Santral Venöz Kateter Hem. Güliz Karataş Hacettepe Ped KİT Ünitesi
8 yaşında ALL VAKA sürecinde SVK TANI : 8/2010 RELAPS 1/2011 KİT 6/2011 7/2011 3/2013 +55.gün +13.ay hafif kgvhh Santral venöz Port kateter devam Port kateter Çift lümenli Hickman Hickman Port (Tek lümenli) kateter yerleştirildi çıkarıldı çıkarıldı
ALL li çocuk hastalarda SVK kullanımı ALL li hastalarda kemoterapi sürecinde SVK kullanımı gerekli. Pediatric Oncology Group (POG) protocol 9201 ile tedavi edilen 362/697 hasta incelenmiş. 25.haftada değerlendirilmiş. İndüksiyon tedavisin ilk 15 günü içinde SVK takılanlar ile indüksiyon başladıktan en az 15 gün sonrasında SVK takılan hastalar karşılaştırılmış. ve <15gün (erken ) yerleştirilen grupta enfeksiyon kan kültürü pozitifliği oranı daha yüksek bulunmuş. Ayrıca port kateterler ile Hickman kateterler karşılaştırılmış: Hickman kateterler ile: kan kültürü pozitifliği oranı daha yüksek Tromboz riski daha yüksek Kateter çıkarılma gereği daha fazla Sonuç: İnternal (port )kateter ALL li hastalarda kemoterapi sürecinde eksternal olanlara göre daha avantajlı. McLean JCO 2005
HKHN sürecinde SVK kullanımı HKHN sürecinde hastalarda en az 2 yoldan damar yolu erişimi gereklidir. SVK takılması rutin bir uygulamadır. Pediatrik Hem-onk ve HKHN hastaları (281 hasta) incelenmiş. Hickman kateter ile port katetere göre : Enfeksiyon daha yüksek (1000 kateter gününde 4656 epizod; port ile 1451 epizod) ve daha erken (50 gün Hickman, 100 gün port ile) Özellikle: gram-,polimikrobial ve mikobakteri enfeksiyonları oranı daha yüksek bulunmuş. Mekanik komplikasyon ve çıkarılma daha yüksek Daha kısa süre kullanım olanağı O nedenle genel öneri: Hickmana göre port tercih edilmesi yönünde. KİT sürecinde ise Hickman kullanımı çoğu zaman gerekiyor. J Hosp Infect. 2006; Adler A,
KATETER TAKILMA ENDİKASYONLARI Uzun dönem ıvtedavi Sık kan alımı Total paranteral beslenme (TPN) Kan ürünleri Kemoterapi Antibiotikler Diyaliz / Plazmaferez
HKHN sürecinde SVK kullanımı Myeloablatif rejim verilen HKHN hastalarında tek lümenli port yeterli olamayacağı için çoğu zaman çift lümenli SVK ler yerleştirilmektedir. SVK çeşitleri İnternal: İmplante port kateter Eksternal: 1.Tünelli kalıcı (Hickman) kateterler 2. Tünelsiz geçici kateterler 3. Pıcc line (Perkütan) periferden yerleştirilen kateterler
TÜNELLİ KALICI(HICKMAN)KATETERLER AVANTAJLAR Enfeksiyon riski tünelsiz geçici katetere göre daha düşüktür. Ancak implante porta göre yüksektir. Birden fazla infüzyon verilmesi Kan alımı kolaylığı ;ağrı yaşanmaz Yumuşak yapıdadır DEZAVANTAJLAR Tünel enfeksiyon riski mevcut Damarlarda darlık Tromboz riski Uzun süreli kullanım için uygun değil
TÜNELSİZ GEÇİCİ KATETERLER AVANTAJLAR Damar yolu kısıtlı hastalarda Yerleştirme ve yenisiyle değiştirme kolay Kısa süreli tedavilerde DEZAVANTAJLAR Enfeksiyon riski yüksek Yerinden çıkma riski yüksek Sık pansuman değişikliği Konforsuz
İMPLANTE(PORT) KATETERLER AVANTAJLAR Evde tedavide bakım kolaylığı Cilt altına yerleştirilmiş olması DEZAVANTAJLAR İğne yerleşim sırasında kanama Enfeksiyon Ağrı
PERİFERİK (PICC LİNE) KATETERLER AVANTAJLAR Maliyeti düşük Enfeksiyon riski düşük Periferal vene yerleştirilir DEZAVANTAJLAR Merkez deneyimi
PERİFERİK (PICC LİNE) KATETERLER
AFEREZ KATETERLERİ Hickman kateter lümeni yumuşaktır, ayrıca dar ve uzun olduğu için aferez esnasında çekim için uygun değildir. Aferez işlemi için uygun olan kateterler sert, kısa olmalı, lümeni geniş olmalı.
KATETER BAKIMI SVK yerleştirilmesi hekim sorumluluğunda Bakımı hemşirenin sorumluluğundadır. Sağlanan uygun bakım hem enfeksiyonu hem de katetere bağlı diğer komplikasyonların gelişme oranını etkilemektedir.
