etkili oksijenasyonu ve ventilasyonu devam ettirebilir. Erişkinlerde uygulanan CPR süresince, yaklaşık 500 600 ml (6 7 ml kg- 1 ) tidal volüm yeterli olmaktadır. Göğüs kompresyonlarına ara vermek (örneğin solunum uygulamak için) hayatta kalma şansını kötü yönde etkilemektedir. Kurtarıcı solunumları daha kısa süre içinde uygulayıp kesinti süresini azaltmalıdır. Yabancı Cisimle Boğulma Hafif havayolu obstrüksiyonunun belirtileri Yanıt verme durumu Boğuluyor musun? Kazazede konuşabilir ve Evet yanıtını verir. Diğer belirtiler: Kazazede konuşabilir, öksürebilir ve soluyabilir.
Ağır havayolu obstrüksiyonunun belirtileri Yanıt verme durumu Boğuluyor musun? Kazazede konuşamaz, baş sallayarak yanıt verebilir. Diğer belirtiler: Kazazede soluyamaz. Solunum sesleri hırıltılıdır. Öksürme çabaları sessizdir. Kazazedenin bilinci kapalı olabilir.
Erişkinlerde Yabancı Cisimle Boğulma Algoritmi Boğulmanın ciddiyetini saptayın Ağır havayolu obstrüksiyonu (Etkisiz öksürme) Hafif havayolu obstrüksiyon (Etkili öksürme) Bilinç Kapalı Bilinç Açık CPR a başla 5 sırta vuru Öksürmesini sağlayınız. 5 karına bası Kontrol ediniz: Etkisiz öksürüğe doğru kötüleşinceye Obstrüksiyon ortadan kalkıncaya kadar