Atakan SERT DSİ Genel Müdürlüğü Harita Yüksek Mühendisi Ankara ÖZET

DSİ TARAFINDAN SULAMA VE DRENAJ İNŞAAT PROJELERİNİN ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI PROJELERİ İLE BİRLİKTE YÜRÜTÜLMESİNİN FAYDALARI VE KURUMLARARASI KOORDİNASYON Atakan SERT DSİ Genel Müdürlüğü Harita Yüksek Mühendisi Ankara ÖZET Dünya nüfusu hızlı bir şekilde artmasına karşın, toprak ve su gibi vazgeçilemez olan doğal kaynaklarımız ise azalmaktadır. Tarımsal arazilerimiz sanayileşme ve imar baskısı altında olup, su kaynaklarımızın da kirletilmemesi için de gerekli önlemlerin alınması geleceğimiz için önem arz etmektedir. Toprak kaynaklarının rasyonel kullanımının sağlanması, uniform sulama ve drenaj şebekelerinin oluşturulması için arazi ediniminde en uygun yöntem arazi toplulaştırması projeleridir. Arazi toplulaştırması projesi olmaksızın hazırlanan sulama projeleri, düzgün hatlar şeklinde olmayan mevcuttaki stabilize yol kenarlarını veya tarla sınırlarını kullanıldığında toplam boru uzunluğu artmakta dolayısı ile sulama inşaatı yaklaşık maliyetini de yükseltmektedir. Kırsal alandaki mülkiyet konusunda pek çok Bakanlığın yasalara dayanan görev ve yetkisi bulunmaktadır. Diğer kurumların yapacağı yatırımlar veya özel koruma sahası olmasından dolayı bazı sulama proje sahalarımızla çakışmasından dolayı maliyeti artırıcı revize projeler yapılması gerekmektedir. Yeni açılacak sulama ve drenaj projelerinin hazırlanmasına uygun olarak arazi toplulaştırması blokları hazırlarken, ilgili tüm kurumlarla resmi yazışmalar yapılmaktadır. Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Yasasına dayanarak 2009 yılından itibaren, DSİ olarak öncelikle yeni sulamaya açtığımız büyük ova arazilerde arazi toplulaştırması projelerini gerçekleştirmektedir. DSİ olarak yeni sulamaya açtığımız proje sahalarında, 34 ilde arazi toplulaştırma projelerimiz aynı kurumda uyum içinde yürütülmektedir. Yapılan projeler sadece kamulaştırma maliyetlerini azaltmamakta, aynı zamanda dağınık küçük parselleri birleştirilmekte, aile işletmesi ile parsel büyüklüklerini büyütülerek norm parsel boyutlarına ulaştırmaktadır. Çiftiler daha az parsele gitmesinden dolayı mazot, ilaçlama, gübreleme, sulama gibi girdileri azalmakta ve zaman açısından tasarruf sağlamaktadır. Yeni parsel şekilleri dikdörtgen olup, tarımsal mekazisazyona uygun hale getirilmektedir. Çiftçiler sulama, drenaj, tarla içi yol ve arazi toplulaştırmasının birlikte yürütülmesinden dolayı yapılan uygulamalara olumlu destek vermektedirler. Arazideki tüm sorunları çözecek tek kurum, tek yüklenici bulunması karmaşayı ve bürokrasiyi azaltmaktadır. Bununla birlikte kuru tarım yapılan araziler de, DSİ olarak arazi toplulaştırmasını yapmaya amaç olarak ve yasal açıdan hedeflenmemektedir. Sonuç olarak, DSİ' nin ana hedefi, kendi sulama sahalarımızda ve yeni sulamaya açacağımız sahalarda, diğer kurumların arazi kullanımları da dikkate alınarak, arazi toplulaştırması konusunda tek başına yetki sahibi, başat kurumun DSİ olması ülkemizin menfaatleri gereğidir. Anahtar