e A þ t ý m Anlysis of Depession nd Anxiety Levels in Ptients with Dyspne l n i j i O O i g in Dispneli Hstlın Depesyon ve Kygı Düzeyleinin Anlizi h c s Re l Dispne ve Kygı / Dyspne nd Anxiety Sevet Kyhn 1, Abdullh Akpın 2, Nci Mut 3, 1 Ondokuz Myıs Ünivesitesi, Tıp Fkültesi, Göğüs Hstlıklı Anbilimdlı, Smsun 2 Süleymn Demiel Ünivesitesi, Tıp Fkültesi, Psikiyti Bölümü, Ispt 3 Ondokuz Myıs Ünivesitesi, İsttistik Bölümü, Smsun, Tükiye Bu çlışmnın sonuçlı 2012 yılı Antly d düzenlenen 15. Tük Toks Deneği Kongesinde sözlü olk sunulmuştu. Özet Amç: Bu çlışmnın mcı, konik solunum poblemi oln hst gubund depesyon ve kygı duumunun sıklığını ve bunlın dispne ölçekleinin şiddetiyle ilişkisini değelendimekti. Geeç ve Yöntem: Göğüs hstlıklı hstnesinde stım ve konik obstüktif kciğe hstlığı nedeniyle ytmkt oln 64 dışık hst değelendimeye lındı. Hstl ve sğlıklı kontol gubun sosyodemogfik özelliklei sogulyn bi nket uygulndı. Kygı ve depesyon düzeylei öz bildiim ölçekleinden Spielbeg duumluk ve süekli kygı ölçeği ve Beck depesyon ölçeği kullnılk belilendi. Çlışm gubunun solunum fonksiyon testlei ve solunum semptomlı skolın göe dispne deecelei değelendiildi. Bulgul: Çlışm gubunun yş otlmsı 67.28±9.13 (50-88 yş lığı). 22 (%34.4) si kdın ve 42 (%65.6) si ekekti. Beck depesyon ölçeği otlm skolı 18.42±10,00 (5-47 lığınd), Spielbeg duumluk kygı pun otlmsı 40.20±8.13 ve süekli kygı pun otlmsı 44.70±7.94 olk bulundu. 24 (%37.5) hstd depesyon sptndı, 40 (%62.5) hstd depesyon yoktu vey hfif belitile vdı, 13 (%20.3) kişide ot deecede ve 11 (%17.2) kişide ğı düzeyde depesyon belilendi. Yş ile depesyon punlı sınd isttistiksel ilişki vdı (p=0.022). Depesyon punlı ile Spielbeg duumluk ve süekli kygı punlı sınd isttistiksel olk nlmlı ilişki bulundu. Ttışm: Konik solunum poblemi oln hstld yüksek kygı düzeyi ve sık depesyon göülmekte fkt bu duum dispne ölçekleinden etkilenmemektedi. Anht Kelimele Dispne; Anksiyete; Depesyon Abstct Aim: The im of the study ws to ssess the fequency of nxiety nd depession in smple of eldely ptients with chonic espitoy filue nd the eltionships between these comobidities nd the seveity of dyspne. Mteil nd Method: Sixty-fou consecutive inptients with sthm nd chonic obstuctive disese wee evluted in chest disese hospitl. A questionnie including sociodemogphic fetues ws pplied to ptients nd helthy contol goup. Anxiety ws ssessed by Spielbeg stte nd tit nxiety scle, nd depession by Beck depession inventoy. Spiometic tests, espitoy symptoms nd seveity of dyspne wee evluted in the study goup. Results: The men ge of study goup ws 67.28±9.13 (nge between 50-88 yes). Of those 22 (34.4%) wee femles nd 42 (65.6%) wee mles. The men Beck depession inventoy scoes of the goup ws 18.42±10.00 (nge between 5-47), the men Spielbeg s stte nxiety scoe ws 40.20±8.13 nd the men Spielbeg s tit scoe ws 44.70±7.94 these esults wee close to contol goup. Depession with Beck depession inventoy scoes ws dignosed in 24 (37.5%), bsent o mild depession in 40 (62.5%), modete depession in 13 (20.3%) nd sevee depession in 11 (17.2%) ptients. Thee ws