Dersin Adı Alan Meslek / Dal Dersin Okutulacağı Dönem/Sınıf/Yıl Süre Dersin Amacı Dersin Tanımı Dersin Ön Koşulları Ders İle Kazandırılacak Yeterlilikler Dersin İçeriği Yöntem ve Teknikler Eğitim Öğretim Ortamı ve Donanım BİLGİ FORMU Dizel Motor Yakıt Sistemleri Motorlu Araçlar Teknolojisi Dizel Motorları Yakıt Pompası ve Enjektör Ayarcılığı 3 4. Dönem / 2. Yıl Haftada 6 Ders saati Toplam 192 Ders saati Bu ders ile öğrenciye dizel motor yakıt sistemlerinin bakım, onarım ve ayarlarını yapabilme yeterlikleri kazandırılacaktır. Dizel motor yakıt sistemlerinin bakım, onarım ve ayarları ile ilgili bilgi ve becerilerin verildiği derstir. Öğrenci bu dersin sonunda; 1. Dizel motor depo, yakıt filtreleri ile besleme pompalarının bakım ve onarımlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. 2. Dizel motor sıra tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. 3. Dizel motor D.P.A. ve Roosa-Master distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. 4. Dizel motor Amerikan ve Alman Bosch distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. 5. Dizel motor enjektörleri, pompa enjektörler ve ilk harekete yardımcı sistemlerinin bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. 6. Dizel motor aşırı hava doldurma sistemlerinin bakım ve onarımlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. 1. Dizel Motor Yakıt Sisteminin Bakımı 2. Sıra Tipi Yakıt Pompaları 3. DPA ve Roosa-Mastır Distribütör Tipi Yakıt Pompaları 4. Bosch Distribütör Tipi Yakıt Pompaları 5. Enjektörler ve Pompa Enjektörler 6. Aşırı Hava Doldurma Sistemleri Bireysel öğretimi destekleyecek şekilde; gösteri, anlatım, tartışma, beyin fırtınası, uygulama, problem çözme, proje hazırlama, grup çalışması, simülasyon, vb. Gerçek yaşantı ortamlarında gezi, gözlem, görüşme, araştırma, inceleme, vb. Ortam Atölyesi ve işletme Donanım: Dizel motorları, dizel yakıt sistemi parçaları, ayar cihazları, el ve ölçü aletleri, televizyon, VCD, tepegöz, projeksiyon, bilgisayar ve donanımları. 1
Ölçme ve Değerlendirme Öğretmen ve Eğitici İşbirliği Yapılacak Kurum ve Kuruluşlar Modül ve ders sonunda ölçme araçları kullanılarak ölçme ve değerlendirme yapılacaktır Alan öğretmenleri ile sektör deneyimi olan usta öğretici, teknisyen ve meslek elemanlarından yararlanılabilir. Öğrencinin konuyla ilgili olarak iletişim, araştırma, gözlem, uygulama yapabileceği; araç üretim fabrikaları, araç bakım ve onarım servisleri, tamirhaneler, meslek odaları, sosyal ortaklar, sivil toplum kuruluşları, mesleki eğitim kurumları, üniversiteler vb. 2
BİLGİ SAYFASI : Dizel Motor Yakıt Sisteminin Bakımı GENEL AMAÇ : Öğrenci bu modül ile dizel motor depo, yakıt filtreleri ile besleme pompalarının bakım ve onarımlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. Öğrenci araç kataloğuna göre; 1. Dizel motoru yakıt deposunun bakımını yapabilecektir. 2. Dizel motoru yakıt filtrelerinin bakım ve onarımlarını yapabilecektir. 3. Dizel motoru yakıt besleme pompalarının bakımlarını yapabilecektir. A. Dizel motorları ve yakıt depoları 1. Dizel Motorları a. Dizel motorlarının endüstrideki önemi, kullanıldığı yerler b. Dizel motorlarının avantajları ve dezavantajları c. Dizel motorlarının çalışma prensibi d. Dizel motorlarında yanma olayı e. Dizel motorlarında yanma odaları f. Dizel motorlarında kullanılan yağların ve yakıtların özellikleri g. Dizel motorlarında enjeksiyon sisteminin görevleri 2. Dizel motorların yakıt sistemleri a. Yakıt sisteminin görevleri ve devre şeması b. Yakıt deposu i. Görevleri ii. Yapısal özellikleri iii. Dizel motorlu araçlarda yakıtı depolama şekilleri Seviye farklı Besleme pompalı iv. Deponun bakımı c. Alçak basınç boruları B. Dizel motorları yakıt filtreleri 1. Dizel motorlarında yakıtı filtrelemenin önemi 2. Filtre çeşitleri ve yapısal özellikleri a. Metal elemanlı filtreler b. Metal elemanlı olmayan filtreler i. Keçe elemanlı filtre ii. Katlanmış kâğıt elemanlı filtre iii. Kâğıt disk elemanlı filtre iv. Sık örgülü bez torba elemanlı filtre v. Pamuk elyaf elemanlı filtre 3. Filtrelerin bakımı ve değişimi 3