Kelimeler: Arazi Toplulaştırma, Ortofoto, Kadastro, Blok Planı 1.GİRİŞ: Arazi toplulaştırması, tarım ve orman alanında üretim ve çalışma koşularını iyileştirmenin yanısıra tarımsal kültürü ve kırsal gelişmeyi desteklemeyi amaçlayan kırsal alanı yeniden düzenleme yöntemidir. [1] Sulama projeleri ve arazi toplulaştırma projeleri hazırlanmasında, son yirmi yıl içinde bilgisayar yazılımlarının gelişmesi, teknolojinin yaygın kullanımı ile üretilen projelerde artmıştır. Aynı zamanda sulama borusu üreten fabrikaların artması, çiftçilerin kapalı sulama sistemlerini kullanımına alışmaları ile birlikte DSİ tarafından uygulanan kapalı sistem büyük sulama projeleri kanal, kanalet gibi inşaatı uzun yılar sürmeden hızlı ve başarılı bir şekilde tamamlamaktadır. Arazi Toplulaştırma projeleri de bilgisayar programlarının kendini geliştirmesi ile her yıl yapılan sahalar büyük oranda artmaktadır. Arazi Toplulaştırması Tüzüğünün 25 Temmuz 2009 tarihinde Resmi Gazete yayınlanması ile DSİ Genel Müdürlüğü olarak, kendi sulama sahalarımızda inşaat ihalesinin muhtevasında arazi toplulaştırma projelerini DSİ tarafından gerçekleştirmekteyiz. [2] Bildirinin içinde; aynı kurum tarafından sulama ve arazi 1

toplulaştırma projelerinin birlikte yürütülmesinin faydaları belirtilmiştir. Kırsal alanda yatırım projeleri olan diğer kurumlarla eşgüdüm halinde projeler üretilmesi ülkemiz menfaatinedir. Sulama projeleri hazırlanırken şekil.1 (A) kısmındaki verilerden her zaman yararlanılmaktadır. Son yıllarda, arazi toplulaştırmalı şekilde planlaması düşünüldüğünde (B)kısmındaki verilere de ihtiyaç duyulacaktır. Planlama Raporu Tapu Kayıtları ve Kadastro haritaları Diğer Kurumların Yatırım Projeleri Sulanabilir Arazi Tasnif Haritası Jeoteknik Etüt haritalar Ortofoto haritalar Eşyükselti Eğrileri (A) (B) Diğer Kurumlarla Yazışmalar Sulama Drenaj Projesi Blok Planı Taslağı Sulama şebekesine ait aplikasyona müstenit kanalların projelerinin onaylanması Yaklaşık Maliyet ve İhale Süreci Şekil.1 Arazi Toplulaştırma ve Sulama Projesi İş Akış Diyagramı 2.TAPU KADASTRO VERİLERİNİN SULAMA PROJESİ HAZIRLANMASINDA KULLANILMASI TKGM sayısal ortamda TAKBİS verilerini hizmet sektörlerinde kullanılmak üzere Kurumların ve Belediyelerin kullanımına açmıştır. İnternet üzerinden tapu kayıtları ve kadastro parsellerine sayısal olarak ulaşılabilmektedir. Sulama projeleri hazırlanırken mülkiyet verilerinin altlık olarak kullanılması gerekmektedir. Mera arazileri, hazine parselleri, arazi maliklerinin ortalama parsel büyüklükleri, adetleri gibi verilere ihtiyaç duyulmaktadır. TKGM paylaştığı tapu kayıtlarında hisse hataları, yüzölçümü hataları, kadastrodan kaynaklı hatalarda bulunmaktadır. Arazi toplulaştırma projesi ile bu hataların giderilmesi için yasal mevzuat gereği, Tapu ve Kadastro müdürlükleri ile yazışmalar yapılmalıdır. Alınan sayısal veriler ücretsiz olarak verilmelidir. Arazi toplulaştırma kadastro yenilemesidir. Ülkemizde kadastro %99 oranında tamamlanmıştır. Ancak hataların giderilmesi ve tüm haritaların