eltion between ge nd depession scoes (p=0.022). Depession scoes, Spielbeg s stte nd tit inventoy scoes wee found sttisticlly elted with ech othe. Discussion: The esults of the pesent study suppot tht nxiety nd depessive disodes e found with high incidence in ptients with espitoy impiments but the seveity of dyspne mesues does not ffect the scoes of depession nd nxiety. Keywods Dyspne; Anxiety; Depession DOI: 10.4328/JCAM.1069 Received: 05.05.2012 Accepted: 21.05.2012 Pinted: 01.07.2013 J Clin Anl Med 2013;4(4): 281-5 Coesponding Autho: Sevet Kyhn, Ondokuz Myıs Ünivesitesi, Tıp Fkültesi, Göğüs Hstlıklı Anbilimdlı,Göğüs Hstlıklı ve Tübeküloz Bölümü, Smsun, Tükiye. T.: +905326717174 E-Mil: sevet-kyhn@hotmil.com Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1 281
Giiş Hvyolu hipeektivitesinden kynklnn, teklyıcı ve geiye dönüşümlü hvyolu obstüksiyonu ile kkteize stım hstlığı ve genellikle sig kullnımındn kynklnn, gei dönüşümü olmyn konik obstüktif kciğe hstlığı (KOAH) yşlı nüfusunun tışın plel olk toplumd en önemli mobidite ve motlite nedenlei sınd ye lmktdı. He ikisinin de hfif, ot ve yşmı tehdit eden ğı fomlı vdı. Astım ve KOAH olgulınd nksiyete ve depesyon gibi uhsl bozukluklın sık göüldüğü bildiilmişti [1;2]. Ypıln çlışmld, ğı stımlıld psikiytik hstlıklın 11 kt ttığı ve psikiytik hstlığı olmynl göe olnlın kut solunum yetmezliği tğı nedeniyle son bi yıl içinde iki vey dh çok kez hstneye ytııldıklı bildiilmişti [3]. GINA (The Globl Inititive fo Asthm) ehbelei, stımın şiddetine göe sınıflndıılmsı, hst eğitimi, hstlığın tedvisi ve bsmk yöntemine dylı fmkolojik tedvi seçenekleini kpsmktdı. Bu ehbele uygun ve etkin tedvi ile özellikle son on yıldki gelişmelee plel olk stım hstlınd yüksek ond tm kontolün sğlnbildiğini belitmektedi [3;4]. Bun ğmen oldukç fzl syıdki hst, stımın iyi kontol edilememesi nedeniyle günlük ktiviteleinde kısıtlılık ve ölüm iskiyle kşı kşıydı [4]. Son yılld ypıln çlışmld; stım ile nksiyete ve depesyon sınd bi koelsyon olduğu yıc emosyonl stes ve immün sistem ile hipotlmus-hipofiz-denl ekseni sınd ykın bi ilişki olduğu üzeinde duulmktdı [5]. 2011 yılınd güncellenen GOLD ehbeinde, KOAH eşlik eden depesyon gibi komobid hstlıklın kötü sğlık duumu ve pognozl ilişkili olduğundn ve sıklıkl tnısız kldığındn söz edilmektedi [6]. Kesitsel olk ypıln bu çlışmd, sıl ykınmsı dispne oln stım ve KOAH hstlınd depesyon ve nksiyete düzeyleini belilemek mçlnmış olup yıc hstlıklın şiddetini gösteen objektif ve subjektif dispne ölçekleiyle depesyon ve nksiyete düzeylei sındki ilişki ştıılmıştı. Beck depesyon ölçeği (BDÖ): Temel mcı depesyon belitileini kpsmlı bi biçimde değelendimek oln ölçek 21 mddeden oluşmuş olup iki mdde duygul, on bi mdde bilişlee, iki mdde dvnışl, beş mdde bedensel belitilee, bi mdde kişile sı belitilee yılmıştı. Hstldn bu souldn kendi duumlın en uygun olnını seçmelei istendi. He bi souy 0, 1, 2, 3 (yok, hfif, ot, ğı) pun veileek, 0-63 sınd değişen skol elde edildi. Spielbeg duumluk- süekli kygı ölçeği (STAI): Duumluk ve süekli nksiyete düzeyleini yı yı belilemek mcıyl Spielbeg