C. Dizel motorları yakıt besleme pompaları 1. Görevleri 2. Çeşitleri ve çalışma prensipleri a. Pistonlu tip besleme pompaları b. Diyafram tip besleme pompaları c. Dişli tip besleme pompaları d. Paletli tip besleme pompaları 3. Besleme pompası etiketleri 4. Besleme pompalarının arızaları ve nedenleri 5. Besleme pompalarının bakımları ve onarımları 6. Besleme pompalarının kontrolleri a. Vakum kontrolü b. Basma basıncı kontrolü c. Sızdırmazlık kontrolü d. Debi kontrolü 7. Yakıt sisteminin havasının alınması 4
BİLGİ SAYFASI : Sıra Tipi Yakıt Pompaları GENEL AMAÇ : Öğrenci bu modül ile dizel motor sıra tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. Öğrenci araç kataloğuna göre; 1. Dizel motor sıra tipi yakıt pompalarının bakım ve onarımlarını yapabilecektir. 2. Dizel motor sıra tipi yakıt pompalarının ayarlarını yapabilecektir. A. Sıra tipi yakıt pompalarının bakım ve kontrolleri 1. Yakıt pompalarının görevleri 2. Yakıt pompa çeşitleri 3. Sıra tipi yakıt pompaları a. Sıra tipi yakıt pompası çeşitleri i. PF pompalar ii. PE-PES pompalar b. Sıra tipi yakıt pompasının parçaları i. Yüksek basınç oluşturma bölümü Pompa gövdesi Pompa karteri Pompa eksantrik mili İtecek tertibatı Eleman yayı ve tablası Pompa elemanı ve gömleği Basınç valfi ve tutucusu Kremayer ve sektör dişli ii. Stop ve gaz verme mekanizması iii. Regülâtör iv. Avans mekanizması v. Pompa kaplini 4. Sıra tipi yakıt pompaların çalışması 5. Sıra tipi yakıt pompaların arızaları ve belirtileri 6. Sıra tipi yakıt pompasının motordan sökülmesi ve takılması 7. Sıra tipi yakıt pompası parçalarını sökme takımları 8. Sıra tipi yakıt pompası parçalarının bakım ve kontrolleri B. Sıra tipi yakıt pompasının ayarları 1. Pompa ayar cihazlarının özellikleri ve bakımları 2. Sıra tipi yakıt pompalarının ayar cihazına bağlanması 3. Sıra tipi yakıt pompalarda yapılan kontroller ve ayarlar 4. Pompa ayar tezgâhında uyulması gereken kurallar 5
BİLGİ SAYFASI : DPA ve Roosa-Mastır Distribütör Tipi Yakıt Pompaları GENEL AMAÇ : Öğrenci bu modül ile dizel motor D.P.A. ve Roosa-Master distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. Öğrenci araç kataloğuna göre; 1. Dizel motoru D.P.A. distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını yapabilecektir. 2. Dizel motoru Roosa-Master distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını yapabilecektir. A. D.P.A. distribütör tipi yakıt pompaları 1. Distribütör tipi pompalarının genel yapısı ve özellikleri 2. D.P.A. distribütör tipi pompaların parçaları a. Besleme pompası ve kapağı b. Yüksek basınç oluşturma bölümü ve parçaları c. Regülatör d. Avans mekanizmaları e. Stop ve gaz verme mekanizması 3. D.P.A. tipi yakıt pompasının çalışması 4. D.P.A. tipi yakıt pompasının motordan sökülmesi ve takılması 5. D.P.A. tipi yakıt pompasının arızaları ve belirtileri 6. Distribütör tipi yakıt pompası parçalarını sökme takımları 7. D.P.A. tipi yakıt pompalarında yapılan bakım ve kontroller 8. D.P.A. tipi yakıt pompalarında yapılan ayarlar B. Roosa-Master distribütör tipi yakıt pompaları 1. Roosa-Master distribütör tipi pompaların parçaları a. Besleme pompası ve kapağı b. Yüksek basınç oluşturma bölümü ve parçaları c. Regülatör d. Avans sistemi e. Stop ve gaz verme mekanizması 2. Roosa-Master tipi yakıt pompasının çalışması 3. D Roosa-Master tipi yakıt pompasının motordan sökülmesi ve takılması 4. Roosa-Master tipi yakıt pompasının arızaları ve belirtileri 5. Roosa-Master tipi yakıt pompalarında yapılan bakım ve kontroller 6. Roosa-Master tipi yakıt pompalarında yapılan ayarlar 6