sayısal ortamda olması için TKGM tarafından yenileme ihaleleri de yapılmaktadır. Sulama projesi hazırlanmasında bir hidrantın sulayabileceği alana, teorik parsel denilmektedir. Kaliforniya sistemde 4 ila 8 hektar, yağmurlama sistemlerinde ise 16 hektara kadar çıkmaktadır. Batı bölgelerinde ova arazilerde parsel büyükleri 0,5-1,5 hektar aralığındadır. Bayır arazilerde parseller 3-4 hektardır. Sulama teorik parsel alanı çok yüksektir. Bir hidrantdan 1-4 çıkış olacak şekilde planlanırken 2

toplulaştırma olmaksızın yapılan projelerde bir hidrantdan 12-15 çiftçi su almak isteyecektir. Çiftçilerin beklentisini karşılamamaktadır. Daha sık aralıklarla hidrant planlanmalı, sulama teorik parseli 2 hektara düşmesi mülkiyet açısından uygun olacaktır. Bunu tespit edebilmek için de kadastro haritalarının sayısal ortamda altlık olarak kullanılması gerekmektedir. Şekil.2 Sulama Vaziyet Planı (1/5000 ölçekli) Çanakkale Gelibolu Evreşe Kavak Sulama projesi kapsamında kadastro verileri online olarak alınmıştır. Ortalama parsel büyüklüğü 0,6 hektardır. 8 hektarlık teorik parselden sulama yapabilmek için toplulaştırma olmaz ise 12-13 çiftçi talep edecektir. %50-60 toplulaştırma oranının sağlanması halinde hidrant başına düşen çiftçi sayısı azaltılacaktır. Ülkemizdeki tarımsal yapı sorunlarından birisi de, işletmelerin yeterli arazi büyüklüğüne sahip olmamalarıdır. 2006 yılı tarımsal işletme yapı araştırmasına (TÜİK2012) göre tarımsal işletmelerin yaklaşık %23 ünün arazi miktarı 19da daha küçüktür. İşletmelerin yaklaşık %8 ise 9 da ve daha az araziye sahiptir. [3] Şekil.3 Gelibolu Evreşe Kavak Kadastro Durumu 3.GÜNCEL ORTOFOTO HARİTALARININ SULAMA DRENAJ PROJELERİNİN HAZIRLANMASINDA KULLANILMASI Sulama projelerinin hazırlanmasında eşyükselti eğrili, sayısal arazi modeli üretilmiş olan sayısal halihazır harita altlıklarına ihtiyaç duyulmaktadır. 1/1000-1/2000 ölçekli ortofoto haritaların GSD yer örnekleme aralığı 7-20 cm. dir. Yer örnekleme aralığı fotoğraf üzerindeki bir pikselin yer yüzeyinde kapladığı alandır. Aplikasyona müstenit sulama projeleri 1/5000 ölçeğindedir. Vaziyet planlarının hazırlanmasında yeterli doğruluğa sahip, arazi topografyasında gösteren ortofoto haritalar sulama projelerinin hazırlanması aşamasında kullanılmalıdır. Ortofoto haritaların üretimi, Harita Genel Komutanlığı, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, DSİ, İller Bankası, ve Belediyeler tarafından yapılmakta veya yaptırılmaktadır. Bakanlıklar Arası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulunda yapılan toplantılarda; kurumların bir sonraki yıl planladıkları harita üretimi konuları netleştirilir. [4] 3