ve kdşlı tfındn geliştiilmiş oln duumluk- süeklilik kygı envntei, iki fktölü kygı kumındn hzılnmıştı [9]. STAI, 40 mddeden oluşn, 20 mddelik iki yı ölçeği içeen hstnın kendisi tfındn dolduuln bi ölçekti. Bu ölçek Öne ve Le Compte tfındn dilimize çevileek geçelilik ve güvenililik çlışmsı ypılmıştı [10]. Duumluk kygısı kişinin son iki hftsını, süeklilik nksiyetesi ise kişinin süekli hissettiği duygul bğlı olk değelendiili. Hesplnn punlın yüksek olmsı kygının şiddetini göstei. Solunum fonksiyon testlei (SFT): Solunum fonksiyon testlei Ameikn Toks Deneği nin kbul edilebililik ve tek edilebililik kiteleine uygun olk geçekleştiildi [11]. MIR Spiolb vitelogf cihzı kullnılk ypıln ölçüm üç kez teklndı ve en iyi ölçüm değelendimeye lındı. Stndt değele olk Knudson ve kdşlın it nomogm kullnıldı [12]. Hstlık şiddeti FEV1 (ilk 1. sniyede çıktıln zolu ekspiyum hcmi) değeleine göe belilendi ve ölçülen FEV1 değelei beklenen (pediktif) değelee göe sınıflndııldı. Solunum yetmezliği deecelei tüm hstl için; hfif (FEV1 > %80), ot (%60 FEV1< %80) ve ğı (FEV1< %60 ) olk guplndııldı. Geeç ve Yöntem Bu ştımnın öneklemini solunum yetmezliği nedeniyle stım ve konik obstüktif kciğe hstlığı (KOAH) tnısı ln 64 hst oluştumktdı. Hstl Smsun Göğüs Hstlıklı ve Göğüs Cehisi Hstnesi ytklı ünitesinde tedvi göenleden dışık olk lınmıştı. Hstl göğüs hstlıklı uzmnlınc klinik ve spiometik olk incelenen, stım ve KOAH tnısı konulup medikl tedvi göenleden oluşmktdı. Sosyodemogfik veileden; yş, cinsiyet, medeni duum, eğitim duumu, ekonomik duum, meslek duumu kydedilmişti. Ekonomik duum; 1000 YTL den düşük ve yüksek gelii olnl olk iki gub yılmıştı. Meslekle ktif çlışnl ve ktif çlışmynl olk iki gupt değelendiilmişti. Ev hnımlı ve emeklile, öğencile ktif çlışmyn gup içinde değelendiilmişti. Asıl ykınmsı dispne oln stım ve konik obstüktif kciğe hstlının guplndıılmsınd solunum fonksiyon testlei ve semptom nlizlei kullnılmıştı. Çlışmmızd hstlın depesyon yönünden değelendiilmelei için Beck depesyon indeksi [7;8], kygı düzeyleini sptmk için ise Spielbeg duumluksüekli kygı ölçeği uygulnmıştı [9;10]. Çlışm, hstne idesinin yzılı izini, üçüncü bsmk hstneye it eğitim plnlm ve koodinsyon kuulunun etik onyı lınk ypılmıştı. Semptom skou: Semptom skou olk, Rimington ve kdşlının[13], modifiye edeek kullndıklı, göüşmeden önceki son bi hftlık döneme it semptoml, ktivite duumu ve bet-2 gonist ihtiycı sogulnk elde edilen skol kullnıldı. Bu değelendimede; hstlın son bi hftdki duumlı üç seçenekten bii seçileek işetleni. Sonuçt elde edilen skoun düşüklüğü, hstldki solunum yetmezliği kontolünün dh iyi olduğunun bi göstegesidi [14], (Tblo-1). Tblo 1. Semptom skou değelendimesi Semptoml Son bi hft içinde kç gün nefes dlığı vey hışıltılı solunum ykınmnız oldu? Son bi hft içinde kç gün nefes dlığı nedeniyle geceyi uynık geçidiniz vey uykudn uyndınız? Son bi hft içinde kç gün nefes dlığı nedeniyle noml günlük ktiviteniz engellendi? Son bi hft içinde kç gün nefes çıcı ilç 0-1 (kıs etkili bet 2 gonist) kullnmnız geekti? Semptom skou 0 (hfif) 1(ot) 2 (ğı) 2282 Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine
İsttistiksel Anliz: Ölçümle SPSS 15 pket pogmı kullnılk ypılmıştı. P<0,05 ise nlmlı olk kbul edilmişti. Gup kşılştımlınd veile gupl göe noml dğılım gösteiyos (p 0.05), ikili gup kşılştımlınd bğımsız öneklemle için t-testi, üç ve üzei gup kşılştımlınd tek yönlü vyns nliz uygulnmıştı. Hst ve kontol guplın göe Beck depesyon skolı noml dğılış göstemediğinden (p<0.05) pmetik olmyn testleden Mnn Whitney U testi, üç ve üzei gup kşılştımlınd Kuskl-Wllis testlei uygulnmıştı. Bulgul Hstll ilgili temel sosyodemogfik ve klinik bilgile: Hstlın yş otlmsı 67.28±9.13 (50-88 yş lığınd) olk sptnmıştı. Gubun 22 (%34.4) si kdın, 42 (%65.6) si ekekleden oluşmktdı. Medeni duum olk tüm hstlın evli olduğu sptnmıştı. Emekli ve ev hnımı olnlın ktif çlışmynl olk kbul edildiğinde çlışm duumu; ktif çlışmynl 47 (%73.4) ve ktif çlışnl 17 (%26.6) olk sptnmıştı. Ekonomik geli sogulmsınd; 61 (%95.3) hstnın ylık geliinin 1000 lidn düşük, 3 (%4.7) hstnın yüksek olduğu nlşılmıştı. Eğitim duumu değelendiildiğinde; 15 (%23.4) hstnın okum yzm bilmediği ve 49 (%76.6) hstnın ilkokul mezunu olduğu sptnmıştı. Hstlık süesinin 1-46 yıl lığınd ve otlm 9.53±9.52 yıl olduğu sptnmıştı. Konik solunum yolu hstlıklının deecesi solunum fonksiyon testlei ile değelendiilmiş olup FEV-1 değelei %11-126 lığınd ve otlm %54.81±25.33 olk sptnmıştı. Hstlın solunum fonksiyon düşüklüğü 11 (%17.2) kişide hfif, 13 (%20.3) kişide ot ve 40 (%62.5) kişide ğı olk sptnmıştı. Hstlın solunum ile ilgili semptom skou değelendiilmiş (hfif, ot ve ğı) ve otlm değe 5.81 (0-8 lığınd) olk sptnmıştı. Hstlın depesyon ve kygı düzeylei: 24 (% 37.5) kişide depesyon sptnmıştı. Depesyon punı otlm 18.42±10.00 (5-47 pun lığınd), duumluk kygı punı otlmsı 40.20±8.07 ve süekli kygı punı otlmsı 44.72±7.88 olk sptnmıştı. Hstlık şiddeti ile depesyon vlığı ilişkisi; Depesyon vlığı ile dispne düzeyi sınd nlmlı bi ilişki sptnmmıştı (p=0.837). Ağı düzeyde dispne ve depesyon vlığı sınd nlmlı bi ilişki sptnmmıştı (p=0.594). Hstlın nefes dlığı düzeyi ile depesyon punlı, duumluk kygı ve süekli kygı punlı sınd isttistiksel olk nlmlı bi ilişki sptnmmıştı. Tblo 2. Hstlın semptom şiddetlei ile depesyon ve kygı skolı sındki ilişki Öz bildiim ölçeklei Semptom şiddeti Hfif Ot Ağı Semptom düzeyleinin; depesyon ölçeği, duumluk ve süekli kygı düzeyleiyle ilişkisi: Noml tedvinin ynınd kutıcı nefes çıcı ilç (kıs etkili bet gonist) kullnm geekliliği ile duumluk kygı düzeylei sınd nlmlı isttistiksel fklılık sptnmıştı. Hfif deecedeki stım hstlınd ot ve ğı deecedeki stım hstlındn dh yüksek duumluk kygı punlı sptnmıştı. Hstld nefes dlığı nedeniyle tıknm hissi, hışıltılı solunum, geceyi uynık geçime, noml günlük ktivitenin engellenmesi gibi semptomlın pozitifliği ile depesyon ve kygı skolı sınd isttistiksel olk nlmlı bi ilişki sptnmmıştı. (Tblo-2). Solunum fonksiyon testi, yş, hstlık süesi, solunum hstlığının düzeyi ile depesyon punı, duumluk ve süekli kygı punlının koelsyonu: Sonuçl değelendiildiğinde solunum fonksiyon testi, hstlık süesi, solunum hstlığının deecesi ile depesyon punı, duumluk