BİLGİ SAYFASI : Bosch Distribütör Tipi Yakıt Pompaları GENEL AMAÇ : Öğrenci bu modül ile dizel motor Amerikan ve Alman Bosch distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. Öğrenci araç kataloğuna göre; 1. Dizel motoru Amerikan Bosch distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını yapabilecektir. 2. Dizel motoru Alman Bosch distribütör tipi yakıt pompalarının bakım, onarım ve ayarlarını göre yapabilecektir. A. Amerikan Bosch distribütör tipi yakıt pompaları 1. Amerikan Bosch distribütör tipi pompaların genel özellikleri 2. Amerikan Bosch distribütör tipi pompaların parçaları a. Besleme pompası ve kapağı b. Yüksek basınç oluşturma bölümü ve parçaları c. Regülatör d. Avans mekanizmaları e. Stop ve gaz verme mekanizması 3. Amerikan Bosch tipi yakıt pompasının çalışması 4. Amerikan Bosch tipi yakıt pompasının motordan sökülmesi ve takılması 5. Amerikan Bosch tipi yakıt pompasının arızaları ve belirtileri 6. Amerikan Bosch tipi yakıt pompalarında yapılan bakım ve kontroller 7. Amerikan Bosch tipi yakıt pompalarında yapılan ayarlar B. Alman Bosch distribütör tipi yakıt pompaları 1. Alman Bosch distribütör tipi pompaların genel özellikleri 2. Alman Bosch distribütör tipi pompaların parçaları a. Besleme pompası ve kapağı b. Yüksek basınç oluşturma bölümü ve parçaları c. Regülâtör d. Avans mekanizmaları e. Stop ve gaz verme mekanizması 3. Alman Bosch tipi yakıt pompasının çalışması 4. Alman Bosch tipi yakıt pompasının motordan sökülmesi ve takılması 5. Alman Bosch tipi yakıt pompasının arızaları ve belirtileri 6. Alman Bosch tipi yakıt pompalarında yapılan bakım ve kontroller 7. Alman Bosch tipi yakıt pompalarında yapılan ayarlar 7
BİLGİ SAYFASI : Enjektörler ve Pompa Enjektörler GENEL AMAÇ : Öğrenci bu modül ile dizel motor enjektörleri, pompa enjektörler ve ilk harekete yardımcı sistemlerinin bakım, onarım ve ayarlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. Öğrenci araç kataloguna göre; 1. Dizel motor enjektörlerinin bakım, onarım ve ayarlarını yapabilecektir. 2. Dizel motor enjektör borularının onarımlarını yapabilecektir. 3. Dizel motor pompa enjektörlerin bakım, onarım ve ayarlarını yapabilecektir. 4. Dizel motor ilk harekete yardımcı sistemlerin bakım ve onarımlarını yapabilecektir. A. Enjektörler 1. Enjektörlerin görevleri 2. Çeşitleri ve çalışma prensipleri a. Açık enjektör b. Kapalı enjektör i. Mekanik enjektör ii. Hidrolik enjektörler Ayar şekillerine göre enjektörler Motora bağlanma şekillerine göre enjektörler Soğutulmasına göre enjektörler Meme tiplerine göre enjektörler 3. Enjektör arızaları ve belirtileri 4. Enjektörlerin kontrolleri a. Enjektör kontrol aleti b. Enjektörlerin kontrol aleti ile kontrolleri ve ayarları i. Püskürtme basıncı kontrolü ii. Püskürtme şekli kontrolü iii. Meme delikleri açıklık kontrolü iv. İğne ile meme arası yakıt sızıntı kontrolü v. Meme ile gövde arası yakıt sızıntı kontrolü vi. Damlama kontrolü 5. Enjektör parçalarının kontrol ve değişimi 6. Enjektör etiketleri B. Enjektör boruları 1. Enjektör borularının görevi 2. Enjektör borularının arızaları 3. Enjektör borularının havşa açma C. Pompa enjektörler 1. Çeşitleri, yapıları ve çalışma prensipleri 2. Pompa enjektörlerin motordan sökülmesi ve takılması 3. Pompa enjektörlerin arızaları ve onarımı 4. Pompa enjektörlerin kontrolleri ve ayarları 8
D. İlk harekete yardımcı sistemler 1. Kullanılış amaçları ve çeşitleri 2. Çalışma prensipleri 3. Kontrolleri ve onarımları 9
BİLGİ SAYFASI : Aşırı Hava Doldurma Sistemleri GENEL AMAÇ : Öğrenci bu modül ile dizel motor aşırı hava doldurma sistemlerinin bakım ve onarımlarını araç kataloğuna göre yapabilecektir. Öğrenci araç kataloguna göre; 1. Dizel motoru aşırı hava doldurma sistemlerinin bakım ve onarımlarını yapabilecektir. 2. Dizel motoru intercooler sisteminin bakım ve onarımlarını yapabilecektir. A. Aşırı hava doldurma sistemleri 1. Aşırı doldurmanın faydaları 2. Hava filtreleri 3. Aşırı doldurma sistemi çeşitleri a. Mekanik aşırı doldurma i. Çeşitleri ve çalışma prensipleri ii. Avantaj ve dezavantajları iii. Bakım, kontrol ve onarımları b. Egzoz türbo kompresörü ile aşırı doldurma(türbo Şarj) i. Türbo şarjın yapısı ve çalışması ii. Türbo şarj arızaları ve nedenleri iii. Türbo şarjın kontrol, bakım ve onarımları B. İntercooler 1. İntercooler sisteminin kullanılma nedenleri 2. İntercooler sisteminin yapısı ve çalışması 3. İntercooler sisteminde yapılan kontroller 4. İntercooler sistemi arızaları, bakım ve onarımları 10