Aralığı) Sayısal Kamera ile Fotoğraf Çekimi GSD (Yer Örnekleme Asgari Saha (km 2 ) lleri Bindirme m 2 Maliyeti (TL) 10 100 70% 110.00 15 200 70% 80.00 20 200 70% 50.00 25 400 70% 42.00 30 500 70% 35.00 Tablo.1 Sayısal Kamera ile Fotoğraf Çekimi (BHİKPK 2015 birim fiyatları )[4] Fotogrametrik yöntemle hazırlanmış ortofoto harita üretiminin paçal pozun maliyeti; 1/1000 ölçek 10 cm GSD ile hektara maliyeti 72TL, 1/2000 ölçek ve 20 cm GSD ile 32TL/ha, 1/5000 ölçekli ortofoto ise 16TL/ha. yaklaşık maliyetidir. Sayısal harita üretimi yersel olarak yaptırılırsa; 1/1000 ölçek 529TL/ha., 1/2000 ölçek 337/TL/ha, 1/5000 ölçek de ise 167TL/ha.dır. Fotogrametrik yersel harita maliyetinin %10 ile tamamlanmaktadır. Sonuç olarak ortofoto haritalar zaman açısından hızlı, ekonomik ve yeterli doğruluğa sahiptir. DSİ yeni sulamaya açacağı sulama sahalarında öncelikle diğer kurumlar tarafından sahanın uçuşu yapılmış ise; bu görüntüler temin edilir ve kıymetlendirilir. Güncel bir fotogrametrik uçuş olmaması halinde, proje yapımı ihale kapsamında fotogrametrik sayısal haritasının yapılması uygundur. Sanat yapıları, köprüler vb inşaat işleri için 1/500 ölçekli yersel ölçümler de yapılabilir. Şekil.4 Kars Barajı Sulama Vaziyet Planı ve Ortofoto Ortofoto haritalar üzerindeki tabakalar ile ulaşım ağı, köy merkezleri, dereler, tepeler, eşyükselti eğrileri ile sulama projesi hazırlamak daha hızlı, kolay ve doğru sonuçlar verecektir. Şekil. 4 ve şekil.5 Kars Barajı sulama projesi hazırlanma aşamasında ortofoto görüntülerden yararlanılmıştır. Şekil.5 Kars Barajı Sulama Vaziyet Planı ve Ortofoto 4

4.BLOK PLANLARI İLE SULAMA PROJELERİNİN ORTAK HAZIRLANMASININ ÖNEMİ: Sulama projeleri hazırlanırken; köy merkezleri ve köy gelişim alanları, mevcut dereler ve kuru dereler, köy bağlantı yolları, asfalt yollar, korunacak stabilize yollar, korunmayacak toprak yollar, arazi kullanım durumları (tarla kayalık, taşlık, mera, orman, bataklık vb) net olarak belirtilmelidir. Bunun yanında meyve bahçesi, kuyu, ahır, sera, entegre tesis vb sabit tesislerinde ortofoto harita ile tespit edilmesinden sonra sulama güzergahlarının sabit tesisler ile çakışmamasına dikkat edilmelidir. Blok genişliğine karşılık gelen Sulama uzunluğu 200-250 metreyi geçmemelidir. Daha uzun olması halinde; şekil 6 da gösterildiği gibi parsel en/boy oranları tarımsal mekanizasyona uygun olmamaktadır. Drenaj veya sulama şebekesinin çok sık olması ve sabit tesislere gelmesi durumda ise; şekil.7 de gösterildiği şekilde eski kadastro parseli iki üç parçaya ayrılmaktadır. Topografya ve kot değerlerinden dolayı, sulama dış sınırında biçimsiz şekilsiz küçük artık bloklar oluşmaktadır. Şekil.6 Sulama hatları ve blok genişlikleri (en boy oranı) Şekil.7 Blokları bölen drenaj hatları Şekil.8 Sulama dış sınırı ve sulama hatlarından kaynaklanan biçimsiz Bloklar Arazi toplulaştırmasını yapan kurum, gerçekleştirmeyi planladığı projesi hakkında, tüm kurumlar, sulama birlikleri, çiftçiler, topraksızlar tüm diğer yerel sosyal gruplara da bilgi vermeli ve prohe tüm katılımcıların görüşünden sonra kesinleşmelidir.[5] Bazı projelerimizde sulama projesi hazırlandıktan sonra diğer kurumların yeni projelerinden dolayı sulama projelerimiz olumsuz etkilenmiştir. Blok hazırlanması hususundaki bilgiler DSİ teknik şartnamesinde yer almaktadır. [6] 5.ARAZİ TOPLULAŞTIRMA PROJELERİNDE DİĞER KURUMLARLA OLAN KOORDİNASYON PROBLEMLERİ 5.1 Mera Barajdan sulama sahasına kadar olan iletim hatları, sulama ana kanalları gibi toplulaştırma harici sahalardan geçen mera araziler için; meradan tahsis değişikliği yapılması gerekmektedir. Tarım İl Müdürlüğü ile gerekli yazışmalar yapılır. Boru hattı ve bakım yolu platformu için gerekli alan tespit edilir. İrtifak hakkı, 5