ve süekli kygı punlı sınd nlmlı ilişki sptnmmıştı. Yş ile depesyon punlı sınd pozitif ilişki vdı (p=0.022). Depesyon punlı ile duumluk ve süekli kygı skolı sınd ilei düzeyde koelsyon sptnmıştı. Duumluk nksiyete skou ile süeklilik kygı skou sınd ilei düzeyde nlmlı ilişki sptnmıştı. Kontol gubunun genel özelliklei ve sonuçlı: Kontol gubunu, bilinen bi hstlığı olmyn ve çlışmy ktılmyı kbul eden 65 hstne çlışnı oluştumktydı. Gubun yş otlmsı 37.09±8.76 (21-57 lıklı) olup 58 (%89.2) kdın ve 7 (%10.8) ekekten oluşmktydı. Kontol gubunun tmmı evli, yüksek öğetim mezunu geli düzeylei yüksek bulundu. Beck depesyon ölçeğinde pun otlmsı 10.29 olup; 57 (%87.7) kişide depesyon yok, 8 (%12.3) kişide ot deecede depesyon, 3 (%4.6) kişide ise şiddetli depesyon sptndı. Kygı duumluluk pun otlmsı 42.07±11.41 ve kygı süeklilik otlmsı 44.63±9.33 olk bulundu. Ttışm Astım ve KOAH hstlınd genel popülsyon göe kygı duumu ve depesyon insidnsı dh yüksekti. [15-23]. Konik vil heptit ve omtoid tit gibi günlük ktiviteyi kısıtlyn konik hstlıkl göe stımlıld dh yüksek ond kygı ve depesyon insidnsı sptnmıştı [24;25]. Depesyon ve kygı duumlı toplumun genelinde ve stım hstlınd kdın cinsiyetinde dh sık göülmektedi [15;26-28]. Bizim çlışmmızd ise cinsiyet yönünden nlmlı bi fklılık bulunmdı. Ülkemizde ypıln bi çlışmd; KOAH hstlının %29 und depesyon olduğu sptnmıştı [29]. Benze şekilde dh önce ypıln biçok çlışmd, KOAH ve stım hstlınd depesyon ve nksiyete göülme sıklığının yüksek olduğu bildiilmişti [30;31]. Çlışmmızd ise 50 yş üzeinde oln stım ve KOAH olgulınd depesyon; % 37.5 onınd sptnmıştı. Beck depesyon ölçeği kullnılıken ülkemiz için kesme punı >17 olk bildiilmektedi. Pun ttıkç depesyon şiddetinin yüksek olduğu nlşılmktdı. Çlışmmızd 8-17 pun; hfif depesif belitile, 18-27 pun; ot deecede depesyon ve >27 pun; ğı depesyon olk kbul edildi [7]. Depesyo- p kike Depesyon skou 16.55±10.71 17,92±11,53 19,10±9,47 0.34 2,148 Duumluk kygı skou Süekli kygı skou 43.27±9.24 38,85±10,51 39,80±6,89 0.59 1,040 44.09±9.25 43,23±12,33 45,35±5,65 0.38 1,930 Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd nd Anlyticl Anlyticl Medicine Medicine 283 3
nun yoğunluğunu belilemek icin kullnıln Beck depesyon ölçeğinin Tük toplumu icin geçeliliği ve güvenililiği Teğin tfındn ypılmıştı [8]. Cssileth ve kdşlı [32] konik böbek, cilt ve eklem hstlıklı, knse, diybet ve depesyon gibi hstlıkld, yş fktöünü tnıdn bğımsız olk psikolojik duum için olumlu bi pmete olk bildimişledi. Mentl duumun lt ölçeklei ile nksiyete ve depesyonun değelendiildiği bu çlışmd yeni tnı konuln hstld, uzun süedi hst olnl onl mentl skolın dh düşük olduğu sptnmış ve bu sonuç psikolojik dptsyonl çıklnmıştı. Çlışmmızd yş ile depesyon skolı sınd pozitif bi ilişki sptnıken hstlık süesi ile depesyon ölçeği sınd bi ilişki bulunmmıştı. Uluslsı stım tedvi kılvuzunun son vesiyonu oln GINA ehbeinde, tedvi hedefinin stım kontolünü sğlmk olduğu ve böyle bi kontolün sdece hstlığın şiddetini belilemekte değil ynı zmnd fmkolojik tedvide bsmk düşüme vey yükseltmede nht olduğu belitilmektedi [33]. Rimington ve