PANSUMAN DEĞİŞİM SIKLIĞI *Steril gazlı bezle yapılan pansumanlar 48 saatte bir *Şeffaf örtü kullanılan pansumanlar haftada bir *Pansuman kirlendiğinde, ıslandığında, açıldığında, kanama olduğunda hemen değiştirilmelidir. *Kapak değişimi haftada bir kirlendiğinde ise hemen yapılmalıdır.
KATETER HEPARİNİZASYONU 1ml Serum fizyolojik 100 ünite Heparin içerecek şekilde(100 ü/1ml ) uygulanmalıdır. Heparin(100 ü/ 1ml) her bir lümene 2.5 ml olarak 24 saatte bir verilmeli. Kataterden sürekli infüzyon varsa heparinli bakıma gerek yoktur. * Kateterden iv puşe uygulamaları 10 ml enjektörle yapılmalı, daha küçük enjektörler (1ml,2ml,5ml) sadece tedavi uygulamalarında kullanılmalıdır.
SANTRAL VENÖZ KATETERLERDE BAKIM SIKLIĞI Kateter Tipi Atılan Kan Volümü Heparinli SF Volümü Heparinleme Sıklığı Tünelli Kateterler (Hickman) 1-3ml 2-4 fr = 1ml 6-8fr = 3ml 3 ml 10u/ml Tünelsiz Kateterler (Juguler) 1-2 ml 2-3 ml 10 u/ml Port Kateterler İğne takılı 3-5 ml 3-5 ml 10 u/ml Port Kateter 3-5 ml İğnesiz 3-5 ml PICC Kateterler 2&3 fr 4fr ve üzeri 1 ml 2 ml Her kullanımdan sonra ya da en az 24 saatte bir 24 saatte bir Her kullanımdan sonra ya da en az 24 saatte bir 100 u/ml 3-4 haftada bir 2-3 ml 10 u/ml Diyaliz/Aferez Kateterleri 40kg ve üzeri 3 ml 1000 u/ml Her kullanım sonrası ya da en az 2 fr 8 saatte 1 kez 3 fr üzeri 12saatte 1kez Haftada 3 kez Diyaliz/Aferez Kateterleri 40kg ve daha az 3 ml 100 u/ml Haftada 3 kez
VAKA SVK KOMPLİKASYONLARI - Hickman kateterde mekanik sorun: Kateter lümeninde tıkanıklık oluştu. Akciğer grafisi-echo -Heparin uygulaması - TPA 1cc/ 1mg olacak şekilde sulandırılarak lümeni dolduracak şekilde 0.5 ml/1ml verildi. tekrar kontrol edildi. -Tromboz ve diğer mekanik sorun gelişmedi
KATETER ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU -<2 cm deri kısmında kızarıklık -Hassasiyet -Şişkinlik -Pürülan akıntı -Ateş -katater çıkış yeri eksudasında mikroorganizma üremesi
CEP (POCKET) ENFEKSİYONU -İmplante edilebilen kateterin rezervuarı üzerindeki deride hassasiyet -Eritem -Endurasyon -Nekroz (bazen ) -Deri altı cepte pürülan eksuda
KATETERE BAĞLI KAN DOLAŞIMI ENFEKSİYONLAR -Ateş -Titreme/ üşüme -Hipotansiyon -Taşikardi -Başka bir enfeksiyon odağı saptanmayan kateter lümeninden ve periferik venden alınan kanda aynı mikroorganizmaların üremesi
TÜNEL ENFEKSİYONU -Kateterin giriş yerinden 2cm uzaktaki bölgede deri altında tünel boyunca kızarıklık -Şişlik -Ağrı Kateterin çıkartılmasını gerektirir.
VAKA SVK KOMPLİKASYONLARI Hastada HKHN öncesi dönemde : Hickman takılmadan önce (port takılı iken): 10 ay içinde: Toplam 4 kez nötropenik ateş, invaziv fungal enfeksiyon ve 1 kez port kaynaklı bakteriyemi (staf epidermidis) geçirmiş. Hickman yerleştirildikten sonra: KİT sonrası +7.gün ateşli dönemde alınan kültürlerde kateter her iki lümeninde, portta ve periferde staf. epidermidis saptandı. Antibiyotik tedavisi sonrasında negatifleşti. Hickman kateterin takılı olduğu yaklaşık 2 aylık süreçte tekrarlama olmadı.
SVK ÇIKARTILMASI - Kateter ihtiyacının bitmesi durumunda en kısa zamanda -Bazı enfeksiyonlar (Psödomonas gibi patojenik mikroorganizmalar, fungal ajan,atipik mikrobakteri veya tedavi ile düzelmeyen kültür üremesi varsa) kateterin çıkartılması gerekir. - Düzeltilemeyen mekanik sorunlar. VAKA SÜRECİNDE SVK(HİCMAN) KATETERİ KİT sonrası +55. GÜNDE SVK(PORT)KATETERİ KİT sonrası +13. AYINDA ÇIKARTILDI