kamulaştırma mevzuatına da olduğu gibi kamulaştırma planı hazırlanır. Tarımsal amaçlı yapılan sulama, drenaj projeleri için yapılan yatırım miktarı ile zarar verilen arazi miktarı için 20 yıllık ot bedeli karşılaştırılır. Fark çıkması halinde Ot bedeli ödenir. Mera yönetmeliğinin 8. Maddesi Mera, yaylak ve kışlak alanları ile umuma ait çayır, otlak ve kamu orta mallarının tahsis amacı; zaruri olan hallerde ilgili müdürlüğün Bakanlık İl Müdürlüğüne talebi, Komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, talep edilen alanın tamamının veya bir kısmının tahsis amacı valilikçe değiştirilebilir. Tahsis amacı değiştirilen alanların tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır. denilmektedir. [7] Aynı yönetmeliğin 8. Maddesi; b bendi Yatırımı yapan kişi ve kuruluşlar yirmi yıllık ot geliri ile öngörülen teminatları yatırmadan ve hazırlanan sözleşmeyi imzalamadan çalışmalara başlayamaz, başladığı takdirde verilen izinler veya tahsis amacı değişikliği iptal edilerek verdiği zararlar tazmin edilir. [7] Arazi toplulaştırma projesi uygulanan sahalarda; mera arazilerde, şahıs parselleri gibi toplulaştırılması yapılır. Şekilleri düzeltilir. Büyük meranın yanına küçük mera parselleri taşınabilir. Ancak meradan kesinti ortak katılım payı alınmaz. Mera yönetmeliğinin 8 maddesi 9 fıkrası; Komisyon, köy ve belediyelerde küçük parçalı meraların toplulaştırma projelerini yaptırabilir veya uygulatabilir. Toplulaştırma projeleri, 22/11/1984 tarihli ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve 9/5/1985 tarihli ve 3202 sayılı Köye Yönelik Hizmetler Hakkında Kanun kapsamında yapılacak toplulaştırma için ihtiyaç duyulan yerlerde Bakanlar Kurulu kararı, 1/5000 ölçekli harita veya bu haritanın olmadığı durumlarda 1/25000 ölçekli harita, toplulaştırma yapılacak alanların eski ve yeni durumlarını gösterir paftalar ve Komisyonca istenecek diğer bilgi ve belgeler ile birlikte toplulaştırma Bakanlıktan talep edilir. Bakanlıkça uygun görülen talepler, uygulanmak üzere valiliğe gönderilir. [7] Çanakkale Tahirova pompaj sulaması, Gerlengeç köyünde mera arazilerin içinden kırmızı renkle gösterilen ana sulama kanalı ve mavi renkteki ana drenaj kanalları, sarı renk tersiyer sulama kanalları geçmektedir. Toplulaştırma sahası içindedir. Mera parseller olduğu bloklardan verilmiştir. Şekil.9 Balıkesir Tahirova toplulaştırma sahası Meradan geçen ana sulama ve drenaj kanalları Arazi toplulaştırma projelerinde, mera arazilerin eski ve yeni durumlarını gösteren haritalar, Tarım İl müdürlüğüne gönderilir. Arazi toplulaştırmasının yoğun olduğu illerde, meraya ait olur yazısı bürokratik olarak uzun sürmesi halinde, sulama inşaatının sürecini de olumsuz etkilemekte ve gecikmeler olmaktadır. Tapu da tescil işlemleri de yapılamadığından, çiftçiler arasında husumet doğmakta araziye girilmemektedir. Çözüm olarak Tarım İl Müdürlüğündeki ziraat mühendisleri ile projenin en başında arazi gezimi de yapılarak sulama projelerinin önemi anlatılmalıdır. 6