kdşlı [13], semptomlın stım tedvisindeki önemini ve stım kılvuzlındki yeini göstedile. Bu çlışmd ştımcıl yşm klitesiyle nksiyete ve depesyon sınd ykın ilişki olduğunu fkt psikolojik duuml kciğe fonksiyonlı sınd zyıf bi ilişki olduğunu belittile. Son yılld ypıln çlışmld ise stım kontolü ile depesyon ve nksiyete sınd ykın ilişki olduğu oty konulmuştu [26;34]. Gden ve kdşlı [35] dh hfif stımlıl göe ğı stımlıld dh çok psikiytik bozuklukl olduğunu bildimişledi. Çlışmmızd solunum fonksiyon testi değelei, hstlık süesi, solunum hstlığının deecesi ile depesyon punı, duumluluk ve süeklilik kygı punlı sınd nlmlı ilişki sptnmmıştı. Depesyon vlığı ile dispne düzeyi sınd nlmlı bi ilişki sptnmmıştı. Dispnenin ğılık düzeyi ile depesyon punlı, duumluluk ve süeklilik kygı punı sınd koelsyon sptnmmıştı. Noml tedvinin ynınd kutıcı nefes çıcı ilç (kıs etkili bet gonist) kullnm geekliliği ile duumluk (mevcut) kygı düzeylei sınd nlmlı isttistiksel fklılık sptnmıştı. Depesyon punlı ile duumluluk ve süeklilik kygı skolı sınd ilei düzeyde koelsyon sptnmıştı. Duumluk nksiyete skou ile süekli kygı skou sınd nlmlı bi ilişki sptnmıştı. Fenndes ve kdşlı [36] yptıklı çlışmd, stım düzeyinin objektif ve subjektif ölçekleiyle nksiyete düzeylei sındki ilişki değelendiilmişti. Bu çlışmd stım hstlınd nksiyete pevlnsının yüksekliği oty konmuş; stımın subjektif sonuçlıyl hsty eçete edilen ilç syısı ve hstneye bşvuu syısıyl nksiyete düzeylei ilişkili bulunmuştu. İlginç bi şekilde nksiyete skolıyl hvyolu inflmsyon düzeylei sınd negtif bi ilişki vken solunum fonksiyon testleiyle ilişki yoktu. Bu çlışmnın yzlı nksiyetesi yüksek oln hstl dh çok ilç eçete edildiği ve solunum fonksiyon testi değeleine göe geektiğinden dh yüksek miktd inhle kotikosteoid kullnılmsının bu duum yol çtığı youmunu ypmktdıl. Dolyısıyl hvyolu inflmsyonun bi göstegesi oln ekshle nitikoksit düzeyinin; kygı duumu bozuk oln bi çok hstd, şıı inhle steoid kullnımın bğlı olk düşük çıkbileceği göüşünü svunmuşldı [36]. Depesyon ile stım ve KOAH tedvileine hst uyumsuzluğu sınd önemli bi ilişki olduğu ve depesyon tedvisi ile tedviye uyumun ttığını gösteen çlışml vdı [37-39]. Bu sonuçldn yol çıkk tedviye uyumu kötü oln hstld depesyon vlığı nmlıdı. Çlışmmızd dispne ykınmsı oln hstlın duumluk ve süekli kygı düzeylei ile sğlıklı kontol gubu sınd isttistiksel olk nlmlı bi fklılık bulunmmıştı. Fkt depesyon skolı hst gubund beligin olk yüksek sptnmıştı. Çlışmmızd kontol gubu seçiliken bieylein özellikle dispne ykınmsının olmmsın dikkt edilmişti. Diğe tftn yş, cinsiyet, ekonomik duum ve eğitim düzeyi; kygı ve depesyon düzeyleini etkileyebilecek fktöledi. Dolyısıyl dispnesi oln hst guplıyl kşılştımk üzee fklı kontol guplın d ihtiyç vdı. Hstlın hvyolu inflmsyon düzeylei ve kullnıln ilçll hstlın kygı ve depesyon duumunun multivynt nlizleinin ypılmmış olmsı çlışmmız için bi kısıtlılıktı. Ayıc ştımd kullndığımız kygı ve depesyon testlei utin tnı ve tkip için güvenililiklei çok yüksek olmyn öz bildiim ölçekleidi. Beck depesyon ölçeği fiziksel semptomlı d içediğinden özellikle konik hst guplının psikiytik