Şekil.10 Ağrı Aydıntepe Barajı Sulama Şebekesi ve Mera Araziler Ağrı Aydıntepe barajı sulaması ana sulama kanalı mera arazisiden geçecek şekilde projelendirlmiştir. 5.2 Sit Alanlar: Sulama projesinin sit alanlarına kesişmesi halinde, Kültür Varlık Bölge Kuruluna başvuruda bulunur. [8] Kurul kararına göre altyapı hizmetimizin yapılıp yapılamayacağına kararına göre proje revize edilir. 1.derece sit alanlarında sulama boru döşenmesi, tarla içi yol yapımına izin verilmemektedir. 3.derece sit alanlarında kurulun kararına bağlıdır. Balıkesir Manyas Ergili Pompaj sulama projesi içinde bulunan arkeolojik sit alanı içine sulama borusu döşenmeden, boru dış sınırından geçirilmiştir. İzmir Ödemiş Beydağ sulama projesi içindeki Türkönü köyünde, 3.derece sit alanındaki parseller olduğu bloklarda bırakılmıştır. Kars Barajı sulama projesi hazırlanırken, Ani harabeleri sit alanının dış sınırı alınarak, sulama dış sınırı olarak projelendirilmiştir. Şekil.11 Manyas Sulama Projesi Sit alanı (sarı) Şekil.12 Türkönü köyü sit sahası ve toplulaştırma 5.3 TCDD İzmir Ödemiş Beydağ Barajı Sulama projesinin hazırlanma aşamasında TCDD kesinleşmiş demiryolu projesi olmamasından dolayı, arazi toplulaştırma parselasyon planı kesinleşmiş kısımlarda toplulaştırma blokları, demiryolu güzergâhı tarafından bölünmek zorunda kalınmıştır. Devam eden kısımlarda TCDD güzergâhı bırakılmıştır. Bursa Yenişehir ovası arazi toplulaştırma proje sahasında parselasyon henüz kesinleşmeden, TCDD alınan güzergâhlara uygun parselasyon hazırlanmıştır. 7

Şekil 13 İzmir Ödemiş Türkönü köyü arazi toplulaştırma blokları ve TCDD güzergâhı 5.4 TCK (Karayolları Genel Müdürlüğü) Antalya Aksu çayı ıslahı kapsamında hazırlanan arazi toplulaştırma bloklarından sonra; Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Antalya Kuzey Çevre yolu projesi koordinatlarına göre ayırma çapı düzenlenmiş ve malikler yerinde bırakılmıştır. Proje sahasında %35 kapama narenciye bahçeleri ve %25 seraların yoğunluğundan dolayı ekonomik değeri yüksek olan bu sabit tesislerin bedelleri Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından maliklerine ödenmesi gerekmektedir. Şekil.14 Antalya Aksu İlçesi Dumanlar Köyü TCK Kuzey Çevreyolu Güzergahı 5.5 Belediye İmar Planları ve Mücavir Alanlar Mücavir alan, belediye sınırları dışında olup, imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiş olan alanlardır.[9] Sulama iletim hatları imar içinde geçmesi zorunlu hallerde, bu arsalar kamulaştırılır. Sulama projelerinin sulayacağı araziler ise imar sınırı ve mücavir alanına sınır olabilir. Kenarlaşmalıdır. Mücavir alanlar sulama harici olmalıdır. DSİ Etüt Planlama Tahsisler Dairesinde bulunan sulama planları ile imar planları üstüste binmeler olmakta örtüşmektedir. Belediyelerin imar planları ve mücavir alanları yıllar içinde genişleyerek DSİ nin sulama planlarında yer alan arazilere baskı oluşturmaktadır. Sulama projesi hazırlanırken, ilgili Belediyelerden imar planları temin edilir. Mücavir alanlarda; çiftçiler hem sulamanın gelmesini, hem de ileride imara açılır diye bu parsellerin olduğu kısımda kalmasını istemektedirler. İşletim Bakım mantığına göre sulama proje dışında kalmalıdır. Manyas imar sınırı ve yerleşiminin bittiği noktada mavi renkli gösterilen arazi toplulaştırma projesi başlamaktadır. 8

Şekil.15 Manyas İmar sınırı Maltepe ve Yeniköy AT sahaları Köy yerleşim merkezlerinin dış sınırı da Büyükşehir olmayan illerde İl Özel İdarelerden temin edilmelidir. Toplu olarak bulunduğu yerlerde mevcut binaların en dışta olanlarının dış kenarlarından geçirilen çizginin içinde kalan alan köy yerleşik (meskun) alanını; bu çizgi ile 100 m. dışından geçirilecek olan, valiliklerce tespit edilerek il idare kurulunca karara bağlanan sınırın içinde kalan alan köy yerleşik alanı civarını tanımlar. [9] Antalya Aksu Çayı ıslahı kapsamında devam eden arazi toplulaştırma projesi Antalya Büyükşehir Nazım İmar Planında sarı renkle gösterilmekte olup, mutlak tarım arazisidir. Ancak, Havalanına, Turistik otellere, yazlık sitelere konutlara imara da sınır olması, ileriki yıllarda tarım dışına çıkma riski bulunmaktadır. Şekil.16 Antalya Büyükşehir Nazım İmar Planı 6. AYNI KURUM TARAFINDAN SULAMA, DRENAJ İNŞAATI KAPSAMINDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMA VE TARLA İÇİ GELİŞTİRME MÜHENDİSLİK HİZMETLERİNİNİN YAPILMASININ FAYDALARI: 1- Aynı kurum tarafından tek ihale ile sulama ve arazi toplulaştırmasının yapılması ihale sürecini hızlandırır. 2- Aynı sahada iki farklı kurumun; birinin sulama ve drenaj inşaatının yapması diğerinin mülkiyeti düzenleyen arazi toplulaştırmasının zorlukları vardır. a) Bürokrasiyi artırır. b) Aynı sahanın, yatırım programlarında yer alması, ödeneklerinin ayrılması, ihalelerinin eş zamanda yapılıp sonuçlanması oldukça zordur. c) Önceden toplulaştırmasının yapılması halinde ise; sulama projemize uygun olmayan bloklar olması nedeniyle, tescil olmuş toplulaştırma sahasında sulama ve drenaj güzergahları için kamulaştırma yapılması gerekmektedir. d) Aynı sahada iki farklı yüklenicinin çalışma zorlukları vardır. Hangi yüklenici hangi yollara yapacağı, diğerinin arazide yaptığı imalatlara zarar verilmesi gibi sorunlarla karşılaşılmıştır. e) Zarar ziyan ödemeleri iki farklı kurum olması halinde daha çok artmaktadır. 9

3- Arazi malikleri, sulama birlikleri sulama drenaj ve arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerinde tek kurum, tek yüklenici ile muhatap olacağı için güven duymakta ve çoğunluğu projeyi desteklemektedirler. 