duumlının değelendiilmesinde bzen ynıltıcı olbili. Asıl ykınmsı dispne oln KOAH ve stım hstlının syısı günümüzde yşlı popülsyondki tışl bilikte gideek tmktdı. Bu hstlıkld temel hedef; yşm klitesinin ttıılmsı ve semptomlın kontol ltın lınmsıdı. Hstlın kygı ve depesyon duumunun belilenmesinin ve bun yönelik olk ypılbilecek ilve tnı ve tedvi düzenlemeleinin hstlıklın kontolüne sğlycğı ktkılı belilemek için dh ilei çlışml ihtiyç vdı. Kynkl 1. Chung KF, Godd P, Adeloth E, Ayes J, Bnes N, Bnes P, et l. Difficult/ thepy-esistnt sthm: the need fo n integted ppoch to define clinicl phenotypes, evlute isk fctos, undestnd pthophysiology nd find novel thepies. ERS Tsk Foce on Difficult/Thepy-Resistnt Asthm. Euopen Respitoy Society. Eu Respi J 1999;13(5):1198-208. 2. Lvoie KL, Ctie A, Lbecque M, Bcon SL, Lemièe C, Mlo JL, et l. Ae psychitic disodes ssocited with wose sthm contol nd qulity of life in sthm ptients? Respi Med 2005;99(10):1249-57. 3. Globl Inititive fo Asthm. Globl sttegy fo sthm mngement nd pevention. NIH publiction, no. 02-3659. Bethesd: Ntionl Institutes of Helth; Ntionl Het, Lung, nd Blood Institute 2006. 4. Btemn ED, Boushey HA, Bousquet J, Busse WW, Clk TJ, Puwels RA, et l. Cn guideline-defined sthm contol be chieved? The Gining Optiml Asthm ContoL study. Am J Respi Cit Ce Med 2004;170(8):836-44. 5. Di Mco, F; Sntus, P; Centnni S. Anxiety nd depession in sthm. Cu Opin Pulm Med 2011;17(1):39-44, doi: 10.1097/MCP.0b013e328341005f 6. Globl inititive fo chonic obstuctive lung disese. Globl sttegy fot he dignosis, mngement, nd pevention of chonic obstuctive pulmony disese, evised 2011. Avilble fom www.goldcopd.og. 7. Sois O. Psikiytik deecelendime ölçeklei. Güleç C, Köoğlu E (editöle). Psikiyti Temel Kitbı. 1. Cilt. Ank. 1998; 81-93. 8. Teğin B. Depesyond bilişsel süeçle, Beck modeline göe bi inceleme. Psikoloji Degisi 1987;6:116-21. 9. Spielbeg CD. Mnul fo stte-tit nxiety inventoy. Clifoni: Consulting Psychologists Pess, 1970. 10. Öne N, Le Compte A. Stte nd tit nxiety inventoy - mnul (Tukish). İstnbul: Bogzici Univesity Pess, 1993. 11. Ameicn Thocic Society. Stnddiztion of spiomety-1987 updte. Am Rev Respi Dis 1987;139:1285-307. 12. Knudson RJ, Lebowitz MD, Holbeg CJ. Chnges in the noml mximl expitoy flow-volume cuve with gowth nd ging. Am Rev Respi Dis 1983;127:725-34. 13. Rimmigton LD, Dvies DH, Lowe D, Peson MG. Reltionship between nxiety, depession nd mobidity in dult sthm ptients. Thox 2001;56:266-71. 14. Peson MG, Bucknll C (eds). Mesuing Qulity of Life in Asthm: A Ptient Focused Appoch. London: Royl College of Physicins, 1999. 15. Lvoie KL, Bcon SL, Bone S. Wht is wose fo sthm contol nd qulity of life: depessive disodes, nxiety disodes, o both? Chest 2006;130:1039 47. 16. Hsle G, Gegen PJ, Kleinbum DG. Asthm nd pnic in young dults: 20-4284 Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine
ye pospective community study. Am J Respi Cit Ce Med 2005;171:1224 30. 17. Heney LG, Conwy E, Kelly C. Pevlence of psychitic mobidity in difficult sthm popultion: eltionship to sthm outcome. Respi Med 2005;99:1152 59. 18. Kunik ME, Roundy K, Vezey C. Supisingly high pevlence of nxiety nd depession in chonic bething disodes. Chest 2005;127:1205 11. 19. Loeboks A, Apfelbche CJ, Bosch JA. Depessive symptoms, socil suppot, nd isk of dult sthm in popultion-bsed cohot study. Psychosom Med 2010;72:309 15. 20. Nowobilski R, Fugl M, Czyz P. Psychopthology nd pesonlity fctos modify the peception of dyspne in sthmtics. J Asthm 2007;44:203 7. 21. Ok E, King ME, Cllhn DB. Asthm nd seious psychologicl distess: pevlence nd isk fctos mong US dults, 2001 2007. Chest 2010;137:609 16. 22. Stine TW, Mokdd AH, Blluz LS. Impct of depession nd nxiety on qulity of life, helth behvios, nd sthm contol mong dults in the United Sttes with sthm. J Asthm 2008;45:123 33. 23. Winwight NW, Sutees PG, Wehm NJ. Psychosocil fctos nd incident sthm hospitl dmissions in the EPIC-Nofolk cohot study. Allegy 2007;62:554 60. 24. Centnni S, Di Mco F, Cstgn F, et l. Psychologicl issues in the tetment of sthmtic ptients. Respi Med 2000; 94:742 9. 25. Lyketsos CG, Lyketsos GC, Richdson SC. Dysthymic sttes nd depessive syndomes in physicl conditions of pesumbly psychogenic oigin. Act Psychit Scnd 1987;76:529 34. 26. Di Mco F, Veg M, Sntus P. Close coeltion between nxiety, depession, nd sthm contol. Respi Med 2009;104:22 28. 27. Codin M, Fenech AG, Vssllo J. Anxiety nd the mngement of sthm in n dult outptient popultion. The Adv Respi Dis 2009;3:227 33. 28. Pigott TA. Gende diffeences in the epidemiology nd tetment of nxiety disodes. J Clin Psychity 1999; 60 (Suppl 18):4 15. 29. Kömücüoğlu B, Blıoğlu M, Öztun I. KOAH lı ekek olguld depesyon. Toks Degisi 2000;1(3):31-4. 30. Çelik P, Esen A, Akın M. Konik obstüktif kciğe hstlığı olgulınd depesyon. Solunum Hstlıklı1998;9(1):25-32. 31. Söze K, Öngen G, Song A. Diffüz obstüktif kciğe hstlınd depesyon ve nksiyete göülme sıklığı Solunum 1990:18:1-7. 32. Cssileth BR, Lusk EJ, Stouse TB. Psychosocil sttuin chonic illness. N Engl J Med 1984;311:506-11 33. Ntionl Het, Lung, nd Blood Institute/Wod Helth Ognistion. NHLBI/ WHO wokshop epot: globl sttegy fo sthm mngement nd pevention. NIH Publiction 02-3659. Bethesd, MD. www.ginsthm.com. 34. Lfoest L, Vn Gnse E, Devoussoux G. Influence of ptients chcteistics nd disese mngement on sthm contol. J Allegy Clin Immunol 2006;117:1404 10. 35. Gden GMF, Ayes JG. Psychitic nd socil spects of bittle sthm. Thox 1993;48:501 5. 36. Fenndes L, Fonsec J, Mtins S. Assocition of nxiety with sthm: subjective nd objective outcome mesues. Psychosomtics 2010;51:39 46. 37. Cluley S, Cochne GM. Pschologicl disode in sthm is ssocited with poo dheence to inhled steoids. Respi Med 2001;95: 37-9. 38. Lustmn PJ, Giffith LS, Feedlnd KE. Cognitive behvio thepy fo depession in type 2 dibetes mellitus: A ndomized contolled til. Ann Inten Med 1998;129: 613-21. 39. Bostey CM, Fosbuy JA, Cochne GM. The psychologicl fctos ssocited with poo complince with tetment in sthm. Eu Respi J 1995;8: 899-904. Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd nd Anlyticl Anlyticl Medicine Medicine 285 5