4- DSİ nin arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetlerini, sulama proje inşaat muhtevasına katmak ile %10-15 oranında maliyetinde artış olmasına rağmen toplulaştırma yapmadan kamulaştırma yaparak sulamaya açtığı sahalara göre faydaları vardır. a) Kamulaştırma bedeli ödenmemektedir. Kamulaştırma nedeniyle araziler iki parçaya bölünmektedir. Kamulaştırma bedeli kıymetli ova arazilerde sulama proje maliyetinin %35-40 larına kadar ulaşmaktadır. b) Arazi toplulaştırma ile boru hatları ve servis yolları düzgün uzun hatlar şeklinde olacaktır. Toplulaştırmasız sulama projelerinde kamulaştırma maliyetini artırmamak için eğri ve şekilsiz devam eden mevcut stabilize yolları takip edecektir. Buda dirsek, şut vb inşaat maliyetini artıracaktır. c) Tarla içi geliştirme hizmetlerinin yapılması ile sulama oranları artacaktır. d) Daha az miktarda su kullanarak daha çok arazi sulanacaktır. Toplulaştırmasız planlamada her parsel direkt suya kavuşmayacak, su nedeniyle husumetler devam edecektir. e) Toplulaştırma ile Yeni açılacak tarla içi yollar ile çiftçinin harcayacağı mazot miktarı azalacaktır. Daha az emek harcayıp zamandan da tasarruf sağlayacaktır. f) Parsellerin şekli tarımsal mekanizasyona uygun olacaktır. 7. SONUÇ VE ÖNERİLER: Kurumların üretmiş oldukları kadastro haritaları ve tapu verileri, ortofoto haritaları toprak haritaları hizmet amacına yönelik ücretsiz olarak kurumlar arası paylaşılmalıdır. Ülke kaynakları daha ekonomik şekilde kullanılmış olacaktır. Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri konusunda, kapanacak dereler, toprak yollar için kazı dolgu yaklaşık maliyete belirli miktarda konmalıdır. Arazi Toplulaştırma projeleri sonrası sayısal ortamdaki haritalar ve yeni tapu bilgileri CBS ortamında da tutulmalıdır. Sulama Birlikleri bu konuda eğitilmeli ve izleme yapılmalıdır. Sulama projesi muhtevasında ihale olan arazi toplulaştırma projesi işleri için anahtar teknik personel de inşaat mühendisinin yanı sıra harita ve ziraat mühendisleri de yer almalıdır. Sulama projesi hazırlanırken, işin başında tüm kurum kuruluşlar ile gerekli yazışmalar yapılmalı, Kurumların uzman teknik personelleri düzeyinde toplantılar yapılarak projeler netleşmelidir. Arazi Toplulaştırması konusunda yasal düzenlemeler yapılmalıdır. DSİ kendi sulama sahalarında arazi toplulaştırması yapmasında tam yetkiye sahip olmalıdır. KAYNAKLAR: [1] Demirel, Z., Kırsal Toprak Düzenlemesi, ISBN: 975-8289-62-4, Yıldız Teknik Üniversitesi Basım Yayın Merkezi, İstanbul, 1997 [2] http://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5403.pdf [3] İşçan F, Ayranci Y, Arazi Toplulaştırmasında Blok Planlama Esasları, II. Ulusal Sulama ve Tarımsal Yapılar Sempozyumu, 24-25Mayıs 2012 [4] http://www.hgk.msb.gov.tr/images/haberler/116ce3668c6d5c7.pdf [5] Sert,A Arazi Kullanım Planlarında Arazi Toplulaştırma Projelerinin Rolü, II.Ulusal Sulama ve Tarımsal Yapılar Sempozyumu, 24-25Mayıs 2012 [6] http://www.dsi.gov.tr/ [7] http://www.mevzuat.gov.tr/metin.aspx?mevzuatkod=7.5.5057&sourcexmlsearch=&mevzuatiliski=0 [8] http://www.kulturvarliklari.gov.tr/tr,43101/mevzuat.html [9] Nişancı,R, Yıldırım V., Uzun B., Köy Yerleşik Alanlarının CBS ve Uzaktan Algılama Teknikleri İle Belirlenmesi Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Antalya, 2011 10